Іван Якаўлевіч Спрогіс

Іван Якаўлевіч Спрогіс
лат.: Jānis Sproģis
Дата нараджэння	9 снежня 1833(1833-12-09)
Месца нараджэння	Stukmaņi[d], Klintaine Parish[d], Латвія
Дата смерці	19 ліпеня 1918(1918-07-19) (84 гады)
Месца смерці	Кіеў, Украінская дзяржава
Грамадзянства	Расійская імперыя
Род дзейнасці	гісторык, археограф, этнограф, бібліёграф, фалькларыст, архівіст, бібліятэкар
Навуковая сфера	гісторыя, археаграфія, фалькларыстыка, этнаграфія і бібліяграфічная дзейнасць[d]
Месца працы	Віленскі цэнтральны архіў старажытных актаў Расійская нацыянальная бібліятэка Расійская нацыянальная бібліятэка
Альма-матар	Рыжскае духоўнае вучылішча[d] Рыжская духоўная семінарыя‎
Член у	Віленская камісія для разбору і выдання старажытных актаў Маскоўскае археалагічнае таварыства[d] Пецярбургскі археалагічны інстытут[d] Рускае геаграфічнае таварыства
Узнагароды

Іван Якаўлевіч Спро́гіс або Яніс Спрогіс (лат.: Jānis Sproģis; 20 чэрвеня (2 ліпеня) 1833, хутар Штокмансгоф Ліфляндскай губерні Расійская імперыі — 1916 або 19 ліпеня 1918, Кіеў) — гісторык, археограф, этнограф і бібліёграф латышскага паходжання.

Біяграфія

Скончыў царкоўнапрыходскую школу, Рыжскае духоўнае вучылішча і ў 1859 годзе Рыжскую духоўную семінарыю. У 1859 годзе прыняты Санкт-Пецярбургскую духоўную акадэмію, дзе навучаўся за скарбовы кошт. У кастрычніку 1861 года Спрогіс адлічаны з акадэміі па абвінавачванні ў арганізацыі студэнцкіх хваляванняў. Вярнуўшыся ў Рыгу, Спрогіс хацеў атрымаць месца святара, але яму адмовілі ў гэтым. У студзені 1862 года Спрогіс прыняты на працу дзяжурным у чытальнай зале Імператарскай Публічнай бібліятэкі ў Санкт-Пецярбурзе. Паводле хадатайніцтва дырэктара бібліятэкі Івана Дзялянава Спрогіс быў выключаны з духоўнага саслоўя і 15 студзеня 1863 года прызначаны памочнікам загадчыка чытальнай залы і прадстаўлены да прысваення першага класнага чыну. У бібліятэцы працаваў да 21 снежня 1864 года. З працы звольнены па просьбе папячыцеля Віленскай навучальнай акругі Івана Карнілава і ў 1865 годзе адпраўлены ва ўпраўленне акругі звышштатным настаўнікам. У сярэдзіне 1865 года Іван Спрогіс заняў пасаду загадчыка створанай Публічнай бібліятэкай у Вільні. У 1865 годзе прызначаны памочнікам архіварыуса Віленскага цэнтральнага архіва старажытных актавых кніг, а ў 1879 годзе заняў пасаду архіварыуса. На гэтай пасадзе І. Спрогіс працаваў да канца жыцця.

Навуковая дзейнасць

Іван Спрогіс — аўтар і рэдактар серыі прац па гісторыі і геаграфіі «Паўночна-Заходняга краю», па латышскай і літоўскай этнаграфіі, юрыдычнай антрапалогіі, фалькларыстыцы. У 1868 годзе выдаў на рускай мове «Помнікі латышскай народнай творчасці», у 1866 годзе «Латышско-русский месяцеслов». У 1877—1915 гадах быў членам Віленскай археаграфічнай камісіі. Разам з Мікітам Гарбачэўскім, Пятром Гільтэбрантам і іншымі падрыхтаваў шэраг тамоў «Актаў Віленскай археаграфічнай камісіі», склаў паказальнікі для многіх з іх, а таксама паказальнікі для 1—13 тамоў «Археаграфічнага зборніка дакументаў». Аўтар дзясяткаў артыкулаў і бібліяграфічных нататак, апублікаваных у розных перыядычных выданнях («Известия Академии наук», «Живая старина», «Чтения в Историческом обществе Нестора Летописца», «Записки Северо-Западного отделения Русского географического общества», «Виленский вестник», «Западный вестник», «Витебские губернские ведомости», «Литовские епархиальные ведомости» і інш.).

Уваходзіў у склад камітэта па падрыхтоўцы IX археалагічнага з’езда ў Вільні. Ганаровы член Пецярбургскага археалагічнага інстытута, член-карэспандэнт Маскоўскага археалагічнага таварыства, член-супрацоўнік Рускага геаграфічнага таварыства.

Узнагароды

Узнагароджаны ордэнам Святога Уладзіміра 4-й ступені, ордэнамі Святой Ганны 2-й і 3-й ступені, ордэнамі Святога Станіслава 2-й і 3-й ступені.

Літаратура

• Шумейка М. Ф. Спро́гіс Іван Якаўлевіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 121. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Шумейка М. Спро́гіс Іван Якаўлевіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны — Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (галоўны рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 2001. — С. 394. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0214-8.

Спасылкі

• Спрогіс Іван Якаўлевіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»
• Спрогис Иван Яковлевич (Янис) // Биографический словарь, т. 1—4 (электронная версия) (руск.)
• Спрогис Иван Яковлевич // Проект «Отечественные этнологи и антропологи. XX век» Архівавана 28 мая 2022. (руск.)
• Петербургская историческая школа (XVIII — начало XX вв.) Спрогис Иван Яковлевич (руск.) // Сайт СПбДУ