İçeriğe atla

Anten Galaksileri

Koordinat:Sky map 12sa 01d 53,0s; -18º 52' 10″
Vikipedi, özgür ansiklopedi
(NGC 4039 sayfasından yönlendirildi)
Anten Galaksileri (NGC 4038/39)
Hubble Uzay Teleskobu tarafından elde edilen NGC 4038 (üstte) ve NGC 4039 (altta) görüntüsü
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızKarga[1]
Sağ açıklık (α)12sa 01d 53,0s
12sa 01d 53,6s[2]
Dik açıklık (δ)-18° 52′ 10″ / -18° 53′ 11″[2]
Galaksi sınıfıSB(s)m pec
SA(s)m pecLINERSbrst[2]
Görünür büyüklük (V)11,2 / 11,1[2]
Yüzey parlaklığı (SB)12,1 / 12,1[3][4]
Görünür boyut (V)5,2′ × 3,1′ / 3,1′ × 1,6′[2]
Özellikler
Kırmızıya kayma (z)0,005417 / 0,005474[2]
Helyo dikey hız ()(1624 ± 5) / (1641 ± 9)[2]
Mesafe88,71 MIy (27,2 Mpc) / 88,38 MIy (27,1 Mpc)[2]
Dikkate değer özelliklerEtkileşen galaksiler
Keşif
William Herschel (1785)
Katalog belirtmeleri
NGC 4038 / 4039 • GC 2670 / 2671 • Arp 244 • ESO 572-47 / 572-48 • H 4.28.1 / 4.28.2 • h 1052 / 1053 • MCG -3-31-14 / -3-31-15 • PGC 37967 / 37969 • UGC 264 / 265 • VV 245
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Anten Galaksileri (ayrıca NGC 4038/NGC 4039 veya Caldwell 60/Caldwell 61 olarak da bilinir) Karga takımyıldızında yaklaşık olarak 88,71 MIy (27,2 Mpc) uzaklıkta bulunan etkileşim halindeki bir gökada çiftidir. Şu anda, gaz ve toz bulutlarının dolanık manyetik alanlarla çarpışmasının hızlı yıldız oluşumuna neden olduğu bir yıldız patlaması (starburst) aşamasından geçmektedirler. Her ikisi de William Herschel tarafından 7 Şubat 1785 tarihinde keşfedilmiştir.[5]

Genel bilgi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Her iki gökadan da dışarı fırlatılan, böcek antenlerine benzeyen yıldız ve toz akıntıları. Anten Gökadaları adı, bu benzerlikten gelmektedir.

31 Crateris'in 0,25° kuzeyinde ve Gama Corvi'nin 3,25° güneybatısında yer alan[6] Anten gökadaları, bir gökada çarpışması sonucu ortaya çıkmıştır. Diğer beş adet gökadayla birlikte NGC 4038 grubu'nda yer alan bu iki gökada, çarpışma sonucunda fırlatılan yıldız, gaz ve tozdan oluşan iki uzun kuyruğun bir böcek antenini andırması nedeniyle Anten Gökadaları olarak adlandırılmıştır.

İki gökadanın çekirdekleri tek bir dev gökada oluşturmak üzere yol almaktadır. Gökadaların pek çoğu hayatlarında en az bir kez çarpışmaya maruz kalır. Bu, gelecekte muhtemelen bizim Samanyolu gökadamızla Andromeda gökadasının çarpışması ile de olacaktır. Bu çarpışma ve birleşme sıralaması (Toomre dizisi), özellikle Anten Gökadaları'nın "anten" yapısının başarılı bir şekilde modellenmesiyle kısmen geliştirilmiştir.

Yakın tarihli bir çalışma, bu etkileşim halindeki gökadaların Samanyolu'na önceden düşünülenden daha yakın olduğunu, 65 milyon ışık yılı yerine 45 milyon ışık yılı uzaklıkta olduğunu ortaya koymuştur.[7]

Anten Gökadaları, muhtemelen iki gökadanın çarpışması sonucunda oluşmuş nispeten genç ve büyük bir küresel küme topluluğunu da barındırmaktadır.[8] Bu kümelerin genç yaşı, çoğu bilinen küresel kümenin (yaklaşık 12 milyar yıl) ortalama yaşına zıtlık oluşturmaktadır. Küresel kümelerin oluşumunun gökadaların çarpışmasıyla ortaya çıkan şok dalgalarının büyük ve yoğun moleküler bulutları sıkıştırması sonucunda başladığı düşünülmektedir. Çöken ve sıkışan bulutların en yoğun bölgelerinin bu kümelerin oluşum yeri olduğu kabul edilmektedir.

NGC 4038 gökadasında oldukça fazla sayıda yaklaşık 53 tane Sefe değişeni bulunmaktadır.[9]

Süpernovalar

[değiştir | kaynağı değiştir]

NGC 4038'de dört adet süpernova gözlemlenmiştir:

  • SN 1974E (tip bilinmiyor, parlaklık: 14 kadir),[10] 21 Mart 1974'te Miklós Lovas tarafından keşfedildi.
  • SN 2004gt (tip Ic, parlaklık: 14,9 kadir),[11] 12 Aralık 2004'te Berto Monard tarafından keşfedildi.[12]
  • SN 2007sr (tip Ia, parlaklık: 12,9 kadir),[13] 18 Aralık 2007'de Catalina Sky Survey tarafından keşfedildi.[14]
  • SN 2013dk (tip Ic, parlaklık: 15,8 kadir),[15] 22 Haziran 2013'te CHASE Projesi (Şili Otomatik Süpernova Araştırması) tarafından keşfedildi.[16]

NGC 4039'da bir adet süpernova tespit edilmiştir:

Geçmiş

[değiştir | kaynağı değiştir]
Görünür ışıkta HUT tarafından elde edilen görüntü (mavi), yeni oluşmuş genç yıldızları göstermektedir. Bu görüntü, yeni yıldızların oluştuğu yoğun ve soğuk gaz bulutlarını gösteren Atacama Large Millimeter Array'den (ALMA) elde edilen bir radyo görüntüsü ile (kırmızı, pembe ve sarı) üst üste bindirilmiştir.

Anten Gökadaları yaklaşık 1,2 milyar yıl önce sarmal gökada NGC 4038 ve çubuklu sarmal gökada NGC 4039 olarak iki ayrı gökadaydı.[19] 900 milyon yıl önce gökadalar birbirlerine yaklaşmaya başladılar ve NGC 2207 ile IC 2163'e benzer bir görünüm aldılar. 600 milyon yıl önce birbirlerinin içinden geçtiler ve Fare Gökadalarına benzer bir hal aldılar. 300 milyon yıl önce Anten'in yıldızları savrulmaya başladı. Günümüzde, fırlatılan yıldızlardan oluşan iki akıntı orijinal gökadalardan çok daha uzağa uzanarak "anten" şeklini meydana getirmiştir.[20]

400 milyon yıl içinde Anten'in çekirdekleri çarpışacak ve etrafında yıldızlar, gaz ve toz bulunan tek bir çekirdek hâlini alacaktır.[21] Yapılan gözlemler ve simülasyonlar Anten Gökadaları'nın sonunda eliptik gökada hâlini alacağını düşündürmektedir.

X ışını kaynağı

[değiştir | kaynağı değiştir]

Chandra X-ışını Gözlemevi Anten Gökadaları'nı analiz ettiğinde büyük miktarlarda neon (Ne), magnezyum (Mg) ve silisyum (Si) içeren bölgeler bulundu. Bu gibi ağır elementler, (bildiğimiz anlamda) yaşam içerebilecek gezegenlerin oluşması için gereklidir. Görüntülenen bulutlar, Güneş'ten 16 kat daha fazla magnezyum ve 24 kat daha fazla silisyum içermektedir.

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ R. W. Sinnott (1988). The Complete New General Catalogue and Index Catalogue of Nebulae and Star Clusters by J. L. E. Dreyer. Sky Publishing Corporation and Cambridge University Press. ISBN 0-933-34651-4. 
  2. ^ a b c d e f g h "NASA/IPAC Extragalactic Database". NGC 4038/39 için sonuçlar. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2006. 
  3. ^ "Revised NGC Data for NGC 4038". SEDS. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2025. 
  4. ^ "Revised NGC Data for NGC 4039". SEDS. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2025. 
  5. ^ "Corvus". Universe Today. 16 Haziran 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2006. 
  6. ^ O'Meara, Stephen James (2002). The Caldwell Objects. Cambridge University Press. ss. 240-43. ISBN 978-0-521-82796-6. 
  7. ^ "The Antennae Galaxies Found To Be Closer To Us". Space Daily. 12 Mayıs 2008. 16 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008. 
  8. ^ Van Den Bergh, Sidney (2001). "van den Bergh, How Did Globular Clusters Form?". The Astrophysical Journal. 559 (2): L113-L114. arXiv:astro-ph/0108298 $2. Bibcode:2001ApJ...559L.113V. doi:10.1086/323754. 
  9. ^ "NGC 4038". SIMBAD. Centre de données astronomiques de Strasbourg. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  10. ^ "SN 1974E". Transient Name Server. IAU. 26 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2024. 
  11. ^ "SN 2004gt". Transient Name Server. IAU. 3 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2024. 
  12. ^ Monard, L. A. G.; Quimby, R.; Gerardy, C.; Hoeflich, P.; Wheeler, J. C.; Chen, Y. -T.; Smith, H. J.; Bauer, A. (2004). "Supernovae 2004gt, 2004gu, 2004gv". International Astronomical Union Circular (8454): 1. Bibcode:2004IAUC.8454....1M. 
  13. ^ "SN 2007sr". Transient Name Server. IAU. 27 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2024. 
  14. ^ Drake, A. J.; Djorgovski, S. G.; Williams, R.; Mahabal, A.; Graham, M. J.; Christensen, E.; Beshore, E. C.; Larson, S. M. (2007). "Supernova 2007sr in NGC 4038". Central Bureau Electronic Telegrams. 1172: 1. Bibcode:2007CBET.1172....1D. 
  15. ^ "SN 2013dk". Transient Name Server. IAU. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2024. 
  16. ^ Carrasco, F.; Hamuy, M.; Antezana, R.; Gonzalez, L.; Cartier, R.; Forster, F.; Silva, S.; Ramirez, R.; Pignata, G.; Apostolovski, Y.; Paillas, E.; Varela, S.; Aros, F.; Conuel, B.; Folatelli, G.; Reichart, D. E.; Haislip, J. B.; Moore, J. P.; Lacluyze, A. P.; Vinko, J.; Marion, G. H.; Silverman, J. M.; Wheeler, J. C.; Szalai, T.; Quimby, R. (2013). "Supernova 2013dk in NGC 4038 = PSN J12015272-1852183". Central Bureau Electronic Telegrams. 3565: 1. Bibcode:2013CBET.3565....1C. 
  17. ^ "SN 1921A". Transient Name Server. IAU. 28 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2024. 
  18. ^ "SN 1921A". SIMBAD. Centre de données astronomiques de Strasbourg. Erişim tarihi: 10 Aralık 2024. 
  19. ^ J. E. Barnes; L. Hernquist (1992). "Dynamics of interacting galaxies". Annual Review of Astronomy and Astrophysics. 30 (1): 705-742. Bibcode:1992ARA&A..30..705B. doi:10.1146/annurev.aa.30.090192.003421. 
  20. ^ Henderson, Edward (18 Aralık 2019). "Caldwell 60/61". NASA. 18 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 
  21. ^ Wilkins, Alasdair (5 Ağustos 2010). "Antennae Galaxies are slowly colliding in beautiful chaos of black holes". Gizmodo. 9 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Kasım 2021. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Anten Galaksileri ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Anten_Galaksileri&oldid=34585911" sayfasından alınmıştır