Пінскае княства

Пі́нскае кня́ства — удзельнае княства са сталіцай у Пінску, якое вылучылася з Тураўскага княства ў другой палове XII стагоддзя. Знаходзілася ў вярхоўях Прыпяці і нізоўях яе прытокаў Ясельды, Піны, Стыры і Гарыні.

У XII—XIII стагоддзях цесна звязана з Тураўскім княствам, знаходзілася пад уплывам Кіеўскага і Уладзіміра-Валынскага княстваў.

Каля 1174 года ў пісьмовых крыніцах асобна згадваюцца «князі тураўскія і пінскія», якія ўдзельнічалі ў паходзе на Кіеў князя Андрэя Багалюбскага. Першы пінскі князь — Яраслаў, сын тураўскага князя Юрыя Яраславіча. Яраслаў у 1183 годзе ўдзельнічаў у паспяховым паходзе рускіх князёў на полаўцаў. Яшчэ адзін сын Юрыя Яраславіча — Яраполк, пад 1190 годам таксама згадваецца ў сувязі з Пінскам, там адбылася яго вяселле.

У 1204 годзе Галіцка-Валынскі летапіс згадвае пінскага князя Уладзіміра, захопленага падчас барацьбы за Уладзіміра-Валынскае княства. Пад 1226/1227 годам згадваецца пінскі князь Расціслаў, які няўдала сапернічаў за Чартарыйск з галіцкім князем Данілам. У 1229 годзе падчас паходу галіцка-валынскіх князёў на палякаў пінскага князя Уладзіміра пакінулі абараняць Бярэсце ад яцвягаў. Княства цярпела ад шматлікіх набегаў літоўцаў праз яго тэрыторыю на Валынь. У падзеях, звязаных з барацьбой уладзімірскіх князёў з літоўцамі ў 1247 годзе, згадваецца князь Міхаіл, а ў падзеях 1262 года пінскія князі Фёдар, Дзямід і Юрый. Пра апошняга вядома, што ён памёр у 1292 годзе.

У 1263 годзе, пасля забойства вялікага князя літоўскага Міндоўга, з манастыра над Нёманам у Пінск збег яго сын Войшалк, адсюль ён пачаў паход па авалоданні сваёй спадчыны. Пры Гедзіміне, або нават раней, Пінскае княства ўвайшло ў склад Вялікага Княства Літоўскага. У 1320 годзе належала Нарымунту Гедзімінавічу, а з 1348 года яго сынам Васілю і Юрыю, потым унуку Фёдару і праўнуку Аляксандру Носу, а пасля паводле яго тастаменту перайшло вялікаму князю Жыгімонту Кейстутавічу. Вялікі князь Казімір у 1450-я гады даў княства Юрыю Сямёнавічу Нарымонтавічу.

Пасля смерці Юрыя Сямёнавіча Нарымонтавіча, у 1471 годзе княства нададзена як «хлебакармленне» княгіні Марыі Гаштольд, удаве кіеўскага князя Сямёна Алелькавіча, а пасля яе смерці — Фёдару Іванавічу Яраславічу, мужу яе дачкі. У 1521 годзе Жыгімонт Стары перадаў княства сваёй жонцы Боне Сфорца. Пасля ад’езду Боны ў Італію ў 1556 годзе княства перададзена Жыгімонту Аўгусту, які ператварыў яго ў староства. З 1565—1566 гадоў адміністрацыйна ўвайшло ў склад Пінскага павета Берасцейскага ваяводства.

Літаратура

• Лысенка П. Пінскае княства // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 433. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
• Пінскае княства // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 582. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
• Лысенко П. Ф. Древний Пинск XI—XIII вв. — Мн., 1997.
• Довнар-Запольский М. В. Очерк истории кривичской и дреговичской земель до конца XII в. — Киев, 1891.
• Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в Х — первой половине XIII в. — М., 1977.