Гітара

Гітара
Класіфікацыя	• Хардафон • Шчыпковы струнны інструмент
Дыяпазон	Range guitar.png лад адкрытых струн і дыяпазон
Роднасныя інструменты	Лютня
Музыканты	Спіс гітарыстаў
Гітара на вікісховішчы

Гітара — струнны шчыпковы музычны інструмент, адзін з самых распаўсюджаных у свеце. Прымяняецца ў многіх стылях: блюз, кантры, фламенка, рок-музыка. Вынайдзеная ў XX стагоддзі электрычная гітара аказала моцны ўплыў на масавую культуру.

Гісторыя гітары

Паходжанне

Самыя раннія захаваныя сведчанні пра струнныя інструменты з рэзаніруючым корпусам і шыйкай, продкаў сучаснай гітары, адносяцца да II тысячагоддзю да н.э. Выявы кінара (шумера-вавілонскі струнны інструмент, згадваецца ў Бібліі) знойдзены на гліняных барэльефах пры археалагічных раскопках у Месапатаміі.

У Старажытным Егіпце і Індыі таксама былі вядомыя падобныя інструменты: набла, нефер, цытра ў Егіпце, віна і сітар у Індыі. Таксама да старажытных струнных інструментаў адносіцца і домбра, падчас раскопак старажытнага Харэзма былі знойдзены тэракотавыя статуэткі музыкантаў, якія іграюць на шчыпковых інструментах. Навукоўцы адзначаюць, што харэзмійскія двухстрункі, якія існавалі прынамсі 2000 гадоў назад, маюць тыпалагічнае падабенства з казахскай домбрай і былі адным з распаўсюджаных струнных інструментаў сярод ранніх качэўнікаў, што жылі на тэрыторыі Казахстана. А ў Старажытнай Грэцыі і Рыме быў папулярны інструмент кіфара.

Папярэднікі гітары мелі прадаўгаваты круглявы пустацелы рэзаніруючы корпус і доўгую шыйку з нацягнутымі на ёй струнамі. Корпус вырабляўся суцэльным — з высушанага гарбуза, панцыра чарапахі, або выдзеўбаным з суцэльнага кавалка дрэва. У III—IV стагоддзях н. э. у Кітаі з’яўляюцца інструменты жуань (ці юань) і юэцынь, у якіх драўляны корпус збіраўся з верхняй і ніжняй дэкі і абечкі, якая злучала іх. У Еўропе гэта выклікала з’яўленне лацінскай і маўрытанскай гітар каля VI стагоддзя. Пазней, у XV—XVI стагоддзях з’явіўся інструмент віўэла, які таксама аказаў уплыў на фарміраванне канструкцыі сучаснай гітары.

Паходжанне назвы

Па меры распаўсюджвання гітары з Сярэдняй Азіі праз Грэцыю ў заходнюю Еўропу слова «гітара» перажывала змены: «кіфара (ϰιθάϱα)» у Старажытнай Грэцыі, лацінскае «cithara», «guitarra» у Іспаніі, «chitarra» у Італіі, «guitare» у Францыі, «guitar» у Англіі і, нарэшце, «гітара». Упершыню назва «гітара» з’явілася ў еўрапейскай сярэдневяковай літаратуры ў XIII стагоддзі.

Іспанская гітара

Гітарыстка (каля 1670 г.), Ян Вермеер

У Сярэднявеччы асноўным цэнтрам развіцця гітары была Іспанія, генезіс якой звычайна злучаюць з арабскім уплывам (маўрытанская гітара). У XV стагоддзі атрымлівае распаўсюджванне вынайдзеная ў Іспаніі гітара з 5 здвоенымі струнамі (першая струна магла быць і адзіночнай). Такія гітары атрымліваюць назву іспанскіх. Да канца XVIII стагоддзя іспанская гітара падчас эвалюцыі набывае 6 адзіночных струн і немалы рэпертуар твораў, на фарміраванне якога аказаў значны ўплыў які жыў у канцы XVIII — пачатку XIX стагоддзя італьянскі кампазітар і гітарыст-віртуоз Маўра Джуліяні. У Англіі класічным творам для навучання ігры на гітары ў канцы XVII стагоддзя стала праца «False consonance della musica per toccar la chitarra sopra all partie in breve….» («Няправільныя гармоніі ў музыцы») аўтарства італьянскага скрыпача і гітарыста Матэйса Ніколы, які большую частку жыцця пражыў на Брытанскіх астравах.

Класічная гітара

На працягу XVIII—XIX стагоддзяў канструкцыя іспанскай гітары перажывае значныя змены, майстры эксперыментуюць з памерам і формай корпуса, мацаваннем грыфа, канструкцыяй калкоў і іншым. Нарэшце, у XIX стагоддзі іспанскі гітарны майстар Антоніа Торэс надае гітары сучасныя форму і памер. Гітары канструкцыі Торэса сёння называюць класічнымі. Найбольш вядомым гітарыстам таго часу з’яўляецца іспанскі кампазітар і гітарыст Франсіска Тарэга, які заклаў асновы класічнай тэхнікі ігры на гітары. У XX стагоддзі яго справу працягнуў іспанскі кампазітар, гітарыст і педагог Андрэс Сеговія.

Электрагітара

Асноўны артыкул: Электрагітара

Гітара Gibson канструкцыі Лясы Пола

У XX стагоддзі ў сувязі са з’яўленнем тэхналогіі электрычнага ўзмацнення і апрацоўкі гуку з’явіўся новы тып гітары — электрычная гітара. У 1936 годзе Жоржам Башамам і Адольфам Рыкенбекерам, заснавальнікамі кампаніі «Рыкенбекер», запатэнтавана першая электрагітара з магнітнымі гуказдымальнікамі і металічным корпусам (так званая «патэльня»). Напачатку 1950-х гадоў Лес Пол вынаходзіць электрычную гітару з суцэльным драўляным корпусам, але пазней аддае ідэю Леа Фендэру, бо ідэя суцэльнакорпуснай гітары не выклікала цікавасці кампаніі Gibson, дзе працаваў Лес Пол. Канструкцыя электрагітары захавалася без змен дагэтуль. Найбольш уплывовым выканаўцам на электрагітары лічыцца (па версіі часопіса «Ролінг Стоўн») амерыканскі гітарыст Джымі Хендрыкс.

Іншыя віды гітар

Апроч класічнай гітары і электрагітары шырока распаўсюджаны акустычныя гітары пад металічныя струны, сярод якіх можна вылучыць фолк-гітару, трэвел- («турыстычную») гітару і інш. Акрамя таго, нароўні з электрычнай і акустычнай гітарай існуюць гібрыдныя варыянты — электраакустычная гітара (акустычная гітара з убудаванымі датчыкамі для падключэння да апаратуры; англ. acoustic electric guitar) і паўакустычная гітара (электрычная гітара з полым корпусам, якія дазваляюць іграць на ёй без падлучэння; англ. semi-acoustic guitar).

Часткі гітары

Дэталі акустычнай і электрычнай гітары

1. галоўка грыфа
2. верхні парожак
3. калкі
4. лады
5. анкерны стрыжань
6. кропкі на грыфе
7. грыф
8. падстава грыфа і гузік
9. корпус
10. гуказдымальнікі
11. рэгулятары гучнасці і тэмбру
12. падстаўка
13. Pickguard

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Гітара