Kontent qismiga oʻtish

Qasim-Jomart Toqayev

Vikipediya, erkin ensiklopediya
Qasim-Jomart Toqayev
qozoqcha: Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев
Qozogʻiston prezidenti
Mansab davri
2019-yil 20-martdan
Oʻtmishdoshi Nursulton Nazarboyev
 6-Qozogʻiston Senati raisi
Mansab davri
2013-yil 16-oktabrdan – 2019-yil 20-martgacha
Oʻtmishdoshi Qayrat Mami
Vorisi Darigʻa Nazarboyeva
 BMT Bosh kotibining oʻrinbosari
Mansab davri
2011-yil 12-martdan – 2013-yil 16-oktabrgacha
Oʻtmishdoshi Sergey Orjonikidze
Vorisi Michael Møller
 4-Qozogʻiston Senati raisi
Mansab davri
2007-yil 11-yanvardan – 15-aprelgacha
Oʻtmishdoshi Nurtay Abikayev
Vorisi Qayrat Mami
 5-Qozogʻiston tashqi ishlar vaziri
Mansab davri
2002-yil 29-yanvardan – 2007-yil 11-yanvargacha
Oʻtmishdoshi Yerlan Idrisov
Vorisi Marat Tajin
 4-Qozogʻiston Bosh vaziri
Mansab davri
1999-yil 12-oktabrdan – 2002-yil 28-yanvargacha
Oʻtmishdoshi Nurlan Bagimbayev
Vorisi Imangali Tasmagambetov
 3-Qozogʻiston tashqi ishlar vaziri
Mansab davri
1994-yildan – 1999-yilgacha
Prezident Nursulton Nazarboyev
Oʻtmishdoshi Qanat Saudaboyev
Vorisi Yerlan Idrisov
Shaxsiy maʼlumotlari
Tavalludi 17-may 1953-yil (1953-05-17) (71 yosh)
Olmota
Mukofotlari

Imzosi

Qasim-Jomart Kemelevich Toqayev (qozoqcha: Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев) — Qozogʻiston davlat arbobi, siyosiy fanlar doktori, mamlakat prezidenti (2019-yildan), bosh vaziri (1999—2002) va senat raisi (2013—2019).

Hayoti

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  • 1975-yilda SSSR tashqi ishlar vazirligining Moskva davlat xalqaro aloqalar institutini bitirgan.
  • 1975-1979 — SSSRning Singapurdagi elchixonasi xodimi.
  • 1979-yildan 1985-yilgacha SSSR tashqi ishlar vazirligida turli lavozimlarda.
  • 1985-1991 — SSSR tashqi ishlar vazirligi Diplomatik Akademiyasida tahsil oladi.
  • 1992-1994 Qozogʻiston Respublikasi tashqi ishlar vazirining oʻrinbosari.
  • 1994-1999 — tashqi ishlar vaziri.
  • 1999-1999 — Bosh vazir oʻrinbosari.
  • 1999-2002 — Bosh vazir.
  • 2002-2007 — tashqi ishlar vaziri.
  • 2007-2011 — Senat raisi.
  • 2011-2013 — BMT bosh kotibining oʻrinbosari — Jenevadagi vakolatxonasi rahbari.
  • 2013-2019 — Senat raisi.
  • 2019-yil 20-mart kuni Nursulton Nazarboyev hokimiyatdan voz kechishini eʼlon qildi va Toqayevni Prezident vazifasini vaqtincha bajaruvchi sifatida tavsiya qildi.
  • 2019-yil 10-iyun kuni mamlakat Prezidenti etib saylandi.
  • Rus, fransuz, ingliz va xitoy tillarini biladi[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10].

Tashqi siyosat

[tahrir | manbasini tahrirlash]
Toqayevning xalqaro prezidentlik safarlari xaritasi

Toqayev oʻzidan oldingi prezident Nursulton Nazarboyev tomonidan boshlangan tashqi siyosat davom etishiga vaʼda berdi. Bu xorijiy sarmoyalarni jalb etish, koʻp vektorli tashqi siyosat va mintaqada xavfsizlikni taʼminlash boʻyicha chora-tadbirlarni davom ettirishni anglatadi[11]. Prezidentligining birinchi oyida 4 ta jahon yetakchisi bilan uchrashdi, ulardan 2 tasi chet elda, qolgan ikkitasi Ostonada.

2021-yil aprel oyida Toqayev xalqaro hamkorlik boʻyicha maxsus vakilni tuzish toʻgʻrisidagi farmonni imzoladi va unda bunday lavozim jadal oʻzgarib borayotgan global va mintaqaviy kun tartibi nuqtai nazaridan Qozogʻiston rahbariyatining xalqaro hamkorlik muammolariga eʼtiborini kuchaytirishini taʼkidladi[12]. Yerjan Qazixanovni ushbu lavozimga tayinladi, unga gumanitar sohada xalqaro hamkorlikni kengaytirish, iqlim diplomatiyasi, shuningdek, Qozogʻistonning asosiy tashqi siyosiy tashabbuslarini ilgari surish masalalari bilan shugʻullanish topshirildi[12].

Toqayev Turkiyaning Istanbul shahrida 2021 yilgi Turkiy tilli davlatlar hamkorlik kengashida

2021-yil 10–11-oktabr kunlari boʻlib oʻtgan Osiyoda hamkorlik va ishonch choralari boʻyicha kengashning oltinchi yigʻilishida Toqayev hukumatlararo forumni toʻlaqonli tashkilotga aylantirishni taklif qilib, oʻzgarishlar oʻz navbatida aʼzo davlatlarga „eng katta qitʼada chinakam umumiy, boʻlinmas va keng qamrovli xavfsizlik arxitekturasini“ yaratish majburiyatini beradi, Osiyoning global ishlardagi yangi rolini taʼkidlashini taʼkidladi[13][14].

Oilasi

[tahrir | manbasini tahrirlash]

Uning otasi Kemel Toqayevich Toqayev (1923-1986), Ulug' Vatan urushi qatnashchisi, taniqli qozoq yozuvchisi, Qozog'iston SSR Oliy Kengashi Prezidiumi va Qozog'iston Yozuvchilar uyushmasi a'zosi edi[15]. Onasi Turar Shabarboyeva (1931-2000), Olmaota chet tillar pedagogika institutida ishlagan. Toqayev Katta Juz Jalayir qabilasining Kushik urugʻidan[16][17][18].

Ajrashgan. Sobiq rafiqasi Nadejda Davidovna Toqayeva (1957-yilda tug'ilgan), Rossiya fuqarosi[19][20].

O'g'li: Timur Qosimjomartovich Toqayev (1984-yilda tug'ilgan, keyinchalik familiyasini Kemelga o'zgartirdi)[21][22][23]. Leman kollejini (Jeneva, Shveysariya), Vebster universitetini (Bellevue[en], Shveysariya) va Rossiya Tashqi ishlar vazirligi Diplomatik akademiyasini tamomlagan[24]. 2009-yilda Tashqi ishlar vazirligi akademiyasida “Qozogʻiston Respublikasining Gʻarbga nisbatan strategiyasi” mavzusida nomzodlik dissertatsiyasini himoya qilgan. Siyosiy fanlar nomzodi. U biznes bilan shug'ullanadi va neft sohasida yirik tadbirkordir. Bobosi Kemel Toqayev nomidagi xayriya jamg‘armasiga ham rahbarlik qiladi[25][26].

Shveysariyaning Public Eye tashkiloti maʼlumotlariga koʻra, 2010-yillarda Toqayevning oʻgʻli Timur neft va metallar ishlab chiqarish sohasida biznesga ega boʻlgan[27]. 2021-yil dekabrida Aleksey Navalniyning jamoasi Rossiya ko‘chmas mulk reestrida tadqiqot olib borar ekan, Toqayevning qarindoshlarining Rossiyadagi mulki haqidagi ma’lumotlar o‘chirib tashlanganini aniqladi[28][29].

Manbalar

[tahrir | manbasini tahrirlash]
  1. ↑ Kazakhstan Today, 2012-04-17da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2018-01-20
  2. ↑ Указ Prezidentа Республики Qozogʻiston от 9.12.1996 за № 3266, 2017-02-01da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2018-01-20
  3. ↑ Mukofotlari ко Дню независимости, 2019-03-27da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2018-01-20
  4. ↑ „Ukaz Prezidenta Rossiyskoy Federatsii ot 1 marta 2017-yila № 93 „O nagrajdenii gosudarstvennimi nagradami Rossiyskoy Federatsii““. 2019-yil 27-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-yanvar.
  5. ↑ Ukaz Prezidenta Rossiyskoy Federatsii ot 12-dekabr 2004-yila № 1552 „O nagrajdenii ordenom Drujbi grajdan Respubliki Qozogʻiston“
  6. ↑ Постановление Совета МПА СНГ 13.05.2007 № 19, 2012-01-05da asl nusxadan arxivlandi, qaraldi: 2018-01-20
  7. ↑ „Nikolić odlikovao kazahstanskog političara“ (sr-SP). Blic.rs (2016-yil 1-dekabr). Qaraldi: 2016-yil 11-dekabr.
  8. ↑ „Завершился форум выпускников МГИМО в Астане“. mgimo.ru. Qaraldi: 2017-yil 10-oktyabr.
  9. ↑ „Spiker Senata Respubliki Qozogʻiston vistupil na plenarnom zasedanii Soveta Federatsii“. 2022-yil 21-noyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 20-yanvar.
  10. ↑ Postanovlenie Soveta Mejparlamentskoy Assamblei gosudarstv-uchastnikov Sodrujestva Nezavisimix Gosudarstv ot 14-noyabr 2003 g. № 47 "O nagrajdenii medalyu „Drevo drujbi“
  11. ↑ „New Kazakh President sworn in, praises predecessor, pledges continuity“. astanatimes.com (2019-yil 20-mart). 2019-yil 30-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 23-oktyabr.
  12. ↑ 12,0 12,1 Kuyk, Abira „Tokayev's New Special Representative for International Cooperation Will Advance Kazakhstan's Leadership Agenda“ (en). The Astana Times (2021-yil 8-aprel). 2021-yil 5-iyunda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 5-iyun.
  13. ↑ Satubaldina, Assel „President Tokayev Proposes Transforming CICA into Full-Fledged International Organization“ (en). The Astana Times (2021-yil 13-oktyabr). 2021-yil 13-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 14-oktyabr.
  14. ↑ „Participation of ECO Secretary General at the 6th meeting of CICA Ministers of Foreign Affairs“. www.eco.int (2021-yil 12-oktyabr). 2021-yil 28-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 13-oktyabr.
  15. ↑ Токаев Касымжомарт Кемелевич // Руководители государств на территории бывшего СССР : биографический справочник / Под общ. ред. Прибыловского В.. — Панорама, 1999. — Май. — С. 63.
  16. ↑ „Официальный сайт Европейского Отделения ООН в Женеве“. 2013-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2013-yil 25-yanvar.
  17. ↑ Качалов С. Мартовские встряски. Токаев бежит в Москву? (Wayback Machine saytida 2023-04-07 sanasida arxivlangan) // IAC Eurasia, 15.03.2001
  18. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаев туралы қызықты деректер: руы, отбасы, еңбек жолы, білімі, лауазымдары
  19. ↑ „ПРЕЗИДЕНТ РЕСПУБЛИКИ КАЗАХСТАН“. 2019-yil 29-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 29-mart.
  20. ↑ „Мистер Кемел. Как семья Токаева связана с Россией“. 2022-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
  21. ↑ „Что известно о семье Президента Токаева: 20 марта 2019, Tengrinews“. 2019-yil 21-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 24-mart.
  22. ↑ „Токаев Касым-Жомарт Кемелевич“. 2019-yil 24-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 24-mart.
  23. ↑ „Стало известно, какую фамилию носит сын Токаева | NUR.KZ“. 2022-yil 16-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
  24. ↑ „Мистер Кемел. Как семья Токаева связана с Россией“. 2022-yil 14-yanvarda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 15-yanvar.
  25. ↑ „Официальный сайт Благотворительного фонда имени Кемеля Токаева“. 2019-yil 3-oktyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 19-iyun.
  26. ↑ „Эксперты: «Назарбаев будет знать даже то, о чём Токаев думает»“. 2019-yil 24-martda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2019-yil 24-mart.
  27. ↑ „«Подпольный бизнес» Токаева и «опасность втягивания Казахстана в войну»“. Радио Азаттык. 2022-yil 24-sentyabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2022-yil 25-sentyabr.
  28. ↑ „Из Росреестра исчезли данные о сотрудниках ФСБ из "дела Навального"“. Радио Свобода (2021-yil 2-dekabr). 2021-yil 6-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-dekabr.
  29. ↑ „Сведения об элитной недвижимости родных Токаева в Москве засекречены — команда Навального“. rus.azattyq.org. Радио Азаттык (2021-yil 2-dekabr). 2021-yil 5-dekabrda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2021-yil 6-dekabr. 
"https://uz.wikipedia.org/w/index.php?title=Qasim-Jomart_Toqayev&oldid=5192200" dan olindi