Перайсці да зместу

Ethnologue

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Ethnologue
Выява лагатыпа
URL ethnologue.com
Камерцыйны Yes
Тып сайта База данных аб мовах
Рэгістрацыя Патрэбна для таго, каб мець доступ да функцыяналу сайта з 2019 года
Мова(-ы) Англійская
Уладальнік SIL International, Злучаныя Штаты Амерыкі
Пачатак працы 1951
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Ethnologue: Languages of the World — штогадовае даведачнае выданне ў друкаванай і анлайн фарматах, якое змяшчае статыстыку і іншую інфармацыю аб жывых мовах свету. Гэта самы поўны ў свеце каталог моў[1]. Упершыню ён быў выдадзены ў 1951 годзе. Цяпер часопіс выдае SIL International, амерыканская евангельская хрысціянская некамерцыйная арганізацыя.

Агляд і змест

[правіць | правіць зыходнік]

Ethnologue заснаваны SIL International (раней вядомы як Летні інстытут лінгвістыкі), хрысціянскай лінгвістычнай арганізацыяй з міжнародным офісам у Даласе, Тэхас. Арганізацыя вывучае шматлікія мовы меншасцяў, каб садзейнічаць іх развіццю і працаваць з носьбітамі для перакладу частак Бібліі[2]. Нягледзячы на хрысціянскую арыентацыю выдаўца, Ethnologue не мае ідэалагічнай і тэалагічнай заангажаванасці[3].

Часопіс прадстаўляе альтэрнатыўныя назвы і аўтанімы, колькасць носьбітаў L1 і L2, прэстыж мовы, вобласці выкарыстання, узровень пісьменнасці, месцазнаходжанне, дыялекты, класіфікацыю мовы, моўную прыналежнасць, тыпалогію, моўныя карты, карты краін, публікацыю і выкарыстанне ў СМІ, даступнасць Бібліі на кожнай апісанай мове і дыялекце, рэлігійную прыналежнасць носьбітаў, беглае апісанне намаганняў па адраджэнні, зразумеласць і лексічнае падабенства з іншымі дыялектамі і мовамі, напісанне сцэнарыяў, ацэнка жыццяздольнасці мовы з выкарыстаннем пашыранай градуяванай шкалы разбурэння паміж пакаленнямі (EGIDS), а таксама бібліяграфічныя рэсурсы[4][5][6]. Паўната інфармацыі адрозніваецца ў залежнасці ад мовы[7][8]. Напрыклад, па стане на 2008 год інфармацыя аб парадку слоў прысутнічала ў 15% запісаў, а рэлігійная прыналежнасць згадвалася ў 38% моў[7]. Па словах Лайла Кэмпбэла, моўныя карты Ethnologue вельмі каштоўныя, і большасць карт высокай якасці і зручныя для карыстання[7].

Ethnologue збірае інфармацыю ад тысяч палявых лінгвістаў SIL[9], апытанняў, праведзеных лінгвістамі і спецыялістамі па ліквідацыі пісьменнасці, назіранняў за перакладчыкамі Бібліі і дакладаў, атрыманых ад краўдсорсінгаў[10]. Палявыя лінгвісты SIL выкарыстоўваюць анлайн-сістэму сумеснага даследавання, каб праглядаць бягучыя даныя, абнаўляць іх або патрабаваць іх выдалення[11]. SIL мае каманду рэдактараў па геаграфічных рэгіёнах, якія рыхтуюць справаздачы для галоўнага рэдактара Ethnologue. Гэтыя справаздачы аб’ядноўваюць меркаванні экспертаў у галіне SIL і водгукі іншых лінгвістаў[12]. Рэдактарам даводзіцца знаходзіць кампрамісы, калі меркаванні разыходзяцца. Большасць лінгвістаў SIL прайшлі тры-чатыры семестра лінгвістычных курсаў, і палова з іх мае ступень магістра. Іх навучаюць 300 дактароў[13].

Вызначэнне таго, якія характарыстыкі вызначаюць асобную мову, залежыць ад сацыялінгвістычнай ацэнкі розных навукоўцаў; як гаворыцца ў прадмове да Ethnologue, «не ўсе навукоўцы падзяляюць адзін і той жа набор крытэрыяў таго, што ўяўляе сабой «мову» і якія асаблівасці вызначаюць «дыялект». Крытэрыямі, якімі карыстаецца Ethnologue, з’яўляюцца ўзаемная зразумеласць і наяўнасць або адсутнасць агульнай літаратурнай або этнамоўнай ідэнтычнасці[7][14]. Колькасць ідэнтыфікаваных моў няўхільна расце з 5445 у 10-м выданні (у 1984 г.) да 6909 у 16-м (у 2009 г.), часткова з-за таго, што ўрады прызначылі мовы ўзаемазразумелымі разнавіднасцямі, а часткова з-за стварэння новай Бібліі SIL камандай перакладаў. Матэрыялы часопіса паслужылі асновай для стварэння новага міжнароднага стандарту ISO 639-3. З 2007 года Ethnologue абапіраецца толькі на гэты стандарт, якім кіруе SIL International[15], каб вызначыць, што пазначана як мова[7].

У дадатак да выбару асноўнай назвы для мовы, Ethnologue дае спісы іншых назваў для мовы і любых дыялектаў, якія выкарыстоўваюцца яе носьбітамі, урадам, замежнікамі і суседзямі. Таксама ўключаны любыя назвы, якія часта згадваліся гістарычна, незалежна ад таго, ці лічыцца яны афіцыйнымі, паліткарэктнымі або абразлівымі; гэта дазваляе правесці больш поўнае гістарычнае даследаванне. Гэтыя спісы назваш не абавязкова з’яўляюцца поўнымі.

Крыніцы

[правіць | правіць зыходнік]
  1. ↑ Handbook of the changing world language map. Volume 1 | WorldCat.org (англ.). search.worldcat.org. Праверана 16 верасня 2024.
  2. ↑ Erard, Michael (July 19, 2005). "How Linguists and Missionaries Share a Bible of 6,912 Languages". The New York Times. Архівавана з арыгінала Sep 7, 2014.
  3. ↑ Collin, Richard Oliver (2010). "Ethnologue". Ethnopolitics(англ.). 9 (3–4): 425–432. doi:10.1080/17449057.2010.502305. ISSN 1744-9057. S2CID 217507727.
  4. ↑ Lewis, M. Paul; Simons, Gary F. (2010). "Assessing Endangerment: Expanding Fishman's GIDS" (PDF). Romanian Review of Linguistics. 55 (2): 103–120. Архівавана (PDF) з арыгінала Apr 5, 2024.
  5. ↑ Bickford, J. Albert; Lewis, M. Paul; Simons, Gary F. (2015). "Rating the vitality of sign languages". Journal of Multilingual and Multicultural Development. 36 (5): 513–527. doi:10.1080/01434632.2014.966827. hdl:10125/26131. S2CID 55788703.
  6. ↑ Pricing (англ.). Ethnologue (22 ліпеня 2019). Праверана 23 лістапада 2022.
  7. ↑ а б в г д Campbell, Lyle; Grondona, Verónica (January 1, 2008). "Ethnologue: Languages of the world (review)". Language. 84 (3): 636–641. doi:10.1353/lan.0.0054. ISSN 1535-0665. S2CID 143663395.
  8. ↑ Chelliah, Shobhana L. (2021), Chelliah, Shobhana L. (рэд.), "Supporting Linguistic Vitality", Why Language Documentation Matters, SpringerBriefs in Linguistics(англ.), Springer, pp. 51–67, doi:10.1007/978-3-030-66190-8_5, ISBN 978-3-030-66190-8, S2CID 234332845, Праверана 2022-11-23
  9. ↑ World's largest linguistics database is getting too expensive for some researchers (англ.). www.science.org. Праверана 22 лістапада 2022.
  10. ↑ Careers (англ.). SIL International (23 сакавіка 2022). Праверана 25 лістапада 2022.
  11. ↑ Lewis. What I did on my summer vacation... (англ.). Ethnologue (1 верасня 2015). Праверана 23 лістапада 2022.
  12. ↑ Hammarström, Harald (2005), Review of the Ethnologue, 15th edn, in: R.J. Gordon (Ed.), SIL International, Dallas, LINGUIST LIST, Архівавана з арыгінала June 15, 2011, Праверана November 23, 2022
  13. ↑ Olson, Kenneth S. (2009). "SIL International: An Emic View". Language. 85 (3): 646–658. doi:10.1353/lan.0.0156. ISSN 0097-8507. JSTOR 40492900. S2CID 144082312.
  14. ↑ Scope of denotation for language identifiers. SIL International. Праверана 23 чэрвеня 2013.
  15. ↑ Maintenance agencies and registration authorities. ISO.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Ethnologue"