Albania（阿爾巴尼亞）

Gaga kska Owcow ka Albania, 41 00 N, 20 00 E ka gaga na nniqan.

Kana ka knlbangan na o 28,748 sq km（hangan na o Tg145）

(knlbanga dxgal o 27,398 sq km, knlbangan qsiya o 1,350 sq km).

Kana ka sejiqun o niqan 3,038,594 hiyi.

Gaga Tirana ka pusu alang paru, jiyax 28 idas 11 ka jiyax skrayan klwaan.

Manu ka dxgal Albania ga wada sugan 43.80% ka dxgal qpahan, 28.30% ka dxgal bbuyu, rahuq dxgal do niqan 27.90% na.

Bukung klwaan ta sayang o kiya ka Bujar Nishani, pnaah hngkawas2012 idas 7 jiyax 24pnrajing kmlawa klwaan.

cinkhulan sa knita’ sa brbiru’.

ArpaniyaKonhekow(kari Arpaniya: Republika e Shqiperise) shangan sa Arpaniya(kari Shqipëria), ga mniq alang Awcow tgnarac ni tghunac,kiya ka koka Parkanpantaw o gaga tgiril ni tgruma. Gsilung Arpaniya Cikyatriya ni Yawtlant ga embggay brah koka Itari, tgnunac na o nisu pllutuc Sila, Tonlinpey Mcitun, tgiril o lmutuc Montneykrow. Alang bi paru o Tnala, kana koka Tayma niya o AL. mccbu sida Arpaniya dhiya o Sehweycui koka dhiya.

Ruwan ska koka Awco o alang Arpaniya uxay ka malu bi ni uxay egu ka ngngaln dha hbngan qnpahan uri, binaw snduray daw wada malu nari da. Paah hngkawas 2009 daw puman Peye ka Arpaniya da. Hnkawas 2009 cida Arpaniya kiya enduwa bi sumau Peyyey da. Hnkawas 2014 matatr idas, koka Omon o nglan dha ngaaw koka Omon ka Arpaniya, kiya saw hngkawas 2018 mataru idas daw srwaun ka Arpaniya saw hngkawas 2019 mataru idas kiya prajin enpssilin da.

Hata Arpaniya o niqan kingal rnsuhan mqaluh Qdiraw dah ka tunux na, spuda paah 15 jiyax siida mhmuk ingkan Skantpey bukun miyah knrmux alang Awtuman, kiya qdiraw niin o ririh pkla sa niqan bi pahun /uka pspngan seejiq dalang ka Skant nii msa, kiya Arpaniya o “alang qdiraw dgiyaq” sun dha mhangan .

行政區劃 qqpahun

Kana bi knlladan Arpaniya o niqan 28,748 pinpankonri (11,100pinfaningri), snaka 12 alang. Nii o qqpahan dealang ka hini, qqpahun cingcenci oniqan61 alang (“Bashkia」”) . dhoq hnkawas 2000,36 dxgal o sbgay dha Arpaniya musa qmlahang 12alang(「”Rrethe”) . 12 alang nii o pnhyugan dha hnkawas 2000 mapitu idas 31 jiyax, pryuhun dha 36 alang.

Bkun Arpaniya o paah hnkawas 2015 prajil puda bgurah nniqa qqpahan, au mnrngaw na qqphun alang o wada na lihu 61 da, wada laxan ka qqpahan dxgal nogyo (“Komuno”). Saw ciway na hari saw alang brnux o ga dha snakun kingal kumi alang ni alang (“Lagje ni Fshat”). Kana bi koka o niqan 2980 kimhal kumi alang ni alang, sbiyaw o shaman nniqan(“Lokolitete”). Lalang paru brnux qlangan Arpaniya nii o kiya tumalu di nniqn qqpahun, kiya saw benri bukun qmlahang ni skining qqpahun uda alang. Bukun Arpaniya o wads na brnahun puda ka qqpahun ga spuda saw qmlahan alang brnx ni nogyo ka duma qqpahun, Brah saw hnkawas nii wada brnahun ni pryuxan bukun ka pusu bi alang, ngalun ka snalu Koncan jiyax sbiyaw saw smudan ni ini knttuku saw snalu dha sapah o qduun hmrah ni enbarah phiyu dungan ni kiya saw wada enpuroq mnaqah bi ni dkruk ka qnabir omrnahan rmisoh panki Dungan, kiya spuda phiyuTconhey Cencufhonke prana knmalu alang paru brnux.

氣候karac

Spuda psnanak karac Kepen, kana alang Arpaniya o psnakan rima klgan ka karac. Kana ka karac saw Ticonhey、karac Yajetay ni mmhuriq、karac Hayansin、karac mmuhun Tarusin ni karac hukisin. Yasa dxgal Arpaniya sqyaan paah bgihur alang ka Yatriya ni Ayawniya, kiya misa o muhun bi rbagan o ida sbgihur di uri, duri o yaa mququy bi ka dxgal Arpaniya htran na ka bghur gsiling mrmux dxgal alang brnux, dxgal alang brnux misan do mskuy bi rbagan do ida mtalux bi. Ka na dalang o ga mniq babaw Conweytu niya, kiya lhan bi ka spac pryuxan karac. Quri karac dxgal sipaw o saw karac Ticonhay kiya, ga mnuq mququy dxgal o Tarusin muxul na karac. Ga sipu Cipu mtruma na dxgal ni ga mququy dgiyaq knmuhul na o paah girir mquri hunac ni paah narac mquri tgdaya mrana. Ska ni tgdaya saw drnux kntlxan misan o mskuybi niqan 0 °C（32 °F）hari, rbagan paru bi kntlxan na o 24 °C（75 °F）hari, mquri tgruma na dxgal brnux o mskuy bi knskiyan na o 5 °C（9 °F）hari, rbagan paru bi kntlxan na o 30 °C（86 °F）hari, rbagan siida, kana bi koka kntlxan na o sa paru 5 °C（9 °F）, ciway hari ka misan.

Knkingal hnkwasan pniyah na qsiya Arpaniya o 1,000konri（39.4ingcun）dhuq1,500konri（59.1ingcun）ruma, Napu mtruman bi dxgar pniyax na qsiya spnhan o ciway hari kiya, peypu o egu hari kiya . Misan sida pnyahan na quyux ni huda alang Arpaniya yaa 95％ , quri alang peypo ni alang tonpo tququy dxgal pniyah na jiyax quyux ni huda o egu hari kiya, drnux dxgal nanpo ni dxgal sipaw o pniyaxh na jiyax quyux ni huda o ida ciway hari kiya, duma dgiyaq alang peypo ni tonpo niqan karac paru bgihur ni quyax, saw mssiyaw dxgal sipo o ado daan paru bi knskiyan, kiya yahan miyuk enbiyax bi bgihur, rbagan sida uxay wana dxgal dgiyaq kana dow ida daan msilux bi ni mddngu bi, (wana nanaq dgiyaq tonpo ni niqan pnttna na alang paru drnux, saw ka Peysekpi、krca、kuks) ini hari qtai qmuyux, kana bi do qmuyux babaw ska hidaw saw mssriyux ka kntilux na kiya tnais mbruwa ni qmuyux. Ana uka tdus bi qtaan pntasan pnyahan knegu qsiya saw enpqita karac Arpaniya, binaw daan smpgu ka ini pntna pnyahan na qsiya do ida egu bi ka ini pntna na, knkingal kngkawas pntna na o yaa 1,800konri（70.9ingcun）, yabi musa dhuq 2,550konri（100.4ingcun）.

Binaw, Arpaniya saw dgiyaq ga sipu Arpeys o kana alang Awco kiya msmur balay, knkingan hnkawas pncingan qsiya quyax o 3,100 mm（122.0ingcun）. Mkllu dxgar pncinga na qsiya quyux o qmita pryuxan karac tduwa priyux paru bi uri, conpu tququy dxgal dqiyaq o pncingan na qsiya quyux o ini kala dgiya ququy peypu. Ini pntna ka dxgal o ini naq pntna ka kpnryuxan na piyah qsiya quyax uri, binaw priyux ka karac o pnyahan na kngu qsiya qnyuxan o ida mtna kana, misan o egu bi quyux ni huda rbagan o mddngu ni uka hari quyux saw nii dha kluwan. Hkawas 2009, kumi kenkiyo paru pyasn Krotow mhiq ruwan dgiyaq Arpaniya Arpeys qmita spac ciway yayung huda. Ciway yayung huda nii o gaga mniq 2000 Konc (6,600ingc) msturun llbu na hari dgiyaq, saw nii Conweytu qnququy dxgal niqan yayung huba o ida burux kingal bi.

政治qphun seyhu

Arpaniya o ga puda Ihuy Mingcuc ni Totanc. Bukun o kiyaqbsuran koka, Conri o kiya tunux bi seyhu, spuda Ihey（Kuvendi）pnuda senkyo kiya phyuyan dha. Nihey 140 pusu bi empqpah seejiq nii o mnuda senkyo seejiq Arpaniya, jiyax qpahuin o spac hngkwas. Pndaan Bukun wada mangan Conri daw phyugun muda qphu Pucan da.

憲法Senfa

Hngkawas1946 taru idas Csenhuyi Arpaniya wada smrwaan puda Konhkow tukingal Senfa . Hngkawas 1976 maxal dha idas pryuhan hangan saw Arpaniya Jenminkonhkow” dadaw na daw hueyi o wada dha srwaun msa “Arpaniya Sehueycuiminhekowsenf”. Hici di hngkawas 1990 kiya prajil puda egu kumi daw, kiya qpahun Senfa nii o htran puda da. Hngkawas 1991 rima idas, nkaygi Asowcey totan smruwa puda “Senfayawce” ,paan hngkawas 7 daw ringji puuda Senfa da. Hngkawas 1998 maxal kingal idas maxal dha jiyax, muda puda buurah na Senfa Cenming konceycenmingkoncey, 50.57% seejiq sanka meyyaq kipu, smruwa kska hiya o niqan 93.5%, pntna na hiya hngkawas 11 idas 12 jiyax, ngalan bukun Arpaniya siida Leyjeypu .Maytani matas bgurah Senfa, bgurah “Arpaniya konhkow Senfa” enduwa puda.

政黨centan

Saying koka Arpaniya enda pbatas Centan o niqan 60 sngari, balay bi muda sanka ni muda uda senkyo o niqan 37Centan ni 1 ka Centanrenmon. Pusu di Centan niqan:

Arpaniya Sehueytan(ngalan Ccentan sayang)

Arpaniya Mingcutan(ngalan paru bi Cayyeytan sayang )

Arpaniya Sehueymingcutan

Arpaniya Konhetan

Arpaniya Singmingcutan

Arpaniya Mingcurenmontan

能源Nenyen/Denki

Pusu bi stmaan qsiya Arpahiya , saw babaw dxgal o pusu bi una kingal snala pndaan denki qsiya koka, spguun ka pniyah denki qsaia (kana knguu na Payfenpi). Snalu dha denki ni pndaan pnyahan na qsiya koka o yaa 95％. Kska hiya o niqan Fierza、Koman、Skavica ni Vau iDejës ga nhiq yayung Drin. Kasa mraban knmalu ka nniqa dxgal hiya, kiya ka yauyng hiya pnyahan na Denki koka o ida malu bi.

siya Heysan hiya msupu phiya kingal Hetencan, apaq wada egu ka pnspuwa smli ddaun saw patas binaw yaa daling heysan hiya o knttu niqa Runu kiya nisu dha saw qtaan na. Hngkawas 2009 dha idas, kaba Itari Enel piyah kari kika kiyaku daha mniq Arpaniya enphiyu kingan 800 Caw janmey Hacidensiyo, kiya piyah saw egu kluwa pnyahan denki.

Denk koka Arpqhiya, pusu dmuuy qphun nii o Noway Statkraft, saying siyaw Devoll River nisu phiyu dha Hacidenciyo Banjë ni Moglicë. Nasi hndu phiyu, kiya ddaan qsiya nii o maa mpququy bi sliyan qsiya koka ka nniqa ssliya qsiya . “ qsiya denki Tweyr” kiya paru bi qpahun denki Aarkenpentaw. Dha pusa bi Hacidensiyo nii o saw dhoq hngkawas 2016 nihngkawas 2018 daw qduun muda da. Hnduu do knkingal hngkawas o musa dhuq 729 Wat ka kngu pnyahan na, pn rana na denki Arpaniya o musa daling 17％。

外交Wayciyaw

Pah mcclux bi Tonomincuha ka hngkawas 1990 sida asi usa suupu huya ka Arpanya, Seyhu Arpaniya o ga na hrnasun ka mhmuk ni mhuru koka ka jiki Howca, muda mwaran rwahan na ka uda mquri qpahun nganguc. Paah hngkawas 1991 dhuq saying seyhu Arpaniya knttu muda uda qqpahun quri alang gaykoku, playu na puda ka koka Sifang，iyux puman mtuhuy Owmon, miing psruwa koka Omey saw priuux ka uda qqpahun ni uda qphun Seyhu,puman dmayaw ni ptbiyax Arpaniya ni kana koka Awcoida saw skingan supu muda, kla psbiyax pstkray ni mangan pnsruwa kana koka ka siyaw koka Ksowwe. Kiya Seyhu Arpahiya o enbiyah bi sanka msupu muda uda alang Tonnano, enbiyax bi cmikun muda uuda ni pkmalu pqqlahang ssiyaw koka dha uri, puda asw prana pkmalu ni supa muda koka saw hhiya, ptbyahun dha bi puda ka kumi kinu kana koka uda Wayciyaw . Kiya babaw Jenseykay egu koka ga puda psnakan egu uuda pssiling ka bukung、Seyh、Ihuey. Ga phdu matas egu bi kluwan bbrigan ni ssaan mhrapas , mhrikaw bi ka uda Wayciyaw nii. Dhuq saya, Arpaniya ni 150 nisa phiya mslupunegu bi koka, 48 ka kumi alang paru, hngkawas 1955 idas 12 jiyax14 Arpaniya gaga puman Lenhekow da. Hngkawas 2009 , Arpahiya owada muman Peye. Hngkawas 2014 idas 6 Arpaniya mepu wada men Omon hosiyen koka.

Mspais ciida, Arpniya o plalay phiyu pkmalu Slafu、Suren、Confajenminkonhkow ni koka Sehweycui,dha Amirika Cifan koka ga mpsriqu. Yaaga puda “ini psdalin Cui ni Tikocui”saw uda , plalay ppalah Nanslafu、Suren ni pkmalu Tayriku, kiya wada pxan pdruxan alang kana koka ka Arpaniya. Dhoq bi dukuy hngkawas 1985 dawkiya wada kndudulmalu da.

社會senhwey

Malu na bi ddidun saw uuqun ni sama Abura Arpaniya.

Arpaniya Weysnpu ga puda dmuuy Cenpaw . qtaan snpgan snpa Denseykay Weysencuc,saw hngkawas 2000 koka Arpaniya wada spngan hangan o nisa tgdrah 55 ka knmala uda kumi pqita naruh seejiq. Ananaq wada mqraq ka Koncancui cencien Arpaniya ana saw pqita dha uda narux o endaan phan muda mqraqir bi uri, binaw paah hngkawas 2000 dhuq saying o ida malu bi ni knttun priyu ka spita dha mnarux seeji. Saw hngkawas 2000 niqan 51 ka sapah empsapuh, kska hiya o niqan kaqtaan empsapuh empsapin seejiq ni Cuwankeses uri. Qtaan o Pusu bi hqilan seejiq o knarux Singhuansiton, babaw na dawnarux gaan. Hngkawas 2009 spac idas mhdu muda Kensa kana ka hiyi sejiq da, sbliqan bi pkla kana ka patas Weysentonci Arpaniya, ana saw snaw muda pkruc mqrijil, saw pangan laqi mi lnlamu ana uda, pusu bi wada madas hnqilan o narux urac dara ni qsahur, luqih, gang ni naruc daan hngak. Saying dow Arpaniya o waba seyko ini nab aka pkmalu ka nnaqah muru narux ni lnlanu knnarux uri.

Hngkawas 2009 spac idas mhdu muda Kensa kana ka hiyi sejiq da, sbliqan bi pkla kana ka patas Weysentonci Arpaniya, ana saw snaw muda pkruc mqrijil, saw pangan laqi mi lnlamu ana uda, pusu bi wada madas hnqilan o narux urac dara ni qsahur, luqih, gang ni naruc daan hngak. Saying dow Arpaniya o waba seyko ini nab aka pkmalu ka nnaqah muru narux ni lnlanu knnarux uri.

Saying daan snpuun ka bbaraw bi kndusan seejiq Arpaniya o hngkawas 77.8( hngkawas snaw 75.1, hngkawas qrijil o 80.7), ga mniq tg37 spgan, mhrinas duma koka omon, kana ka koka sloniya、aysaniya、 porang、siyonyari ni slowtak. Wada saw nedang radu koka Arpahiya spgan o hngkawas 2015knkingal hngkawas kingal kbkiyan pncingan rabu lqlaqi o niqan 12 seejiq ka wada neydan. Daan spssn koka owco, msuqi bi tnbnawan seejiq Arpahiya o ini kpiya kiya, yaa bi paah uqun Ticonhay ni luhay dha mkan saw Kenko na uuqun. Saying daan snpuun ka bbaraw bi kndusan seejiq Arpaniya o hngkawas 77.8( hngkawas snaw 75.1, hngkawas qrijil o 80.7), ga mniq tg37 spgan, mhrinas duma koka omon, kana ka koka

sloniya、aysaniya、 porang、siyonyari ni slowtak. Wada saw nedang radu koka Arpahiya spgan o hngkawas 2015knkingal hngkawas kingal kbkiyan pncingan rabu lqlaqi o niqan 12 seejiq ka wada neydan. Daan spssn koka owco, msuqi bi tnbnawan seejiq Arpahiya o ini kpiya kiya, yaa bi paah uqun Ticonhay ni luhay dha mkan saw Kenko na uuqun.

軍事uda mssaping

Arpaniya Pumen uuda mssaping（kari Arpahiya：Forcat e Armatosura të Shqipërisë，kntan snpu o FASH）kiya Arpahiya paah hngkawas 1912muruh dow enduwa bi maa Pumen uda mssaping, paru bi empdudu Arpahiya seejiq o concanmopu , tgruwan concanmopu daw Rucingsrinpu, howcin ni enpkuren ni emptgsa na.

Mniq hngkaws 2009 enbukuy puman Peyye, Aepaniya cinspumen musa saka Peye tingci puda ciyen ni kdhiyax puda saw kunren.

教育 kiyowku

Mniq hngkawas 1991wada mtusin ka Koncancuicencan Arpahiya daw, sangan dah ni srngaw kana seejiq ka uda ttsa pyasan paah hngkawas 8 pdhqun bbaraw hngkawas 10 ka qqpah nii. Hngkawas 1992 Arpaniya saw hnlawas 1997 smisi mspaia ni msnun miya ka mqkaqir Kokoncsi koka Arpaniya, kiya saw sstsa patas ni qqlahang sapah pyasan o wada mrudu kana da. Sstsa patas ni ddiyu qqaya o wada sliqan kana kiya ni maka ini daka ka ddiyun stsa uuda sapah pyasan kiya ida hmici paru bi snliqan na, saw nii kiya ptutuy bi koka Itari miyax dmayau mgay ddidun qqiya. Dhuq hici bi hngkawas 1990, egu bi sapah pyasan prajil phiyu, kiya wada pkmalu ssan smluhay lqlaqi. Paru bi pryuhan o kiya ka paru bi alang brnux, saw gaga Tinala、Tulas ni Skutay.

Kana ka uuda kyoiku Arpahiya o Cawipu ni scenci skinin muda kiya. Pila ddiyun pyasan o pusu ida seyhu ka mgay, kana do snakan tauu klgan, kana ka Ciway spah pyasan（arsimifillorë）、Consey sapah pyasan（arsimi imesëm）ni Kawten sapah pyasan（arsimiuniversitarë）. Knddarasw kingal jiyax ppyasa o mtna bi damay tunux, kjiyax o paah mngari idas ni maxal idas daw prajil muyas da, duq mataru idas ni mpitu idas daw msangay da, duma daw dha ni taru idas kiya sngayan pyasan kiya. Kari Arpahiya kama konri sapah pyusan okiya pusa bi ttsaan dha kari. Paah lapi pyasan ciway icinense duq mngari pnyasan kiya asi bi ka pyasun kiya, mngari hngkawas pnyasan ka laqi pyasan daw asi ka mnda mangan sken malah matas, mnangan skeen ka laqi pyasa o kiya tduwa knttu musa muyas.

Consey o tduwa muyas kantan na ppyasan kiya, muyas kantan na hari ppyasan saw laqi pyasan Matura tduwa junbi sken musa muyas malu pnyasan , kiya diqan dha tduwa mangan uenpin Piyeycensu , mnangan uenpin Piyiycensu ka laqi pyasan daw tduwa musa muyas akawcon ni paru pyasan da. Seyhu A rpaniya ananq puda hngkawas2007” Kawten ciyawifa ” saw Porownimows, binaw qnpah nii o tduwa Konri ni sri, tduwa spuda Kawten ciyawifa kingl、dha、tart na Kawten ciyawi.

Arpaniya na senpngan saw mpscugo kngkawas omaxal taru kngkawas, mniq seykay emddku o tg25. Arpahiya mkla mita pntasan snaw o 99％，qrijil o 98.3％ kana snaw ni qrijil o 98.7％.

參考資料Patas saan qmita pnatas

https://zh.wikipedia.org/wiki/%E9%98%BF%E5%B0%94%E5%B7%B4%E5%B0%BC%E4%BA%9A