İçeriğe atla

Maximilien Robespierre

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Maximilien Robespierre
Maximilien Robespierre (1790'larda)
DoğumMaximilien François Marie Isidore de Robespierre
6 Mayıs 1758(1758-05-06)
Arras, Artois, Fransa Krallığı
Ölüm28 Temmuz 1794 (36 yaşında)
Place de la Révolution, Paris, Fransa
Ölüm sebebiGiyotinle idam
Defin yeriParis Yeraltı Mezarlığı
MilliyetFransız
Etnik kökenFransız
VatandaşlıkFransa
EğitimParis Üniversitesi
MeslekAvukat
Etkin yıllar1789-1794
DönemFransız Devrimi
Siyasi partiMontagnardlar
HareketJakobenler
DinDeist
İmza

Maximilien de Robespierre ya da Maximilien Robespierre, (6 Mayıs 1758 – 9 Thermidor, Yıl II [28 Temmuz 1794]) 6 Mayıs 1758'de Arras'ta doğan ve 10 Thermidor, Yıl II'de (28 Temmuz 1794) Paris'te Devrim Meydanı'nda giyotinle idam edilen Fransız avukat ve siyasetçidir. Fransız Devrimi'nin önde gelen isimlerinden biriydi ve dönemin en tartışmalı figürlerinden biri olmaya devam etmektedir.

Maximilien de Robespierre beş çocuğun en büyüğüydü. Altı yaşındayken annesini kaybetti. Babası evi terk etti ve o andan itibaren Maximilien'e anne tarafından büyükbabası baktı. Paris'teki Collège d'Arras ve Collège Louis-le-Grand'daki eğitiminin ve hukuk diplomasının ardından avukat oldu ve 1781'de Artois il konseyine katıldı ve bir süre piskoposluk mahkemesinde yargıç olarak görev yaptı.

1789'daki Genel Kurul'da Üçüncü Meclis'ten milletvekili seçildi ve kısa sürede Kurucu Meclisteki "demokratların" önde gelen isimlerinden biri haline geldi; ölüm cezasının ve köleliğin kaldırılmasını, beyaz olmayanlara, Yahudilere ve aktörlere oy hakkı verilmesini, genel oy hakkını ve sansürcü oy hakkına karşı eşit hakları savundu. Uzlaşmazlığı kısa sürede kendisine "Yozlaştırılmaz, Bozulmaz" anlamındaki l'Incorruptible lakabını kazandırdı. Başından beri Jakoben Kulübü'nün bir üyesi olan Robespierre, giderek kulübün önde gelen isimlerinden biri haline geldi.

1792'de Avusturya'ya karşı savaşa karşı çıktı, La Fayette'e karşı çıktı ve 10 Ağustos 1792 Ayaklanması'nı destekledi. Ayaklanan Paris Komünü'nün bir üyesi olarak Ulusal Konvansiyon'a seçildi, burada Montagnardlar sıralarında oturdu ve Jirondenler'a karşı çıktı. 31 Mayıs ve 2 Haziran 1793 günlerinden sonra, 27 Temmuz 1793'te Kamu Güvenliği Komitesi'ne katıldı ve burada Birinci Koalisyon Savaşı ve olası iç savaş tehlikesi günlerinde devrimci bir hükûmetin ve Terör'ün kurulmasına yardımcı oldu.

1794 baharında Robespierre ve Kamu Güvenliği Komitesi'deki meslektaşları, Cordeliers Kulübü liderleri olan Hébertistleri, ardından Georges Jacques Danton'u ve Indulgentsleri tutukladı ve ardından iki "hizbin" liderlerini mahkûm edip idam etti. Daha sonra Hristiyanlıktan arındırma politikasına yardımcı oldu ve raportör olarak, Mutlak Varlık Kültü'nü ve Devrim Mahkemelerinin yetkisini arttıran Prairial yasasını kabul ettirdi.

8 Thermidor Yılı II'de (26 Temmuz 1794), eski Dantonculardan oluşan, görevdeki temsilcileri geri çağıran ve devrimci hükûmet içinde Genel Güvenlik Komitesi ve Kamu Güvenliği Komitesi'nden bazı meslektaşları tarafından oluşturulan çok sesli bir Montagnard koalisyonu tarafından saldırıya uğradı ve Kongre içinde izole edildi. Meclise görüşlerini kabul ettiremeyen ve muhalifleri tarafından konuşması engellenen Robespierre, 9 Thermidor'da kardeşi Augustin Robespierre ve arkadaşları Georges Couthon, Louis de Saint-Just ve Philippe-François-Joseph Le Bas ile birlikte tutuklandı. Bunun üzerine Paris Komün'ü ayaklandı ve onu serbest bıraktırdı, Konvansiyon ise onu kanun kaçağı ilan etti. Gece boyunca, silahlı bir birlik Robespierre'in destekçileriyle birlikte bulunduğu belediye binasını ele geçirdi. Belirsiz koşullar altında çenesinden yaralandı. Kimliği Devrim Mahkemesi tarafından doğrulandıktan sonra, 10 Thermidor günü öğleden sonra yirmi bir destekçisiyle birlikte giyotinle idam edildi. Ölümü, devrimci hükûmetin ve Terör Döneminin sonu olarak algılandı.

Robespierre şüphesiz Fransız Devrimi'nin en tartışmalı figürüdür. Onu kötüleyenler (Termidorcular, Üçüncü Fransız Cumhuriyeti'nin kurucuları ve François Furet'nin başını çektiği "liberal okulun" tarihçileri) Terör'ün ve Kamu Güvenliği Komitesi'nin otoriter yapısının kurulmasındaki rolünü vurgulamaktadır. Diğerlerine göre Robespierre, Terör'ün aşırılıklarını sınırlamaya çalışmış ve her şeyden önce barışın, doğrudan demokrasinin ve sosyal adaletin savunucusu, yoksulların sözcüsü ve Fransa'da köleliğin ilk kez kaldırılmasının mimarlarından biri olmuştur.

Robespierre entelektüel olarak Montesquieu'nun Kanunların Ruhu adlı eserinden etkilenmiştir. Marcus Porcius Cato ve Marcus Junius Brutus'un kahramanlıklarını öven antik metaforlarla dolu konuşmalarından da anlaşılacağı üzere, antik Roma'nın siyasi tarihi onu büyülemiştir.[1]

Ancak Arras milletvekili olarak Robespierre'in siyasi kültürünün temelinde Jean-Jacques Rousseau'nun çalışmaları yatıyordu. Toplumsal Sözleşme'den ve Niccolò Machiavelli'nin tiranlığı kınadığı Encyclopaedia'daki "Politik Ekonomi" maddesinden derin ilham almıştır.

Robespierre Mutlak Varlık Kültü'nün yaratıcısıydı. Her ne kadar 20 Prairial An II şenliklerinde, özellikle de kullanılan terminolojide (Evren, Yüce Varlık Tapınağı, evrensel kardeşlik vb. imalar) bazı masonik temalar göze çarpsa da, Georges Couthon gibi çevresindeki bazı üyelerin aksine Robespierre'in kendisi masonluğa katılmamıştır.[2][3]

Miras

[değiştir | kaynağı değiştir]

Robespierrizm, değişen bir gerçekliği belirtmek veya onun fikirlerini paylaşan kişileri tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Robespierre'in takipçisi olduğunu iddia edenler arasında İngiliz Çartist hareketi ve neo-Robespierrizm[4] olarak bilinen 1830'lu ve 40'lı yılların bazı Fransız cumhuriyetçileri ve sosyalistleri vardı, Devrimin parlamenter tarihi kitabının yazarı Étienne Cabet ve Fransız Devrimi'nin popüler tarihi kitabının yazan Louis Blanc, bunlardan bazılarıydı.

Robespierre'in Dostları derneği, Robespierre'in eserlerinin ve yaşamının anısını korumak için çeşitli görevler üstlenmektedir.[5]

George Sand, "gericiliğin iftiralarının" kurbanı olarak gördüğü Robespierre'i savunur. Lamartine'in yazılarından yola çıkarak, onu "en insancıl, terörün görünürdeki gerekliliklerine ve ölüm cezasının ölümcül sistemine doğası ve inancı gereği en düşman" ve aynı zamanda "devrimin en büyük adamı ve tarihteki en büyük adamlardan biri" olarak değerlendirir. Onun "hatalarını, yanlışlarını ve sonuç olarak suçlarını" kabul ederken, kendisine şu soruları sorar;

“ Ama tarih bize hangi fırtınalı siyasi kariyerde insanlığa karşı işlenmiş ölümcül bir günahtan arınmış tek bir adam gösterecektir? Richelieu, Sezar, Muhammed, 4. Henry, Saksonya Mareşali, Büyük Petro, Şarlman, Büyük Frederick, vs. vs. mi? Hangi büyük bakan, hangi büyük prens, hangi büyük kaptan, hangi büyük yasa koyucu doğayı ürperten ve vicdanı isyan ettiren eylemlerde bulunmamıştır? O halde neden Robespierre, talihsiz ırkımızın en yüce mücadele saatlerinde işlediği ya da maruz kaldığı tüm suçların günah keçisi olsun.[6] · [7] · Schmidt 2011, s. 308 „

Ayrıca Sefiller'de, devrimci öğrencilerin lideri Enjolras, Jean-Jacques Rousseau ve Robespierre'e duyduğu hayranlığı dile getirir. Victor Hugo, son romanı 1793 Devrimi'nde Fransız Devrimi'nin üç büyük figürü olan Marat, Danton ve Robespierre arasında (hayali) bir buluşma sahneler.[8] · .[9]

Onu konu edinen birçok tiyatro, roman olmasının yanında, birçok okula, yol ismine adını vermiştir. Adına dünyanın hemen hemen her yerinde, plaket, heykel ve büst bulunmaktadır.[10][11] · [12]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikisöz'de Maximilien Robespierre ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

Kaynakça

  1. ^ Nizar Ben Saad, Machiavel en France, des Lumières à la Révolution, Paris, L'Harmattan, 2007, 978-2-2960-3193-7, p. 223.
  2. ^ Şablon:Chapitre.
  3. ^ Şablon:Article.
  4. ^ Şablon:Ouvrage.
  5. ^ "Alcide Carton, citoyen de France et d'Arras". L'Humanité (Fransızca). 4 Mayıs 2023. 5 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ Şablon:Ouvrage.
  7. ^ Şablon:Ouvrage.
  8. ^ Llored 2019, s. 58-60.
  9. ^ Delphine Gleizes, « La construction des personnages dans Quatrevingt-Treize : types, postures, imagerie », Journée d’étude Quatrevingt-Treize de Victor Hugo, novembre 2015, Le Mans, France, Şablon:Lire en ligne.
  10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; traces isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
  11. ^ Şablon:Article.
  12. ^ [[#CITEREF|]], s. 450-454.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Maximilien_Robespierre&oldid=34411417" sayfasından alınmıştır