Gaan na inhoud

Kapteyn se Ster

Koördinate: Sky map 05h 11m 41s, −45° 01′ 06″
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Kapteyn se Ster
Die ligging van Kapteyn se Ster in die sterrebeeld Skilder (rooi omsirkel).
Sterrebeeld Skilder
Spektraaltipe sdM1[1]
Waarnemingsdata (Epog J2000)
Regte klimming 05h 11m 40.58112s[2]
Deklinasie -45° 01′ 06.2899″[2]
Skynmagnitude (m) 8,853[1]
B-V-kleurindeks  1,57[3]
U-B-kleurindeks  1,21[3]
Besonderhede
Massa (M☉) 0,274[4]
Radius (R☉) 0,291 ± 0,025[5]
Ouderdom (jaar) ~10 miljard[4]
Temperatuur (K) 3 570[4]
Afstand (ligjaar) 12,76 ± 0,05
Eienskappe
Veranderlikheid BY Dra[6]
Planete Kapteyn b en Kapteyn c
Ander name
VZ Pictoris, GJ 191, HD 33793, CD-45°1841, CP(D)-44°612, SAO 217223, LHS 29, LTT 2200, LFT 395, GCTP 1181, HIP 24186[3]
Portaal  Portaalicoon   Sterrekunde

Kapteyn se Ster is ’n klas M1-ster (rooidwerg) sowat 12,76 ligjare van die Aarde af in die suidelike sterrebeeld Skilder, en die naaste halo-ster aan die Sonnestelsel. Met ’n skynbare magnitude van byna 9 is dit deur ’n verkyker of klein teleskoop sigbaar.[3]

Sy deursnee is 30% van dié van die Son, maar sy helderheid is net 0,1% van die Son s’n. Dit kon eens deel van die bolswerm Omega Centauri gewees het; laasgenoemde is waarskynlik ’n dwergsterrestelsel wat lank gelede deur die Melkweg opgeneem is. Die ontdekking van twee planete, Kapteyn b en Kapteyn c, is in 2014 bekend gemaak.

Geskiedenis

[wysig | wysig bron]
’n Vergelyking van die grootte van Kapteyn se Ster met dié van ander voorwerpe in die Sonnestelsel.

Die ster wat nou as Kapteyn se Ster bekend is, is oorspronklik in 1898 deur die Nederlandse sterrekundige Jacobus Kapteyn ontdek.[7] Terwyl hy na kaarte en fotoplate gekyk het, het hy die ster se hoë eiebeweging van meer as 8 boogsekondes per jaar opgemerk. In dié tyd was dit die ster met die hoogste eiebeweging. Met die ontdekking van Barnard se Ster in 1916[8] het Kapteyn se Ster afgesak na die tweede plek, waar dit steeds is.[4][9] In 2014 is die ontdekking van twee super-aarde-eksoplanete in ’n wentelbaan om die ster aangekondig.[10]

Eienskappe

[wysig | wysig bron]

Volgens parallaksmetings met die Hipparcos-satelliet[2] is Kapteyn se Ster sowat 12,76 ligjare van die Aarde af.[2] Dit het sowat 10 800 jaar gelede tot 7 ligjare van die Son af gekom, maar het sedertdien wegbeweeg.[11] Dit is tussen ’n kwart en ’n derde van die Son se grootte en massa, en teen sowat 3 500 K is dit baie koeler.[4] Die sterreklassifikasie is sdM1,[1] wat daarop dui dat dit ’n subdwergster is – met ’n helderheid laer as dié van ’n hoofreeksster van dieselfde spektraaltipe (M1). Die metaalinhoud van die ster (ander elemente as waterstof en helium) is sowat 14% van die Son s'n.[12][13] Dit is ’n veranderlike ster van tipe BY Draconis met die naam VZ Pictoris. Dit beteken die helderheid van die ster verander vanweë magnetiese aktiwiteite in die chromosfeer en die rotering van die ster, wat daartoe lei dat die stervlekke in en uit ons gesigveld beweeg.[6]

Kapteyn se Ster het ’n aantal besonderse eienskappe: dit het ’n hoë radiale snelheid,[9] beweeg in die Melkweg in ’n retrograde rigting (in die teenoorgestelde rigting as ander sterre)[4] en is die naaste halo-ster aan die Son.[14] Dit is deel van ’n groep sterre wat saam deur die ruimte beweeg, bekend as die Kapteyn-groep.[15] Vanweë hul hoë element-inhoud word geglo hulle was eens lede van Omega Centauri, ’n bolswerm wat waarskynlik die oorblyfsel is van ’n dwergsterrestelsel wat met die Melkweg saamgesmelt het.[4][16][17]

Planeetstelsel

[wysig | wysig bron]
Jacobus Kapteyn, die Nederlandse sterrekundige wat Kapteyn se Ster ontdek het.

In 2014 is aangekondig Kapteyn se Ster het twee eksoplanete, Kapteyn b en Kapteyn c. Eersgenoemde is die oudste bekende moontlike bewoonbare planeet; dit is nagenoeg 10 miljard tot 11 miljard jaar oud.[10]

Die Kapteyn se Ster-stelsel
Planeet of skyf
(vanaf ster) 		Massa Halwe lengteas
(AE) 		Wentelperiode
(dae) 		Eksentrisiteit Baanhelling
(°) 		Radius
b ≥4,8+0,9−1,0 M⊕ 0,168+0,006−0,008 48,616+0,036−0,032 0,21+0,11−0,10 — —
c ≥7+1,2−1,0 M⊕ 0,311+0,038−0,014 121,53+0,25−0,25 0,23+0,10−0,12 — —

Sien ook

[wysig | wysig bron]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Koen, C. et al. (April 2010), "UBV(RI)C JHK observations of Hipparcos-selected nearby stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 403 (4): 1949–1968, doi:10.1111/j.1365-2966.2009.16182.x, Bibcode: 2010MNRAS.403.1949K 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 van Leeuwen, F. (November 2007), "Validation of the new Hipparcos reduction", Astronomy and Astrophysics 474 (2): 653–664, doi:10.1051/0004-6361:20078357, Bibcode: 2007A&A...474..653V .
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 "V* VZ Pic -- Variable Star", SIMBAD (Centre de Données astronomiques de Strasbourg), http://simbad.u-strasbg.fr/simbad/sim-id?Ident=NAME+Kapteyn%27s+star, besoek op 2009-10-14 .
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 Kotoneva, E. et al. (2005), "A study of Kapteyn's star", Astronomy & Astrophysics 438 (3): 957–962, doi:10.1051/0004-6361:20042287, Bibcode: 2005A&A...438..957K .
  5. ↑ Demory, B.-O. et al. (October 2009), "Mass-radius relation of low and very low-mass stars revisited with the VLTI", Astronomy and Astrophysics 505 (1): 205–215, doi:10.1051/0004-6361/200911976, Bibcode: 2009A&A...505..205D 
  6. ↑ 6,0 6,1 "VZ Pic", General Catalogue of Variable Stars, Sternberg Astronomical Institute, Moscow, Russia, http://www.sai.msu.su/groups/cluster/gcvs/cgi-bin/search.cgi?search=VZ+pic, besoek op 2009-10-14 
  7. ↑ Kapteyn, J. C. (1898), "Stern mit grösster bislang bekannter Eigenbewegung", Astronomische Nachrichten 145 (9–10): 159–160, doi:10.1002/asna.18981450906, Bibcode: 1897AN....145..159K .
  8. ↑ Barnard, E. E. (1916), "A small star with large proper motion", Astronomical Journal 29 (695): 181, doi:10.1086/104156, Bibcode: 1916AJ.....29..181B .
  9. ↑ 9,0 9,1 Kaler, James B. (2002), "Kapteyn's Star", The Hundred Greatest Stars, Copernicus Books, pp. 108–109 .
  10. ↑ 10,0 10,1 Anglada-Escudé, Guillem et al. (2014), Two planets around Kapteyn's star : a cold and a temperate super-Earth orbiting the nearest halo red-dwarf 
  11. ↑ Bobylev, Vadim V. (March 2010), "Searching for Stars Closely Encountering with the Solar System", Astronomy Letters 36 (3): 220–226, doi:10.1134/S1063773710030060, Bibcode: 2010AstL...36..220B .
  12. ↑ Woolf, Vincent M.; Wallerstein, George (January 2005), "Metallicity measurements using atomic lines in M and K dwarf stars", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 356 (3): 963–968, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.08515.x, Bibcode: 2005MNRAS.356..963W 
  13. ↑ The abundance is given by taking the metallicity to the power of 10. From Woolf and Wallerstein (2005), [M/H] ≈ –0.86 dex. Thus:
    10–0.86 = 0.138
  14. ↑ Woolf, V. M.; Wallerstein, G. (2004), "Chemical abundance analysis of Kapteyn's Star", Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 350 (2): 575–579, doi:10.1111/j.1365-2966.2004.07671.x, Bibcode: 2004MNRAS.350..575W .
  15. ↑ Eggen, O. J. (December 1996), "The Ross 451 Group of Halo Stars", Astronomical Journal 112: 2661, doi:10.1086/118210, Bibcode: 1996AJ....112.2661E 
  16. ↑ Wylie-de Boer, Elizabeth; Freeman, Ken; Williams, Mary (February 2010), "Evidence of Tidal Debris from ω Cen in the Kapteyn Group", The Astronomical Journal 139 (2): 636–645, doi:10.1088/0004-6256/139/2/636, Bibcode: 2010AJ....139..636W 
  17. ↑ "Backward star ain't from round here", New Scientist, November 4, 2009, http://www.newscientist.com/article/mg20427334.100-backward-star-aint-from-round-here.html 

Eksterne skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Kapteyn_se_Ster&oldid=2002864"