Перайсці да зместу

Казахскае ханства

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Гістарычная дзяржава
Казахскае ханства
каз.: Қазақ хандығы
Сцяг
Сцяг
Тэрыторыя Казахскага ханства
Тэрыторыя Казахскага ханства
< 
 >
1465[1] — 1847

Сталіца
Мова(ы) казахская мова і Turki[d]
Афіцыйная мова казахская мова
Рэлігія іслам
Грашовая адзінка Bukharan tenga[d][2]
Плошча
  • 2 500 000 км²[3]
Насельніцтва
  • 2 500 000 чал. (1832)[4]
Форма кіравання Саслоўна-прадстаўнічая манархія[5]
Лагатып Вікісховішча Медыяфайлы на Вікісховішчы

Казахскае ханства (каз.: قزاق خاندیغی, Қазақ Хандығы, Qazaq Handyğy) — сярэднявеччая дзяржава, якая існавала з канца XV стагоддзя да пачатку XVIII стагоддзя. Заснавана ў 1465 годзе казахскімі плямёнамі пад кіраўніцтвам хана Керэя[en] і яго брата Жанібека[en]. Абодва ханы паходзілі з цюрка-мангольскага клана Торэ, які вядзе свой радавод ад Чынгісхана праз дынастыю Джучыдаў. Клан Торэ кіраваў ханствам да яго падзення пад уладу Расійскай імперыі. Ханства адыграла важную ролю ў гісторыі Казахстана, спрыяючы аб'яднанню розных казахскіх плямёнаў і распаўсюджванню ісламу[6].

У перыяд з XVI па XVII стагоддзя Казахскае ханства пашырыла свае тэрыторыі на ўсходнюю Куманію (сучасны Заходні Казахстан), вялікую частку Узбекістана, Каракалпакстан і раку Сырдар'ю. Яно праводзіла ваенныя дзеянні супраць Астрахані. У наступныя стагоддзі ханства аслабела з-за серыі айратскіх і джунгарскіх уварванняў, што прывяло да яго заняпаду і распаду на тры джузы. Гэтыя джузы паступова страцілі незалежнасць і ў XIX стагоддзі ўвайшлі ў склад пашыранай Расійскай імперыі.

  1. Tynyshpaev M. История казахского народа — С. 115, 131.
  2. https://web.archive.org/web/20230101083449/https://www.elibrary.ru/ip_restricted.asp?rpage=https%3A%2F%2Frp.liu233w.com%3A443%2Fhttps%2Fwww.elibrary.ru%2Fitem.asp%3Fid%3D24917271
  3. https://web.archive.org/web/20220527113239/https://zqai.kz/sites/default/files/kazahskoe_hanstvo.pdf
  4. Lyovshin A. Описание киргиз-казачьих, или киргиз-кайсацких, орд и степей — С. 4.
  5. https://zqai.kz/sites/default/files/kazahskoe_hanstvo.pdf
  6. Kazakhstan to Celebrate 550th Kazakh Statehood Anniversary in 2015.