Tỉnh (Việt Nam)

Đối với các định nghĩa khác, xem Tỉnh.

Tỉnh là đơn vị hành chính nông thôn cấp cao nhất ở Việt Nam. Theo phân cấp hành chính Việt Nam hiện nay, tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương được gọi chung là đơn vị hành chính cấp tỉnh, là cấp hành chính cao nhất.

Dưới tỉnh có các đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc bao gồm huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh.

Việc thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương do Quốc hội quyết định. Từ năm 2025 đến nay, Việt Nam có 63 đơn vị hành chính cấp tỉnh, trong đó có 57 tỉnh.

Quy định trong luật pháp

Phân cấp hành chính Việt Nam theo Hiến pháp 2013 và Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 (sửa đổi 2019)

Cấp hành chính

• Trong Hiến pháp 2013, Chương IX: Chính quyền địa phương, Khoản 1 Điều 110 có viết:

1. Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam được phân định như sau:

Nước chia thành tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương;

Tỉnh chia thành huyện, thị xã và thành phố thuộc tỉnh; thành phố trực thuộc trung ương chia thành quận, huyện, thị xã và đơn vị hành chính tương đương;

Huyện chia thành xã, thị trấn; thị xã và thành phố thuộc tỉnh chia thành phường và xã; quận chia thành phường.

Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

• Trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương 2015 (sửa đổi, bổ sung 2019), quy định tại Điều 2: Đơn vị hành chính, Chương I: Những quy định chung:

Các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam gồm có:

1. Tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp tỉnh);

2. Huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương (sau đây gọi chung là cấp huyện);

3. Xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã);

4. Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Như vậy, tỉnh nằm ở cấp hành chính thứ nhất trong 3 cấp hành chính (cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã) của Việt Nam.

Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính

Theo Nghị quyết số 27/2022/UBTVQH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13 ngày 25 tháng 5 năm 2016 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính, tại Điều 1, Mục 1: Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính nông thôn, Chương I: Tiêu chuẩn của đơn vị hành chính thì một tỉnh cần phải đáp ứng các tiêu chuẩn như sau:

Điều 1. Tiêu chuẩn của tỉnh

1. Quy mô dân số:

a) Tỉnh miền núi, vùng cao từ 900.000 người trở lên;

b) Tỉnh không thuộc điểm a khoản này từ 1.400.000 người trở lên.

2. Diện tích tự nhiên:

a) Tỉnh miền núi, vùng cao từ 8.000 km² trở lên;

b) Tỉnh không thuộc điểm a khoản này từ 5.000 km² trở lên.

3. Số đơn vị hành chính cấp huyện trực thuộc có từ 09 đơn vị trở lên, trong đó có ít nhất 01 thành phố hoặc 01 thị xã.

Danh sách tỉnh tại Việt Nam

STT	Tên tỉnh	Diện tích (km²)	Dân số (người)	Mật độ (người/km²)	Hành chính			Tỉnh lỵ
					Thành phố	Thị xã	Huyện
1	An Giang	3.536,7	1.908.352	540	2	2	7	Thành phố Long Xuyên
2	Bà Rịa – Vũng Tàu	1.989,5	1.148.313	577	2	1	5	Thành phố Bà Rịa
3	Bạc Liêu	2.468,7	907.236	367	1	1	5	Thành phố Bạc Liêu
4	Bắc Giang	3.849,5	1.803.950	469	1	2	7	Thành phố Bắc Giang
5	Bắc Kạn	4.859,4	313.905	65	1	0	7	Thành phố Bắc Kạn
6	Bắc Ninh	822,7	1.368.840	1.664	2	2	4	Thành phố Bắc Ninh
7	Bến Tre	2.359,8	1.288.463	546	1	0	8	Thành phố Bến Tre
8	Bình Dương	2.694,4	2.426.561	901	5	0	4	Thành phố Thủ Dầu Một
9	Bình Định	6.050,6	1.486.918	246	1	2	8	Thành phố Quy Nhơn
10	Bình Phước	6.871,5	994.679	145	1	3	7	Thành phố Đồng Xoài
11	Bình Thuận	7.813,1	1.230.808	158	1	1	8	Thành phố Phan Thiết
12	Cà Mau	5.294,9	1.194.476	226	1	0	8	Thành phố Cà Mau
13	Cao Bằng	6.673,4	530.341	79	1	0	9	Thành phố Cao Bằng
14	Đắk Lắk	13.125,4	1.869.322	142	1	1	13	Thành phố Buôn Ma Thuột
15	Đắk Nông	6.515,6	622.168	95	1	0	7	Thành phố Gia Nghĩa
16	Điện Biên	9.562,9	598.856	63	1	1	8	Thành phố Điện Biên Phủ
17	Đồng Nai	5.907,2	3.097.107	524	2	0	9	Thành phố Biên Hòa
18	Đồng Tháp	3.378,8	1.599.504	473	3	0	9	Thành phố Cao Lãnh
19	Gia Lai	15.536,9	1.513.847	97	1	2	14	Thành phố Pleiku
20	Hà Giang	7.914,9	854.679	108	1	0	10	Thành phố Hà Giang
21	Hà Nam	862,0	852.800	989	1	2	3	Thành phố Phủ Lý
22	Hà Tĩnh	5.997,8	1.288.866	215	1	2	9	Thành phố Hà Tĩnh
23	Hải Dương	1.656,0	1.892.254	1.143	2	1	9	Thành phố Hải Dương
24	Hậu Giang	1.602,4	733.017	457	2	1	5	Thành phố Vị Thanh
25	Hòa Bình	4.608,7	854.131	185	1	0	9	Thành phố Hòa Bình
26	Hưng Yên	926,0	1.252.731	1.353	1	1	8	Thành phố Hưng Yên
27	Khánh Hòa	5.217,7	1.231.107	236	2	1	6	Thành phố Nha Trang
28	Kiên Giang	6.348,5	1.723.067	271	3	0	12	Thành phố Rạch Giá
29	Kon Tum	9.689,6	540.438	56	1	0	9	Thành phố Kon Tum
30	Lai Châu	9.068,8	460.196	51	1	0	7	Thành phố Lai Châu
31	Lạng Sơn	8.320,8	781.655	94	1	0	10	Thành phố Lạng Sơn
32	Lào Cai	6.383,9	730.420	114	1	1	7	Thành phố Lào Cai
33	Lâm Đồng	9.773,5	1.296.606	133	2	0	10	Thành phố Đà Lạt
34	Long An	4.495,0	1.688.547	376	1	1	13	Thành phố Tân An
35	Nam Định	1.653,2	1.780.393	1.077	1	0	9	Thành phố Nam Định
36	Nghệ An	16.490,0	3.327.791	202	1	2	17	Thành phố Vinh
37	Ninh Bình	1.377,6	982.487	713	2	0	5	Thành phố Hoa Lư
38	Ninh Thuận	3.358,3	590.467	176	1	0	6	Thành phố Phan Rang – Tháp Chàm
39	Phú Thọ	3.533,3	1.463.726	414	1	1	11	Thành phố Việt Trì
40	Phú Yên	5.060,6	961.152	190	1	2	6	Thành phố Tuy Hòa
41	Quảng Bình	8.065,3	895.430	111	1	1	6	Thành phố Đồng Hới
42	Quảng Nam	10.438,4	1.495.812	143	2	1	15	Thành phố Tam Kỳ
43	Quảng Ngãi	5.152,7	1.231.697	239	1	1	11	Thành phố Quảng Ngãi
44	Quảng Ninh	6.102,3	1.320.324	216	4	2	7	Thành phố Hạ Long
45	Quảng Trị	4.739,8	632.375	133	1	1	8	Thành phố Đông Hà
46	Sóc Trăng	3.311,6	1.199.653	362	1	2	8	Thành phố Sóc Trăng
47	Sơn La	14.174,4	1.248.415	88	1	1	10	Thành phố Sơn La
48	Tây Ninh	4.032,6	1.169.165	290	1	2	6	Thành phố Tây Ninh
49	Thái Bình	1.570,8	1.860.447	1.184	1	0	7	Thành phố Thái Bình
50	Thái Nguyên	3.533,2	1.286.751	364	3	0	6	Thành phố Thái Nguyên
51	Thanh Hóa	11.129,5	3.640.128	327	2	2	23	Thành phố Thanh Hóa
52	Tiền Giang	2.509,3	1.764.185	703	1	2	8	Thành phố Mỹ Tho
53	Trà Vinh	2.341,2	1.009.168	431	1	1	7	Thành phố Trà Vinh
54	Tuyên Quang	5.867,3	784.811	134	1	0	6	Thành phố Tuyên Quang
55	Vĩnh Long	1.520,2	1.022.791	673	1	1	6	Thành phố Vĩnh Long
56	Vĩnh Phúc	1.237,5	1.154.154	933	2	0	7	Thành phố Vĩnh Yên
57	Yên Bái	6.886,3	821.030	119	1	1	7	Thành phố Yên Bái

Thống kê

Tính đến ngày 1 tháng 1 năm 2025, Việt Nam có 57 tỉnh và 6 thành phố trực thuộc trung ương.

Tỉnh có diện tích lớn nhất là tỉnh Nghệ An với 16.500 km².

Tỉnh có diện tích nhỏ nhất là tỉnh Bắc Ninh với 822,7 km².

Tỉnh đông dân nhất là tỉnh Thanh Hóa với 3.640.128 người.

Tỉnh ít dân nhất là tỉnh Bắc Kạn với 313.905 người.

Tỉnh có nhiều đơn vị hành chính cấp huyện nhất là tỉnh Thanh Hóa với 27 đơn vị hành chính.

Tỉnh có ít đơn vị hành chính cấp huyện nhất là tỉnh Hà Nam với 6 đơn vị hành chính.

Lịch sử

Bài chi tiết: Phân cấp hành chính Việt Nam thời quân chủ

Khái niệm "tỉnh" lần đầu tiên được dùng để chỉ loại đơn vị hành chính địa phương cấp cao nhất ở Việt Nam là vào năm 1831, trong cuộc cải cách hành chính của vua Minh Mạng nhà Nguyễn. Trước đó, hành chính Đàng Trong và Đàng Ngoài nhà Lê trung hưng, hành chính nhà Tây Sơn, và hành chính thời đầu nhà Nguyễn (thời vua Gia Long, Minh Mạng), thì khái niệm tương đương và là tiền thân của "Tỉnh" được gọi là trấn. Thời kỳ đầu nhà Nguyễn, trên cấp trấn còn có cấp tổng trấn, với 2 tổng trấn ở hai đầu đất nước là Bắc Thành và Gia Định Thành (quản lý hành chính được phân quyền bớt cho các tổng trấn ở xa triều đình trung ương), tuy nhiên các tỉnh ở miền trung thì thuộc trực tiếp triều đình Huế quản lý. Từ năm 1831 trở đi, giống như nhà Thanh Trung Quốc, nhà Nguyễn đặt ra tỉnh thay cho trấn (với 30 tỉnh trên cả nước vào thời kỳ nhà Nguyễn độc lập, kể cả kinh đô Huế), nhưng vẫn ghép từ 2 đến 3 tỉnh lại đặt dưới sự quản hạt của một viên quan Tổng đốc. Ban đầu, 17 tỉnh đầu tiên được lập ở Bắc Thành cũ vào tháng 10 (âm lịch) năm 1831 gồm: Hưng Hóa, Sơn Tây, Hà Tuyên, Bắc Thái, Bắc Ninh, Cao Lạng, Hải Dương, Quảng Yên, Nam Định, Hưng Yên, Hà Nội, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị. Một năm sau, 12 tỉnh còn lại được lập ở Gia Định Thành cũ vào tháng 10 (âm lịch) năm 1832 gồm: Quảng Nam, Quảng Ngãi, Phú Yên, Bình Định, Bình Thuận, Khánh Hòa, Gia Định, Biên Hòa, Vĩnh Long, Định Tường, An Giang, Hà Tiên. Ngoài ra còn có phủ Thừa Thiên đặt Kinh đô, được xem là tương đương hàng tỉnh. Nhiều tỉnh Việt Nam ngày nay còn giữ nguyên tên gọi và ngày thành lập từ lần lập tỉnh đầu tiên các năm 1831–1832 trong cuộc cải cách hành chính thời Nguyễn triều Minh Mạng. Một vài tỉnh trong số đó còn hầu như ít thay đổi địa giới so với thời đó, như tỉnh Thanh Hóa.

Xem thêm

• Phân cấp hành chính Việt Nam
• Hành chính Việt Nam thời Nguyễn
• Hành chính Việt Nam thời Pháp thuộc
• Hành chính Việt Nam Dân chủ Cộng hòa
• Tỉnh (Việt Nam Cộng hòa)