ترێ: جیاوازیی نێوان پێداچوونەوەکان

ناوەڕۆکی سڕاو ناوەڕۆکی زیادکراو

نێوھێڵ

دوایین پێداچوونەوەی ‏٢٢:٣٧، ١٩ی ئابی ٢٠٢٤

هەنگوور بەری دارمێوە شوێنی بنەڕەتی ئەم میوەیە کشوەری ئاسیایە یەکەم جاریش فینقیەکان گواستیانەوە بۆ دوورگەکانی یۆنان و سەقلییە و ئیتاڵیا و مەرسلیا و میسر و شام و شوێنی دیکەش ، وەکو خواردن و شەربەت بەکاریان ھێناوە. هەنگوور مادە بەسوودەکانی وەک "ساکارۆز" و "گلوکز" و "دیکسترۆز" و سەرچاوەیەکی گرنگی مادەکانی وەک مەنیزیۆم و ئاسن و مەنگنێزە . هەنگوور و ئاوی هەنگوور دەرمانێکی شیاو و بەسوودە بۆ نەخۆشی کەم خوێنی و دەبێتەھۆی بەھێزکردنی دڵ و رێکوپێکردنی لێدانی دڵ و بەرگری لەش بەهێز دەکات.

چارەسەر بە هەنگوور

پێکھاتووە لە ڕێژەیەکی بەرز لە شەکری هەنگوور و کالسیۆم و فۆسفۆر و ئاسن و ڕێژەیەکی کەم لە ڤیتامینی A و C. ھەروەھا باشە بۆ:

پاککردن و نەرم کردنی خوێن وھاندانی چالاکیی کۆئەندامی ھەرسەوە.
دەمار و ماسولکەکان بەھێزتر وچالاکتر دەکات و دەبێتە ھۆی تازەکردنەوەی خانەکانی ناو لەش و چارەسەرکردنی کەم خوێنی و کەمی خۆراک و ھیلاکی و لاوازی و پەستانی سەر ئێسقان.
باشە بۆ زەردوویی و دەبێتە ھۆی دەرکردنی ژەھراوی ناو لەش بۆ دەرەوەی لەش و باشە بۆ نەخۆشییەکانی گورچیلە.
کوڵاوی گەڵای ووشکی هەنگوور باشە بۆ چارەسەرکردنی بەستنی میزەوە (کێشەی میزنەکردن) و سکچوون بە خواردنەوەی یەک کوپی کوڵاوی گەڵای ووشک پێشی نان خواردن.
هەنگوور ووشک کراو (مێوژ) خواردنێکی بەھێزە و باشە بۆ جگەر و ھاندەرە بۆ چالاکیی گشتی لەش، ھەروەھا کوڵاوەکەی لەگەڵ ئاو و شەکر بۆ چارەسەرکردن و نەرم کردنی کۆکە و رێکخستنی ھەناسەدان.

تێبینی/ نابێت مێوژ و خورما بە پێکەوە بھەنجێنرێن چونکە زوو گەنییو دەبن. ھەروەھا نابێت مێوژ لە (٣) ڕۆژ زیاتر بمێنێتەوە چونکە تێک دەچێت و پێکھاتەکەی دەگۆڕێت بە تایبەتی لە ژینگەیەکی گەرم.

جۆرەکانی هەنگوور

هەنگوور ڕەشە
هەنگوور کشمیشی
هەنگوور سوورکە
هەنگوور سەرقووڵە
هەنگوور سپیکە
هەنگوور پیشۆڵکە
هەنگوور دۆشاوی
هەنگوور ڕەشمیری

بابەتی پەیوەست

سەرچاوەکان

@@ ھێڵی ١: / ھێڵی ١: @@
-[[پەڕگە:Wine grapes03.jpg|چەپ|250px|وێنۆک|وێنەی ترێی ڕەش]]
+[[پەڕگە:Kurdstan, Sulaymaniyah Black Grapes.jpg|وێنۆک|267x267پیکسڵ|ترێی ڕەش بە مێوەوە]]
-[[ترێ]] بەری [[دارمێو]]ە شوێنی بنەڕەتی [[ئاسیا]]یە یەکەم جاریش فینقیەکان گواستیانەوە بۆ دوورگەکانی [[یۆنان]] و سەقلییە و [[ئیتاڵیا]] و [[مەرسلیا]] و [[میسر]] و [[شام]] و شوێنی دیکەش ، وەکو خواردن و شەربەت بەکاریان ھێناوە.
+'''هەنگوور''' بەری [[دارمێو]]ە شوێنی بنەڕەتی ئەم میوەیە کشوەری [[ئاسیا]]یە یەکەم جاریش فینقیەکان گواستیانەوە بۆ دوورگەکانی [[یۆنان]] و سەقلییە و [[ئیتالیا|ئیتاڵیا]] و مەرسلیا و [[میسر]] و [[شام]] و شوێنی دیکەش ، وەکو خواردن و شەربەت بەکاریان ھێناوە.
-ترێ مادە بەسوودەکانی وەک "ساکارۆز" و "گلوکز" و "دیکسترۆز" ی تێدایە و سەرچاوەیەکی گرنگی مادەکانی وەک مەنیزیۆم و ئاسن و مەنگنێزە .
+هەنگوور مادە بەسوودەکانی وەک "ساکارۆز" و "گلوکز" و "دیکسترۆز"      و سەرچاوەیەکی گرنگی مادەکانی وەک مەنیزیۆم و ئاسن و مەنگنێزە .
-ترێ و ئاوی ترێ دەرمانێکی شیاو و بەسوودە بۆ نەخۆشی کەم خوێنی و دەبێتەھۆی بەھێزکردنی دڵ و رێکوپێکردنی لێدانی دڵ.
+هەنگوور و ئاوی هەنگوور دەرمانێکی شیاو و بەسوودە بۆ نەخۆشی کەم خوێنی و دەبێتەھۆی بەھێزکردنی دڵ و رێکوپێکردنی لێدانی دڵ و بەرگری لەش بەهێز دەکات.
-== چارەسەر بە ترێ ==
+== چارەسەر بە هەنگوور ==
-پێکھاتووە لە ڕێژەیەکی بەرز لە [[شەکر]]ی ترێ‌ و [[کالسیۆم]] و [[فۆسفۆر]] و [[ئاسن]] و ڕێژەیەکی کەم لە ڤیتامینی A و C. ھەروەھا باشە بۆ:
+پێکھاتووە لە ڕێژەیەکی بەرز لە [[شەکر]]ی
+هەنگوور و [[کەلسیۆم|کالسیۆم]] و [[فۆسفۆر]] و [[ئاسن]] و ڕێژەیەکی کەم لە ڤیتامینی A و C. ھەروەھا باشە بۆ:
 # پاککردن و نەرم کردنی '''[[خوێن]]''' وھاندانی چالاکیی [[کۆئەندامی ھەرس]]ەوە.
-# [[دەمار]] و [[ماسولکە]]کان بەھێزتر وچالاکتر دەکات و دەبێتە ھۆی تازەکردنەوەی خانەکانی ناو لەش و چارەسەرکردنی کەم خوێنی و کەمی خۆراک و ھیلاکی و لاوازی و پەستانی سەر [[ئێسقان]].
+# [[دەمار]] و [[ماسوولکە|ماسولکەکان]] بەھێزتر وچالاکتر دەکات و دەبێتە ھۆی تازەکردنەوەی خانەکانی ناو لەش و چارەسەرکردنی کەم خوێنی و کەمی خۆراک و ھیلاکی و لاوازی و پەستانی سەر [[ئێسقان]].
 # باشە بۆ زەردوویی و دەبێتە ھۆی دەرکردنی ژەھراوی ناو لەش بۆ دەرەوەی لەش و باشە بۆ نەخۆشییەکانی گورچیلە.
-# کوڵاوی گەڵای ووشکی ترێ‌ باشە بۆ چارەسەرکردنی بەستنی میزەوە (کێشەی میزنەکردن) و سکچوون بە خواردنەوەی یەک کوپی کوڵاوی گەڵای ووشک پێشی نان خواردن.
+# کوڵاوی گەڵای ووشکی  هەنگوور باشە بۆ چارەسەرکردنی بەستنی میزەوە (کێشەی میزنەکردن) و [[سکچوون]] بە خواردنەوەی یەک کوپی کوڵاوی گەڵای ووشک پێشی نان خواردن.
-# ترێی ووشک کراو ([[مێوژ]]) خواردنێکی بەھێزە و باشە بۆ [[جگەر]] و ھاندەرە بۆ چالاکیی گشتی لەش، ھەروەھا کوڵاوەکەی لەگەڵ [[ئاو]] و شەکر بۆ چارەسەرکردن و نەرم کردنی کۆکە و رێکخستنی ھەناسەدان.
+# هەنگوور ووشک کراو ([[مێوژ]]) خواردنێکی بەھێزە و باشە بۆ [[جەرگ|جگەر]] و ھاندەرە بۆ چالاکیی گشتی لەش، ھەروەھا کوڵاوەکەی لەگەڵ [[ئاو]] و شەکر بۆ چارەسەرکردن و نەرم کردنی کۆکە و رێکخستنی ھەناسەدان.
 تێبینی/ نابێت مێوژ و خورما بە پێکەوە بھەنجێنرێن چونکە زوو گەنییو دەبن. ھەروەھا نابێت [[مێوژ]] لە (٣) ڕۆژ زیاتر بمێنێتەوە چونکە تێک دەچێت و پێکھاتەکەی دەگۆڕێت بە تایبەتی لە ژینگەیەکی گەرم.
+== جۆرەکانی   هەنگوور  ==
+* [[ هەنگوور ڕەشە]]
+* [[ هەنگوور کشمیشی ]]
+*  [[هەنگوور سوورکە]]
+*  هەنگوور سەرقووڵە
+*  هەنگوور سپیکە
+*  هەنگوور پیشۆڵکە
+*  هەنگوور دۆشاوی
+*  هەنگوور ڕەشمیری
+== بابەتی پەیوەست ==
+* [[پەسیرە]]
+* [[ئاوی پەسیرە (ئاوقۆرە)|ئاوی پەسیرە]]
 == سەرچاوەکان ==
+{{سەرچاوەکان}}
-* [http://www.ba8.org مالپەری بەھەشت]
+* [https://web.archive.org/web/20181121171025/http://ba8.org/ ماڵپەری بەھەشت]
+* [https://web.archive.org/web/20120622093628/http://www.mergapan.com/kurdish-tre.html مێگەپان ووتاری ترێ (جۆرەکانی ترێ)]
 {{خۆراکەکان}}
+{{میوەکان}}
+{{تووڵی دەروازە|خۆراک|ڕوەک|خواردنەوە}}
-[[پۆل:خواردن و خواردنەوەکان]]
+{{پۆلی کۆمنز|Grapes}}
-[[پۆل:میوە]]
-[[پۆل:خۆراک]]
-[[پۆل:خۆراکەکان]]
-[[als:Weintraube]]
+[[پۆل:ترێ|*]]
+[[پۆل:میوەکان]]
-[[am:ወይን]]
-[[an:Uga]]
+[[پۆل:خۆراک]]
-[[ang:Ƿīnberȝe]]
-[[ar:عنب]]
-[[arc:ܥܢܒܬܐ]]
-[[arz:عنب]]
-[[az:Üzüm]]
-[[bar:Weimer]]
-[[be-x-old:Вінаград (ягада)]]
-[[bg:Грозде]]
-[[bn:আঙুর]]
-[[bo:རྒུནའབྲུམ།]]
-[[bpy:আঙ্গুর]]
-[[br:Rezin]]
-[[bs:Grožđe]]
-[[ca:Raïm (fruit)]]
-[[chr:ᏖᎸᎳᏗ]]
-[[chy:Hohpâháa'éheme]]
-[[cs:Réva]]
-[[cy:Grawnwin]]
-[[da:Vinstok]]
-[[de:Weinbeere]]
-[[el:Σταφύλι]]
-[[en:Grape]]
-[[eo:Vinbero]]
-[[es:Uva]]
-[[et:Viinamari]]
-[[eu:Mahats]]
-[[fa:انگور]]
-[[fi:Viinirypäle]]
-[[fr:Raisin]]
-[[frp:Resin]]
-[[gl:Uva]]
-[[gn:Úva]]
-[[gv:Smeyr-feeyney]]
-[[hak:Phù-thò]]
-[[he:ענב]]
-[[hi:अंगूर]]
-[[hr:Grožđe]]
-[[hsb:Winowc (ród)]]
-[[ht:Rezen]]
-[[hu:Szőlő]]
-[[id:Anggur]]
-[[io:Vito]]
-[[is:Vínber]]
-[[it:Uva]]
-[[ja:ブドウ]]
-[[jv:Anggur (woh)]]
-[[ka:ყურძენი]]
-[[km:ទំពាំងបាយជូរ]]
-[[ko:포도]]
-[[ks:دَچھ]]
-[[ku:Tirî]]
-[[la:Uva]]
-[[lt:Vynuogė]]
-[[lv:Vīnogas]]
-[[map-bms:Anggur (woh)]]
-[[mg:Voaloboka]]
-[[ml:മുന്തിരിങ്ങ]]
-[[mn:Усан үзэм]]
-[[mr:द्राक्ष]]
-[[ms:Anggur]]
-[[my:စပျစ်ပင်]]
-[[nah:Xocomecatl]]
-[[ne:अङ्गूर]]
-[[new:अंगुर]]
-[[nl:Druif]]
-[[nn:Drue]]
-[[no:Druer]]
-[[nrm:Vèrjus]]
-[[nv:Chʼil naʼatłʼoʼii (chʼiyáán)]]
-[[oc:Rasim]]
-[[pl:Winorośl]]
-[[pms:Asinej]]
-[[pnb:انگور]]
-[[ps:انګور]]
-[[pt:Uva]]
-[[qu:Uwas]]
-[[ru:Виноград (ягода)]]
-[[sa:द्राक्षा]]
-[[sc:Bide]]
-[[scn:Grappugghia]]
-[[sh:Grožđe]]
-[[simple:Grape]]
-[[sk:Vinič]]
-[[sl:Grozdje]]
-[[so:Canab]]
-[[sr:Грожђе]]
-[[su:Anggur]]
-[[sv:Druva]]
-[[sw:Zabibu]]
-[[ta:திராட்சை]]
-[[te:ద్రాక్ష]]
-[[tg:Ангӯр]]
-[[th:องุ่น]]
-[[tl:Ubas (prutas)]]
-[[tr:Üzüm]]
-[[ug:قۇرۇق ئۈزۈم]]
-[[uk:Виноград]]
-[[ur:انگور]]
-[[vec:Vegna]]
-[[vi:Nho]]
-[[wa:Roejhén]]
-[[war:Ubas]]
-[[yi:וויינטרויבן]]
-[[zh:葡萄]]
-[[zh-min-nan:Phô-tô]]
-[[zh-yue:提子]]

ب و د پێرستی خۆراکەکان
میوەکان	سێو پرتەقاڵ ھەنار ھەرمێ کاڵەک خورما توو تووتڕک ھەنجیر قۆخ ھەڵوژە گوێزی ھیندی ترێ لیمۆ قەیسی مۆز ئەنەناس پرتەقاڵ فراولە کیوی
سەوزەکان	خەیار تەماتە باینجان پیاز پەتاتە سیر گێزەر کاھوو زەیتون سپێناخ توور بیبەر قارچک کوولەکە قەڕنابیت کەلەرم شێلم
دانەوێڵە	برنج پاقلە جۆ گەنم گەنمەشامی فاسۆلیا لۆبیا نۆک نیسک
کاکڵەکان	بایەم بەڕوو پستە فندق گازۆ گوێز

ب و د لیستی خۆراکەکان
میوەکان	سێو · پرتەقاڵ · ھەنار · ترێ · گێلاس · مۆز · کیوی · تووفەرەنگی · ئەڤۆکادۆ · شەمامە · قۆخ · ھەنجیر · لیمۆ
سەوزەکان	خەیار · تەماتە · باینجان · پیاز · پەتاتە · سیر · دارمێو
دانەوێڵە	گەنم · جۆ