1918: Розніца паміж версіямі

	1918 год паводле тэм:
	З’явіліся · Зніклі · Нарадзіліся · Памерлі
	Культура і мастацтва
	Навука і тэхналогія
	Палітыка

Тысячагоддзе:	2 тысячагоддзе
Стагоддзі:	XIX стагоддзе; XX стагоддзе ; XXI стагоддзе;
Дзесяцігоддзі:	1890-я; 1900-я; 1910-я; 1920-я; 1930-я;
Гады:	1915; 1916; 1917; 1918; 1919; 1920; 1921;

Інтэрактыўны прагляд гісторыі

[дагледжаная версія]

← Папярэдняя праўка Наступная праўка →

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

ВізуальнаВікіразметка

Лінейны

Версія ад 17:07, 27 снежня 2023

Падзеі

3 студзеня: У Мінску створаны Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда.
10 студзеня: Расійская дзяржава стала называцца Расійскай Сацыялістычнай Федэратыўнай Савецкай Рэспублікай (РСФСР).
31 студзеня: Паводле дэкрэта Уладзіміра Леніна ў Народным камісарыяце па нацыянальных справах у Петраградзе створаны Беларускі нацыянальны камісарыят.
1 лютага: Пачалося Котарскае паўстанне ў Чарнагорыі.
9 лютага: Цэнтральныя дзяржавы, што супрацьстаялі Расіі ў І сусветнай вайне, выдалі бальшавікам ультыматум, патрабуючы падпісання міру на іх умовах.
14 лютага: Увядзенне ў Савецкай Расіі грыгарыянскага календара.
16 лютага: Літоўская Тарыба абвясціла Дэкларацыю незалежнасці Літвы.
19 лютага:
- Аблвыканкамзах і СНК Заходняй вобласці і фронту выехалі з Мінска ў Смаленск. Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда ў загадзе № 1 абвясціў, што «ўзяў уладу ў свае рукі».
- Віленская беларуская рада прыняла пастанову, паводле якой сувязь паміж Расіяй і Беларуссю абвяшчалася парванай.
21 лютага:
- Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда выдаў Першую Устаўную грамату да народаў Беларусі, створаны Народны Сакратарыят Беларусі.
- Нямецкія войскі ўвайшлі ў Мінск.
- СНК РСФСР прыняў дэкрэт-заяву «Сацыялістычная Айчына ў небяспецы!»
24 лютага: Эстонія абвясціла незалежнасць.
25 лютага: Створана «Менскае беларускае прадстаўніцтва».
3 сакавіка: Мірны дагавор Савецкай Расіі з Германіяй, Аўстра-Венгрыяй, Балгарыяй і Турцыяй падпісаны ў Брэст-Літоўску.
5 сакавіка: Перавод сталіцы Савецкай Расіі з Петраграда ў Маскву.
8 сакавіка:
- Першае зарэгістраванае захворванне ў двухгадовай пандэміі грыпу.
- На акупаванай нямецкімі войскамі тэрыторыі Курляндскай губерні абвешчана Герцагства Курляндскае і Семігальскае.
9 сакавіка: Выканкам Рады Усебеларускага з’езда выдаў Другую Устаўную грамату да народаў Беларусі, паводле якой абвяшчалася Беларуская Народная Рэспубліка (БНР).
15 сакавіка: Брэсцкі мір ратыфікаваны 4-м Надзвычайным Усерасійскім з’ездам Саветаў.
18 сакавіка: На пасяджэнні Рада Усебеларускага з’езда была перайменавана ў Раду БНР.
19 сакавіка: Рада БНР прыняла палажэнне аб вярхоўнай уладзе БНР. Абвяшчалася, што ніводзін закон не будзе мець сілы без зацвярджэння яго Радай.
23 сакавіка: Германская імперыя прызнала незалежнасць Літвы.
25 сакавіка: Абвяшчэнне незалежнасці Беларускай Народнай Рэспублікі ў Трэцяй Устаўнай грамаце.
20 красавіка: «Менскае беларускае прадстаўніцтва» дамаглося згоды германскага камандавання на стварэнне груп беларускіх саветнікаў пры акупацыйнай адміністрацыі.
24 красавіка: Адбыўся першы танкавы бой паміж брытанскім Mark IV і нямецкім А7V танкамі.
25 красавіка: Фракцыя «Менскага беларускага прадстаўніцтва» на пасяджэнні Рады БНР ініцыявала прыняцце тэлеграмы кайзеру Вільгельму II, у якой заяўлялася, што будучыню Беларусі яны бачаць пад апекай германскай дзяржавы.
28 красавіка: Дзяржаўнай і абавязковай мовай БНР абвешчана беларуская.
14 мая: Рада БНР даручыла Р. Скірмунту фарміраванне новага ўрада Беларускай Народнай Рэспублікі.
15 мая: Рада Беларускай Народнай Рэспублікі зацвердзіла герб «Пагоня» як дзяржаўны.
1 чэрвеня:
- У Мінску пачаўся з’езд беларускага каталіцкага духавенства.
- У Мінску адкрылася кансерваторыя.
11 ліпеня:
- Літоўская Тарыба абвясціла Літву канстытуцыйнай манархіяй.
- Пачаў працаваць Беларускі народны ўніверсітэт у Маскве.
17 ліпеня: У Маскве пачаўся Усерасійскі з'езд бежанцаў з Беларусі.
22 ліпеня: Cфармаваны Урад БНР на чале з І. Серадой.
5 жніўня: Пачалося леваэсэраўскае Аршанскае паўстанне.
8 жніўня: У час 1-й сусветнай вайны пачалася бітва пры Ам’ене.
11 кастрычніка: Рада БНР зацвердзіла часовую Канстытуцыю, Народны Сакратарыят перайменаваны ў Раду Народных Міністраў БНР.
17 кастрычніка: Венгрыя аб’явіла аб незалежнасці ад Аўстрыі.
19 кастрычніка: Абвешчана Заходне-Украінская Народная Рэспубліка.
1 лістапада: Рэйд на Пулу праведзены двума афіцэрамі ВМС Італіі з мэтай знішчэння караблёў аўстра-венгерскага флота.
3 лістапада: Польшча абвясціла незалежнасць ад Расіі.
11 лістапада:
- Заключана Камп’енскае перамір’е, завяршэнне Першай сусветнай вайны.
- Сфарміраваны першы кабінет міністраў Літвы.
12 лістапада: Аўстрыя абвешчана рэспублікай.
13 лістапада: Апублікавана пастанова УЦВК РСФСР аб сксаванні Брэсцкага міру ў сувязі з паражэннем Германіі ў Першай сусветнай вайне
15 лістапада: Закрыта Свіслацкая беларуская настаўніцкая семінарыя
18 лістапада:
- Абвешчана незалежнасць Латвіі.
- У Омску казакі арыштавалі членаў Часовага Усерасійскага ўраду (Дырэкторыі), уладу Вярхоўнага Правіцеля атрымаў адмірал А. Калчак.
19 лістапада: Заснаваны Віцебскі губернскі музей.
22 лістапада: Юзаф Пілсудскі абвешчаны «часовым начальнікам» Польскай дзяржавы.
23 лістапада: Народны сакратарыят Беларусі дамовіўся з уладамі Літоўскай Рэспублікі аб пераходзе штаба 1-га палка БНР пад літоўскае камандаванне.
27 лістапада:
- У склад Літоўскай Тарыбы кааптаваны 6 прадстаўнікоў Віленскай беларускай рады. Створана Міністэрства беларускіх спраў Літвы.
- Заснавана Нацыянальная акадэмія Украіны.
1 снежня: Узнікненне Югаславіі. Ісландыя стала суверэннай краінай, застаўшыся ва уніі з Даніяй.
3 снежня: Рада і ўрад БНР пераехалі ў Вільню.
4 снежня: Прэзідэнт ЗША Вудра Вільсан адплыў у Еўропу для удзелу ў Версальскай мірнай канферэнцыі — упершыню найвышэйшая асоба ЗША выехала за межы краіны.
6 снежня: Біскуп Зыгмунт Лазінскі разам з ксяндзом Фабіянам Абрантовічам правёў першае беларускае багаслужэнне ў Мінску.
8 снежня: На пасяджэнні ЦК КПЛіЗБ ў Вільні ўтвораны Часовы рэвалюцыйны рабоча-сялянскі ўрад Літвы.
10 снежня: Чырвоная Армія ўступіла ў Мінск.
15 снежня: Распачаў працу Гродзенскі беларускі сялянскі з'езд.
18 снежня: ЦВК груп Сацыял-дэмакратыі Каралеўства Польскага і Літвы пачало выдаваць у Мінску на польскай мове газету «Młot».
21 снежня: У складзе літоўскіх узброеных сіл створаны Першы беларускі полк (Гродна).
22 снежня: У Мінску заснаваны Беларускі савецкі тэатр.
27 снежня: Рада БНР пераехала з Вільні ў Гродна.

Нарадзіліся

23 студзеня: Гертруда Элаян, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1988) (пам. 21.2.1999)
26 студзеня: Філіп Хасэ Фармер, амерыканскі пісьменнік-фантаст
26 студзеня: Нікалае Чаўшэску, прэзідэнт Румыніі (пам. 25.12.1989)
5 сакавіка: Джэймс Тобін, амерыканскі эканаміст, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па эканоміцы (пам. 11.3.2002)
6 чэрвеня: Эдвін Крэбс, амерыканскі біяхімік, лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1992) (пам. 21.12.2009)
3 ліпеня: Рыгор Бярозкін, беларускі літаратуразнавец
14 ліпеня: Інгмар Бергман, шведскі кінарэжысёр
18 ліпеня: Нельсан Мандэла, паўднёваафрыканскі палітык
21 верасня: Фёдар Янкоўскі, беларускі мовазнавец, фалькларыст, празаік
22 кастрычніка: Алесь Бажко, беларускі пісьменнік, перакладчык
25 снежня: Зінаіда Ігнатаўна Канапелька, беларуская актрыса

Памерлі

2 лютага: Арэстэ Саламонэ, італьянскі лётчык
20 красавіка: Карл Фердынанд Браўн, фізік
5 мая: Ніко Пірасмані, грузінскі мастак-прымітывіст
19 мая: Фердынанд Ходлер, швейцарскі мастак
20 мая: Карусь Каганец, беларускі пісьменнік, мастак, графік, скульптар і мовазнавец (нар. 1868)
27 чэрвеня: Жазеф Пеладан, французскі пісьменнік і акультыст
3 ліпеня: Мехмед V, султан Асманскай імперыі
18 кастрычніка: Уладзімір Стукаліч, расійска-беларускі гісторык і краязнавец
9 лістапада: Гіём Апалінер, французскі паэт
27 лістапада: Багуміл Кубішта, чэшскі мастак

@@ Радок 14: / Радок 14: @@
 * [[14 лютага]]: Увядзенне ў Савецкай Расіі [[Грыгарыянскі каляндар|грыгарыянскага календара]].
 * [[16 лютага]]: [[Літоўская Тарыба]] абвясціла Дэкларацыю незалежнасці [[Літва|Літвы]].
+* [[19 лютага]]:
-* [[19 лютага]]: [[Аблвыканкамзах]] і [[СНК Заходняй вобласці і фронту]] выехалі з Мінска ў [[Смаленск]]. [[Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда]] ў загадзе № 1 абвясціў, што «ўзяў уладу ў свае рукі».
+** [[Аблвыканкамзах]] і [[СНК Заходняй вобласці і фронту]] выехалі з Мінска ў [[Смаленск]]. [[Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда]] ў загадзе № 1 абвясціў, што «ўзяў уладу ў свае рукі».
-* 19 лютага: [[Віленская беларуская рада]] прыняла пастанову, паводле якой сувязь паміж Расіяй і Беларуссю абвяшчалася парванай.
+** [[Віленская беларуская рада]] прыняла пастанову, паводле якой сувязь паміж Расіяй і Беларуссю абвяшчалася парванай.
-* [[21 лютага]]: [[Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда]] выдаў [[Першая Устаўная грамата|Першую Устаўную грамату]] да народаў Беларусі, створаны [[Народны Сакратарыят Беларусі]]. Нямецкія войскі ўвайшлі ў [[Мінск]].
+* [[21 лютага]]:
-* 21 лютага: СНК РСФСР прыняў дэкрэт-заяву «Сацыялістычная Айчына ў небяспецы!»
+** [[Выканаўчы камітэт Рады Усебеларускага з’езда]] выдаў [[Першая Устаўная грамата|Першую Устаўную грамату]] да народаў Беларусі, створаны [[Народны Сакратарыят Беларусі]].
+** Нямецкія войскі ўвайшлі ў [[Мінск]].
+** СНК РСФСР прыняў дэкрэт-заяву «Сацыялістычная Айчына ў небяспецы!»
 * [[24 лютага]]: [[Эстонія]] абвясціла незалежнасць.
 * [[25 лютага]]: Створана «[[Менскае беларускае прадстаўніцтва]]».
 * [[3 сакавіка]]: [[Брэсцкі мір|Мірны дагавор]] [[Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|Савецкай Расіі]] з [[Германская імперыя|Германіяй]], [[Аўстра-Венгрыя]]й, [[Балгарыя]]й і [[Турцыя]]й падпісаны ў [[Брэст-Літоўск]]у.
 * [[5 сакавіка]]: Перавод сталіцы Савецкай Расіі з [[Петраград]]а ў [[Масква|Маскву]].
-* [[8 сакавіка]]: Першае зарэгістраванае захворванне ў двухгадовай [[Пандэмія|пандэміі]] [[грып]]у.
+* [[8 сакавіка]]:
+** Першае зарэгістраванае захворванне ў двухгадовай [[Пандэмія|пандэміі]] [[грып]]у.
-* [[8 сакавіка]]: На акупаванай нямецкімі войскамі тэрыторыі [[Курляндская губерня|Курляндскай губерні]] абвешчана [[Герцагства Курляндскае і Семігальскае]].
+** На акупаванай нямецкімі войскамі тэрыторыі [[Курляндская губерня|Курляндскай губерні]] абвешчана [[Герцагства Курляндскае і Семігальскае]].
 * [[9 сакавіка]]: Выканкам Рады Усебеларускага з’езда выдаў [[Другая Устаўная грамата|Другую Устаўную грамату]] да народаў Беларусі, паводле якой абвяшчалася [[Беларуская Народная Рэспубліка]] (БНР).
 * [[15 сакавіка]]: [[Брэсцкі мір]] ратыфікаваны [[Чавцвёрты Назвычайны Усерасійскі з'езд Саветаў|4-м Надзвычайным Усерасійскім з’ездам Саветаў]].
@@ Радок 36: / Радок 40: @@
 * [[14 мая]]: [[Рада БНР]] даручыла [[Р. Скірмунт]]у фарміраванне новага ўрада [[БНР|Беларускай Народнай Рэспублікі]].
 * [[15 мая]]: [[Рада Беларускай Народнай Рэспублікі]] зацвердзіла герб «[[Пагоня]]» як дзяржаўны.
+* [[1 чэрвеня]]:
-* [[1 чэрвеня]]: У [[Мінск]]у пачаўся з’езд беларускага каталіцкага духавенства. У гэты ж дзень у горадзе адкрылася кансерваторыя.
+** У [[Мінск]]у пачаўся з’езд беларускага каталіцкага духавенства.
-* [[11 ліпеня]]: [[Літоўская Тарыба]] абвясціла Літву [[канстытуцыйная манархія|канстытуцыйнай манархіяй]].
+** У Мінску адкрылася кансерваторыя.
-* [[11 ліпеня]]: Пачаў працаваць [[Беларускі народны ўніверсітэт]] у [[Масква|Маскве]].
+* [[11 ліпеня]]:
+** [[Літоўская Тарыба]] абвясціла Літву [[канстытуцыйная манархія|канстытуцыйнай манархіяй]].
+** Пачаў працаваць [[Беларускі народны ўніверсітэт]] у [[Масква|Маскве]].
 * [[17 ліпеня]]: У Маскве пачаўся [[Усерасійскі з'езд бежанцаў з Беларусі]].
 * [[22 ліпеня]]: Cфармаваны [[Урад БНР]] на чале з [[Іван Серада|І. Серадой]].
@@ Радок 48: / Радок 55: @@
 * [[1 лістапада]]: [[Рэйд на Пулу]] праведзены двума афіцэрамі ВМС Італіі з мэтай знішчэння караблёў аўстра-венгерскага флота.
 * [[3 лістапада]]: [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польшча]] абвясціла незалежнасць ад Расіі.
-* [[11 лістапада]]: Заключана [[Першае камп’енскае перамір’е|Камп’енскае перамір’е]], завяршэнне [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]].
+* [[11 лістапада]]:
+** Заключана [[Першае камп’енскае перамір’е|Камп’енскае перамір’е]], завяршэнне [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]].
-* 11 лістапада: Сфарміраваны першы кабінет міністраў [[Літва|Літвы]].
+** Сфарміраваны першы кабінет міністраў [[Літва|Літвы]].
 * [[12 лістапада]]: [[Аўстрыя]] абвешчана [[рэспубліка]]й.
 * [[13 лістапада]]: Апублікавана пастанова УЦВК РСФСР аб сксаванні [[Брэсцкі мір|Брэсцкага міру]] ў сувязі з паражэннем Германіі ў [[1СВ|Першай сусветнай вайне]]
 * [[15 лістапада]]: Закрыта [[Свіслацкая беларуская настаўніцкая семінарыя]]
-* [[18 лістапада]]: Абвешчана незалежнасць [[Латвія|Латвіі]].
+* [[18 лістапада]]:
+** Абвешчана незалежнасць [[Латвія|Латвіі]].
-* 18 лістапада: У [[Омск]]у казакі арыштавалі членаў Часовага Усерасійскага ўраду (Дырэкторыі), уладу Вярхоўнага Правіцеля атрымаў адмірал [[А. Калчак]].
+** У [[Омск]]у казакі арыштавалі членаў Часовага Усерасійскага ўраду (Дырэкторыі), уладу Вярхоўнага Правіцеля атрымаў адмірал [[А. Калчак]].
 * [[19 лістапада]]: Заснаваны [[Віцебскі абласны краязнаўчы музей|Віцебскі губернскі музей]].
 * [[22 лістапада]]: [[Юзаф Пілсудскі]] абвешчаны «часовым начальнікам» [[Польская Рэспубліка (1918—1939)|Польскай дзяржавы]].
 * [[23 лістапада]]: [[Народны сакратарыят Беларусі]] дамовіўся з уладамі [[Літва|Літоўскай Рэспублікі]] аб пераходзе штаба [[1-ы беларускі полк|1-га палка БНР]] пад літоўскае камандаванне.
+* [[27 лістапада]]:
-* [[27 лістапада]]: У склад [[Літоўская Тарыба|Літоўскай Тарыбы]] кааптаваны 6 прадстаўнікоў [[Віленская беларуская рада|Віленскай беларускай рады]]. Створана [[Міністэрства беларускіх спраў Літвы]]
+** У склад [[Літоўская Тарыба|Літоўскай Тарыбы]] кааптаваны 6 прадстаўнікоў [[Віленская беларуская рада|Віленскай беларускай рады]]. Створана [[Міністэрства беларускіх спраў Літвы]].
-* 27 лістапада: Заснавана [[Нацыянальная акадэмія Украіны]]
+** Заснавана [[Нацыянальная акадэмія Украіны]].
 * [[1 снежня]]: Узнікненне [[Югаславія|Югаславіі]]. [[Ісландыя]] стала суверэннай краінай, застаўшыся ва уніі з [[Данія]]й.
 * [[3 снежня]]: [[Рада БНР|Рада]] і [[Урад БНР|ўрад БНР]] пераехалі ў [[Вільня|Вільню]].