Αλφισμός
Ο αλφισμός ή αλμπινισμός ή λευκοπάθεια είναι πάθηση που εμφανίζεται εκ γενετής σ' ένα άτομο και σαν κύρια συνέπεια έχει το λευκό χρώμα στο δέρμα και στις τρίχες των μαλλιών και ολόκληρου του σώματος, ενώ η ίριδα των ματιών είναι λευκή.
| Αλφισμός | |
|---|---|
 Κοριτσάκι με Αλφισμό από την Ονδούρα | |
| Ειδικότητα | ενδοκρινολογία |
| Ταξινόμηση | |
| ICD-10 | E70.3 |
| ICD-9 | 270.2 |
| OMIM | 203100 |
| DiseasesDB | 318 |
| MedlinePlus | 001479 |
| eMedicine | derm/12 |
| MeSH | D000417 |
Οι πάσχοντες από αλφισμό έχουν λεπτό δέρμα που παρουσιάζει μεγάλη ευπάθεια στις λοιμώξεις, καθώς και σοβαρά προβλήματα όρασης που είναι ελαττωματικά και μπορούν να προκαλέσουν αχρωματοψία ή καταρράκτη, ενώ εμφανίζουν και φωτοφοβία. Στις βαρύτερες μορφές του, οι δύο κυριότερες επιπλοκές του αλφισμού είναι η τύφλωση και η εμφάνιση καρκινωμάτων του δέρματος. Αντίθετα, στον μερικό αλφισμό, η πάθηση χαρακτηρίζεται από συγκεκριμένες περιοχές του δέρματος και του τριχωτού στις οποίες λείπει η χρωστική και η μοναδική εκδήλωση μπορεί να είναι μία λευκή τούφα τριχών σε κάποιο άλλο σημείο του σώματος. [1]
Αιτία του αλφισμού
Επεξεργασία
Ο αλφισμός προκαλείται από την έλλειψη της χρωστικής ουσίας του δέρματος μελανίνη και οφείλεται σε βλάβη των γονιδίων που καθορίζουν τη σύνθεση της τυροσινάσης, του ενζύμου που είναι υπεύθυνο για τη βιοσύνθεση της μελανίνης. Η έλλειψη αυτή μπορεί να είναι κληρονομική, μπορεί όμως να είναι και αποτέλεσμα του γενετικού φαινόμενου της μεταλλαγής. Για την εμφάνισή του δεν παίζει ρόλο ούτε η φυλή (παρουσιάζεται σε όλες τις φυλές του κόσμου), ούτε το περιβάλλον και οι κλιματολογικές συνθήκες. Παρ' όλα αυτά, ενώ ο παγκόσμιος μέσος όρος εμφάνισης του αλφισμού είναι 1 στις 20.000 γεννήσεις, σε κάποιους τόπους τα ποσοστά αυξάνονται (στην Αφρική είναι 1 στις 5.000 γεννήσεις), ενώ σε άλλους μειώνονται (στη Δανία είναι 1 στις 60.000 γεννήσεις). [2]
Αλφισμός και «μαγεία» στην Αφρική
ΕπεξεργασίαΣτην Αφρική όπου υπάρχει το μεγαλύτερο ποσοστό αλφισμού παγκοσμίως και όπου κατά συνέπεια είναι περισσότερο ορατά τα διαφορετικά χαρακτηριστικά της πάθησης, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα κοινωνικού αποκλεισμού τα οποία εντάθηκαν δραματικά στην Τανζανία στα μέσα του 2008, όταν και αναφέρθηκαν περίπου 35 δολοφονίες και ακρωτηριασμοί ανθρώπων με αλφισμό (ανάμεσά τους και παιδιά) ως «μαγεμένων», κυρίως από οργανωμένες συμμορίες που μισθώνονται από γιατρούς - μάγους της φυλής. Το γεγονός καταδίκασε με ψήφισμά του το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις 3 Σεπτεμβρίου 2008. [3]
Για τα άτομα που πάσχουν από αλφισμό ισχύει διεθνώς ο χαρακτηρισμός albino (από τη λατινική λέξη albus που σημαίνει λευκό), ενώ στην ελληνική γλώσσα τα άτομα αυτά ονομάζονται λευκοπαθικά.
Ο αλφισμός στη φύση
ΕπεξεργασίαΣτα ζώα
ΕπεξεργασίαΟ αλμπινισμός, πέρα από τους ανθρώπους, έχει παρατηρηθεί και στα ζώα, αλλά δεν έχει μελετηθεί στον ίδιο βαθμό. Ζώα με αλμπινισμό παρουσιάζουν κοινά χαρακτηριστικά με τους ανθρώπους με αλμπινισμό, όπως ανοιχτόχρωμο τρίχωμα, χρώμα ματιών κλπ. Ωστόσο, όλα τα ανοιχτόχρωμα ή λευκά ζώα δεν είναι αλφικά. Ένας τρόπος για να ξεχωρίσει κανείς ένα ζώο με αλμπινισμό από οποιοδήποτε ανοιχτόχρωμο ζώο, είναι να παρατηρήσει τα μάτια του, τα οποία θα έχουν ένα ανοιχτό ροζ χρώμα, εξαιτίας των αιμοφόρων αγγείων που είναι χρωματισμένα.
Αυτή η πάθηση επηρεάζει την καθημερινότητα του ζώου, καθώς αποτελεί εύκολο στόχο για τους λαθροκυνηγούς και συλλέκτες λόγω του λευκού χρώματος και της αδυναμίας του να καμουφλαριστεί όπως τα υπόλοιπα ζώα του ίδιου είδους. Αυτή η αδυναμία οδηγεί σύμφωνα με μερικούς ερευνητές στην περιθωριοποίηση του αλφικού ζώου από την υπόλοιπη ομάδα, για να μην αποτελέσουν εύκολη λεία για τους θηρευτές τους.
Στα φυτά
ΕπεξεργασίαΣτα φυτά προκαλείται από έλλειψη χλωροφύλλης και αλλάζει το χρώμα των λουλουδιών, π.χ. λευκά άνθη σε φυτά που κάτω από φυσιολογικές συνθήκες θα έπρεπε να ήταν κόκκινα.
 |
 |
 |
 |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Μερικός αλφισμός (μελανά στίγματα) [1] Αρχειοθετήθηκε 2012-02-07 στο Wayback Machine.
- ↑ Ελευθεροτυπία: «Λευκά φαντάσματα σε... μαύρο φόντο» [2] Αρχειοθετήθηκε 2008-12-18 στο Wayback Machine.
- ↑ Κοινή πρόταση ψηφίσματος Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (μορφή PDF) [3]
Πηγές
Επεξεργασία- Εγκυκλοπαίδεια «Επιστήμη και ζωή», τόμος 1, σελίδα 346 και τόμος 9, σελίδα "Επιστήμη" 24.
- Slavik, O., Horky, P. & Maciak, M. (2015). Ostracism of an albino individual by a group of pigmented catfish. PLoS ONE, 10(5), 1-11.
- Almeida, A. K., Menezes, F. H., & Fernandes-Ferreira, H. (2022). First record of albinism in a cavy of the genus Galea Meyen, 1832 (Rodentia: Caviidae). Notas sobre Mamíferos Sudamericanos, 4.
- Slavík, O., Horký, P., Valchářová, T., Pfauserová, N., & Velíšek, J. (2022). Comparative study of stress responses, laterality and familiarity recognition between albino and pigmented fish. Zoology, 150, 125982.
- Stephenson, B. P., Velani, Z., & Ihász, N. (2022). The effect of albinism on avian predator attack rates in eastern garter snakes. Zoology, 150, 125987.
- Frost, S. K., Epp, L. G., & Robinson, S. J. (1986). The pigmentary system of developing axolotls: III. An analysis of the albino phenotype. Development, 92(1).