Núi Tambora
| Núi Tambora | |
|---|---|
 Không ảnh hõm chảo của núi Tambora | |
| Độ cao | 2.722 m (8.930 ft)[1][2] |
| Phần lồi | 2.722 m (8.930 ft)[1][3] |
| Danh sách | Ultra Ribu |
| Vị trí | |
  Núi Tambora Vị trí tại Indonesia | |
| Vị trí | Sumbawa, Quần đảo Sunda nhỏ, Indonesia |
| Tọa độ | 8°14′48″N 117°57′30″Đ / 8,24667°N 117,95833°Đ[4] |
| Địa chất | |
| Kiểu | Núi lửa dạng tầng |
| Tuổi đá | 57.000 năm |
| Phun trào gần nhất | 1967 ± 20 năm[1] |
Tambora là một núi lửa dạng tầng trên đảo Sumbawa, Indonesia. Núi lửa này đã từng phun trào vào năm 1815. Đó là lần phun trào núi lửa mạnh nhất trong lịch sử hiện đại.
Việc xác định niên đại bằng radiocarbon đã xác định rằng núi Tambora đã phun trào ba lần trong thế Holocene trước khi phun trào năm 1815, nhưng chưa rõ mức độ của những vụ phun trào này. Ngày ước tính của họ là 3910 TCN ± 200 năm, 3050 TCN và 740 ± 150 năm. [22] Một caldera (hõm chảo) trước đó chứa đầy dòng dung nham bắt đầu từ 43.000 năm trước đây; hai vụ phun trào pyroclastic xảy ra sau đó và hình thành nên các bãi cát đen và đá nâu (Tuff), lần cuối cùng được đặt vào khoảng năm 3890 trước Công nguyên và 800 sau Công nguyên.
Hậu quả
[sửa | sửa mã nguồn]
Năm 1815, những dòng sông nham thạch nóng thoát ra khỏi miệng núi có độ cao khoảng 4.000 m, làm chết hơn 71 ngàn người, trong số đó chết ngay lập tức khoảng 10.000 người qua vụ phun trào. Núi lửa phun ra một lượng tro, bụi, nham thạch và khí có tổng thể tích vào khoảng 50 tỷ m khối. Một lượng khí sulphur dioxide (SO2) khổng lồ cũng bay vào khí quyển.
Đám mây bụi từ núi lửa Tambora khiến nhiệt độ toàn cầu giảm từ 0,4 tới 0,7 độ C. Năm 1816 sau đó được biết đến là "Năm không có mùa hè" [5], đặc biệt là nhiều khu vực ở châu Âu và Bắc Mỹ. Sương giá khiến mùa màng tại Canada và vùng New England của Mỹ thất bát. châu Âu cũng khốn đốn vì sự suy giảm nhiệt độ.
Hậu quả của núi lửa Tambora cũng để lại dấu ấn trong khoa học và nghệ thuật. Giới khoa học cho rằng đám mây bụi từ núi lửa Tambora là nguyên nhân dẫn đến sự ra đời của nhiều bức tranh tả cảnh hoàng hôn khá lạ lùng của Joseph Mallord William Turner (1775-1851), một danh họa nổi tiếng người Anh.
Tại châu Âu, giá yến mạch – được dùng làm thức ăn cho ngựa – tăng vọt khiến nhà phát minh người Đức Karl Drais tạo ra một dạng phương tiện giao thông không cần sức ngựa: xe đẩy chân. Đây được coi là "tổ tiên" của xe đạp.
Tham khảo
[sửa | sửa mã nguồn]- ^ a b c “Tambora”. Global Volcanism Program. Smithsonian Institution. Bản gốc lưu trữ ngày 20 tháng 2 năm 2013. Truy cập ngày 23 tháng 5 năm 2010.
- ^ “MOUNTAINS OF THE INDONESIAN ARCHIPELAGO”. Peaklist. Peaklist.org. Truy cập ngày 1 tháng 5 năm 2009.
- ^ “Gunung Tambora”. Peakbagger. Peakbagger.com. Truy cập ngày 1 tháng 5 năm 2009.
- ^ "Mountains of the Indonesian Archipelago" Peaklist.org. Listed as "Gunung Tambora". Truy cập 2011-11-19.
- ^ Stothers, Richard B. (1984). “The Great Tambora Eruption in 1815 and Its Aftermath”. Science. 224 (4654): 1191–1198. Bibcode:1984Sci...224.1191S. doi:10.1126/science.224.4654.1191. PMID 17819476.
Xem thêm
[sửa | sửa mã nguồn]
Liên kết ngoài
[sửa | sửa mã nguồn]- “Indonesia Volcanoes and Volcanics”. Cascades Volcano Observatory. USGS. Truy cập ngày 19 tháng 3 năm 2006.
- “Tambora, Sumbawa, Indonesia”. Volcano World. Department of Geosciences at Oregon State University. Bản gốc lưu trữ ngày 17 tháng 6 năm 2017. Truy cập ngày 18 tháng 3 năm 2016.
- “Informative website about Tambora volcano”.