سویس: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

**کۆنفیدراسیۆنی سویس**

*Schweizerische Eidgenossenschaft* (ئاڵمانی)

*Confédération suisse* (فەڕەنسی)
*Confederazione Svizzera* (ئیتالی)
*Confederaziun svizra* (Romansh)
*Confoederatio Helvetica* (لاتینی)
کۆنفیدراسیۆنی سویس Schweizerische Eidgenossenschaft (ئاڵمانی) ; Confédération suisse (فەڕەنسی) ; Confederazione Svizzera (ئیتالی) ; Confederaziun svizra (Romansh) ; Confoederatio Helvetica (لاتینی) ;
	دروشم: Unus pro omnibus, omnes pro uno (traditional); (یەک بۆ ھەمووان، ھەموو بۆ یەک)
	سروود: Swiss Psalm
	ھەڵکەوتەی سویس (green) لە ئەورووپا (dark grey) — [ڕێنوێن] ھەڵکەوتەی سویس (green) لە ئەورووپا (dark grey) — [ڕێنوێن]
پایتەخت	Bern (de facto); 46°57′N 7°27′E / 46.950°N 7.450°E
گەورەترین شار	زیوریخ
زمانە فەرمییەکان	German (63.7 %),; French (20.4 %),; Italian (6.5 %),; Romansh (٠٫٥٪)
ناوی هاووڵاتی	Swiss
دەوڵەت	Federal republic, with directorial system and direct democracy
یاسادانەر	Federal Assembly
سەربەخۆیی
ڕووبەر
ژمارەی دانیشتوان
GDP (PPP)	بەراوردی ٢٠١١
GDP (nominal)	بەراوردی ٢٠١١
Gini (٢٠٠٠)	٣٣٫٧ (medium)
HDI (٢٠١٠)	0.874 (very high) (١٣th)
دراو	فڕانکی سویسری (CHF)
ناوچەی کاتی	CET (UTC+١)
لای لێخوڕین	ڕاست (شەمەندەفەرەکان: چەپ)
پاوانی ئینتەرنێت	.ch
کۆدی تەلەفۆن	+٤١

گەڕان بە مێژوودا

→ گۆڕانکاریی کۆنتر گۆڕانکاریی نوێتر ←

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

دیداریویکیدەق

نێوھێڵ

وەک پێداچوونەوەی ‏١٣:١٢، ٢٠ی ئابی ٢٠٢٤

پۆتانەکان: 46°50′00″N 8°20′00″E / 46.83333°N 8.33333°E / 46.83333; 8.33333

سویس یان سویسڕا (بە ئەڵمانی: die Schweiz، بە فەڕەنسی: la Suisse، بە ئیتاڵی: Svizzera، بە ڕۆمانی: Svizra، بە ئینگلیزی: Switzerland) وڵاتێکە لە ناوەڕاستی کیشوەری ئەورووپادا، ئەڵمانیا دەکەوێتە باکووریی و فەرەنسا لە خۆراوای و ئیتالیا لە باشووری و نەمسا و لینخیشتاین دەکەوێتە خۆرھەڵاتییەوە. سویسرا سیاسەتی دەرەکی بێ لایەن بەکاردەبات کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی ١٥١٥. بەیەکێک لە دەوڵەمەندترین وڵاتانی جیھان دادەنرێت، ھەروەھا بە جوانترین وڵاتیش، شاری زیۆرخی سویسرا کە تا ساڵی ٢٠٠٨ بە گەورەترین وڵاتی دادەنرا، بە خۆشترین و باشترین وڵات بۆ نیشتەجێ بوون لە جیھاندا دانرا ئەمەش ھەشت ساڵ لەسەر یەک ھەمان پلەی وەرگرت.

بنەڕەتی ناو

سەرچاوەی وشەی ئینگلیزی سویسڕا (Switzerland) ئەڵمانییە و لە وشەی (schwytz)ەوە ھاتووە، کە بە واتای دانیشتوویەکی ناوچەی (Schwyz) دێت، کە یەکێکە لەو ھەرێم و وڵاتانەی کە ناوکی یەکێتیی کۆنی سویسڕی پێکھێناوە. ڕەنگە ئەم زاراوەیە لە وشەی سویتس لە ئەڵمانی وەرگیرابێت کە بە واتای «سووتاندن» دێت، ئاماژەیە بۆ ناوچەیەکی دارستانی کە لە ڕابردوودا سووتاوە. دوای ئەوەی شەڕی سوابیا لە ساڵی ١٤٩٩ لەو ناوچەیەدا کۆتایی ھات، ئەم زاراوەیە بۆ ئاماژەکردن بە تەواوی یەکێتییەکە بەکارھات.^[٦]^[٧]^[٨]^[٩]^[١٠]^[١١]

لە ڕووی مێژووییەوە ناوی یەکێتیی شارەکانی سویسڕا تا سەدەی حەڤدەھەم فەرمی نەبووە و ناوی باوی پێش ئەوە «یەکێتیی شارەکانی ئەڵمانیای سەرەوە» بووە و ئەم زەویانە سەر بە بنەماڵەی ھابسبۆرگ بوون.^[١٢]

سنوور

سویسڕا یەکێکە لەو وڵاتانەی کە دەکەوێتە کیشوەری ئەورووپا، بە تایبەتی لە دڵیدا، و یەکێتییەکی فیدڕاڵی دیموکراسی پێکدەھێنێت کە بە پێنج وڵاتی ئەورووپی دەورە دراوە، و بریتین لە: ئەڵمانیا لە باکوورەوە، ئیتاڵیا لە باشوورەوە، میرنشینی لیختنشتاین و نەمسا لە ڕۆژھەڵاتەوە، و فەڕەنسا لە ڕۆژاوا. سویسڕا بە وڵاتێکی ناوخۆیی دادەنرێت، چونکە ڕووی لە ھیچ بەندەرێکی دەریایی نییە، ڕووبەرەکەی ٤١ ھەزار و ٣٠٠ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە.^[١٣]^[١٤]

جوگرافیا

خاکی سویسرا شاخییە بەگشتیی، بەنزیکەی ٧٪ ی ڕووبەرەکەی لە بەرزایییەکانی ئەلپییە، ئەم کەرتەش ٣٠٪ ی دانیشتووان لەخۆ دەگرێت، و نزم دەبێتەوە بە شۆڕبووەکانی وەک بانی سویسریی، ئەم شۆڕەبووەوانەش گەلێک دەریاچە لەخۆ دەگرێت، و چیاکانی ئەڵپ بەش دەبێت بۆ کۆمەڵێک زنجیزە، بەرزترین لووتکە لە ئەڵپی سویسریی (مۆنتی ڕۆزا) و سویسرا بەشێک لە چیاکانی جۆرا ڕادەپەڕێنێت بەجۆرێ کە بەشی باشووری ڕۆژھەڵاتی ئەم چیایانە دوای دەکەون، ھەروەھا گەلێک دۆڵ و لێوار لەخۆ دەگرێت، ھەندێک سووچ کەلێنی دەکات، و بانی سویسرا درێژ دەبێتەوە لەسەر شێوەی داڵان لەنێوان چیاکانی ئەڵپ و چیاکانی جۆرا دا، ھەروەھا بەرزایی بانەکە لەشوێنێکەوە بۆ شوێنێکی تر دەگۆڕدرێت، و سروشتی شاخێتی خۆی وای کردووە کە دەوڵەمەند بێت بە کۆمەڵێک دارستانی بەنرخی گەشتوگوزاریی. چیاکان دەورەدراون بە گەلێک بەفرگری وەک (لێنچ) و (جورنرفیزچ)، ئەم بەفرگرانە سەرچاوەی گشتوگوزاریی گرنگن، و بەناو سویسرا دا زریچەی خاوێن بڵاوە.

کەش و ھەوا

کەش و ھەوای سویسرا دەگەڕێتەوە بۆ چەشنی ناوەندیی ئەورووپا (کەش و ھەوای ئەڵپیی) بەگشتی ساردە بەجۆرێ کە سەھۆڵ زۆربەی زەوییەکەی دادەپۆشێت لە زستاندا و دەگۆڕدرێت بۆ بەفرگر کە سویسرییەکان بەکاریدەھێنن بۆ گەشتوگوزاریی خلیسکان لەسەر سەھۆڵ، لە چیاکانی فێھن ەوە ھەڵدەکات بۆ دۆڵەکان، بۆیە کاردەکاتە سەر کەش و ھەوای ناوچە نزمەکان، و بارانبارینیی بەخوڕ. سویسرا ھاوینێکی گەرمی ھەیە لە ناوچەی دۆڵەکان و دۆڵە نزمەکان، بەڵام کەش و ھەوا بەگشتیی کەش و ھەوایەکی زۆر بەچێژ و خۆشە، جا گەر بە زستانی سارد بێت یان بە ھاوینی گەرم بەجۆرێ کە سروشتی سەرنج ڕاکێش و دیمەنە جوانەکان چاوت پڕ دەکات و ناتوانیت لە جوانیی زۆرتر ببینیت بەجۆرێ کە ھەست بە ھەڵگەڕانەوەکانی کەش ناکەیت.

دانیشتووان

بەپێی ئامارەکانی ساڵی ٢٠١٤ ژمارەی دانیشتووانی وڵاتی سویس ٨٬١٥٧٬٨٩٦ کەس بووە کە دەکاتە ٠٫١١ لەسەدی ڕێژەی خەڵکی جیھان. تەمەنی مامناوەندی خەڵکی ئەم وڵاتە ٤٢٫١ ساڵە. ھەروەھا ٧٤ لەسەدی دانیشتووانی وڵات لە شارەکان دەژین.^[١٥]

زۆربەی دانیشتووانی سویسڕا لە ناوچەی بانەکان و شارە سەرەکییەکان دەژین، وەک ژنێڤ، زوریخ، بازڵ، لۆزان، چڕی دانیشتووانیش لە ناوچە بەرزەکاندا کەم دەبێتەوە. دانیشتووان دەگەڕێنەوە بۆ کۆمەڵە ئەڵمانییەکان، و زۆرینەی دانیشتووانی سویسرا پێک دێنن، ٧٥٪ ی دانیشتووانی سویسرا بە ئەڵمانی دەدوێن و قسەدەکەن، و لەنێو دانیشتوواندا ڕەگەزی فەڕەنسیی ھەیە، بەجۆڕی کە ٢٠٪ ی دانیشتووان بە فەڕەنیسیی قسە دەکەن، ھەروەھا ڕەگەزە ئیتاڵییەکانیش ٤٪ پێک دێنن و بەھەمان ڕێژە دانیشتووان بە ئیتاڵیی قسە دەکەن، لە سویسرادا ژمارەیەکی گەورە لە بیانییەکان ھەن کە خۆی دەدات لە یەک ملیۆن کەس، ٨٠٪ یان لە دەوڵەتەکانی یەکێتی ئەورووپاوە ھاتوون بەپێی ڕاپۆرتەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان چینی پێکھاتە بیانییەکان بەھۆی ڕەگەزپەرستییەوە دەناڵن، بەتایبەتیی لە ساڵەکانی کۆتاییدا بەھۆی بردنەوەوەی پارتی گەلی سویسریی لە ھەڵبژاردنە فیدراڵییەکاندا، کە ئەم پارتە کەوتە نێو گرتنی دەسەڵاتی یاسایی دژ بە بیانییەکان و نا ئەورووپییەکان.

ئایین

ئایینەکان لە سویس
ئایینەکان			ڕێژە
کاتۆلیک			٤٠٫٠٪
پرۆتێستانت			٢٩٫٠٪
بێ ئایین			٢٥٫٠٪
سوننە			٦٫٠٪

ڕامیاری

ڕامیاری دەرەوەی سویسڕا ڕامیارییەکی بێلایەنانەیە و ھەر ئەو ڕامیارییەش وای کردووە کە لە نەھامەتی خۆی لە جەنگەکانی سەدەی ڕابردووی ھەردوو جەنگی یەکەم و دووەمی جیھانی بپارێزێت. ساڵی ١٩٦٠ سویسڕا بوو بە ئەندامی ڕێکخراوی بازرگانیی ئازادی ئەورووپایی و ساڵی ١٩٦٣لە ئەنجومەنی ئەورووپاشدا بووەتە ئەندام. بەڵام لە ڕاپرسییەکی جەماوەریدا کە لە ساڵی ١٩٩٢ دا بەڕێوەچوو ھاوڵاتایانی ئەو وڵاتە ڕەتیان کردەوە کە وڵاتەکەیان ببێتە ئەندامی ڕێکخراوی یەکێتی ئەورووپا. سویسڕا بەشێوەیەکی یاسایی پایتەختی نییە بەڵام لە ڕووی کردەییەوە شاری بیرن ناوەندی بەڕێوەبردنی ئەو وڵاتەیە. گەورەترین شاری سویسڕا زووریخ و ڕووبەرەکەی ٢٨٥ ٤١ کم٢ و ژمارەی دانیشتووانکەی زیاتر لە ٧ ملیۆن کەسەو خاوەن بەرنامەیەکی فیدڕاڵی پارلەمانییە.

سەرچاوەکان

^ Federal Constitution, article 4 ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., "National languages": National languages are German, French, Italian and Romansh; Federal Constitution, article 70 ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., "Languages", paragraph 1: The official languages of the Confederation are German, French and Italian. Romansh shall be an official language for communicating with persons of Romansh language.
^ A solemn declaration of the Tagsatzung ١٤ی تەممووزی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. declared the Federal Constitution adopted on 12 September 1848. A resolution of the Tagsatzung ١٤ی تەممووزی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. of 14 September 1848 specified that the powers of the institutions provided for by the 1815 Federal Treaty would expire at the time of the constitution of the Federal Council, which took place on 16 November 1848.
^ «Population size and population composition». Swiss Federal Statistical Office. Swiss Federal Statistical Office, Neuchâtel. 2010. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی حوزەیرانی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە 2011-04-29 ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
^ ^ئ ^ا ^ب ^پ «Switzerland». International Monetary Fund. لە 2010-04-21 ھێنراوە.
^ «Human Development Report 2010» (PDF). United Nations. 2010. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە 4 November 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)
^ Room, Adrian (2003)Placenames of the World. London: MacFarland and Co., ISBN 0-7864-1814-1.
^ https://www.etymonline.com/word/Swiss
^ https://www.newadvent.org/cathen/14358a.htm
^ https://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en# ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ https://www.newadvent.org/cathen/14358a.htm
^ https://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en# ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.
^ العصور الوسطى الأوربية ، الدكتور عبد القادر اليوسف ، ص 155 و في التاريخ الأوربي الوسيط ، الدكتور جمال الدين فالح الكيلاني، ص 122
^ https://web.archive.org/web/20150301012055/http://www.swissworld.org/en/geography/swiss_geography/contrasts/
^ https://map.search.ch/index.en.html
^ «Countries in the world (ranked by 2014 population)» (بە ئینگلیسی). ماڵپەڕی Worldometers. لە ‏١٥ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

ھەڵەی ژێدەرەکان: تاگەکانی <ref> بۆ گرووپێک بەناوی «note» ھەن، بەڵام ھیچ تاگێکی ھاوتای <references group="note"/> نەدۆزرایەوە

[2] Federal Constitution, article 4 ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., "National languages": National languages are German, French, Italian and Romansh; Federal Constitution, article 70 ٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە., "Languages", paragraph 1: The official languages of the Confederation are German, French and Italian. Romansh shall be an official language for communicating with persons of Romansh language.

[4] A solemn declaration of the Tagsatzung ١٤ی تەممووزی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. declared the Federal Constitution adopted on 12 September 1848. A resolution of the Tagsatzung ١٤ی تەممووزی ٢٠١٦ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە. of 14 September 1848 specified that the powers of the institutions provided for by the 1815 Federal Treaty would expire at the time of the constitution of the Federal Council, which took place on 16 November 1848.

[Population-5] «Population size and population composition». Swiss Federal Statistical Office. Swiss Federal Statistical Office, Neuchâtel. 2010. لە ڕەسەنەکە لە ٢٨ی حوزەیرانی ٢٠١٦ ئەرشیڤ کراوە. لە 2011-04-29 ھێنراوە. {{cite web}}: پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)

[imf2-6] ئ ^ا ^ب ^پ «Switzerland». International Monetary Fund. لە 2010-04-21 ھێنراوە.

[HDI-7] «Human Development Report 2010» (PDF). United Nations. 2010. لە ڕەسەنەکە (PDF) لە ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠ ئەرشیڤ کراوە. لە 4 November 2010 ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |accessdate= (یارمەتی); پارامەتری نەناسراوی |deadurl= چاوپۆشیی لێ کرا (|url-status= پێشنیار کراوە) (یارمەتی)

[8] Room, Adrian (2003)Placenames of the World. London: MacFarland and Co., ISBN 0-7864-1814-1.

[9] ttps://www.etymonline.com/word/Swiss

[10] ttps://www.newadvent.org/cathen/14358a.htm

[11] ttps://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en# ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[12] ttps://www.newadvent.org/cathen/14358a.htm

[13] ttps://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en# ١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ لە وەیبەک مەشین، ئەرشیڤ کراوە.

[14] العصور الوسطى الأوربية ، الدكتور عبد القادر اليوسف ، ص 155 و في التاريخ الأوربي الوسيط ، الدكتور جمال الدين فالح الكيلاني، ص 122

[15] ttps://web.archive.org/web/20150301012055/http://www.swissworld.org/en/geography/swiss_geography/contrasts/

[16] ttps://map.search.ch/index.en.html

[17] «Countries in the world (ranked by 2014 population)» (بە ئینگلیسی). ماڵپەڕی Worldometers. لە ‏١٥ی ئایاری ٢٠١٥ ھێنراوە. {{cite web}}: نرخەکانی ڕێکەوت بپشکنە لە: |ڕێکەوتی سەردان= (یارمەتی)ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: خاڵبەندیی زیادە (بەستەر) ڕاگرتنی شێوازی سەرچاوەی ١: زمانی نەناسراو (بەستەر)

[note ١]

[١]

[note ٢]

[٢]

[٣]

[٤]

[٥]

[٦]

[٧]

[٨]

[٩]

[١٠]

[١١]

[١٢]

[١٣]

[١٤]

[١٥]

@@ ھێڵی ٣: / ھێڵی ٣: @@
 |native_name =
 |name =
-|conventional_long_name={{Collapsible list|title='''<center>Swiss Confederation</center>'''
+|conventional_long_name={{Collapsible list|title='''{{چینی ناوەند}}کۆنفیدراسیۆنی سویس{{کۆتایی}}'''
-  |<center>''Schweizerische Eidgenossenschaft'' {{Language icon|de|[[Swiss-German language|de]]}}
+  |{{چینی ناوەند}}''Schweizerische Eidgenossenschaft'' {{Language icon|de|[[Swiss-German language|de]]}}{{کۆتایی}}
   |''Confédération suisse'' {{Language icon|fr|[[زمانی فەڕەنسی|fr]]}}
   |''Confederazione Svizzera'' {{Language icon|it|[[زمانی ئیتالی|it]]}}
@@ ھێڵی ١٥: / ھێڵی ١٥: @@
 |image_map = Europe-Switzerland.svg
 |map_caption = {{map caption|location_color=green|region=[[ئەورووپا]]|region_color=dark grey|legend=Europe-Switzerland.svg}}
-|national_motto = {{lang|la|''[[Unus pro omnibus, omnes pro uno]]''}}{{spaces|2}}<small>(traditional)<br />([[زمانی لاتینی]]: One for all, all for one)</small>
+|national_motto = {{lang|la|''[[Unus pro omnibus, omnes pro uno]]''}}{{spaces|2}}<small>(traditional){{ھن}}(یەک بۆ ھەمووان، ھەموو بۆ یەک)</small>
 |national_anthem = [[Swiss Psalm]]
-|official_languages = [[زمانی ئاڵمانی|German]] (63.7 %),<br />[[زمانی فەڕەنسی|French]] (20.4 %),<br />[[زمانی ئیتالی|Italian]] (6.5 %),<br />[[Romansh language|Romansh]]<ref>[http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a4.html Federal Constitution, article 4], "National languages" : ''National languages'' are German, French, Italian and Romansh; [http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a70.html Federal Constitution, article 70], "Languages", paragraph 1: The ''official languages'' of the Confederation are German, French and Italian. Romansh shall be an official language for communicating with persons of Romansh language.</ref> (0.5 %)
+|official_languages = [[زمانی ئاڵمانی|German]] (63.7 %),{{ھن}}[[زمانی فەڕەنسی|French]] (20.4 %),{{ھن}}[[زمانی ئیتالی|Italian]] (6.5 %),{{ھن}}[[Romansh language|Romansh]]<ref>[http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a4.html Federal Constitution, article 4] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141023100747/http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a4.html |date=٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤}}, "National languages": ''National languages'' are German, French, Italian and Romansh; [http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a70.html Federal Constitution, article 70] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141023100704/http://www.admin.ch/ch/e/rs/101/a70.html |date=٢٣ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٤}}, "Languages", paragraph 1: The ''official languages'' of the Confederation are German, French and Italian. Romansh shall be an official language for communicating with persons of Romansh language.</ref> (٠٫٥٪)
 |demonym = Swiss
 |capital = [[Bern (city)|Bern]]<ref group=note>''De jure'' "federal city"; ''de facto'' capital. Because of historical federalist sensibilities, Swiss law does not designate a formal capital, and some federal institutions such as courts are located in other cities.</ref> (de facto)
 |latd=46 |latm=57 |latNS=N |longd=7 |longm=27 |longEW=E
-|largest_city = [[Zurich]]
+|largest_city = [[زیوریخ]]
 |legislature = [[Federal Assembly of Switzerland|Federal Assembly]]
 |upper_house = [[Swiss Council of States|Council of States]]
-|lower_house = [[National Council of Switzerland|National Council]]
+|lower_house = ئەنجومەنی نیشتمانی
 |government_type = [[Federation|Federal republic]], with [[directorial system]] and [[Voting in Switzerland|direct democracy]]
-|leader_title1 = [[Swiss Federal Council|Federal Council]]
+|leader_title1 = [[ئەنجومەنی فیدراڵی سویس]]
-|leader_name1 = <!--Ordered by seniority:-->[[Micheline Calmy-Rey]] <small>([[President of the Swiss Confederation|Pres. 11]])</small><br />[[Doris Leuthard]]<br />[[Eveline Widmer-Schlumpf]] <small>([[President of the Swiss Confederation|VP 11]])</small><br />[[Ueli Maurer]]<br />[[Didier Burkhalter]]<br />[[Simonetta Sommaruga]]<br />[[Johann Schneider-Ammann]]
+|leader_name1 = <!--Ordered by seniority:-->[[Micheline Calmy-Rey]] <small>([[President of the Swiss Confederation|Pres. 11]])</small>{{ھن}}[[Doris Leuthard]]{{ھن}}[[Eveline Widmer-Schlumpf]] <small>([[President of the Swiss Confederation|VP 11]])</small>{{ھن}}[[Ueli Maurer]]{{ھن}}[[Didier Burkhalter]]{{ھن}}[[Simonetta Sommaruga]]{{ھن}}[[Johann Schneider-Ammann]]
 |leader_title2 = [[Federal Chancellor of Switzerland|Federal Chancellor]]
 |leader_name2 = [[Corina Casanova]]
-|area_sq_mi = 15,940 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
+|area_sq_mi = ١٥٬٩٤٠ <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
 |area_rank = 133rd
 |area_magnitude = 1 E10
-|area_km2 = 41,285
+|area_km2 = ٤١٬٢٨٥
-|percent_water = 4.2
+|percent_water = ٤٫٢
-|population_estimate = 7,866,500<ref name="Population">{{cite web|url=http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand.html|title=Population size and population composition|year=2010|work=Swiss Federal Statistical Office |publisher=Swiss Federal Statistical Office, Neuchâtel|accessdate=2011-04-29}}</ref>
+|population_estimate = ٧٬٨٦٦٬٥٠٠<ref name="Population">{{cite web|url=http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand.html|title=Population size and population composition|year=2010|work=Swiss Federal Statistical Office|publisher=Swiss Federal Statistical Office, Neuchâtel|accessdate=2011-04-29|deadurl=yes|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160628063919/http://www.bfs.admin.ch/bfs/portal/en/index/themen/01/02/blank/key/bevoelkerungsstand.html|archivedate=٢٨ی حوزەیرانی ٢٠١٦}}</ref>
-|population_growth (2009) = +1,0%
+|population_growth (2009) = +١٬٠٪
-|population_estimate_year = 2010
+|population_estimate_year = ٢٠١٠
 |population_estimate_rank = 95th
-|population_density_km2 = 188
+|population_density_km2 = ١٨٨
-|population_density_sq_mi = 477.4 <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
+|population_density_sq_mi = ٤٧٧٫٤ <!--Do not remove per [[WP:MOSNUM]]-->
 |population_density_rank = 65th
-|population_census = 7,452,075
+|population_census = ٧٬٤٥٢٬٠٧٥
-|population_census_year = 2000
+|population_census_year = ٢٠٠٠
-|GDP_PPP = $321.898 billion<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=146&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=84&pr.y=8 |title=Switzerland|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2010-04-21}}</ref>
+|GDP_PPP = $٣٢١٫٨٩٨ ملیار<ref name=imf2>{{cite web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2010/01/weodata/weorept.aspx?sy=2007&ey=2010&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=146&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=&pr.x=84&pr.y=8 |title=Switzerland|publisher=International Monetary Fund|accessdate=2010-04-21}}</ref>
-|GDP_PPP_year = 2011
+|GDP_PPP_year = ٢٠١١
 |GDP_PPP_rank =
-|GDP_PPP_per_capita = $45,265<ref name=imf2/>
+|GDP_PPP_per_capita =$٤٥٬٢٦٥<ref name=imf2/>
 |GDP_PPP_per_capita_rank =
 |GDP_nominal = $512.065 billion<ref name=imf2/>
 |GDP_nominal_rank =
-|GDP_nominal_year = 2011
+|GDP_nominal_year = ٢٠١١
-|GDP_nominal_per_capita = $75,835<ref name=imf2/>
+|GDP_nominal_per_capita = $٧٥٬٨٣٥<ref name=imf2/>
 |GDP_nominal_per_capita_rank =
-|HDI_year = 2010
+|HDI_year = ٢٠١٠
-|HDI = {{increase}} 0.874<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf|title=Human Development Report 2010|year=2010|publisher=United Nations|accessdate=4 November 2010|archivedate=8 November 2010|archiveurl=http://web.archive.org/web/20101108160356/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf}}</ref>
+|HDI = {{increase}} 0.874<ref name="HDI">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf|title=Human Development Report 2010|year=2010|publisher=United Nations|accessdate=4 November 2010|archivedate= ٨ی تشرینی دووەمی ٢٠١٠|archiveurl=https://web.archive.org/web/20101108160356/http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Complete.pdf|deadurl=yes}}</ref>
 |HDI_rank = 13th
-|HDI_category = <span style="color:#090;">very&nbsp;high</span>
+|HDI_category = <span style="color:#090;">very high</span>
-|Gini = 33.7
+|Gini = ٣٣٫٧
-|Gini_year = 2000
+|Gini_year = ٢٠٠٠
 |Gini_category = <span style="color:#fc0;">medium</span>
-|sovereignty_type = [[Independence]]
+|sovereignty_type = سەربەخۆیی
 |established_event1 = [[History of Switzerland|Foundation date]]
-|established_event2 = [[Treaty of Basel (1499)|''de facto'']]
+|established_event2 = ''[[Treaty of Basel (1499)|de facto]]''
 |established_event3 = [[Peace of Westphalia|Recognised]]
 |established_event4 = [[Restauration (Switzerland)|Restored]]
-|established_event5 = [[Switzerland as a federal state|Federal state]]
+|established_event5 = دەوڵەتی فیدراڵ
-|established_date1 = 1 August<ref group=note>Traditional. The [[Federal Charter]] mentions only "early August" and the treaty is a renewal of an older one, now lost.</ref> 1291
+|established_date1 = 1 August<ref group=note>Traditional. The [[Federal Charter]] mentions only "early August" and the treaty is a renewal of an older one, now lost.</ref> ١٢٩١
-|established_date2 = 22 September 1499
+|established_date2 = ٢٢ ئەیلوول ١٤٩٩
-|established_date3 = 24 October 1648
+|established_date3 = ٢٤ تشرینی یەکەم ١٦٤٨
-|established_date4 = 7 August 1815
+|established_date4 = ٧ ئاب ١٨١٥
-|established_date5 = 12 September 1848<ref>A [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48.htm solemn declaration of the Tagsatzung] declared the Federal Constitution adopted on 12 September 1848. A [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48-2.htm resolution of the Tagsatzung] of 14 September 1848 specified that the powers of the institutions provided for by the 1815 Federal Treaty would expire at the time of the constitution of the [[Swiss Federal Council|Federal Council]], which took place on 16 November 1848.</ref>
+|established_date5 = 12 September 1848<ref>A [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48.htm solemn declaration of the Tagsatzung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160714130910/http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48.htm |date=١٤ی تەممووزی ٢٠١٦}} declared the Federal Constitution adopted on 12 September 1848. A [http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48-2.htm resolution of the Tagsatzung] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160714130818/http://www.verfassungen.de/ch/tagsatzungsbeschluss48-2.htm |date=١٤ی تەممووزی ٢٠١٦}} of 14 September 1848 specified that the powers of the institutions provided for by the 1815 Federal Treaty would expire at the time of the constitution of the [[Swiss Federal Council|Federal Council]], which took place on 16 November 1848.</ref>
 |currency = [[فڕانکی سویسری]]
 |currency_code = CHF
 |time_zone = [[Central European Time|CET]]
-|utc_offset = +1
+|utc_offset = +١
 |time_zone_DST = [[Central European Summer Time|CEST]]
-|utc_offset_DST = +2
+|utc_offset_DST = +٢
-|drives_on = right (trains: left)
+|drives_on = ڕاست (شەمەندەفەرەکان: چەپ)
 |cctld = [[.ch]]
-|calling_code = [[+41]]
+|calling_code = [[+٤١]]
 |footnotes =
 |footnote1 =
 }}
-'''سویس''' (بە [[ئەڵمانی]]: ''die Schweiz''، بە [[فەڕەنسی]]: ''la Suisse''، بە [[ئیتاڵی]]: ''Svizzera''، بە [[ڕۆمانی]]: ''Svizra''، بە [[ئینگلیزی]]: ''Switzerland'') وڵاتێکە لە ناوەڕاستی [[کیشوەر]]ی [[ئەوروپا]]دا، [[ئەڵمانیا]] دەکەوێتە باکووریی و [[فەرەنسا]] لە خۆرئاوای و [[ئیتالیا]] لە باشووری و [[نەمسا]] و [[لینخیشتاین]] دەکەوێتە خۆرھەڵاتیەوە. سویس سیاسەتی دەرەکی بێ لایەن بەکاردەبات کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی [[١٥١٥]]. بەیەکێک لە دەوڵەمەندترین وڵاتانی جیھان دادەنرێت، ھەروەھا بە جوانترین وڵاتیش، شاری [[زیۆرخ]]ی سویس کە تا ساڵی ٢٠٠٨ بە گەورەترین وڵاتی دادەنرا، بە خۆشترین و باشترین وڵات بۆ نیشتەجێ بوون لە جیھاندا دانرا ئەمەش ھەشت ساڵ لەسەر یەک ھەمان پلەی وەرگرت.
+'''سویس''' یان '''سویسڕا''' (بە [[ئەڵمانی]]: ''die Schweiz''، بە [[فەڕەنسی]]: ''la Suisse''، بە [[ئیتاڵی]]: ''Svizzera''، بە [[ڕۆمانی]]: ''Svizra''، بە [[ئینگلیزی]]: ''Switzerland'') وڵاتێکە لە ناوەڕاستی [[کیشوەر]]ی [[ئەورووپا]]دا، [[ئەڵمانیا]] دەکەوێتە باکووریی و [[فەرەنسا]] لە خۆراوای و [[ئیتالیا]] لە باشووری و [[نەمسا]] و [[لینخیشتاین]] دەکەوێتە خۆرھەڵاتییەوە. سویسرا سیاسەتی دەرەکی بێ لایەن بەکاردەبات کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ساڵی [[١٥١٥]]. بەیەکێک لە دەوڵەمەندترین وڵاتانی جیھان دادەنرێت، ھەروەھا بە جوانترین وڵاتیش، شاری [[زیۆرخ]]ی سویسرا کە تا ساڵی ٢٠٠٨ بە گەورەترین وڵاتی دادەنرا، بە خۆشترین و باشترین وڵات بۆ نیشتەجێ بوون لە جیھاندا دانرا ئەمەش ھەشت ساڵ لەسەر یەک ھەمان پلەی وەرگرت.
+== بنەڕەتی ناو ==
+سەرچاوەی وشەی ئینگلیزی سویسڕا (Switzerland) ئەڵمانییە و لە وشەی (schwytz)ەوە ھاتووە، کە بە واتای دانیشتوویەکی ناوچەی (Schwyz) دێت، کە یەکێکە لەو ھەرێم و وڵاتانەی کە ناوکی یەکێتیی کۆنی سویسڕی پێکھێناوە. ڕەنگە ئەم زاراوەیە لە وشەی سویتس لە ئەڵمانی وەرگیرابێت کە بە واتای «سووتاندن» دێت، ئاماژەیە بۆ ناوچەیەکی دارستانی کە لە ڕابردوودا سووتاوە. دوای ئەوەی شەڕی سوابیا لە ساڵی ١٤٩٩ لەو ناوچەیەدا کۆتایی ھات، ئەم زاراوەیە بۆ ئاماژەکردن بە تەواوی یەکێتییەکە بەکارھات.<ref>Room, Adrian (2003)Placenames of the World. London: MacFarland and Co., ISBN 0-7864-1814-1.</ref><ref>https://www.etymonline.com/word/Swiss</ref><ref>https://www.newadvent.org/cathen/14358a.htm</ref><ref>https://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en# {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151016032609/http://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en |date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ }}</ref><ref>https://www.newadvent.org/cathen/14358a.htm</ref><ref>https://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en# {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151016032609/http://www.bar.admin.ch/archivgut/00591/00601/00602/index.html?lang=en |date=١٦ی تشرینی یەکەمی ٢٠١٥ }}</ref>
+لە ڕووی مێژووییەوە ناوی یەکێتیی شارەکانی سویسڕا تا [[سەدەی ١٧یەم|سەدەی حەڤدەھەم]] فەرمی نەبووە و ناوی باوی پێش ئەوە «یەکێتیی شارەکانی ئەڵمانیای سەرەوە» بووە و ئەم زەویانە سەر بە بنەماڵەی ھابسبۆرگ بوون.<ref>العصور الوسطى الأوربية ، الدكتور عبد القادر اليوسف ، ص 155 و في التاريخ الأوربي الوسيط ، الدكتور جمال الدين فالح الكيلاني، ص 122</ref>
+== سنوور ==
+سویسڕا یەکێکە لەو وڵاتانەی کە دەکەوێتە کیشوەری [[ئەورووپا]]، بە تایبەتی لە دڵیدا، و یەکێتییەکی فیدڕاڵی دیموکراسی پێکدەھێنێت کە بە پێنج وڵاتی ئەورووپی دەورە دراوە، و بریتین لە: ئەڵمانیا لە باکوورەوە، [[ئیتاڵیا]] لە باشوورەوە، میرنشینی [[لیختنشتاین]] و [[نەمسا]] لە ڕۆژھەڵاتەوە، و [[فەڕەنسا]] لە ڕۆژاوا. سویسڕا بە وڵاتێکی ناوخۆیی دادەنرێت، چونکە ڕووی لە ھیچ بەندەرێکی دەریایی نییە، ڕووبەرەکەی ٤١ ھەزار و ٣٠٠ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە.<ref>https://web.archive.org/web/20150301012055/http://www.swissworld.org/en/geography/swiss_geography/contrasts/</ref><ref>https://map.search.ch/index.en.html</ref>
 == جوگرافیا ==
-خاکی سویس شاخییە بەگشتیی، بەنزیکەی ٧% ی ڕووبەرەکەی لە بەرزاییەکانی ئەلپییە، ئەم کەرتەش ٣٠% ی دانیشتوان لەخۆ دەگرێت، و نزم دەبێتەوە بە شۆڕبووەکانی وەک [[بان]]ی سویسریی، ئەم شۆڕەبووەوانەش گەلێک دەریاچە لەخۆ دەگرێت، و [[چیاکانی ئەڵپ]] بەش دەبێت بۆ کۆمەڵێک زنجیزە، بەرزترین لووتکە لە ئەڵپی سویسریی (مۆنتی رۆزا) و سویس بەشێک لە [[چیاکانی جۆرا]] رادەپەڕێنێت بەجۆرێ کە بەشی باشووری رۆژھەڵاتی ئەم چیایانە دوای دەکەون، ھەروەھا گەلێک [[دۆڵ]] و [[لێوار]] لەخۆ دەگرێت، ھەندێک سووچ کەلێنی دەکات، و بانی سویس درێژ دەبێتەوە لەسەر شێوەی داڵان لەنێوان [[چیاکانی ئەڵپ]] و [[چیاکانی جۆرا]] دا، ھەروەھا بەرزایی بانەکە لەشوێنێکەوە بۆ شوێنێکی تر دەگۆڕدرێت، و سروشتی شاخێتی خۆی وای کردووە کە دەوڵەمەند بێت بە کۆمەڵێک [[دارستان]]ی بەنرخی گەشتوگوزاریی. چیاکان دەورەدراون بە گەلێک بەفرگری وەک (لێنچ) و (جورنرفیزچ)، ئەم بەفرگرانە سەرچاوەی گشتوگوزاریی گرنگن، و بەناو سویس دا زریچەی خاوێن بڵاوە.
+خاکی سویسرا شاخییە بەگشتیی، بەنزیکەی ٧٪ ی ڕووبەرەکەی لە بەرزایییەکانی ئەلپییە، ئەم کەرتەش ٣٠٪ ی دانیشتووان لەخۆ دەگرێت، و نزم دەبێتەوە بە شۆڕبووەکانی وەک [[بان]]ی سویسریی، ئەم شۆڕەبووەوانەش گەلێک دەریاچە لەخۆ دەگرێت، و [[چیاکانی ئەڵپ]] بەش دەبێت بۆ کۆمەڵێک زنجیزە، بەرزترین لووتکە لە ئەڵپی سویسریی (مۆنتی ڕۆزا) و سویسرا بەشێک لە [[چیاکانی جۆرا]] ڕادەپەڕێنێت بەجۆرێ کە بەشی باشووری ڕۆژھەڵاتی ئەم چیایانە دوای دەکەون، ھەروەھا گەلێک [[دۆڵ]] و [[لێوار]] لەخۆ دەگرێت، ھەندێک سووچ کەلێنی دەکات، و بانی سویسرا درێژ دەبێتەوە لەسەر شێوەی داڵان لەنێوان [[چیاکانی ئەڵپ]] و [[چیاکانی جۆرا]] دا، ھەروەھا بەرزایی بانەکە لەشوێنێکەوە بۆ شوێنێکی تر دەگۆڕدرێت، و سروشتی شاخێتی خۆی وای کردووە کە دەوڵەمەند بێت بە کۆمەڵێک [[دارستان]]ی بەنرخی گەشتوگوزاریی. چیاکان دەورەدراون بە گەلێک بەفرگری وەک (لێنچ) و (جورنرفیزچ)، ئەم بەفرگرانە سەرچاوەی گشتوگوزاریی گرنگن، و بەناو سویسرا دا زریچەی خاوێن بڵاوە.
 == کەش و ھەوا ==
-کەش و ھەوای سویس دەگەڕێتەوە بۆ چەشنی ناوەندیی [[ئەوروپا]] (کەش و ھەوای ئەڵپیی) بەگشتی ساردە بەجۆرێ کە سەھۆڵ زۆربەی زەوییەکەی دادەپۆشێت لە زستاندا و دەگۆڕدرێت بۆ بەفرگر کە سویسرییەکان بەکاریدەھێنن بۆ گەشتوگوزاریی [[خلیسکان لەسەر سەھۆڵ]]، لە چیاکانی فێھن ـەوە ھەڵدەکات بۆ دۆڵەکان، بۆیە کاردەکاتە سەر کەش و ھەوای ناوچە نزمەکان، و باران بارینیی بەخوڕ. سویس ھاوینێکی گەرمی ھەیە لە ناوچەی دۆڵەکان و دۆڵە نزمەکان، بەڵام کەش و ھەوا بەگشتیی کەش و ھەوایەکی زۆر بەچێژ و خۆشە، جا گەر بە زستانی سارد بێت یان بە ھاوینی گەرم بەجۆرێ کە سروشتی سەرنج راکێش و دیمەنە جوانەکان چاوت پڕ دەکات و ناتوانیت لە جوانیی زۆرتر ببینیت بەجۆرێ کە ھەست بە ھەڵگەڕانەوەکانی کەش ناکەیت.
+کەش و ھەوای سویسرا دەگەڕێتەوە بۆ چەشنی ناوەندیی [[ئەورووپا]] (کەش و ھەوای ئەڵپیی) بەگشتی ساردە بەجۆرێ کە سەھۆڵ زۆربەی زەوییەکەی دادەپۆشێت لە زستاندا و دەگۆڕدرێت بۆ بەفرگر کە سویسرییەکان بەکاریدەھێنن بۆ گەشتوگوزاریی [[خلیسکان لەسەر سەھۆڵ]]، لە چیاکانی فێھن ەوە ھەڵدەکات بۆ دۆڵەکان، بۆیە کاردەکاتە سەر کەش و ھەوای ناوچە نزمەکان، و بارانبارینیی بەخوڕ. سویسرا ھاوینێکی گەرمی ھەیە لە ناوچەی دۆڵەکان و دۆڵە نزمەکان، بەڵام کەش و ھەوا بەگشتیی کەش و ھەوایەکی زۆر بەچێژ و خۆشە، جا گەر بە زستانی سارد بێت یان بە ھاوینی گەرم بەجۆرێ کە سروشتی سەرنج ڕاکێش و دیمەنە جوانەکان چاوت پڕ دەکات و ناتوانیت لە جوانیی زۆرتر ببینیت بەجۆرێ کە ھەست بە ھەڵگەڕانەوەکانی کەش ناکەیت.
-== دانیشتوان ==
+== دانیشتووان ==
-زۆربەی دانیشتوانی سویس لە ناوچەی بانەکان و شارە سەرەکییەکان دەژین، وەک [[جنێف]]، [[زیۆرخ]]، [[بازڵ]]، [[لۆزان]]، چڕی دانیشتوانیش لە ناوچە بەرزەکاندا کەم دەبێتەوە. دانیشتوان دەگەڕێنەوە بۆ کۆمەڵە ئەڵمانییەکان، و زۆرینەی دانیشتوانی سویس پێک دێنن، ٧٥% ی دانیشتوانی سویس بە ئەڵمانی دەدوێن و قسەدەکەن، و لەنێو دانیشتواندا ڕەگەزی فەڕەنسیی ھەیە، بەجۆڕی کە ٢٠% ی دانیشتوان بە فەڕەنیسیی قسە دەکەن، ھەروەھا ڕەگەزە ئیتاڵییەکانیش ٤% پێک دێنن و بەھەمان رێژە دانیشتوان بە ئیتاڵیی قسە دەکەن، لە سویسدا ژمارەیەکی گەورە لە بیانییەکان ھەن کە خۆی دەدات لە یەک ملیۆن کەس، ٨٠% ـیان لە دەوڵەتەکانی [[یەکێتی ئەوروپا]]وە ھاتوون بەپێی ڕاپۆرتەکانی [[ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتووەکان]] چینی پێکھاتە بیانییەکان بەھۆی [[ڕەگەزپەرستی|ڕەگەزپەرستیی]]ەوە دەناڵن، بەتایبەتیی لە ساڵەکانی کۆتاییدا بەھۆی بردنەوەوەی پارتی گەلی سویسریی لە ھەڵبژاردنە فیدراڵییەکاندا، کە ئەم پارتە کەوتە نێو گرتنی دەسەڵاتی یاسایی دژ بە بیانییەکان و نا ئەوروپییەکان.
+بەپێی ئامارەکانی ساڵی [[٢٠١٤]] ژمارەی دانیشتووانی وڵاتی سویس ٨٬١٥٧٬٨٩٦ کەس بووە کە دەکاتە ٠٫١١ لەسەدی ڕێژەی خەڵکی جیھان. تەمەنی مامناوەندی خەڵکی ئەم وڵاتە ٤٢٫١ ساڵە. ھەروەھا ٧٤ لەسەدی دانیشتووانی وڵات لە شارەکان دەژین.<ref>{{بیرخستنەوەی وێب | سەردێڕ = Countries in the world (ranked by 2014 population)| ناونیشان = http://www.worldometers.info/world-population/population-by-country/ |ڕێکەوتی سەردان= ‏١٥ی ئایاری ٢٠١٥ | بڵاوکەرەوە = ماڵپەڕی Worldometers |نووسەر = |زمان = ئینگلیسی}}</ref>
-== سیاسەت ==
-سیاسه‌تی‌ ده‌ره‌وه‌ی‌ سویس سیاسه‌تێكی‌ بێلایه‌نانه‌یه‌‌و هه‌ر ئه‌و سیاسه‌ته‌ش وایكردوه‌ كه‌ له‌ نه‌هامه‌تی جه‌نگه‌كانی‌ سه‌ده‌ی‌ رابردو هه‌ردوو جه‌نگی‌ یه‌كه‌م‌و دووه‌می‌ جیهانی خۆی‌ بپارێزێت. ساڵی‌ 1960 سویس بوبه‌ ئه‌ندامی‌ [[رێكخراوی‌ بازرگانیی‌ ئازادی‌ ئه‌وروپایی‌‌]]و ساڵی‌ 1963له‌ [[ئه‌نجومه‌نی‌ ئه‌وروپا]]شدا بوه‌ته‌ ئه‌ندام. به‌ڵام له‌ راپرسیه‌كی‌ جه‌ماوه‌ریدا كه‌له‌ ساڵی‌ 1992 دا به‌ڕێوه‌چوو هاوڵاتایانی‌ ئه‌و ولاته‌ ره‌تیان كرده‌وه‌ كه‌ وڵاته‌كه‌یان ببێته‌ ئه‌ندامی‌ [[رێكخراوی‌ یه‌كێتی‌ ئه‌وروپا]]. سویس به‌شێوه‌یه‌كی‌ یاسایی‌ پایته‌ختی‌ نییه‌ به‌ڵام له‌ رووی‌ كردییه‌وه‌ شاری‌ ([[بیرن]])ناوه‌ندی‌ به‌ڕێوه‌بردنی‌ ئه‌و ولاته‌یه‌.
+زۆربەی دانیشتووانی سویسڕا لە ناوچەی بانەکان و شارە سەرەکییەکان دەژین، وەک [[ژنێڤ]]، [[زوریخ]]، [[بازڵ]]، [[لۆزان]]، چڕی دانیشتووانیش لە ناوچە بەرزەکاندا کەم دەبێتەوە. دانیشتووان دەگەڕێنەوە بۆ کۆمەڵە ئەڵمانییەکان، و زۆرینەی دانیشتووانی سویسرا پێک دێنن، ٧٥٪ ی دانیشتووانی سویسرا بە ئەڵمانی دەدوێن و قسەدەکەن، و لەنێو دانیشتوواندا ڕەگەزی فەڕەنسیی ھەیە، بەجۆڕی کە ٢٠٪ ی دانیشتووان بە فەڕەنیسیی قسە دەکەن، ھەروەھا ڕەگەزە ئیتاڵییەکانیش ٤٪ پێک دێنن و بەھەمان ڕێژە دانیشتووان بە ئیتاڵیی قسە دەکەن، لە سویسرادا ژمارەیەکی گەورە لە بیانییەکان ھەن کە خۆی دەدات لە یەک ملیۆن کەس، ٨٠٪ یان لە دەوڵەتەکانی [[یەکێتی ئەورووپا]]وە ھاتوون بەپێی ڕاپۆرتەکانی [[ڕێکخراوی نەتەوە یەکگرتووەکان|نەتەوە یەکگرتووەکان]] چینی پێکھاتە بیانییەکان بەھۆی [[ڕەگەزپەرستی]]یەوە دەناڵن، بەتایبەتیی لە ساڵەکانی کۆتاییدا بەھۆی بردنەوەوەی پارتی گەلی سویسریی لە ھەڵبژاردنە فیدراڵییەکاندا، کە ئەم پارتە کەوتە نێو گرتنی دەسەڵاتی یاسایی دژ بە بیانییەکان و نا ئەورووپییەکان.
-گه‌وره‌ترین شاری‌ سویس [[زووریخ]]و روبه‌ره‌كه‌ی‌ 285 41 كم2 ‌و ژماره‌ی‌ دانیشتوانكه‌ی‌ زیاتر له‌ [[7 ملیۆن]] كه‌سه‌‌و خاوه‌ن سیستمێكی‌ فیدراڵی‌ پارله‌مانیه‌ .
+== ئایین ==
+{{bar box
+| title=ئایینەکان لە سویس
+| titlebar=#ddd
+| left1='''ئایینەکان'''
+| right1='''ڕێژە'''
+| float=left
+| bars=
+{{bar percent|[[کڵێسای کاتۆلیک|کاتۆلیک]]|yellow|٤٠٫٠}}
+{{bar percent|[[پرۆتێستانت]]|red|٢٩٫٠}}
+{{bar percent|[[بێ ئایین]]|brown|٢٥٫٠}}
+{{bar percent|[[سوننە]]|green|٦٫٠}}}}
+== ڕامیاری ==
+ڕامیاری دەرەوەی سویسڕا ڕامیارییەکی بێلایەنانەیە و ھەر ئەو ڕامیارییەش وای کردووە کە لە نەھامەتی خۆی لە جەنگەکانی سەدەی ڕابردووی ھەردوو جەنگی یەکەم و دووەمی جیھانی بپارێزێت. ساڵی ١٩٦٠ سویسڕا بوو بە ئەندامی [[ڕێکخراوی بازرگانیی ئازادی ئەورووپایی]] و ساڵی ١٩٦٣لە [[ئەنجومەنی ئەورووپا]]شدا بووەتە ئەندام. بەڵام لە ڕاپرسییەکی جەماوەریدا کە لە ساڵی ١٩٩٢ دا بەڕێوەچوو ھاوڵاتایانی ئەو وڵاتە ڕەتیان کردەوە کە وڵاتەکەیان ببێتە ئەندامی [[ڕێکخراوی یەکێتی ئەورووپا]]. سویسڕا بەشێوەیەکی یاسایی پایتەختی نییە بەڵام لە ڕووی کردەییەوە شاری [[بیرن]] ناوەندی بەڕێوەبردنی ئەو وڵاتەیە.
+گەورەترین شاری سویسڕا [[زووریخ]] و ڕووبەرەکەی ٢٨٥ ٤١ کم٢ و ژمارەی دانیشتووانکەی زیاتر لە [[٧ ملیۆن]] کەسەو خاوەن بەرنامەیەکی فیدڕاڵی پارلەمانییە.
 == سەرچاوەکان ==
+{{سەرچاوەکان|٢}}
 {{دەوڵەتانی ئەورووپا}}
+{{پۆلی کۆمنز|Switzerland}}
+{{تووڵی دەروازە|ئەورووپا|جوگرافیا|سویس}}
+[[پۆل:وڵاتەکان و مەڵبەندەکانی فەڕەنسی ئاخێو]]
+[[پۆل:وڵاتانی چواردەور وشکی]]
+[[پۆل:دەوڵەتانی ئەندامی نەتەوە یەکگرتووەکان]]
 [[پۆل:ئەورووپای ناوەندی]]
 [[پۆل:ئەورووپای ڕۆژاوا]]
 [[پۆل:سویس]]
+[[پۆل:کۆمارە فێدراڵەکان]]
-{{Link FA|af}}
+[[پۆل:وڵاتانی ئەندامی ئەنجومەنی ئەورووپا]]
-{{Link FA|es}}
+[[پۆل:وڵاتانی ئەندامی یەکێتی بازرگانی ئازاد لە ئەورووپا]]
-{{Link FA|no}}
+[[پۆل:ویلایەتەکان و مەڵبەندەکان، دامەزرانی ١٨٤٨]]
-{{Link GA|da}}
-{{Link GA|en}}