وتووێژ:ئیمپراتۆریەتیی ساسانی

چاکسازی بەستەرە دەرەکییەکان

سڵاو ھاوڕێیان،

من ئێستا دەستکاری ١ بەستەری دەرەکیی ئیمپراتۆریەتیی ساسانیم کرد. تکایە بەسەر دەستکارییەکەمدا بچۆرەوە. ئەگەر ھەر پرسیارێکت ھەیە، یان پێویستە کە وا لە بۆتەکە بکەیت بەستەرەکان، یانیش ھەموو پەڕەکە فەرامۆش بکات، تکایە سەردانی پرسیارە دووپاتکراوەکان بکە بۆ وردەکاری زیادتر. من ئەم دەستکارییانەم ئەنجام داوە:

• ئەرشیڤێکی نوێ https://web.archive.org/web/20160110083108/http://sasanika.org/ بۆ http://sasanika.org/ زیاد کرا

تکایە سەردانی پرسیارە دووپاتکراوەکان بکە بۆ زانیاری لەسەر ڕاستکردنەوەی ھەڵەکانی بۆتەکە،

کاتێکی شاد!—InternetArchiveBot (سکاڵاکردنی کێشە) ‏١٣:٣٣، ١٠ی حوزەیرانی ٢٠١٩ (UTC)

داواکاریی دەستکاری لە ٦ی نیسانی ٢٠٢٤

ئیمپراتۆریەتیی ساسانی یان ساسانییەکان (بە پاڵەوی: 𐭲𐭯𐭩𐭲𐭯𐭮𐭯𐭮)[١] دوایین ئیمپراتۆریەتیی باڵادەست لە ئێرانی کۆن لە پێش ھاتنی ئیسلام بوو. بنەماڵەی ساسانی لە ساڵی ٢٢٤ی زایینی بە تێکشاندنی ئەشکانییەکان حکوومەتەکەیان پێک ھێنا و ھەتا ساڵی ٦٥١ واتە بۆ ماوەی زیاتر لە ٤٠٠ ساڵ یەکێک لە زلھێزەکانی سەردەم بوون و بەرامبەرکێێ ئیمپراتۆریەتیی ڕۆمیان کرددوە،

نەخشە ناوچەی ژێر دەسەڵاتی ساسانییەکان لەبارەی رەچەلەکی ساسانییەکان لە تەبەری و مسعودی هاتوە کە دەچەنەوە سەر بنەمالەی ئەخمینەکان بەم شێوەیە لە تەبری هاتوە

أردشير بن پابگ بن ساسان الاصغر بن پاپگ، بن ساسان بن پابگ بن مهرمس بن ساسان بن بهمن الملك بن إسفنديار بن بشتاسب بن لهراسب بن كيوجي بن كيمنش .بزعمه- بدم ابن عمه دارا بن دارا بن بهمن بن إسفنديار، الذي حارب الإسكندر، فقتله حاجباه

بەم شێوە لە تەبری و ئەوانتریشدا کە دەلێ کە المک بهمن چەندین مندالێکی هەبووە بەلام یەک لەوانە کورێک بەناوی ساسان (الاکبر)و کچێک بە ناوی همای کە دایکی دارا بووە کە بچووک بوە کە المک بهمن لەسەرمەرگ بە هەر هۆکارێک بووە وەسیەتی میراتی دەسەڵات بۆ دارا دەکات لەکاتێکدا ساسان کۆڕێکی گەنج بووە ئیتر ئەم وادەکات ساسان لە ترسی بێ یان لە تورەی کۆشک بە جێ دێلێ و دەبێ بە شوان و بەگەل خەلکی کۆچەر کە لە خێمە دەژین نازناوی دەبێتە ساسانی شوان (ساسان الراعی) دواتر لە چەندین نەوە دوای ئەوە وەک لەسەرەوە باسمان کرد ئەردەشیر پەیا ئەبێ کە دەوڵەتی ساسانی دروست دەکاتەو

لە سەر گۆری پاش کی ئەردەشیر(بهمن) لە نەخشی رۆستەم ئەردەشیر ئاهەنگی دروستکردنی ئیمپراتۆریەتیی ساسانی نەخشاندوە کە خۆی لەسەر ئەسپێکەو ئاهورا مەزداش لەسەر ئەسپێکی تر ئەڵقەی رەمزی پاشایەتی لێ وەردەگرێ کە هەمان ئەلقەی ئەخمینەکانە

ئەردەشیر لە پارێزگای فارس دەسەڵاتی لە باوکەی دا واتا پاپگ بە میرات بۆ بەجێ دەمێنی کە ئەم شارە لەژێر دەستی ئەشکانیەکان بووە دواتر هیرش دەکاتە سەر شارەکانی چوار دەوری گوایە ئەردەشیر یان پاپگی باوکی خەونی بەوە بینوە کە دەبێتە پاشا .دواتر لەم شەر و ئاژاوەیەدا ئەردەوان پاشی ئەشکانیەکان نامیەکە (کە بەشێکە لەم چیرۆکەی سەرەرەوە سەبارەت بە چوونی ساسان بۆ ناو شوانە کۆچەریەکان ) ئەردەشیر دەنووسێت دەلێ کێ ڕێگەی بە تۆ داوە تاج لەسەر بەکەی کوردی گەورەکراوە لە ژێر خێمەی کوردان دواتر هەردوو لای لە دەشتی هرمزدگان بە یەک دەگەن ئەردەشیر و کورکەی بە دەستی خۆیان نامە نوسی ئەردەوان دەکوژن

لە نامەیەکی تر هەر لە تەبەری لە سەردەبی یەکەیەکی تر لە پاشاکانی ئامۆزایەکی پاشای ساسانییەکان بە ناوی بیسدام واتا یەکێک بووە لە بنەمالەکەیان کە ناکۆکی دەکەوێتە نێوانیان پێ دەلێ

کوری زینای گەورە کراو لە لە خێمەی کوردان

زاراوەی کورد لە کۆندا بە خەلکی کۆچەر گوتراوە ئەقلیش نابرێ کە زاراوەی کورد لێرە بە واتای نەتەوەیی کوردبێ چونکە ئەو کات دەبێ بلێن کە ساسانییەکان ئەوەندە رقیان لە کورد بوو هەرکەسێک پێ ووتبن کورد وەک ئەم نامە نوسەی ئەردەوان لە ملیان داوە وە هەروەها زاراوەی کورد وەک جنێوێکی و سوکایەتی لە نێو خودی بنەمالەکیان بەکار هاتووە ؟!! ئەم هەر خراپترە. نا بەلکو ئەوان فارس بوون وە لە نیشتمانی فارسەکان دروست بوونە

هەلبەتە کورد گەلێکی دێرین بە ٣٠٠٠ بەر لە ئێستا بوونیا هەبووە ئەمە تەنها مەبەست لێ بە کارهێنانی زاراوەی کوردە بۆ نەتەوەی کورد نەک ئەوەی کورد نەبووبێ

بلخی و هەمزەی ئەسفەهانی باوریان وابووە کە کورد لقێکن لە فارس. حەمزەی ئێسفەهانی زاراوەی کوردی بۆ عەرەبی سوریاس بەکارهێناوە

بلخی بە تەزویر زاراوەی کوران شبانکاره کە دەلەلات لە کۆچەریەکی فارس دەکات هێناوەیەتی بۆ ناوچەی فارس ئەمیش بۆ سەردەمی رووخانی ساسانییەکان نە دروست بوونیان تا بیر رایە بەسەر کوردا بسەپێنێ کە لە ئەسلدا فارس بوون دوای هاتنی ئیسلام جیابوونەتەوە

وریا قانع باسی لەوە دەکات کە حمزه ئەسفەهانی باوری وابوو کورد لقێکن لە فارس

کە ئەم قسانەیان وەر ناگیر چونکە لەلای ئەوان ئەسلەن کورد نەتەوەیەکی جیاواز نەبووە تا زاراوەی کورد لە هیچ بارودۆخی دەلالەت لە نەتەوەی کورد بکات بەلکو قسەکانیان هیچ بەلگە دۆکۆمێنتێکی مێژووی نیە تەنها تەلەیەکە بۆ کورد کە ببێتە شاهید بەسەریەوە کە لەنیشتمانی فارسەکانەوە دروست بوونە

~~http://shiaonlinelibrary.com/%D8%A7%D9%84%D9%83%D8%AA%D8%A8/3476_%D8%AA%D8%A7%D8%B1%D9%8A%D8%AE-%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D9%8A-%D8%A7%D9%84%D8%B7%D8%A8%D8%B1%D9%8A-%D8%AC-%D9%A3/%D8%A7%D9%84%D8%B5%D9%81%D8%AD%D8%A9_1 37.17.144.28 ‏١٨:٢٣، ٦ی نیسانی ٢٠٢٤ (UTC)

دیار نییە دەتانەوێت دەستکاری چی بکەن وادیارە تەنھا دەتانەوێت زانیاری زیاد بکەن کە من ھیچ سەرچاوەیەکی باوەڕپێکراوی لێ نابینم تا زیادی بکەمە سەر وتارەکە سپاس —— 🌸 Sakura emad 💖 (لێدوان) ‏٠١:٥٦، ٢٢ی نیسانی ٢٠٢٤ (UTC)

ساسانیەکان

ئیمپراتۆریەتیی فارسی یاخود هیندۆ فارسی Kurdo24 (لێدوان) ‏١٨:٢٨، ٦ی نیسانی ٢٠٢٤ (UTC)

داواکاریی دەستکاری لە ٢١ی ئایاری ٢٠٢٤

ئەم پەڕەیە زۆر ناڕاستی تێدایە و ئەبێت دەستکاری بکرێت و سەرچاوەی بۆ دابندرێت.

Jackhanma69 (لێدوان) ‏٠٩:١٤، ٢١ی ئایاری ٢٠٢٤ (UTC)

ئیمپڕاتۆریەتی کوردی نیە ئێرانیە

لە هیچ لەم سەرچاوانەی لەم پەڕەیە کە داندراون ئاماژە بە ئەوە ئیمپراتۆریەتێکی کورد بوو، بەڵکوو هەموویان ئاماژە بەوە ئەکەن کە ئێرانی بووە. بۆیە داوا ئەکەم ئەمە بگۆڕن Jackhanma69 (لێدوان) ‏٠٠:٣٣، ٢٤ی تەممووزی ٢٠٢٤ (UTC)

سەرچاوەکان

@Zamand Karim ئەو سەرچاوانەی دات ناوە لەلایەن ویکیپیدیا سەر بە سەرچاوەی باوەڕپێکراوەکان نیە. تکایە ئەگەر ئەتەوێت شتێک زیاد بکەیت ئەوا ئەبێت باوەڕپێکراو بێت. Jackhanma69 (لێدوان) ‏١٩:٣٠، ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Jackhanma69: حەوت سەرچاوەیە، چواریان لێکۆڵینەوەیە، وەک بەشێک لەو سەرچاوانەی تۆ پەڕتووکن و نووسەر نوسیونی. تکایە چیتر نووسینەکان مەسڕەوە. زەمەنCefayî (لێدوان) ‏١٩:٣٥، ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

ئەم سەرچاوانەی دای ناون هیچیان ئەکادیمیک نینە وەکو Pourshariati, Daryaee, Bosworth, Frye, or Yarshater, کە ئەم دەستکارەیەی تۆ ئەخرێتە قالبی ویکیپیدیا:ت. س. ق.

دوو لە سەرچاوەکانت هی Hamma Mirwaisi کە مێژوونووس نییە شارەزایی لە باوری مێژوویدا نیە سەرچاوەکەی لەلایەن ویکیپیدیا باوەڕ پێکراو نیە.

ئەمەی Daryaee, 2014 لە لاپەڕە ٤٠-٤١ نووسراوە:

As opposed to the settled population we have little evidence of the nomadic tribes which inhabited the Iranian plateau. The most prominent group of nomads are designated by the word (Middle Persian) kurd. While the word may have stood for the Kurdish people who were nomadic, in the Middle Persian literature it was used for nomads in a larger sense who may urban minded Sasanians. Their co-option into the Sasanian military, if we are to believe Ibn Balkhi's account, would suggest that they were ultimately utilized by the state. 6 The same would hold true for the Daylamite and Gilani tribes who are much better known and who were also used in the military in the Sasanian and the Islamic period as well. The other group worth mentioning is the Kermani who also appear to have been a nomadic tribe and are said to have lived in the province of Persis, according to Istakhri. Both the Kurds and the Kermanis appear in Middle Persian texts as part of an army which corroborates their usage in the Sasanian/early Islamic military. 7 Between the city dwelling population and the nomads the landed gentry (dehgans) played an important role, and their prominence was to come to the fore from the sixth century CE onward due to the reforms of Kavad I and Khusro I.

بە کوردی: دیارترین کۆمەڵگای کۆچەری لە سەرچاوە ساسانییەکاندا ھەبوون بە زمانی پەهلەوی بە "کورد" بانگ دەکران (کە بە واتای کۆچەری دێتن بە زمانی پەهلەوی)، کە لەوانەیە گەلی کوردیشی لەخۆ بگرێتەوە. ئەم کوردە کۆچەریانە لەگەڵ گەلە کۆچەریەکانی تر کە کرمانی و گیلانی و دەیلەمیەکان بوون، بەشێکی گرینگ بوون لە سوپای ساسانییەکان بە تایبەتی گیلانی و دەیلەمیەکان.

لەلایەکی تر ئەم لینکانەی دات ناون [1] [2] ئەوا هەردووکیان لەلایەن ویکیپیدیا بە سەرچاوەی باوەڕپێکراو هەژمار ناکرێن و سەر بە ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە.سەرچاوەی Mofidi, Sabah (2021). The Ottomans and the Successors of the Safavids (PDF) (بە ئینگلیزی). Vol. 2. Indonesian Journal of Islamic History and Culture. p. 26. داتناوە ئەوا ئاماژە بە ئەوەی ئەکاتن کە Mehrdad Izady گۆتیتی کە ساسانیەکان بە بنەچە کوردن، بەڵام Mehrdad Izady لەلایەن ویکیپیدیا جێگای باوەڕ نیە. لەلایەکی تر بێ هۆکار سەرچاوەی باوەڕپێکارت ڕەش کردۆتەوە. Jackhanma69 (لێدوان) ‏٢٠:٣٩، ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Jackhanma69: گەر چەند سەرچاوەی تریشت بۆ بێنم تۆ ھەمان قسە دەکەی نەک ٧، تۆ بڵێی ٥ کەس لە خۆیانەوە دەربارەی بابەتێک نوسینیان داناوە، ھەر پێنجیان ڕاست ناکەن؟ کابرا مێژوونووسە، نییە، مافم بەوەوە نییە، سەرچاوەم داناوە بۆ نوسینەکەم وەک تۆ پەرەم بە وتارەکە داوە، دەتوانی لە پاڵ ئەوەی «ڕەچەڵەکیانم گەڕاندوەتەوە بۆ کورد» تۆش بیانگەڕێنیتەوە بۆ تورک، فارس، عەرەب هتد.. و سەرچاوەکەی خۆت دابنێی نەک سەرجەمی تێکستەکەم بسڕیتەوە، کە ئاشکرا دیارە خراپکارییە. زەمەنCefayî (لێدوان) ‏٢١:١٧، ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Tesslaئەمە لە یاسای ویکیپیدیا نازانێت و لینک دائەنێ جێگای متمانە نیە ، و سەرچاوەش بەکار ئەهێنێت کە توێژینەوەی سەرەتاییە و لەگەڵ سەرچاوەش بەهەڵە دائەنێت کە هیچ ئاماژەی بەمە نەکردووە لە پەڕەکە نووسیتی وەک و ئەوەی لە سەرچاوەکە ئاماژەی پێ کرابێت. Jackhanma69 (لێدوان) ‏٢١:٣٥، ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Jackhanma69: تکات لێدەکەم چیتر نوسینەکەم مەسڕەوە با نەبێتە شەڕە دەستکاری، تۆش دەتوانیت ئەوەی خۆت بە سەرچاوەوە دابنێی. بیسەلمێنە ئەوەی لە نوسینەکە دامناوە لە سەرچاوەکە نییە، گەر وانەبوو سەرجەمی دەستکاریەکانی خۆم دەگەڕێنمەوە. زەمەنCefayî (لێدوان) ‏٢١:٤٥، ١٢ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Jackhanma69: سڵاو، سەرەتا با ئەوە بزانین، گەر بەکارهێنەرێکی متمانەپێکراو سەرچاوە یان دەقێکی هەڵەی دانا نابێت دەستکارییەکەی بگەڕێنرێتەوە، بەڵکو دەبێت ئاگاداربکرێتەوە، هەربۆیە تکایە با مێژووی پەڕەکان بە گەڕاندنەوەی دەستکارییەکانتان پڕ نەبێتەوە. سەبارەت بە سەرچاوەکان، دەتوانن پرسیار لە کاک ئارام بکەن کە ئایا ئەو سەرچاوانە دروستن یاخوود نا، یان لە دیوەخان پرسیار بکەن. بەڵام تا دەتوانن سەرچاوە لە ویکیی ئینگلیزی بھێنن نەک شوێنی تر. Tessla (وتووێژ) ‏٠٨:٥٤، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

ئەو سەرچاوانەی من دام ناون لە ویکی ئینگلیزی هێناوم. Jackhanma69 (لێدوان) ‏٠٩:٢٦، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Jackhanma69: دەڵێی سەرچاوەکانم ھی ویکیپیدیای ئینگلیزییە؟ سەیری پێشەکیی وتارە ئینگلیزیەکە بکە لەگەڵ ئەوەی ئێرە. تەنیا ٧ سەرچاوەیان داناوە، کەچی تۆ ١١ سەرچاوەت داناوە، ئەمە کامەی و کوێی ھی ویکیی ئینگلیزییە. وێڕای سەقەت و پەقەتی لایەک لە سەرچاوەکان کە ڕێک کۆپی پەیستت کردون بێ ئەوەی لەگەڵ دەقی وتارەکە ڕێکگیر بکرێن. لە ھیچ کوێی The Idea of Iran - An Essay on its Origin باسی ئەوە نەکراوە ساسانییەکان بە ئێرانخشەھر یان ئێرانشەھر ناسراون. کتومت «ڕەنگە» و «پێدەچێت» و «لەوانەیە»ی نوسەریی کتێبەکانت داناوەتەوە، ویکیپیدیا مێژوونوس نییە تا مێژووت بۆ بنوسێتەوە. دەکرێ ڕوونی بکەیتەوە «پێدەچێت کە زمانی پارتی لە بەکارهێنانی وەکو زمانی فەرمی لە سەردەمی ناڕسەی یەکەم وەستابێت» واتای چییە؟ خۆت لە ماناکەی تێدەگەی؟ دوو داڕێژەی ODLA ئۆکسفۆردت داناوە بە بەتاڵی بەحسابی سەرچاوە. گەر بەو لۆژیکەی جەنابتان قسە بکەم دەنوسم: زۆربەی نوسەری ئەو سەرچاوانە دانیشتوو یان خەڵکی ئێران و فارسن، بۆیە نابێ قسەیان لێ وەربگیرێت چون لایەنگری ئامانجێک دەکەن. ئەمەت پێ قبوڵە؟ وێڕای ئەوەی تکام لێکردیت نوسینەکانم نەسڕیتەوە، بەردەوام بووی لەسەر سڕینەوەی، کە ئەمەش دەچێتە قاڵبی خراپکاری و شەڕە دەستکاری. زەمەنCefayî (لێدوان) ‏١٤:٣٠، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Tessla: تکایە دەستکارییەکانی بخەنە ژێرچاودێری یان ئاستی پاراستنی ئەم پەڕەیە بەرز بکەنەوە یانیش بەربەستی بکەن لە گەڕاندنەوە و سڕینەوەی دەقی نێو وتارەکان. زەمەنCefayî (لێدوان) ‏١٤:٣٢، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Jackhanma69: هەروەک لەسەرەوەش وتم، پووچەڵکردنەوەی دەستکاری نابێتە هۆی چاککردنی زانیارییەکان، لێرە لە ویکی سیاسەت بۆ هەموو شتێک هەیە. من ڕێم پێت نیشان دا، گەر ناڕازیت دەتوانیت ئەو ڕێگەیانەی پێم وتیت بیگریتە بەر بۆ چاککردنەوەی وتارەکە، گەر هەر لەسەر پووچەڵکردنەوەی دەستکاری بەردەوام بیت، ئەو کات من ئازادم لە بەربەست بوونت لەو وتارە. Tessla (وتووێژ) ‏١٤:٥٧، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

ئەم سەرچاوانەی دای ناون هیچیان ئەکادیمیک نینە وەکو Pourshariati, Daryaee, Bosworth, Frye, or Yarshater, کە ئەم دەستکارەیەی ئەو ئەخرێتە قالبی ویکیپیدیا:ت. س. ق.

دوو لە سەرچاوەکانی هی Hamma Mirwaisi کە مێژوونووس نییە شارەزایی لە باوری مێژوویدا نیە سەرچاوەکەی لەلایەن ویکیپیدیا باوەڕ پێکراو نیە.ئەمەی Daryaee, 2014 لە لاپەڕە ٤٠-٤١ نووسراوە:

As opposed to the settle population"

we have little evidence of the nomadic tribes which inhabited the Iranian plateau. The most prominent group of nomads are designated by the word (Middle Persian) kurd. While the word may have stood for the Kurdish people who were nomadic, in the Middle Persian literature it was used for nomads in a larger sense who may urban minded Sasanians. Their co-option into the Sasanian military, if we are to believe Ibn Balkhi's account, would suggest that they were ultimately utilized by the state. 6 The same would hold true for the Daylamite and Gilani tribes who are much better known and who were also used in the military in the Sasanian and the Islamic period as well. The other group worth mentioning is the Kermani who also appear to have been a nomadic tribe and are said to have lived in the province of Persis, according to Istakhri. Both the Kurds and the Kermanis appear in Middle Persian texts as part of an army which corroborates their usage in the Sasanian/early Islamic military. 7 Between the city dwelling population and the nomads the landed gentry (dehgans) played an important role, and their prominence was to come to the fore from the sixth century CE onward due to the "reforms of Kavad I and Khusro I.

بە کوردی: دیارترین کۆمەڵگای کۆچەری لە سەرچاوە ساسانییەکاندا ھەبوون بە زمانی پەهلەوی بە "کورد" بانگ دەکران (کە بە واتای کۆچەری دێتن بە زمانی پەهلەوی)، کە لەوانەیە گەلی کوردیشی لەخۆ بگرێتەوە. ئەم کوردە کۆچەریانە لەگەڵ گەلە کۆچەریەکانی تر کە کرمانی و گیلانی و دەیلەمیەکان بوون، بەشێکی گرینگ بوون لە سوپای ساسانییەکان بە تایبەتی گیلانی و دەیلەمیەکان.

لەلایەکی تر ئەم لینکانەی دات ناون [1] [2] ئەوا هەردووکیان لەلایەن ویکیپیدیا بە سەرچاوەی باوەڕپێکراو هەژمار ناکرێن و سەر بە ویکیپیدیا:توێژینەوەی سەرەتایی قەدەغەیە.سەرچاوەی Mofidi, Sabah (2021). The Ottomans and the Successors of the Safavids (PDF) (بە ئینگلیزی). Vol. 2. Indonesian Journal of Islamic History and Culture. p. 26. داتناوە ئەوا ئاماژە بە ئەوەی ئەکاتن کە Mehrdad Izady گۆتیتی کە ساسانیەکان بە بنەچە کوردن، بەڵام Mehrdad Izady لەلایەن ویکیپیدیا جێگای باوەڕ نیە. لەلایەکی تر بێ هۆکار سەرچاوەی باوەڕپێکاری ڕەشکردۆتەوە. ئەمە بە ئارەزووی خۆی لینک دائەنێت وەکو سەرچاوەی مێژووی.

Jackhanma69 (لێدوان) ‏١٥:٠٨، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

ئەم سەرچاوەی The Idea of Iran - An Essay لە لاپەڕە ١٢٩-١٧٥ باسی کردووە. کەچی لەلایەکی تر «پێدەچێت کە زمانی پارتی لە بەکارهێنانی وەکو زمانی فەرمی لە سەردەمی ناڕسەی یەکەم وەستابێت» ئەمە خودی خۆی لەو سەرچاوەیە کە تۆش لە دەستکاری کردنی ئەم پەڕەیە بەکارت هێناوە بەڵام بۆ ئامانجێکی تر.[1] لەلایەکی تر هەنجەتی ئەوە دێنی کە ئەو زانایانەی مێژوو ئێرانین بەڵام تۆش لەم [1] هی زانایەکی ئێرانیت بەکار هێناوە. ئەمە بێجگە لەوەی زۆرینە ئەو سەرچاوانەی دام ناون زانای ئێرانی نین (Gnoli, Bonnerالكعبي). Jackhanma69 (لێدوان) ‏١٥:٠٢، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Jackhanma69: نەمگوتووە گشتیان ئێرانین، قسەکەم بەلاڕێدا مەبە، نەشم گوتووە دانانی سەرچاوەی نوسەری ئێرانی ھەڵەیە. دەتوانی نوسینی پرۆفیسۆری ھەر کوێیەک پێت خۆشە دابنێی نەک بێی ئەوانەی منیش بسڕیتەوە بە بیانوی نەگونجانی لەگەڵ یاساکانی ویکیپیدیا (سەرچاوەکان ھیچ کێشەیان نییە دەزانم مەبەستت لەوە چییە و نامەوێ بچمە نێو ئەو باسە) وەک گوتم دەق بە سەرچاوەوە دابنێ، کەس حەقی بەسەرتەوە نییە و دەستخۆشیشت لێ دەکەین کە پەرەت بە وتارەکە داوە، نەک ئەوەی ھەشە بیسڕیتەوە. مێھرداد ئیزەدی نووسەر و مێژوونوسێکی بەناوبانگی بەلجیکی-کوردە، تکایە زانیاریت لە شتێ نەبوو لێشی مەپچڕە. سپاس. زەمەنCefayî (لێدوان) ‏١٥:٢٧، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

ئەمە چەند جارە بۆتی دووبارە کەمەوە

ئەمەی لینکم داناوە مێهرداد ئیزەدی گفتوگۆی لەسەر کراوە کە وەکو سەرچاوەی باوڕپێکراو نیە

لەلایەکی تر ئەم سەرچاوانەی دات ناون [1] [2] [3] [4] [5] لەلایەن ویکیپیدیا سەرچاوەی باوەڕکراو نینە و توێژینەوەی سەرەتایین لە پەڕەی ئینگلیزیەکەش دانەندراون.

ئەم سەرچاوەشت [6] بە هەڵە بەکار هێناوە کە نووسیتت «چەندین بنەماڵە و کۆچەریی لەنێو ساسانییەکاندا ھەبوون کە بە «کورد» بانگ دەکران و خزمەتی سەربازیان لەنێو ساسانییەکان ھەبوو، ھەروەھا ناوی کورد لە دوای ڕووخانی ساسانییەکانەوە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارھاتووە و زمان و کولتوور و نەریتە دیارەکانی باس کراوە.» کەچی سەرچاوەکە وا ناڵێت، بەڵکو ئەڵێت:

"دیارترین کۆمەڵگای کۆچەری لە سەرچاوە ساسانییەکاندا ھەبوون بە زمانی پەهلەوی بە "کورد" بانگ دەکران (کە بە واتای کۆچەری دێتن بە زمانی پەهلەوی)، کە لەوانەیە گەلی کوردیشی لەخۆ بگرێتەوە. ئەم کوردە کۆچەریانە لەگەڵ گەلە کۆچەریەکانی تر کە کرمانی و گیلانی و دەیلەمیەکان بوون، بەشێکی گرینگ بوون لە سوپای ساسانییەکان بە تایبەتی گیلانی و دەیلەمیەکان." [6]

@Tessla تکایە ئەمە هەمووی بخوێنەوە. Jackhanma69 (لێدوان) ‏١٦:٠٣، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Aram: هەرویستم بانگت نەکەم، بەڵام ناچار بووم. سەیرێکی ئەم وتووێژە بکە بزانە چی لەسەری دەڵێیت. @Jackhanma69: تا کاک ئارام وەڵام دەداتەوە، نامەوێت دەستکاری گەڕاندنەوە ببینم لەم وتارە دا، تا بابەتەکە یەکلایی دەبێتەوە. Tessla (وتووێژ) ‏١٧:٠٤، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

وا چاکترە هەر بە یەکجاری لە پەڕەیە ئینگلیزیەکە وەربگڕدرێتە ئێرە هیچ کێشە نامێنێت. Jackhanma69 (لێدوان) ‏١٧:٠٨، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Tessla: لەگەڵ ئاگادارینامەکەی تۆ گەڕاندنەوەی دەستکاریەکەی ئەویشم پێگەیشت :) زەمەنCefayî (لێدوان) ‏١٧:٢٢، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Zamand Karim: لە ئێستادا توانای دەستکاریکردنی تری نییە. Tessla (وتووێژ) ‏١٧:٢٨، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Tessla تخوا یەکسەر کێشەکەم پێ بڵێ؛ کاتی خوێندنەوەم نییە. ئەگەر کێشەکە لەسەر ناوەڕۆکی وتارەکەیە، ئەوا من قسەی لەسەر ناکەم، بەس ئەگەر جیا لەوەیە، پێم خۆشە بزانم باسەکە چییە. سپاس، ⇐ئارام _وتووێژ ‏١٨:١٩، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Aram: بەکارھێنەر jackhanma69 دەڵێت کە بەکارهێنەر زەمەند سەرچاوەی ناڕاستی داناوە کە هی نووسەرێکە شارەزای مێژوو نییە و نووسەر نییە و شتی تر... خۆ بەخوا منیش سەرم لێی دەرناچێت بەتەواوی، یەک تۆزێک دەزانم کە ئەوەیە زەمەند بەپێی ئەو سەرچاوانەی دایناوە هەڵە نەبم دەڵێت ئیمپراتۆریەتیی ساسانی کورد بوونە، بەڵام ئەو بەکارهێنەرەی تر بەپێی سەرچاوەی تر دەڵێت ئێرانین. منیش ئەوەندە دەزانم. Tessla (وتووێژ) ‏٢٠:٢٩، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

@Tessla دەتوانن ھەردوو بۆچوونەکە بنووسن و بە شێوەیەک لە ناو وتارەکە ڕێکی بخەن. ⇐ئارام _وتووێژ ‏١٣:٥٤، ١٤ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

ئەم @Zamand Karim سەرچاوەی داناوە کە هی میهرداد ئیزەدیی داناوە، مێهرداد ئیزەدی گفتوگۆی لەسەر کراوە کە وەکو سەرچاوەی باوڕپێکراو نیەلەلایەکی تر ئەم سەرچاوانەی دای ناون [1] [2] [3] [4] [5] لەلایەن ویکیپیدیا سەرچاوەی باوەڕکراو نینە و توێژینەوەی سەرەتایین لە پەڕەی ئینگلیزیەکەش دانەندراون.ئەم سەرچاوەشی داناوە [6] کە بە هەڵە بەکار هێناوە کە نووسیتی «چەندین بنەماڵە و کۆچەریی لەنێو ساسانییەکاندا ھەبوون کە بە «کورد» بانگ دەکران و خزمەتی سەربازیان لەنێو ساسانییەکان ھەبوو، ھەروەھا ناوی کورد لە دوای ڕووخانی ساسانییەکانەوە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارھاتووە و زمان و کولتوور و نەریتە دیارەکانی باس کراوە.» کەچی سەرچاوەکە وا ناڵێت، بەڵکو ئەڵێت:"دیارترین کۆمەڵگای کۆچەری لە سەرچاوە ساسانییەکاندا ھەبوون بە زمانی پەهلەوی بە "کورد" بانگ دەکران (کە بە واتای کۆچەری دێتن بە زمانی پەهلەوی)، کە لەوانەیە گەلی کوردیشی لەخۆ بگرێتەوە. ئەم کوردە کۆچەریانە لەگەڵ گەلە کۆچەریەکانی تر کە کرمانی و گیلانی و دەیلەمیەکان بوون، بەشێکی گرینگ بوون لە سوپای ساسانییەکان بە تایبەتی گیلانی و دەیلەمیەکان." [6] لەلایەکی تر هەموو دەستکاریەکانی منی ڕەشکردۆتەوە کە سەرچاوەکانی دامناون لە ویکی ئینگلیزیەکەش هەیە.

Jackhanma69 (لێدوان) ‏١٨:٣١، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

من ئاگادار نەبووم کە تۆ وتت کە ناتەوێت دەستکاری گەڕاندنەوە ببینیت لەم وتارە دا، تا بابەتەکە یەکلایی دەبێتەوە. کە ئەمکاتەی من خەریکی دەستکاری ئەم پەڕەیە بووم تۆش ئەم وەڵامەت نووسی. Jackhanma69 (لێدوان) ‏١٨:٢٠، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)

بۆ ئەو ڕستەیەی کۆتا، ڕاستە، بیرم چووە سەرچاوەکەی دابنێم، و دامنا. مەرج نییە کتومت ڕێک ھەمان ئەو دەقەی نێو سەرچاوەکە دابنێیتەوە، دەبێت گونجاندن ھەبێ لەگەڵ شێوازی وتارەکە، کە من تەنیا گونجاندومە نەک بە شێوەیەک خوێنەر وابزانێ حیکایەت دەخوێنێتەوە. ئەمە دەقی کتێبەکەیە کە نوسراوە «دیارترین گرووپی کۆچەری بە زمانی فارسیی ناوەڕاست، بە کورد دەناسرێن. لە کاتێکدا ڕەنگە وشەکە بۆ گەلی کورد بەکارھێنرابێت کە کۆچەری بوون، بەڵام لە ئەدەبیاتی فارسیی ناوەڕاستدا بۆ کۆچەرەکان بە مانایەکی گەورەتر کە ڕەنگە پەیوەندییەکی شلۆقیان لەگەڵ ساسانییە شارنشینەکاندا هەبووبێت. دەربارەی بواری سەربازی، ئەگەر سەرنج بدەینە گێڕانەوەکانی ئیبن بەلخی (Ibn Balkhi)، ئەوە ڕووندەبێتەوە کە لە دەوڵەتدا (دەوڵەتی ساسانی) ڕۆڵی گەورەیان ھەبووە (مەبەستی کوردە)». ئیبن بەلخی خاوەنی کتێبێکە بە ناوی فارسنامە، کە خۆیشی جوگرافیناس، ماتماتیکزان، پزیشک، دەروونناس و زانایەکی فارس بووە، لە کاتی فتوحاتی ئیسلامی (عەرەب) ئیبن بەلخی دەگێڕێتەوە: «٦٠٠٫٠٠٠ کورد کوژراوە و تەنھا یەک جەنگاوەریی کورد بە ناوی "ئەلەک" ڕزگاری بووە کە دواتر ناچارکراوە موسڵمان ببێت». (ڕاستە ژمارەکە زیادەڕۆیی تێدا کراوە ڕەنگە ٦٠ ھەزار بێت و بە ھەڵە وەرگیرابێت؛ بۆ نوسینەکە بڕوانە پەڕەی xviiiی بەشی ناساندن). ئاشکرا دەڵێ کورد بەشێک بووە لە ساسانییەکان و شەڕیان کردوە بەرامبەر بە مسوڵمانان (ناڵێین فارس یان نەژادەکانی تر ھیچ ڕۆڵێکیان نەبووە)، پاڵەوی (کوردی) زمانی کارگێڕی و کۆشک بووە، جیا لەوە دوو سەرچاوەی ترم لە خوارەوە داناوە دەربارەی زمانی ساسانییەکان کە بەشێکی زمانەکەیان کوردی بووە، پێم بڵێ چۆن سەرچاوەکان باوەڕپێکراو نین! ئەوەی بەدڵت نەبێ بۆ سەرچاوەی ویکیپیدیا ناشێ و جێی متمانە نیە؟ کەسێک گوتویەتی نابێت ئەم حەوت سەرچاوەیە دابنرێ وا خۆبەخۆیی دەڵێی:

لەلایەکی تر ئەم سەرچاوانەی دات ناون لەلایەن ویکیپیدیا سەرچاوەی باوەڕکراو نینە و توێژینەوەی سەرەتایین لە پەڕەی ئینگلیزیەکەش دانەندراون
— بەکارھێنەر:Jackhanma69

ھەروەک ئەوەی تۆ پەڕتووک و ماڵپەڕە، حەقم بە ئینگلیزی و عەرەبیەوە چییە، مەگەر ئێرە ویکیپیدیای کوردی نیە؟ وە تکایە ئەوەندە نوسین کۆپی پەیست مەکە و داینێیتەوە، سێ جار ھەمان شتت دوپات کردوەتەوە.

سەرچاوەکان

زەمەنCefayî (لێدوان) ‏١٨:٥٦، ١٣ی ئابی ٢٠٢٤ (UTC)