Алег Георгіевіч Давыдзенка

Алег Георгіевіч Давыдзенка
Дата нараджэння	4 сакавіка 1951(1951-03-04) (73 гады)
Месца нараджэння	Кастрама, Кастрамская вобласць, РСФСР, СССР
Род дзейнасці	выкладчык універсітэта, навуковец
Навуковая сфера	генетыка, клетачная біялогія, біятэхналогія, селекцыя раслін[d] і малекулярная біялогія
Месца працы	Інстытут генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі БДУ
Навуковая ступень	доктар біялагічных навук (1990)
Навуковае званне	член-карэспандэнт НАН Беларусі (2000) прафесар (2003)
Альма-матар	біялагічны факультэт БДУ (1973)
Прэміі	прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2003)
Узнагароды	Ганаровая грамата Савета Міністраў Рэспублікі Беларусь

Алег Георгіевіч Давыдзенка (нар. 4 сакавіка 1951, г. Кастрама, Расія) — беларускі вучоны ў галіне генетыкі і селекцыі раслін. Член-карэспандэнт Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2000), доктар біялагічных навук (1990).

Біяграфія

Скончыў біялагічны факультэт БДУ (1973).

У 1973—1989 гадах старшы лабарант, малодшы навуковы супрацоўнік, старшы навуковы супрацоўнік, з 1989 загадчык лабараторыі Інстытута генетыкі і цыталогіі НАН Беларусі. Адначасова ў 1994—1995 гадах загадчык кафедры генетыкі і біятэхналогіі біялагічнага факультэта Белдзяржуніверсітэта, у 2000—2003 гадах намеснік начальніка Цэнтра сістэмнага аналізу і стратэгічных даследаванняў пры Прэзідыуме НАН Беларусі.

У лістападзе 2022 года Алег Давыдзенка і яго жонка Наталля Акцябрская былі затрыманыя за удзел ў пратэстах 2020 года. У снежні таго ж года іх асудзілі да трох гадоў хатняй хіміі кожнага; Алега Давыдзенку таксама звольнілі з Інстытута генетыкі і цыталогіі.

У снежні 2022 года Праваабарончы цэнтр «Вясна» ды іншыя праваабарончыя арганізацыі Беларусі прызналі Давыдзенку і Акцябрскую палітычнымі зняволенымі.

Навуковая дзейнасць

Даследаваў ўзаемадзеянне ядзерных і цытаплазматычных генетычных сістэм, ролю геномаў арганэл цытаплазмы ў эвалюцыйных і селекцыйных працэсах. Даказаў магчымасць індукцыі цытаплазматычных мутацый у сельскагаспадарчых раслін (кукуруза, пшаніца, соя, сланечнік); наяўнасць унутрывідавай цытаплазматычнай зменлівасці, якая кантралюе прадуктыўнасць і прыстасаванасць раслін; выявіў эфекты цытаплазматычных генаў на змяненне расшчаплення і частату рэкамбінацыі ядзерных генаў; сфармуляваў тэарэтычныя палажэнні аб механізмах узаемадзеяння ядзерных і цытаплазматычных генетычных сістэм расліннай клеткі і іх выкарыстання ў селекцыі сельскагаспадарчых раслін; распрацаваў метады і прынцыпы адаптацыйнай селекцыі соі для ўмоў паўночных шырот.

Правёў буйнамаштабныя даследаванні генома карэннага насельніцтва Беларусі, што дазволіла атрымаць дадатковую інфармацыю аб паходжанні і старажытнай гісторыі беларускага народа. Ягоная выснова — беларусы генетычна не славянамоўныя балты, а славяне, у генетычных адносінах — беларусы гэта адна з самых маналітных папуляцыяў у Еўропе.

Аўтар каля 300 навуковых прац, у тым ліку 5 манаграфій, падручніка, 19 сартоў раслін.

Бібліяграфія

• Нехромосомные мутации. Мн., 1984.
• Нехромосомная наследственность. Мн. 2001.
• Миры геномов органелл. Мн., 2003 (совм. с Н. Г. Даниленко).
• Соя для умеренного климата. Мн., 2004 (в соавт.).

Узнагароды

• Прэмія Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (2003) за манаграфію «Миры геномов органелл».
• Прэмія НАН Беларусі і СА РАН (2007) імя акад. В. А. Капцюга і інш.

Літаратура

• В. В. Лысак, Т. И. Дитченко, В. В. Гричик, И. М. Попиначенко. Выпускники биологического факультета: справочник. — Мн .: БГУ, 2011. — С. 244-246. — 326 с. — 100 экз. — ISBN 978-985-518-517-9. Архівавана 15 лютага 2017.

Спасылкі

• Алег Георгіевіч Давыдзенка Архівавана 28 верасня 2022. ў базе даных «История белорусской науки в лицах» Цэнтральнай навуковай бібліятэкі імя Якуба Коласа НАН Беларусі (руск.)