Fiji dominioni
| Fiji dominioni inglizcha: Domimion of Fiji Britaniya dominioni | |||||||||
| |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||
| Shiori Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui Xudodan qo‘rqing va qirolichani hurmat qiling | |||||||||
| Madhiya God Bless Fiji | |||||||||
.svg)
| |||||||||
| Poytaxti | Suva | ||||||||
| Til(lar)i | Inglizcha va Fijicha | ||||||||
| Pul birligi | Fiji dollari | ||||||||
| Qonun chiqaruvchi organ | Parlament | ||||||||
| Maydoni | 18,274 km² (1976) | ||||||||
| Aholisi | 715,375 kishi (1986) | ||||||||
| Boshqaruv shakli | Konstitutsiyaviy monarxiya | ||||||||
| Qirolicha | |||||||||
| - 1970—1987-yillar | Yelizaveta II | ||||||||
| General-gubernator | |||||||||
| - 1970—1973-yillar | Robert Sidney Foster | ||||||||
| - 1973—1983-yillar | Jorj Kakobau | ||||||||
| - 1983—1987-yillar | Penaia Nganilau | ||||||||
| Bosh vazir | |||||||||
| - 1970—1987-yillar | Kamisese Mara | ||||||||
| - 1987-yil | Timoti Mbvandra | ||||||||
| Tarixiy davr | Sovuq urush | ||||||||
| Telefon kodi | +679 | ||||||||
| Tarix | |||||||||
| - Mustaqillik | 1970-yil 10-oktyabr | ||||||||
| - respublika e’lon qilindi | 1987-yil 6-oktyabr | ||||||||
.svg){kind=small}
Fiji dominioni (inglizcha: Dominion of Fiji) — 1970-yil oktyabrdan 1987-yil 6-oktyabrgacha bo‘lgan davrda Fiji davlatining rasmiy nomi[1]. 1970-yilda Britaniya hukmronligi tugagach, Fiji orollari hukmronlik sifatida mustaqillikka erishdi, Britaniya monarxi Yelizaveta II mintaqada general-gubernator tomonidan vakil qilingan Fiji monarxi sifatida davlat rahbari bo‘lib qoldi. 1987-yil 6-oktyabrda ikkita harbiy to‘ntarishdan so‘ng Fiji Respublikasi eʼlon qilindi. Yelizaveta II taxtdan chetlatildi (Fiji qirolichasi sifatida).
Tarixi
[tahrir | manbasini tahrirlash]Fiji general-gubernatori lavozimini egallagan[2]:
- Robert Siney Foster (1970-yil 10-oktyabrdan – 1973-yil 13-fevralgacha)
- Jorj Kakobau (1973-yil 13-fevraldan – 1983-yil 12-fevralgacha)
- Penaia Nganilau (1983-yil 12-fevraldan – 1987-yil 6/15oktyabrgacha)
Fiji Bosh vaziri lavozimini quyidagilar egallagan:
- Kamisese Mara (1970-yil 10-oktyabrdan – 1987-yil 13-aprelgacha)
- Timoti Mbvandra (1987-yil 13-apreldan – 14-maygacha)
Yelizaveta II Fijiga 1953, 1963 va 1970-yillarda, mustaqillikdan keyin esa 1973, 1977 va 1982-yillarda tashrif buyurgan.
1987-yil 13-aprelda Fidji-Hindlar hukumatiga saylovdan so‘ng, fijilik, bosh vazir Timoti Mbavandra, podpolkovnik Sitiveni Rabuka boshchiligidagi ikkita harbiy to‘ntarishning birinchisini amalga oshirdi. Dastlab Rambuka qirolicha Yelizaveta II ga sodiqligini bildirdi. Biroq, Ratu Penaia Nganilau general-gubernatori Fidji konstitutsiyasini qo‘llab-quvvatlashga intilib, Rambuka boshchiligidagi yangi hukumatga sodiqlik qasamyod qilishdan bosh tortdi va shuning uchun ikkinchisi 1987-yil 6-oktyabrda Fijini respublika deb eʼlon qildi. Bu Britaniya hukumati tomonidan 1987-yil 15 oktyabrda tan olingan va Nganilau o‘sha kuni iste’foga chiqdi. Qirolicha Yelizaveta II ga yo‘llagan maktubida u shunday yozgan:
Fijidagi vakilingiz sifatida sizga quyidagilarni aytmoqchiman. Fijidagi noaniq siyosiy va konstitutsiyaviy vaziyat tufayli, Janobi Oliylaridan meni zudlik bilan general-gubernator lavozimidan ozod etishingizni so‘rashga qaror qildim. Men juda afsusdaman, lekin Fijida konstitutsiyaviy hukumatni saqlab qolishga bo‘lgan urinishlarim befoyda bo‘ldi va boshqa alternativ yo‘lni ko‘rmayapman. Chuqur hurmat bilan, general-gubernator Penaia Nganilau.
Original matn (ingl.)With humble duty, I wish to submit to you the following advice, acting in my capacity as your representative in Fiji. Owing to the uncertainty of the political and constitutional situation in Fiji, I have now made up my mind to request Your Majesty to relieve me of my appointment as Governor-General with immediate effect. This I do with utmost regret, but my endeavours to preserve constitutional government in Fiji have proved in vain, and I can see no alternative way forward. With deepest respect, Penaia Ganilau, Governor-General.
Respublika e’lon qilinganidan so‘ng, 1987-yil dekabr oyida sobiq general-gubernator Penaia Nganilau Fijining birinchi prezidenti bo‘ldi.
Manba
[tahrir | manbasini tahrirlash]- Ben Cahoon. „Fiji“. Worldstatesmen.org.
Izohlar
[tahrir | manbasini tahrirlash]
Izoh
- ↑ „Fiji: Polity Style: 1970-2018“. 2017-yil 27-avgustda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.
- ↑ „Fiji: Governors-General: 1970-1987“. 2017-yil 2-fevralda asl nusxadan arxivlangan. Qaraldi: 2018-yil 9-iyul.