Эчтәлеккә күчү

Исаак Ньютон: юрамалар арасында аерма

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Исаак Ньютон latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмә
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
EmausBot (бәхәс | кертем)
Ботлар
370 803 үзгәртү
к Робот: es:Isaac Newton сайланган мәкалә
InternetArchiveBot (бәхәс | кертем)
303 608 үзгәртү
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.8
 
(22 кулланучының 37 арадаш юрамасы күрсәтелмәгән)
Юл номеры - 10: Юл номеры - 10:
| туу җире = Вулсторп ([[Линкольншир]])
| туу җире = Вулсторп ([[Линкольншир]])
| гражданлык = [[Бөекбритания]]
| гражданлык = [[Бөекбритания]]
| милләт = инглиз
| милләт = [[инглиз]]
| үлем датасы = 31.03.1727
| үлем датасы = 31.03.1727
| үлем җире = [[Лондон]], [[Англия]]
| үлем җире = [[Лондон]], [[Англия]]
Юл номеры - 22: Юл номеры - 22:
| башка мәгълүмат =
| башка мәгълүмат =
}}
}}
'''Сэр Исаа́к Нью́тон''' ({{lang-en|Sir Isaac Newton}}, [[1643 ел|1643 елның]] [[4 гыйнвар|4 гыйнвары]] – [[1727 ел|1727 елның]] [[31 март|31 марты]]) – инглиз [[физика|физигы]], [[математик|математигы]] һәм [[астроном]]ы. Класик физикага нигез салучылардан берсе.
'''Сэр Исаа́к Нью́тон''' ({{lang-en|Sir Isaac Newton}}, [[1643 ел]]ның [[4 гыйнвар]]ы – [[1727 ел]]ның [[31 март]]ы) – инглиз [[физика|физигы]], [[математик|математигы]] һәм [[астроном]]ы. Классик физикага нигез салучылардан берсе.

Ньютонның тормышы туганнан алып вафатына кадәр тулаем очраклылыкларга бай булган, алар исә закончалыкларга һәм логик ачышларга китергән дип санала. Бөтен дөнья галимнәре бүген дә Ньютон-Лейбниц теоремасын, Ньютонның үзлелек законын, Ньютонның беренче, икенче, өченче законнарын, интерполяцион формулаларын файдалана, ә Ньютонның бөтендөнья тартылу законы турында әйтеп тормасак да була. Алмагачтан өзелеп төшкән алма Ньютонны җисемнәрнең ирекле төшүе турында фикер йөртергә этәргән дигәннәрендә, чыннан да, хаклык бар, дип искәртә Calend.ru.

==Астрономиягә кертеме==
Күп еллар дәвамында җисемнәрнең, аерым алганда, [[Ай (җисем)|Ай]]ның [[Җир шары|Җир]] тирәли һәм планеталарның Кояш тирәли хәрәкәтен өйрәнеп, Ньютон үтә дә кыю фикергә килә: “Галәмдәге барлык җисемнәр үзара бер-берсенә тартылалар”, - ди ул. Теләсә нинди ике җисем үзләренең массаларына туры пропорциональ һәм алар арасындагы ераклыкның квадратына кире пропорциональ көч белән бер - берсенә тартылалар.

Ньютонның төп ачышы – җисемнәрнең үзара тартылуы турындагы даһи фаразларында гына түгел, ул әлеге үзара тәэсирләрнең законын, дөресрәге, ике җисем арасындагы [[гравитация]] көчен исәпләү формуласын чыгаруга ирешә.

==Хәтер==
Ньютон тарафыннан эшкәртелгән закончалыклар, теорияләр соңгы гасырлар дәвамында сизелерлек тулыландырылса да, галимнәр, тикшеренүчеләр, студентлар һәм аспирантлар, гомумән, фән һәм экспериментлар белән кызыксынучылар ел да 4 гыйнварда Ньютон көнен – бөек инглиз галиме туган көнне билгеләп үтә. Бу көнне Ньютонның Лондондагы Вестминстер аббатлыгында урнашкан каберенә кешеләр күпләп килә.<ref>{{Citation |title=архив күчермәсе |url=http://tat.tatar-inform.ru/news/2013/01/04/81591/ |access-date=2013-04-18 |archive-date=2015-05-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150505130652/http://tat.tatar-inform.ru/news/2013/01/04/81591/ |dead-url=yes }}</ref>
== Искәрмәләр ==
{{искәрмәләр}}
== Шулай ук карагыз ==
* [[Ньютон законнары]]
* [[Ньютон (берәмлек)]]
{{Rq|stub}}


{{Commons|Isaac Newton}}
{{Commons|Isaac Newton}}
{{DEFAULTSORT:Ньютон, Исаак}}


{{DEFAULTSORT:Ньютон, Исаак}}
[[Төркем:Физиклар]]
[[Төркем:Физиклар]]
[[Төркем:Астрономнар]]
[[Төркем:Астрономнар]]
[[Төркем:Инглизләр]]

{{Link FA|bg}}
{{Link FA|es}}

[[af:Isaac Newton]]
[[als:Isaac Newton]]
[[am:አይሳክ ኒውተን]]
[[an:Isaac Newton]]
[[ang:Isaac Newton]]
[[ar:إسحاق نيوتن]]
[[arc:ܐܝܣܚܩ ܢܝܘܛܢ]]
[[arz:ايزاك نيوتن]]
[[as:আইজাক নিউটন]]
[[ast:Isaac Newton]]
[[ay:Isaac Newton]]
[[az:İsaak Nyuton]]
[[ba:Исаак Ньютон]]
[[bar:Isaac Newton]]
[[bat-smg:Izauoks Niotuons]]
[[bcl:Isaac Newton]]
[[be:Ісак Ньютан]]
[[be-x-old:Ісак Ньютан]]
[[bg:Исак Нютон]]
[[bn:আইজাক নিউটন]]
[[bpy:আইজাক নিউটন]]
[[br:Isaac Newton]]
[[bs:Isaac Newton]]
[[ca:Isaac Newton]]
[[cbk-zam:Isaac Newton]]
[[cdo:Ī-sák Ngiù-dóng]]
[[ceb:Isaac Newton]]
[[ckb:ئیساک نیوتۆن]]
[[co:Isaac Newton]]
[[cs:Isaac Newton]]
[[cu:Їсаакъ Нютонъ]]
[[cv:Исаак Ньютон]]
[[cy:Isaac Newton]]
[[da:Isaac Newton]]
[[de:Isaac Newton]]
[[diq:Isaac Newton]]
[[dsb:Isaac Newton]]
[[dv:އިސާކް ނިއުޓަން]]
[[el:Ισαάκ Νεύτων]]
[[en:Isaac Newton]]
[[eo:Isaac Newton]]
[[es:Isaac Newton]]
[[et:Isaac Newton]]
[[eu:Isaac Newton]]
[[ext:Isaac Newton]]
[[fa:آیزاک نیوتن]]
[[fi:Isaac Newton]]
[[fiu-vro:Newtoni Isaac]]
[[fo:Isaac Newton]]
[[fr:Isaac Newton]]
[[fur:Isaac Newton]]
[[fy:Isaac Newton]]
[[ga:Isaac Newton]]
[[gan:牛頓]]
[[gd:Isaac Newton]]
[[gl:Isaac Newton]]
[[gu:આઇઝેક ન્યુટન]]
[[gv:Isaac Newton]]
[[hak:Ngie-sat-khiet Ngiù-tun]]
[[haw:Isaac Newton]]
[[he:אייזק ניוטון]]
[[hi:सर आइज़क न्यूटन]]
[[hif:Isaac Newton]]
[[hr:Isaac Newton]]
[[hsb:Isaac Newton]]
[[ht:Isaac Newton]]
[[hu:Isaac Newton]]
[[hy:Իսահակ Նյուտոն]]
[[ia:Isaac Newton]]
[[id:Isaac Newton]]
[[ie:Isaac Newton]]
[[io:Isaac Newton]]
[[is:Isaac Newton]]
[[it:Isaac Newton]]
[[ja:アイザック・ニュートン]]
[[jbo:aisak.niuton]]
[[jv:Isaac Newton]]
[[ka:ისააკ ნიუტონი]]
[[kaa:Isaac Newton]]
[[kab:Isaac Newton]]
[[kk:Исаак Ньютон]]
[[kl:Isaac Newton]]
[[kn:ಸರ್ ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್]]
[[ko:아이작 뉴턴]]
[[ksh:Isaac Newton]]
[[ku:Isaac Newton]]
[[ky:Ньютон, Исаак]]
[[la:Isaacus Newtonus]]
[[lad:Isaac Newton]]
[[lb:Isaac Newton]]
[[li:Isaac Newton]]
[[lij:Isaac Newton]]
[[lmo:Isaac Newton]]
[[lt:Izaokas Niutonas]]
[[lv:Īzaks Ņūtons]]
[[mdf:Нютон, Исаак]]
[[mg:Isaac Newton]]
[[mhr:Ньютон Исаак]]
[[mk:Исак Њутн]]
[[ml:ഐസക് ന്യൂട്ടൺ]]
[[mn:Исаак Ньютон]]
[[mr:आयझॅक न्यूटन]]
[[ms:Isaac Newton]]
[[mt:Isaac Newton]]
[[mwl:Isaac Newton]]
[[my:နယူတန်]]
[[mzn:نیوتون]]
[[nah:Isaac Newton]]
[[nds:Isaac Newton]]
[[nds-nl:Isaac Newton]]
[[ne:आइज्याक न्यूटन]]
[[new:आईज्याक न्युटन]]
[[nl:Isaac Newton]]
[[nn:Isaac Newton]]
[[no:Isaac Newton]]
[[nov:Isaac Newton]]
[[oc:Isaac Newton]]
[[om:Is’haaq Niiwtan]]
[[os:Ньютон, Исаак]]
[[pa:ਆਇਜ਼ੈਕ ਨਿਊਟਨ]]
[[pag:Isaac Newton]]
[[pam:Isaac Newton]]
[[pap:Isaac Newton]]
[[pcd:Isaac Newton]]
[[pih:Isaac Newton]]
[[pl:Isaac Newton]]
[[pms:Isaac Newton]]
[[pnb:آئیزک نیوٹن]]
[[pnt:Ισαάκ Νιούτον]]
[[pt:Isaac Newton]]
[[qu:Isaac Newton]]
[[rm:Isaac Newton]]
[[ro:Isaac Newton]]
[[roa-tara:Isaac Newton]]
[[ru:Ньютон, Исаак]]
[[rue:Ісаак Ньютон]]
[[sa:ऐसाक् न्यूटन्]]
[[sc:Isaac Newton]]
[[scn:Isaac Newton]]
[[sco:Isaac Newton]]
[[sh:Isaac Newton]]
[[si:අයිසැක් නිව්ටන්]]
[[simple:Isaac Newton]]
[[sk:Isaac Newton]]
[[sl:Isaac Newton]]
[[so:Isaaq Newton]]
[[sq:Isaac Newton]]
[[sr:Исак Њутн]]
[[stq:Isaac Newton]]
[[sv:Isaac Newton]]
[[sw:Isaac Newton]]
[[szl:Isaac Newton]]
[[ta:ஐசாக் நியூட்டன்]]
[[te:ఐజాక్ న్యూటన్]]
[[tg:Исаак Нютон]]
[[th:ไอแซก นิวตัน]]
[[tk:Isaak Nýuton]]
[[tl:Isaac Newton]]
[[tr:Isaac Newton]]
[[ug:ئىسساك نيوتۇن]]
[[uk:Ісаак Ньютон]]
[[ur:آئزک نیوٹن]]
[[uz:Isaac Newton]]
[[vec:Isaac Newton]]
[[vi:Isaac Newton]]
[[vls:Isaac Newton]]
[[vo:Isaac Newton]]
[[wa:Isaac Newton]]
[[war:Isaac Newton]]
[[wuu:牛顿]]
[[yi:אייזיק ניוטאן]]
[[yo:Isaac Newton]]
[[za:Isaac Newton]]
[[zh:艾萨克·牛顿]]
[[zh-classical:牛頓]]
[[zh-min-nan:Isaac Newton]]
[[zh-yue:牛頓]]

5 июн 2022, 06:07 өчен соңгы юрама

Исаак Ньютон
Туган телдә исем Isaac Newton
Туган 4 гыйнвар 1643(1643-01-04)
Вулсторп (Линкольншир)
Үлгән 31 март 1727(1727-03-31) (84 яшь)
Лондон, Англия
Күмү урыны Вестминстер аббатлыгы[d][1]
Яшәгән урын Англия[2]
Милләт инглиз
Ватандашлыгы Бөекбритания
Әлма-матер Королевская школа[d][2], Тринити көллияте[d][3][2], Тринити көллияте[d][2] һәм Кембриҗ университеты[4]
Һөнәре физик, математик һәм астроном
Эш бирүче Кембриҗ университеты
Сәяси фирка Виги[d]
Ата-ана
Гыйльми исем: математиканың Лукас прафисыры[d][3]

 Исаак Ньютон Викиҗыентыкта

Сэр Исаа́к Нью́тон (ингл. Sir Isaac Newton, 1643 елның 4 гыйнвары – 1727 елның 31 марты) – инглиз физигы, математигы һәм астрономы. Классик физикага нигез салучылардан берсе.

Ньютонның тормышы туганнан алып вафатына кадәр тулаем очраклылыкларга бай булган, алар исә закончалыкларга һәм логик ачышларга китергән дип санала. Бөтен дөнья галимнәре бүген дә Ньютон-Лейбниц теоремасын, Ньютонның үзлелек законын, Ньютонның беренче, икенче, өченче законнарын, интерполяцион формулаларын файдалана, ә Ньютонның бөтендөнья тартылу законы турында әйтеп тормасак да була. Алмагачтан өзелеп төшкән алма Ньютонны җисемнәрнең ирекле төшүе турында фикер йөртергә этәргән дигәннәрендә, чыннан да, хаклык бар, дип искәртә Calend.ru.

Астрономиягә кертеме

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Күп еллар дәвамында җисемнәрнең, аерым алганда, Айның Җир тирәли һәм планеталарның Кояш тирәли хәрәкәтен өйрәнеп, Ньютон үтә дә кыю фикергә килә: “Галәмдәге барлык җисемнәр үзара бер-берсенә тартылалар”, - ди ул. Теләсә нинди ике җисем үзләренең массаларына туры пропорциональ һәм алар арасындагы ераклыкның квадратына кире пропорциональ көч белән бер - берсенә тартылалар.

Ньютонның төп ачышы – җисемнәрнең үзара тартылуы турындагы даһи фаразларында гына түгел, ул әлеге үзара тәэсирләрнең законын, дөресрәге, ике җисем арасындагы гравитация көчен исәпләү формуласын чыгаруга ирешә.

Хәтер

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ньютон тарафыннан эшкәртелгән закончалыклар, теорияләр соңгы гасырлар дәвамында сизелерлек тулыландырылса да, галимнәр, тикшеренүчеләр, студентлар һәм аспирантлар, гомумән, фән һәм экспериментлар белән кызыксынучылар ел да 4 гыйнварда Ньютон көнен – бөек инглиз галиме туган көнне билгеләп үтә. Бу көнне Ньютонның Лондондагы Вестминстер аббатлыгында урнашкан каберенә кешеләр күпләп килә.[7]

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ 1,0 1,1 https://www.francetvinfo.fr/monde/royaume-uni/stephen-hawking-sera-enterre-au-cote-de-newton-et-darwin-a-l-abbaye-de-westminster_2666542.html
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 https://www.biography.com/people/isaac-newton-9422656
  3. ↑ 3,0 3,1 Berry A. A Short History of Astronomy — London: John Murray, 1898.
  4. ↑ математика гаиләбелеме — 1997.
  5. ↑ 5,0 5,1 Geni — 2006.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 Kindred Britain
  7. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2015-05-05, retrieved 2013-04-18 

Шулай ук карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
 Бу мәкаләнең сыйфатын арттырыр өчен түбәндәгеләрне эшләргә кирәк?:


Commons
Commons
Викиҗыентыкта бу тема буенча
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Исаак_Ньютон&oldid=3520130