Пінскае княства: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія]

Змесціва выдалена Змесціва дададзена

Лінейны

Актуальная версія на 19:54, 18 верасня 2023

Пі́нскае кня́ства — удзельнае княства са сталіцай у Пінску, якое вылучылася з Тураўскага княства ў другой палове XII стагоддзя. Знаходзілася ў вярхоўях Прыпяці і нізоўях яе прытокаў Ясельды, Піны, Стыры і Гарыні.

У XII—XIII стагоддзях цесна звязана з Тураўскім княствам, знаходзілася пад уплывам Кіеўскага і Уладзіміра-Валынскага княстваў.

Каля 1174 года ў пісьмовых крыніцах асобна згадваюцца «князі тураўскія і пінскія», якія ўдзельнічалі ў паходзе на Кіеў князя Андрэя Багалюбскага. Першы пінскі князь — Яраслаў, сын тураўскага князя Юрыя Яраславіча. Яраслаў у 1183 годзе ўдзельнічаў у паспяховым паходзе рускіх князёў на полаўцаў. Яшчэ адзін сын Юрыя Яраславіча — Яраполк, пад 1190 годам таксама згадваецца ў сувязі з Пінскам, там адбылася яго вяселле.

У 1204 годзе Галіцка-Валынскі летапіс згадвае пінскага князя Уладзіміра, захопленага падчас барацьбы за Уладзіміра-Валынскае княства. Пад 1226/1227 годам згадваецца пінскі князь Расціслаў, які няўдала сапернічаў за Чартарыйск з галіцкім князем Данілам. У 1229 годзе падчас паходу галіцка-валынскіх князёў на палякаў пінскага князя Уладзіміра пакінулі абараняць Бярэсце ад яцвягаў. Княства цярпела ад шматлікіх набегаў літоўцаў праз яго тэрыторыю на Валынь. У падзеях, звязаных з барацьбой уладзімірскіх князёў з літоўцамі ў 1247 годзе, згадваецца князь Міхаіл, а ў падзеях 1262 года пінскія князі Фёдар, Дзямід і Юрый. Пра апошняга вядома, што ён памёр у 1292 годзе.

У 1263 годзе, пасля забойства вялікага князя літоўскага Міндоўга, з манастыра над Нёманам у Пінск збег яго сын Войшалк, адсюль ён пачаў паход па авалоданні сваёй спадчыны. Пры Гедзіміне, або нават раней, Пінскае княства ўвайшло ў склад Вялікага Княства Літоўскага. У 1320 годзе належала Нарымунту Гедзімінавічу, а з 1348 года яго сынам Васілю і Юрыю, потым унуку Фёдару і праўнуку Аляксандру Носу, а пасля паводле яго тастаменту перайшло вялікаму князю Жыгімонту Кейстутавічу. Вялікі князь Казімір у 1450-я гады даў княства Юрыю Сямёнавічу Нарымонтавічу.

Пасля смерці Юрыя Сямёнавіча Нарымонтавіча, у 1471 годзе княства нададзена як «хлебакармленне» княгіні Марыі Гаштольд, удаве кіеўскага князя Сямёна Алелькавіча, а пасля яе смерці — Фёдару Іванавічу Яраславічу, мужу яе дачкі. У 1521 годзе Жыгімонт Стары перадаў княства сваёй жонцы Боне Сфорца. Пасля ад’езду Боны ў Італію ў 1556 годзе княства перададзена Жыгімонту Аўгусту, які ператварыў яго ў староства. З 1565—1566 гадоў адміністрацыйна ўвайшло ў склад Пінскага павета Берасцейскага ваяводства.

Літаратура

Лысенка П. Пінскае княства // Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; маст. З. Э. Герасімовіч. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — С. 433. — 792 с. — ISBN 985-11-0378-0 (т. 2), ISBN 985-11-0315-2.
Пінскае княства // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 582. — 800 с. — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
Лысенко П. Ф. Древний Пинск XI—XIII вв. — Мн., 1997.
Довнар-Запольский М. В. Очерк истории кривичской и дреговичской земель до конца XII в. — Киев, 1891.
Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в Х — первой половине XIII в. — М., 1977.

@@ Радок 1: / Радок 1: @@
-'''Пі{{націск}}нскае кня{{націск}}ства''' — удзельнае княства з цэнтрам у [[Пінск]]у, якое вылучылася з [[Тураўскае княства|Тураўскага княства]] ў другой палове [[XII ст.|XII стагоддзя]]. Знаходзілася ў вярхоўях [[Прыпяць|Прыпяці]] і нізоўях яе прытокаў [[Ясельда|Ясельды]], [[Піна|Піны]], [[Стыр|Стыры]] і [[Гарынь|Гарыні]].
+'''Пі́нскае кня́ства''' — удзельнае княства са сталіцай у [[Пінск]]у, якое вылучылася з [[Тураўскае княства|Тураўскага княства]] ў другой палове XII стагоддзя. Знаходзілася ў вярхоўях [[Прыпяць|Прыпяці]] і нізоўях яе прытокаў [[Ясельда|Ясельды]], [[Піна|Піны]], [[Стыр]]ы і [[Гарынь|Гарыні]].
-У XII—[[XIII ст.|XIII]] стагоддзях было цесна звязана з Тураўскім княствам, знаходзілася пад уплывам [[Кіеўскае княства|Кіеўскага]] і [[Уладзіміра-Валынскае княства|Ўладзіміра-Валынскага княстваў]].
+У XII—XIII стагоддзях цесна звязана з Тураўскім княствам, знаходзілася пад уплывам [[Кіеўскае княства|Кіеўскага]] і [[Уладзіміра-Валынскае княства|Уладзіміра-Валынскага княстваў]].
-Каля [[1174]] года ў пісьмовых крыніцах асобна згадваюцца «''князі тураўскія і пінскія''», якія ўдзельнічалі ў паходзе на [[Кіеў]] князя [[Андрэй Багалюбскі|Андрэя Багалюбскага]]. Першыя князі Пінскага княства — [[Яраслаў Юр'евіч|Яраслаў]] і [[Яраполк Юр'евіч|Яраполк]], сыны тураўскага князя [[Юрый Яраслававіч|Юрыя Яраславіча]]. Яраслаў у [[1183]] годзе ўдзельнічаў у паспяховым паходзе рускіх князёў на [[полаўцы|полаўцаў]]. Яраполк згадваецца ў [[1190]] пры апісанні яго вяселля.
+Каля 1174 года ў пісьмовых крыніцах асобна згадваюцца «''князі тураўскія і пінскія''», якія ўдзельнічалі ў паходзе на [[Кіеў]] князя [[Андрэй Багалюбскі|Андрэя Багалюбскага]]. Першы пінскі князь — [[Яраслаў Юр’евіч|Яраслаў]], сын тураўскага князя [[Юрый Яраславіч (князь тураўскі)|Юрыя Яраславіча]]. Яраслаў у 1183 годзе ўдзельнічаў у паспяховым паходзе рускіх князёў на [[полаўцы|полаўцаў]]. Яшчэ адзін сын Юрыя Яраславіча — [[Яраполк Юр’евіч|Яраполк]], пад 1190 годам таксама згадваецца ў сувязі з Пінскам, там адбылася яго вяселле.
-У [[1204]] годзе, паводле Іпац'еўскага летапісу, згадваецца пінскі князь Уладзімір, магчыма, сын Яраслава Юр'евіча, захопленага падчас барацьбы за Ўладзіміра-Валынскае княства. Пад [[1226]]/[[1227]] годам згадваецца пінскі князь Расціслаў, які няўдала супернічаў за [[Чартарыйск]] з [[Даніла Галіцкі|Данілам Галіцкім]]. У [[1229]] годзе падчас паходу [[Валынь|валынскіх]] князёў на палякаў Уладзіміра пакінулі абараняць [[Бярэсце]] ад [[яцвягі|яцвягаў]]. Княства моцна пацярпела ад шматлікіх набегаў [[літва, племя|літвы]] на Валынь, якія здзяйсняліся праз Пінскую зямлю. У падзеях, звязаных з барацьбой уладзімірскіх князёў з [[ВКЛ|Літвой]] у [[1247]], згадваецца князь Міхаіл, а ў падзеях [[1262]] года пінскія князі [[Федар Уладзіміравіч|Фёдар]], [[Дзямід Уладзіміравіч|Дзямід]] і [[Юрый Уладзіміравіч|Юрый Ўладзіміравічы]]. Пра апошняга вядома, што ён памёр у [[1292]] годзе.
+У 1204 годзе Галіцка-Валынскі летапіс згадвае пінскага князя [[Уладзімір (князь пінскі)|Уладзіміра]], захопленага падчас барацьбы за Уладзіміра-Валынскае княства. Пад 1226/1227 годам згадваецца пінскі князь [[Расціслаў (князь пінскі)|Расціслаў]], які няўдала сапернічаў за [[Чартарыйск]] з галіцкім князем [[Даніла Галіцкі|Данілам]]. У 1229 годзе падчас паходу галіцка-валынскіх князёў на палякаў пінскага князя Уладзіміра пакінулі абараняць [[Бярэсце]] ад [[яцвягі|яцвягаў]]. Княства цярпела ад [[Літоўскія паходы да 1270 года|шматлікіх набегаў літоўцаў]] праз яго тэрыторыю на [[Валынь]]. У падзеях, звязаных з барацьбой уладзімірскіх князёў з [[Літва (плямёны)|літоўцамі]] ў 1247 годзе, згадваецца князь [[Міхаіл (князь пінскі)|Міхаіл]], а ў падзеях 1262 года пінскія князі [[Федар Уладзіміравіч|Фёдар]], [[Дзямід Уладзіміравіч|Дзямід]] і [[Юрый Уладзіміравіч|Юрый]]. Пра апошняга вядома, што ён памёр у 1292 годзе.
-Пасля забойства першага [[ВКЛ|Вялікага князя Літоўскага]] [[Міндоўг]]а ў [[1263]] ў Пінск збег яго сын [[Войшалк]], які прыняў [[праваслаўе|праваслаўны]] манаскі пострыг. Пры [[Гедымін]]е (ці нават раней) княства ўвайшло ў склад Вялікага княства Літоўскага. У [[1320]] яно належала [[Нарымонт Гедзімінавіч|Нарымунту Гедымінавічу]], а з [[1348]] яго сынам [[Міхаіл Нарымунтавіч|Міхаілу]], [[Васіль Нарымунтавіч|Васілю]] і [[Юрый Нарымунтавіч|Юрыю]], якія кіравалі княствам да смерці [[Юрый Сяменавіч|Юрыя Сямёнавіча]], пасля чаго княства перайшло [[вялікія князі літоўскія|вялікаму князю]] [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонту]].
+У 1263 годзе, пасля забойства вялікага князя літоўскага [[Міндоўг]]а, з [[Лаўрышаўскі манастыр|манастыра над Нёманам]] у Пінск збег яго сын [[Войшалк]], адсюль ён пачаў паход па авалоданні сваёй спадчыны. Пры [[Гедзімін]]е, або нават раней, Пінскае княства ўвайшло ў склад Вялікага Княства Літоўскага. У 1320 годзе належала [[Нарымонт Гедзімінавіч|Нарымунту Гедзімінавічу]], а з 1348 года яго сынам [[Васіль Нарымунтавіч|Васілю]] і [[Юрый Нарымунтавіч|Юрыю]], потым унуку [[Фёдар Васілевіч Нарымонтавіч|Фёдару]] і праўнуку [[Аляксандр Іванавіч Нос|Аляксандру Носу]], а пасля паводле яго тастаменту перайшло вялікаму князю [[Жыгімонт Кейстутавіч|Жыгімонту Кейстутавічу]]. Вялікі князь [[Казімір IV Ягелончык|Казімір]] у 1450-я гады даў княства Юрыю Сямёнавічу Нарымонтавічу.
-У [[1471]] княства перайшло да княгіні Марыі Гаштольд, удавы кіеўскага князя [[Сямён Алелькавіч|Сямёна Алелькавіча]], а пасля яе смерці — Фёдару Іванавічу Яраславічу, мужу яе дачкі. У [[1521]] [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонт I]] перадаў княства сваёй жонцы [[Бона Сфорца|Боне Сфорца]]. Пасля ад'езду Боны ў [[Італія|Італію]] ў [[1556]] княства было перададзена [[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонту Аўгусту]], які пераўтварыў яго ў [[Пінскае староства|староства]]. З [[1565]]—[[1566]] тэрыторыя княства адміністрацыйна ўваходзіла ў склад Пінскага павета [[Берасцейскае ваяводства|Берасцейскага ваяводства]].
+Пасля смерці Юрыя Сямёнавіча Нарымонтавіча, у 1471 годзе княства нададзена як «хлебакармленне» княгіні Марыі Гаштольд, удаве кіеўскага князя [[Сямён Алелькавіч|Сямёна Алелькавіча]], а пасля яе смерці — [[Фёдар Іванавіч Яраславіч|Фёдару Іванавічу Яраславічу]], мужу яе дачкі. У 1521 годзе [[Жыгімонт I Стары|Жыгімонт Стары]] перадаў княства сваёй жонцы [[Бона Сфорца|Боне Сфорца]]. Пасля ад’езду Боны ў [[Італія|Італію]] ў 1556 годзе княства перададзена [[Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонту Аўгусту]], які ператварыў яго ў [[Пінскае староства|староства]]. З 1565—1566 гадоў адміністрацыйна ўвайшло ў склад Пінскага павета [[Берасцейскае ваяводства|Берасцейскага ваяводства]].
-==Літаратура==
+== Літаратура ==
+* {{Крыніцы/ЭВКЛ|том=2|артыкул=Пінскае княства|аўтар=[[Пётр Фёдаравіч Лысенка|Лысенка П.]]|старонкі=433}}
-*Лысенка П. Пінскае княства // Вялікае Княства Літоўскае. Энцыклапедыя у 3 т. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя імя П. Броўкі, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — С. 433. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
+* {{Крыніцы/Беларусь: энцыклапедычны даведнік (1995)|Пінскае княства|582}}
-*Лысенко П. Ф. Древний Пинск XI—XIII вв. — Мн., 1997
+* ''Лысенко П. Ф.'' Древний Пинск XI—XIII вв. — Мн., 1997.
-*Довнар-Запольский М. В. Очерк истории кривичской и дреговичской земель до конца XII в. — Киев, 1891
+* ''[[Доўнар-Запольскі|Довнар-Запольский М. В]].'' Очерк истории кривичской и дреговичской земель до конца XII в. — Киев, 1891.
-*Рапов О. М. Княжеские владения на Руси в Х — первой половине XIII в. — М., 1977
+* ''Рапов О. М.'' Княжеские владения на Руси в Х — первой половине XIII в. — М., 1977.
+{{Бібліяінфармацыя}}
 [[Катэгорыя:Княствы Русі]]
 [[Катэгорыя:Княствы ў беларускай гісторыі]]
-[[Катэгорыя:Былыя краіны]]
+[[Катэгорыя:Княствы Тураўскай зямлі]]
+[[Катэгорыя:Гісторыя Пінска]]
+[[Катэгорыя:Пінскае княства| ]]
-[[lt:Pinsko kunigaikštystė]]
-[[ru:Пинское княжество]]

Слоўнікі і энцыклапедыі	Вялікая расійская (старая версія) · Бракгаўза і Эфрона · Малы Бракгаўза і Эфрона
Нарматыўны кантроль	БАП: 148946