Portal:Yahudilik

değiştirGiriş

Bu portalde dini bayramlardan tarihteki Yahudi devletlerine; dini ve tarihi karakterlerden Yahudilik ile ilgili şablon ve kategorilere kadar çeşitli bilgiler ve bağlantılar bulunur.

Yahudilik, ilk olarak İbranilerin Kutsal Kitabı (Tanah) ile gelen, ardından da Talmud'da ve diğer kutsal metinlerde daha da kapsamlı bir şekilde incelenip yorumlanan inanç ve uygulamalar bütününe verilen addır. Yahudilik, İsrailoğulları (daha sonra da Yahudi ulusu) ile Tanrı arasındaki akde dayalı ilişki şeklinde kendini gösterir. İlk tek tanrılı din ya da dinlerden biri olarak kabul edilmekte ve halen günümüzde uygulanan en eski dini gelenekler arasında yer almaktadır. Tarihi, ilkeleri ve etiği ile Hristiyanlık ve İslamın yanı sıra, kimi semavi olmayan dinleri de etkileyen Yahudiliğin dini metinleri ve geleneklerinin birçoğu diğer semavi dinlerin de merkezinde yer alır. Batı Hıristiyanlığının temelini oluşturan Yahudilik birçok yönü ile laik Batı kavramları olan etik ve medeni hukukla da benzerlikler gösterir.

Gerek sonradan bu dine geçen gerekse doğuştan Yahudi ulusuna mensup olan (laikler de dahil), Yahudiliğin takipçilerine Yahudi adı verilir. Yahudi topluluğu, kutsal metinlerinde bir dinin takipçilerinden ziyade, bir ulus olarak tanımlanmalarından ötürü bir dinsel etnik grup olarak kabul edilir. Devamı...

değiştirDini bayramlar

Şabat • Roşaşana • Yom Kippur • Sukot • Simha Tora • Hanuka • Asara BaTevet • Tu Bişvat • Purim • Pesah • Şavuot • 9 Av • Şaloş Regalim

değiştirGaleri

Berlin Neue Sinagogu 'nun iç görünümü. 1856-1866 yılları arasında inşa edilmiş Berlin Yahudi cemaatinin ana sinagogu olan Berlin Neue Sinagogu 9 Kasım 1938'de Kristal Gece saldırısında ve II. Dünya Savaşı sırasında 22 Kasım 1943 tarihli Müttefik Devletlerin hava saldırısıyla ağır hasar gördü. Daha sonra 1958'de ön bölüm hariç yıkılan sinagog 1988-1993 yılları arasında restore edilip 1995'te kısmen açıldı. (Berlin Wilhelm Ernst & Sohn Verlag tarafından yayımlanmış Berlin und seine Bauten adlı kitaptan, 1896).

değiştirBunları biliyor muydunuz?

Question mark

Yahudiler için Tanrı'nın dilinin İbranice olduğunu?

Yahudiler için en önemli bayramın Yom Kippur olduğunu?

Tanrı'nın ismi olan Yhvh'nın yazılmasının ve söylenmesinin günah sayıldığını?

Yahudilik'te kotonla yünün aynı anda giyilmesinin günah olduğunu?

Tora'nın Tanrı tarafından Musa'ya yazdırıldığına inanıldığı ve buna rağmen Tora'nın sonunda Musa'nın ölümü anlatıldığını?

değiştirDini nesneler

Portal:Yahudilik/Dini nesneler/2

değiştirİsrailoğulları ve kabileleri

İsrailoğulları, İbrani din büyüğü ve atası, İbrahim'in torunu ve İshak'ın oğlu, Yakup'un oniki oğlunun soyundan gelenlere verilen isimdir. İbrahimi dinlerde Yakub'a Tanrı tarafından İsrail ismi verildiğine inanılır. Yakub'un on iki oğlunun soyundan gelenler On iki İsrail Kabilesi'ni oluşturmuşlardır.

Lea'dan oğulları: Ruben, Şimon, Levi, Yehuda, İssakar ve Zevulun.
Rahel'den oğulları: Yusuf ve Bünyamin.
Zilpa'dan oğulları: Gad ve Aşer.
Bilha'dan oğulları: Dan ve Naftali.
Lea'dan kızı: Dina Devamı...

Birleşik Monarşi sistemiyle yönetilen İsrail Krallığı'nda (M.Ö.1050 - M.Ö.930) her kabilenin kendine ait özerk bir toprağı bulunmaktaydı. Levi ve Yosef bu duruma istisnadır çünkü:

Leviler din işlerinden sorumluydu ve diğer kabilelerin din işlerini yürütmeleri için her kabile kendi topraklarından bir ya da birkaç şehri Levilere verdiler. Böylece Levilerin kendi özerk devletleri yerine diğer kabilelerin topraklarında özerk şehirleri oldu.
Yosef'in adına bir kabile yoktur; onun yerine Yosef'in iki oğlunun (Menaşe ve Efraim) adına iki kabile vardır. Böylece İsrail Krallığında Menaşe ve Efraim kabilelerinin toprakları oldu.

Böylece On İki İsrail Kabilesi denildiğinde iki ayrı anlam ortaya çıkmakta.

#	Geleneksel (Yakup'un oğulları)	Yöresel (Toprak sahibi olanlar)
1	Ruben	Ruben
2	Şimon	Şimon
3	Yehuda	Yehuda
4	İssakar	İssakar
5	Zevulun	Zevulun
6	Dan	Dan
7	Naftali	Naftali
8	Gad	Gad
9	Aşer	Aşer
10	Bünyamin	Bünyamin
11	Levi	Menaşe
12	Yosef	Efraim

Devamı...

değiştirYahudi devletler

Musa önderliğinde Mısır'dan çıkan İsrailoğulları Kenan topraklarına yerleşti. Uzun yıllar yan yana yaşayan İsrailoğulları'nın on iki kavmi birbirlerinden bağımsız olarak yaşıyordu. Dışarıdan gelen tehditler karşısında Şaul'un krallığı altında bu on iki kavim birleşip M.Ö. 1050'de İsrail Krallığı adında tarihte ilk defa bir Yahudi devleti kurdu. Davud ve Süleymanın da krallığını yaptığı bu devlet, Süleyman'ın M.Ö. 930'da ölümünden sonra ikiye bölündü. Devamı...

Tarihteki Yahudi devletlerin listesi

değiştirSeçilen konu

Eyüp kitabı, yedi oğlu ve üç kızı olan varlıklı ve aşırı derecede dürüst olan Eyüp isimli peygamberin hikayesini anlatır. "Çocuklarım günah işlemiş, içlerinden Tanrı'ya sövmüş olabilirler" diyerek, oğullarının günah işlemesinden korkan Eyüp, günahlarının bağışlanması için yakmalık sunu sunmayı adet haline getirdi. "Tanrı'nın oğulları" ve Şeytan Tanrı'nın karşısına çıkınca Tanrı onlara Eyüp hakkındaki fikirlerini sordu. Şeytan ise, varlığının çitlerle çevrelenip korunduğu ve kutsandığı gerekçesiyle Eyüp'ün Tanrı'ya sadık olduğunu, eğer bunlar elinden alınırsa Tanrı'ya söveceğini dile getirdi. Bunun üzerine Tanrı. Eyüp'ün dürüstlüğünü sınaması için Şeytan'a izin verdi.

Eyüp'ün tüm varlığı harap oldu; öküzleri ve eşekleri Sabalılar ve develeri Kildaniler tarafından çalındı, koyunları 'gökten düşen Tanrı'nın ateşi' ile telef oldu ve şiddetli rüzgar nedeniyle ilk oğlunun evi yıkıldı ve evin içindeki Eyüp'ün tüm soyu öldü. Bunun üzerine Eyüp, Tanrı'ya sövmedi; saçını sakalını kesti, giysilerini yırttı ve "Bu dünyaya çıplak geldim, çıplak gideceğim. RAB verdi, RAB aldı, RAB'bin adına övgüler olsun!" dedi.

Eyüp, Tanrı'ya sitem etmeden felaketlere katlanırken Şeytan ona kişisel zarar vermek için yalvardı. Tanrı, Eyüp'ün hayatına dokunmadığı sürece Şeytan'a izin verdi. Bunun üzerine Şeytan, Eyüp'e korkunç çıbanlar verdi; küllerin içinde oturan Eyüp kırık bir çömlek ile derisini kazıdı. Karısının "Tanrı'ya söv de öl bari" demesi üzerine Eyüp cevap olarak "Nasıl olur? Tanrı'dan gelen iyiliği kabul edelim de kötülüğü kabul etmeyelim mi?" dedi. Devamı...

değiştirSözler

“

Hiçbir antik toplumun tarihi Yahudilerinki kadar garip değildir... Hristiyanlık öncesi dinler yok olup gittiler fakat antik bir din olan Yahudilik hala varlığını sürdürmekte... Yine gariptir ki bugün hayattaki dinler Yahudiliğin dini fikirleri üzerine kurulmuştur... Asıl soru "Ne oldu?" değil "Neden böyle oldu?", "Yahudilik hala nasıl hayatta?"

”

T. R. Grover

değiştirSeçkin ve kaliteli içerik

Seçkin maddeler	Seçkin listeler	Kaliteli maddeler
Belgesel hipotez Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin tarihi	İstanbul'daki sinagoglar	Kayıp On Kabile

Seçkin resimler
Golda Meir, İsrail'in ilk kadın başbakanı Yahudi aktris ve müzisyen Barbra Streisand, 1962 Yom Kippur'da sinagogda dua eden Yahudiler Hamursuz bayramı için hazırlanan, Seder adı verilen sofra	B'nai B'rith'e ait bir üyelik sertifikası, 1876 Güneybatı istikametinden Kudüs Kudüs panoraması Yahudi fizikçi Albert Einstein I. Dünya Savaşı'nda gıda yardımı için asılan Yidiş dilinde bir poster Dreyfus davasına atfen Emile Zola'nın yazısı	Varşova Gettosu Ayaklanması Buchenwald Toplama Kampı, 1945 Hocalarından ders alan Buhara Yahudileri Berlin Neue Sinagogu Göttingen Sinagog Anıtı	Yidiş dilinde "Çocuk Köleliğini Durdurun" sloganı Enver Sedat ve Menahem Begin Washington'daki Kongre'de 23. Mezmur betimlemesi Ebensee toplama kampı Kudüs'ün Zeytin Dağı'nda Avustralya süvari kampı Edward Teller

değiştirKutsal şehirler

Kudüs'teki Ağlama Duvarı

değiştirYahudi dilleri

Yahudiler tarih boyunca farklı diller konuşmuşlar ve bu dillerde eserler vermişlerdir. Günümüzde Yahudiler, birinci dil olarak bulundukları ülkenin dilini konuşurlarken, ikinci dil olarak İbranice, Yidiş, Ladino, Aramice, Yahudi Arapçası, Karayca gibi kendi orijinlerine uygun Yahudi dillerinden birini konuşurlar. Devamı...

Ayrıca Yahudi dillerinin bir listesi de buradadır.

değiştirEtnik bölünmeler

Afrika: Berberi Yahudiler • Falaşa • Magrebim
Asya: Bney Menaşe • Buhara • Koçin Yahudileri • Paradesi Yahudileri
Avrupa: Aşkenaz • İtalkim • Sefarad
Kafkas: Cuhoro • Gurjim • Karaylar
Orta Doğu: Arap Yahudileri • Kürt Yahudileri • Mizrahi • Musta'arabim • Parsim • Romanyot • Samaritler • Temani

değiştirMusevi hayatı

Her Yahudinin doğumdan ölümüne kadar geçen sürede dini açıdan dönüm noktaları vardır ve bunlar özel törenlerle kutlanır. Yeni doğan kız çocuklara İsim koyma töreni düzenlenir, erkek çocukların ismi ise sekiz günlükken yapılan sünnet töreninde verilmesi ise bir gelenektir. Doğal yolla doğan ilk çocuk erkek ise ve dedelerinden hiçbirisi Kohen veya Levi değil ise bebeğe otuz günlükken Pidyon töreni düzenlenir. Ergenlik çağına gelen erkek çocuklara (genellikle on üç yaşında) Bar Mitsva yapılır, kızlar için yapılan Bat Mitsva töreninin ise zorunluluğu yoktur; bunun yerine adet dönemine başlayan kızlara Nida adı verilen seremoni yapılır. Evlilik çağına gelenler eğer hala bekarlarsa Şiduh denilen çöpçatanlık yoluyla eş aramaya çalışırlar. Vefat durumunda ise Yahudi geleneklerine uygun olarak cenaze töreni düzenlenir.

değiştirKategoriler