Перайсці да зместу

Міжнародныя кааліцыйныя сілы ў Іраку

З Вікіпедыі, свабоднай энцыклапедыі
Дагледжаная версія гэтай старонкі, зацверджаная 18 лістапада 2020, была заснавана на гэтай версіі.
Члены каалiцыi на 2003 год.

Кааліцыя згодных (у арыгінале з англ.: «Coalition of the willing») — альянс дзяржаў, створаны па ініцыятыве ЗША і які падтрымаў уварванне ў Ірак у 2003 годзе (Іракская вайна) як палітычна, так і ўзброенай сілай. Назва кааліцыі з’яўляецца процілеглым тэрміну Д. Буша «вось зла», да якіх залічвалі Ірак. Дакладная колькасць дзяржаў, якія ўваходзялі ў кааліцыю, невядома — некаторыя не жадаюць гэта даводзіць да агульнага ведама, некаторыя адмаўляюць.

Паўстанцы часам называлі байцоў кааліцыі «крыжакамі» (араб. الصليبيون‎‎, аль-Салібіюна), параўноўваючы іх з еўрапейскімі рыцарамі, што ў сярэднявечча змагаліся супраць мусульман[1].

Гiсторыя

Уварванне

Два амерыканскіх танка M1A1 Abrams на фоне трыумфальнай аркі Мячы Кадысіі ў Багдадзе, лiстапад 2003 года.

Пасля вайны ў Персідскім заліве 1991 года ў небе Ірака былі створаны зоны, забароненыя для палётаў іракскай авіяцыі. Забеспячэннем гэтых зон займаліся ВПС ЗША. З сярэдзіны 2002 года, фармальна ў адказ на спробы іракскіх СПА атакаваць амерыканскія патрульныя і разведвалтныя самалёты, ЗША сталі наносіць ракетна-бомбавыя ўдары па аб’ектах на поўдні Ірака з мэтай здушыць СПА і парушыць аператыўную структуру іракскай арміі.

20 сакавіка 2003 пачалося уварванне заходняй каалiцыi ў Ірак. У аперацыі, акрамя ЗША, удзельнічалі ўзброеныя сілы Вялікабрытаніі, Аўстраліі і Польшчы, а таксама курдскiя сепаратысты. Каалiцыя ставіла сваёй мэтай звяржэння рэжыму Садама Хусейна i фарміраванне ў Іраку дзеяздольнага ўрада, які абапіраецца на падтрымку значнай часткі насельніцтва. Існавалі і яшчэ дзве заяўленыя мэты — выяўленне і знішчэнне зброі масавага паражэння і выяўленне дадзеных, якія будуць казаць аб падтрымцы Iракам міжнароднага тэрарызму.

Да пачатку ўварвання чакалася, што іракская армiя акажа ўстойлівы супраціў замежным войскам. Гэтага, аднак, не адбылося — за выключэннем некаторых ачагоў барацьбы, якія былі падушаныя параўнальна лёгка, амерыканскія і брытанскія часткі хутка ўсталявалі кантроль над тэрыторыяй Ірака.

Да 1 мая супраціў праўрадавых сiл быў задушаны. Пазней, 13 снежня таго ж года, быў схоплены іракскі лідар Садам Хусейн, над якім быў праведзены суд па абвінавачванні ў шматлікіх злачынствах. У 2006 годзе яго павесілі.

З поўнай акупацыяй краiны пачаўся пошук зброі масавага паражэння. У выніку ўжо да пачатку 2004 году стала ясна, што ЗША і іх саюзнікам не ўдалося знайсці нават яе слядоў. Таксама Беламу дому наогул не ўдалося і даказаць абвінавачванні ў падтрымцы іракскім рэжымам тэрарызму.

Партызанская вайна

Польскія салдаты ў Іраку, сакавік 2004 года.

Мiж тым прыхiльнiльнiкi Хусейна, а таксама i iсламарадыкальныя рухi, якiя набралі сілу ў краiне як раз пасля ўварвання, арганізавалi ўзброеную партызанскую барацьбу. Масіраваныя акцыі баевікоў пачаліся ў красавіку 2004. Акрамя адкрытых нападаў на воінскія часткі з ужываннем стралковай зброі і мінамётных абстрэлаў, асноўны ўпор рабіўся на дзеянні тэрарыстаў-смяротнікаў (супраць замежных войскаў і мясцовых алабарацыяністаў) i захоп закладнікаў з ліку замежных грамадзян з вылучэннем патрабаванняў, накіраваных на вывад войскаў той ці іншай дзяржавы з Ірака. Патрабаванні вылучаліся вельмі жорсткія, а пры адмове ад іх выканання тэрарысты падвяргалі свае ахвяры жорсткай кары, здымаючы гэта для далейшага запалохвання на відэастужку.

Да канца 2004 стала ясна, што супрацьстаянне паміж рухам супраціву і акупацыйнымі войскамі перайшло ў прынцыпова новую фазу. За паўтара года актыўнага супраціву іракскія баевікі паслядоўна выконвалі пастаўленыя задачы. Выкарыстоўваючы партызанскія метады вядзення вайны, яны здолелі спачатку выціснуць амерыканцаў з правінцый у буйныя населеныя пункты. Затым, падвяргаючыся рэгулярным нападам на патрулі і вайсковыя калоны ўнутры гарадоў, кааліцыйныя войскі паступова адступілі на новы рубеж абароны, схаваўшыся на ўласных ваенных базах. І нарэшце, амерыканцы перасталі адчуваць сябе ў бяспецы нават на ўласных базах.

Так, напрыклад, трэці па велічыні іракскі горад Масул, размешчаны ў 360 км на поўнач ад Багдаду, падчас ўварвання ў Ірак у сакавіку—красавіку 2003 быў узяты практычна без бою, але за наступныя 20 месяцаў акупацыі ў тэрактах і сутычках з баевiкамi iракскага супраціву тут загінулі больш за сотню амерыканскіх салдат, а 21 снежня 2004 у выніку выбуху на ваеннай базе Марэз у гэтым горадзе было забіта адразу 20 амерыканцаў, а звыш сямідзесяці атрымалі раненні.

Італьянскі генерал Антоніа Сата разглядае сітуацыю аб бяспецы ў правінцыі Анбар з азербайджанскім маёрам Эльханам Шалбузавым, май 2005 года.

А 18 ліпеня 2010 года страты кааліцыйных сіл па гадах выглядаюць наступным чынам: 2003—580 чал; 2004—906 чал; 2005—897 чал; 2006—872 чал; 2007—961 чал; 2008—322 чал; 2009—150 чал; 2010—42 чал.

У немалой ступені поспеху руху супраціву спрыялі новыя метады, прыўнесеных ісламскімі баевікамі з іншых частак свету. У прыватнасці, нябачаны размах прыняла паляванне на суайчыннікаў, якія запісваюцца на службу ў паліцыю. Акрамя таго, партызаны актыўна і вельмі паспяхова выкарыстоўваюць супраць рэгулярнай арміі мінную вайну. Штодня адбывалiся падрывы на фугасы патрульных машын і бронетэхнікі, а таксама аўтакалон частак тылавога забеспячэння.

Самым эфектыўнай зброяй паўстанцаў апынуліся кумулятыўныя міны накіраванага дзеяння і інфрачырвоным датчыкам, які спрацоўвае пры перапыненні машынай светлавога прамяня. Яны ўсталёўваюцца з выключаным датчыкам. Такім чынам, няма праблем у праходжанні па трасе грамадзянскіх машын. За некалькі секунд да набліжэння ваеннай аўтамашыны, інфрачырвоны датчык ўключаецца пры дапамозе мабільнага тэлефона.

З 2003 па 2006 ад рук баевiкоў загінулі 150 тысяч чалавек. Колькасць іракцаў, якія атрымалі за гэты час раненні, ацэньваецца прыкладна ў 450 тысяч чалавек. Пры гэтым кіраўнік іракскага Міністэрства аховы здароўя не паведаміў, якім чынам былі атрыманы гэтыя лічбы[2].

Афіцыйна абвяшчалася, што значную частку тэрарыстычных актаў у Іраку здзейснена замежнікамі.

Вывад войскаў

Нягледзячы на ​​маштабы кровапраліцця, рух іракскага супраціву быў не ў стане (да снежня 2011) дамагчыся галоўнай мэты — прымусіць ЗША вывесці армiю з Ірака. Улічваючы тое, што ваенная служба ў ЗША ажыццяўляецца па кантракце, амерыканская грамадская думка фактычна не ў стане прымусіць ўрад пайсці на вывад войскаў — асабліва пасля таго, як перавыбранне Джорджа Буша азначала падтрымку яго палітыкі насельніцтвам.

Значна вялікіх вынікаў партызанам удалося дамагчыся нанясеннем удараў па саюзнікам ЗША.

  • Першай свае войскі пасля тэрактаў у Мадрыдзе 11 сакавіка 2004 года і прыходу ўрада сацыялістаў вывела Іспанія. Прыкладна ў той жа час гэта зрабілі Дамініканская Рэспубліка, Нікарагуа, Гандурас і Сінгапур.
  • У ліпені 2004 года дзеля захавання жыцця свайго грамадзяніна, захопленага іракцамі, ваенных адклікалі Філіпіны.
  • Нарвегія пакінула ў Іраку толькі 15 вайскоўцаў, якія навучалі іракскія сілы бяспекі.
  • У верасні 2004 выведзеныя войскі Тайланда.
  • У верасні 2004 Новая Зеландыя таксама прыняла рашэнне эвакуіраваць з Ірака свой вайсковы кантынгент (60 ваеннаслужачых інжынерных падраздзяленняў, якія на працягу 12 месяцаў знаходзіліся на брытанскай ваеннай базе ў раёне Басры).
  • 3 лістапада 2004 урад Венгрыі аб’явіў, што выведзе свае войскі (300 вайскоўцаў) з Ірака да 31 сакавіка 2005. Венгерская кантынгент пакінуў Ірак да 21 снежня 2004 года[3].
  • У лютым 2005 выведзеныя войскі Партугаліі.
  • Украінскі міратворчы кантынгент у Іраку, які прыбыў у Ірак у пачатку жніўня 2003 года, пачаў эвакуацыю 15 сакавіка 2005 года, апошняе падраздзяленне пакінула Ірак 27 снежня 2005 года. Тым не менш, пасля вываду з Ірака ўкраінскага міратворчага кантынгенту ў канцы снежня 2005, у Іраку засталіся каля 50 ўкраінскіх ваенных саветнікаў і інструктараў.
  • 12 красавіка 2005 міністр абароны Польшчы Ежы Шмайдзінскі заявіў, што польскі кантынгент у Іраку пакіне гэтую краіну да канца 2005 года, пасля заканчэння тэрміну дзеяння адпаведнай рэзалюцыі Савета Бяспекі ААН. Разам з тым, у выпадку прыняцця новай рэзалюцыі СБ ААН ці афіцыйнай просьбы ўрада Ірака падоўжыць польскія вайсковыя прысутнасць у гэтай краіне ўрад Польшчы разгледзіць магчымасць «прысутнасці ў Іраку невялікай навучальнай групы». У пачатку 2005 года Польшча ўжо скараціла свае войскі ў Іраку з 2,4 да 1,7 тыс. чалавек. За паўтара года знаходжання польскага вайсковага кантынгенту ў Іраку, уведзенага сюды ў жніўні 2003 года, загінулі 17 палякаў — сярод іх 13 польскіх вайскоўцаў, два былыя спецназаўцы, якія працавалі на ахоўную фірму, і два журналісты.
  • Італія, нягледзячы на ​​неаднаразовыя захопы закладнікаў з ліку італьянскіх грамадзян, доўгі час працягвала прытрымлівацца саюзніцкіх абавязацельстваў. 15 сакавіка 2005 прэм’ер-міністр Італіі Сільвіё Берлусконі абвясціў аб поўным вывадзе да верасня 2005 італьянскага вайсковага кантынгенту з Іраку, але ўжо праз суткі пад ціскам партнёраў па кааліцыі — ЗША і Вялікабрытаніі — узяў назад сваю заяву. Аднак, пасля прыходу да ўлады левацэнтрыстаў, новы пьемьер-міністр Італіі Рамана Продзі зноў абвясціў аб вывадзе войскаў з Ірака. Апошні італьянскі ваенны пакінуў Ірак у лістападзе 2006 г.
  • Японія таксама адмовілася задаволіць патрабаванні партызан.
  • У той жа час Нідэрланды 8 сакавіка 2005 абвясціла аб пачатку працэдуры вываду свайго ваеннага кантынгенту. Рашэнне аб гэтым было прынята яшчэ ў студзені, нягледзячы на ​​ціск з боку ЗША і Вялікабрытаніі.
  • Вялікабрытанія пачала выводзіць пакінутых вайскоўцаў з Ірака, а апошні кантраляваны імі горад Басра перадалі іракскім войскам.
  • У жніўні 2008 у сувязі з канфліктам у Паўднёвай Асеціі Грузія вывела з Ірака палову свайго двухтысячнага кантынгенту. Перакідка грузінскіх вайскоўцаў ажыццяўлялася ВПС ЗША.
  • У снежні 2008 Каралеўства Тонга вывела з Ірака свой кантынгент у памеры 45 чалавек.

З 2009 года паступова выводзiць свае сiлы пачалi i ЗША.

Да пачатку жніўня 2010 года асноўны кантынгент амерыканскіх войскаў быў выведзены з Ірака, і ў краіне засталося каля 50 тысяч вайскоўцаў з ЗША, для навучання і падтрымкі мясцовых сіл аховы правапарадку. 1 верасня 2010 года віцэ-прэзідэнт ЗША Джозэф Байдэн абвясціў аб афіцыйным заканчэнні аперацыі «Іракская свабода» і аб пачатку новай небаявой аперацыі амерыканскай арміі пад кодавай назвай «Новы світанак» на чале з генералам Лойдам Осцінам. 15 снежня 2011 года ЗША спусцілі сцяг Узброеных сіл над Багдадам, сімвалічна завяршыўшы ваенную кампанію ў Іраку, якая доўжылася амаль 9 гадоў, перадаўшы паўнамоцтвы па арганізацыі бяспекі мясцовым структурам. У краіне засталося толькі 200 ваенных кансультантаў[4][5].

Хоць апошнія вайскоўцы кааліцыі былі выведзеныя ў снежні 2011 года, на тэрыторыі Ірака засталіся супрацоўнікі прыватных ваенных і ахоўных кампаній (па стане на сакавік 2013 году — 5500 чалавек)[6].

Вяртанне замежных сiл

У снежні 2014 года на фоне ўзмацнення тэрарыстычнай арганізацыі «Ісламская дзяржава» ЗША зноў ўвялi войскі ў Ірак. Пры ўзаемадзеянні іракскай армii, мясцовых апалчэнняў, заходняй кааліцыі і Ірана ўдалося разграміць баевікоў і сагнаць іх у падполле. З 2017 года терарысты вымушаныя былі перайсці да партызанскай вайны[7].

Члены кааліцыі

Падчас тэледэбатаў напярэдадні прэзідэнцкіх выбараў 2004 года апанент Буша Джон Кэры заявіў, што адміністрацыя Буша перад вайной у Іраку не змагла сфармаваць шырокую міжнародную кааліцыю, здолеўшы заручыцца падтрымкай толькі дзвюх краін — Вялікабрытаніі і Аўстраліі[8]. У адказ на гэта Буш прамовіў фразу «Вы забыліся Польшчу»[9], якая, замест таго, каб абвергнуць аргумент Кэры, фактычна яго пацвярджала.

Па дадзеных ЗША на момант стварэння кааліцыі ў яе ўваходзіла 49 дзяржаў[10]: Аўстралія, Азербайджан, Албанія, Ангола, Афганістан, Балгарыя, Вялікабрытанія, Венгрыя, Гандурас, Грузія, Данія, Дамініканская Рэспубліка, Ісландыя, Іспанія, Італія, Калумбія, Коста-Рыка, Паўднёвая Карэя, Кувейт, Латвія, Літва, Маршалавы Астравы, Мікранезія, Манголія, Нідэрланды, Нікарагуа, Палаў, Панама, Польшча, Партугалія, Руанда, Румынія, Сальвадор, Македонія, Сінгапур, Славакія, Саламонавы Астравы, ЗША, Тонга, Турцыя, Уганда, Узбекістан, Украіна, Філіпіны, Чэхія, Эрытрэя, Эстонія, Эфіопія, Японія.

У верасні 2004 года ўрад Коста-Рыкі папрасіў Белы дом выдаліць яе з спісу членаў кааліцыі[11]. Коста-Рыка не падала ваенны персанал для акупацыі Ірака бо з 1949 года не мае сваёй армii, але прапанавала ЗША палітычную падтрымку. У падобнай сітуацыі апынуліся Ісландыя і Панама, якія ўзброеных сіл як такіх не маюць. Аднойчы яны накіравалі ў Iрак свае спецпадраздзялення[12].

Удзел НАТА

22 верасня 2004 года пасля працяглых перамоваў было дасягнута пагадненне аб удзеле НАТА ва ўрэгуляванні сітуацыі ў Іраку. Аднак ЗША не ўдалося пераканаць НАТА пагадзіцца на адпраўку ў падтрымку новаму іракскаму ўраду ваенныя сілы. Арганiзацыя толькі паабяцала заняцца падрыхтоўкай кадраў для іракскай арміі. Для гэтага ў Багдадзе пад эгідай НАТА була створана спецыяльная ваенная акадэмія. Акадэмія будзе падсправаздачная кіраўніцтву альянса, ні пра які ўдзел у баявых аперацыях гаворкі не ішла, а забеспячэннем бяспекі навучальнай установы займалiся амерыканскія войскі.

Страты

Паводле дадзеных міністэрстваў абароны ЗША і Вялікабрытаніі, а таксама незалежнага інтэрнэт-сайта iCasualties.org, баявыя і небоевой страты кааліцыі склалі 4804 вайскоўцаў загінуўшымі, большасць з якix (4 423 чалавек[13]) з’яўляюцца амерыканцамi. У сваю чаргу, Вялікабрытанія страціла 179 байцоў, Італія — ​​33, Польшча — 23, Украіна — 18, Балгарыя — 13, Іспанія — 11, Данія — 7, Сальвадор і Грузія — па 5, Славакія — 4, Румынія і Латвія — па 3 , Аўстралія, Эстонія, Нідэрланды, Тайланд — па 2, Венгрыя, Казахстан, Чэхія, Азербайджан — па 1. Таксама 35 700 вайскоўцаў атрымалі раненні, з якiх 34 900 з армii ЗША[14]. Згодга з iнфармацыяй Упраўлення па справах ветэранаў ЗША[15] i КВІР Ірана[16], рэальныя амерыканскія ваенныя страты ў 2,5 разы больш заяўленых, гэта значыць крыху больш за 11 тыс. чалавек.

Гл. таксама

Зноскі

  1. ↑ Мусульмане Ирака объявили войну единоверцам
  2. ↑ В Ираке с 2003 года боевики убили 150 тысяч человек. Lenta.ru (9 ноября 2006). Праверана 13 жніўня 2010.
  3. ↑ Венгрия вывела свои войска из Ирака. Все 300 военнослужащих возвращаются домой // NEWSru.com, 21 декабря 2004
  4. ↑ "Вице-президент США провел в Багдаде церемонию смены миссии американских сил в Ираке". Жэньминь жибао. 2010-09-02.
  5. ↑ "Вице-президент США официально объявил о начале в Ираке операции «Новый рассвет»". ИТАР-ТАСС. 2010-09-01.
  6. ↑ Anna Fifield. Contractors reap $138bn from Iraq war // «The Financial Times» от 18 марта 2013
  7. ↑ Война из пробирки. Зачем США на самом деле полезли в Ирак?
  8. ↑ …when we went in, there were three countries: Great Britain, Australia and the United States. That’s not a grand coalition. We can do better.
  9. ↑ Well, actually, he forgot Poland.
  10. ↑ Coalition Members (англ.). The White House (27 сакавіка 2003). — Члены коалиции. Праверана 28 лютага 2017.
  11. ↑ Costa Rica abandons US 'coalition of the willing' (англ.). ABC (18 верасня 2008). Праверана 28 лютага 2017.
  12. ↑ Beitrag zum ICRU Einsatz im Kosovo
  13. ↑ Официальная статистика Министерства обороны США от 31 марта 2014 (pdf-файл)
  14. ↑ iCasualties.org
  15. ↑ Рассекречены данные об количестве убитых в Ираке американцах. Потери оказались коллосальны.
  16. ↑ КСИР Ирана рассказал о реальных потерях США в Ираке и Афганистане

Спасылкі

Узята з "https://be.wikipedia.org/w/index.php?title=Міжнародныя_кааліцыйныя_сілы_ў_Іраку&oldid=3732340"