Kiriş (mimarlık)

Kiriş, yapılarda döşeme ve kullanım alanı yüklerini düşey taşıyıcılara (kolon) aktaran, mekanik olarak çubuk kabul edilen yapı elemanıdır. Betonarme yapılarda döşeme yüklerinin öncelikle kirişlere aktarıldığı ve kesme kuvveti ile moment tesirleri taşıyan kirişlerin bu kuvvetleri kolonlara aktardığı kabul edilir. Kirişlerin kolondan kolona olan boylarına kiriş açıklığı denir. Kiriş açıklığı arttıkça kiriş kesit yüksekliğinin arttırılması gerekir. Kirişte düşey deformasyonlar (sehim) kontrol altında tutulmalıdır. Aksi takdirde, yapı kullanım konforu azalacaktır.

Kiriş tipleri

Betonarme kiriş

Döşemelerden ve diğer kirişlerden aldığı yükleri, kolonlara veya taşıyıcı sisteme aktaran elemanlara betonarme kiriş denir.

Betonarme kiriş çeşitleri

• Basit kirişler: Kâgir yığma yapılarda iki ucu serbest şekilde mesnetlere oturan kirişlerdir. Bu tür kirişler mesnetlere en 20 cm oturmalıdır.
• Konsol kirişler: Bir ucu gömülü (ankastre), diğer ucu mesnetsiz (askıda) olan betonarme kirişlerdir. Bu tür kirişler genellikle balkonlarda, betonarme merdivenlerde ve bina çıkmalarında uygulanır.
• Devamlı kirişler: Yapılarda üç veya daha fazla mesnet üzerine oturtularak, iki veya daha fazla açıklıkla yapılan kirişlerdir. Bu tür kirişlere mütemadi kiriş de denir.
• Ters kirişler: Yapılarda döşemenin yükünü taşıyan kirişin, döşemenin altından sarkmaması isteniyorsa, kiriş döşemenin üzerinde yapılır. Bu tip kirişlere ters kiriş denir.
• Tablalı kiriş: Yapılarda döşeme altlarına konan ve döşeme ile birlikte dökülen kirişlere denir. Kirişin basınca çalışan alanını genişletmek için döşemenin bir kısmı kiriş ile birlikte çalıştırılır. Tablalı kirişler döşeme kenarında tertiplenir.