İçeriğe atla

Kings Canyon Ulusal Parkı

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Kings Canyon Ulusal Parkı
Kings Canyon National Park
Kings Canyon Ulusal Parkı'nda Dusy Havzası'nda bir gölet
Alan türü Ulusal Park
Devlet  ABD
Devlet ABD
Federasyon Kaliforniya
İl Fresno
İlçe Fresno, Tulare
Koordinatları K 36° 57' 00" B 118° 40' 00"
Karasal alanı 1 869,25 <süp>2</süp>
186 925
Kuruluş tarihi 4 Mart 1940
Ziyaretçi sayısı 566 810 (2011)
Kontrol kuruluşu Ulusal Park Hizmeti
İnternet sitesi http://www.nps.gov/seki

Kings Canyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinde Fresno şehrinin doğusundaki güney Sierra Nevada dağlarında bulunan, 1869,25 km² yüzölçümünü kapsayan, 4 Mart 1940'ta kurulmuş olan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park Sekoya Ulusal Parkı'nın kuzeyinde olup iki ulusal park birbiriyle ortak sınırları vardır. Bu nedenle ABD Ulusal Park Hizmeti bu iki ulusal park için tek birleşik idare uygulamaktadır.

Tarih

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ünlü General Grant Ağacı

Kings Canyon Amerika'ya yerleşen beyazlar tarafından 19. yüzyıl ortalarından itibaren bilinmekte idi. Fakat halkın ilgisini çekmesi John Muir adlı tanınmış doğasever yazarın 1973'te bölgeyi ziyaret edip bu bölgenin güzelliklerini övmesi ile olmuştur. Muir, Kings Canyon'un Yosemite Vadisi ile benzerliğini çok sevinmişti ve her iki doğa harikası vadinin de aynı doğa süreçleri ile ortaya çıktığını açıklamıştı. Diğer bir Amerikan çevre otoritesi olan Josiah Whitney ise her ikisinin de değişik depremler dolayısıyla ayrı zamanlarda ortaya çıktığını söylüyordu. Whitney'in teorisi uzun süre kabul gördü. Yapılan araştırmalardan sonra Muir'in teorisi doğrulandı; hem Kings Canyon hem de Yosemite Vadisi son Buz Çağı'nda ortaya çıkan çok masif ve geniş buzullar tarafından yeryüzünün kazılması ile ortaya çıkmıştır.

1933-1946 döneminde Birleşik Devletler İçişleri Sekreteri olan Harold İckes, Kings Canyon Ulusal Parkı'nı yaratmak için çalışmaya başladı. Çevreciliği ve doğa manzara fotoğrafları ile isim yapan fotoğrafçı Ansel Adams'ı diğer ulusal parklar yanında Kings Canyon ve bölgesinin de ayrıntılı fotoğraflarını çekmek için özel olarak görevlendirdi. Elde edilen fotoğraflar halka yayıldı ve yörenin doğa güzellikleri halkın büyük ilgisi çekti. Bu da Mart 1940'ta Kings Canyon'da yeni bir ulusal park kurulması için ABD Kongresi'nden yeni bir kanun geçmesinde önemli bir faktör oldu. Kings Canyon Ulusal Parkı, devasa sekoya ağaçlarını korumak için 1890'da General Grant anısına kurulmuş olan "General Grant Korusu" adlı koruluk ile Zumwald Merası'nın ilerisinde bulunan ıssız, izsiz dağlık arazilerle birleştirilmesiyle oluşturuldu.[1][2]

Kurulan bu ulusal park sadece Kings Canyon vadisini içermemekteydi. Bu nedenle 1950'li yıllara kadar Kings Canyon'un nasıl kullanılacağı tartışma doğuran, sonuçsuz kalan sorunlu bir konu olmuştu. Bazı kişiler kanyonun batı ağzına bir baraj yapıp kanyon vadisinin su ile doldurulmasını öngörmekteydiler. Diğerleri kanyon vadisini park olarak kullanma taraftarıydılar. Bu tartışma 1965'te alınan kararlarla sona erdi. Kings Canyon vadisi ve Tehipita Vadisi ulusal parka dahil edilip 1940'ta kurulan Kings Canyon Ulusal Parkı büyütüldü.

Coğrafya

[değiştir | kaynağı değiştir]
Kings Canyon Ulusal Parkı uydudan

Kings Canyon Ulusal Parkı iki kısımdan oluşmaktadır: Birinci kısım (ikinci kısımdan ayrık olan) "General Grant Korusu" adı verilen bir arazide birkaç devasa sekoya ağaçları korularından oluşur. Bu kısımda bulunan çok ünlü "General Grant Ağacı" adı verilen ağaç bulunmaktadır. Bu kısımda bulunan diğer bir arazi de "Redwood Dağı Korusu" olmakta ve bu koru 1.300 hektar arazide 15.800 tane (çapı 30 cm'yi aşan) dev sekoya ağaçlarını kapsamaktadır. Böylece "Redwood Dağı Korusu" dünyada hala elimizde kalan en büyük doğal dev Mamut ağacı korusu olmaktadır. Bu birinci kısımda 81.920 hektar arazide eskiden dikilip yetişmiş iğne yapraklı ağaçlar orman[3] ile karışık sekoya ağaçları korularını ihtiva eden Kings Canyon Ulusal Parkı ve Sequoia Ulusal Parkı bulunmaktadır. Ulusal parkların bu kısmında motorlu vasıtalar için kullanılabilen asfalt yollar bulunmaktadır.[4] Bu yollarla ulusal parkın halk tarafından kolayca erişilıp rahatça ullanılmasını sağlamaktadırlar.

Kings Canyon Ulusal Parkı'nın ikinci kısmı parkın alanının %90'ini kapsamaktadır. Bu ikinci kısım General Grant Korusu'nun doğusunda konumludur ve Kaliforniya'daki "Kings Nehri"'nin Güney Kolu ve Kuzey Kolu ile "San Joaquin Nehri"'nin Güney Kolu'nun kaynak bölgeleridir.

"Kings Nehri"'nin hem Kuzey Kolu hem de Güney Kolu büyük kanyonlar içinden geçmektedirler. Güney Kolu'nun kanyonunun bir kısmı Kings Canyonu olarak anılır ve bu canyon bu ulusal paaka ismini vermiştir. Kings Canyonu azami 2500m derinlikte olup ABD'de bulunan en derin kanyonlardan biri olma niteliğindedir.[5] Kings Canyon buzullar tarafından granit kayalardan oyulmuşlardır. Parkın arazileri genellik motorlu vasıtalara elverişli olmayıp ancak Kings Canyon ve yakınındaki Cedar Grove adlı yerleşke motorlu vasıtalar tarafından erişebilen arazileri oluşturmaktadır.

Hem Kings Canyonu hem de "Orta Kol"'da buna karşıt olan Tehipite Vadisi Ü-seklinde olup buzullar tarafından granit kayaların çok derin olarak oyulması ile ortaya çıkmışlardır ve kenarları da bin metreyi aşan gayet yüksek ve dimdik granit kayalar bulunmakta ve ortaları ise nispeten düzdür. Canyon'da birkaç mağaralar sistemi bulunmaktadır ve bunlardan "Boyden Mağarası" halka açıktır.

Kanyonların doğusunda "Sierra Doruğu (Siearra Crest)" adı verilen ("North Palısade" adlı zirvesinde 4.343 m rakıma erişen) dağların yüksek zirveleri ile parkın en yüksek noktaları bulunmaktadır. Bu araziler "yüksek Sierra Arazileri" adı verilen arazi tipinin klasik örneğidir. Hiç bitki örtüsüz Alp-tipi zirveler ve buzullar tarafından kazılmış göl havzalarından oluşmaktadır. Bu yüksek araziler genellikle karla kaplı olup sadece Haziran sonlarından Ekim sonlarında karsız kalmaktadır. Bu arazilere erişebilme ancak yürüyüş ve binek atı patikalarının kullanılması ile mümkün olmaktadır. Kuzeyde Goethe Dağı'ndan daha düşük rakımlı "Junction Zirvesi"'ne kadar, Sierra Doruğu parkın doğusunda Sequoia Ulusal Parkı ile sınırını teşkil etmektedir. Bu doruk arazisini geçebilmek için başta "Bishop Geçidi", "Taboose Geçidi", "Sawmill Geçidi", "Kearsarge Geçidi" adlı yüksek rakımlı (3400 m'den yüksek) dağ geçitleri bulunmaktadır.

Jeoloji

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kings Canyonu içinde gayet yüksek ve dimdik kenar yarlar, çok kavisli bir nehir, pırıl pırıl yeşil meralar ve çağlayanlar ihtiva eden bir buzul vadisidir. Ulusal parkın birkaç kilometre dışında nispeten kısa bir kısım için Kings Canyonu daha da derinleşmekte ve kaya vadi kenarları daha da dikleşmekte ve ABD'nin en derin kanyonu olma niteliğine girmektedir. "Kings Nehri"'nin Güney Kolu ile Kuzey Kolu kavşak noktasının rakımı 690 m iken nehrin hemen kuzey kenarında olan devasa bir kule gibi göğe erişen "Spanish Peak"'ın zirve rakımı 3064 m olmaktadır.[6]

Sierra Nevada'da bulunan dağların ve canyon-vadilerin çoğu granit tipi kayadan oluşmuşlardır. Bu kayalar yeraltında iken erişmiş halde olan kayaların yerüstüne çıkıp soğuyup katılaşması ile ortaya çıkmışlardır. Bunlar jeolojik olay olarak 100 milyon yıl önce "Kretase Dönemi" adı verilen jeolojik çağda yeryüzünün iki önemli tektonik plakasını levha hareketleri ile çarpışıp birinin diğeri altına girmesi (batan levha hareketi) dolayısıyla ortaya çıkmıştır. Batan okyanus levhasındaki şu gayet yüksek ısılara yetişip yeryüzüne çıkmakta iken etrafındaki kayaları eritmiştir. Granit tipi kayalar sanki üzerlerine tuz ve biber ekilmiş gibi pütürülü siyah beyaz renkte olup (kuvars, feldspat, mika gibi) çeşitli mineralleri içinde bulundurmaktadırlar.[6]

Jeologlar ayrıntılar üzerinde tartışma yapmakta olmakta beraber, Sierra Nevada dağları ve bölgesinin genç (10 milyon yıldan daha genç) dağlar silsilesi olduğu tartışmalı değildir. "Great Basın" adlı havzanın gelişmesi sırasında yeryüzünün inanılmaz gücü yer levhasını gayet büyük kıvrımlara sokarak göklere uzanan dağların ortaya çıkıp yükselmelerine neden olmuştur. Ortaya çıkan bu yüksek dağlar sonraki 10 milyon yılda dört kez "buz devri" ortaya çıkmasına sahne olmuşlardır. Her buz çağında bu dağlar çok kalın bir buz tabakası ile kaplanmış ve sonra buzul faaliyetleri dağları etkilerine almıştır. Çok uzun süren soğuk ve yağışlı hava şartları altında buzullar ortaya çıkmıştır. Buzullar yüksek dağlardan sanki çok yavaş akan nehir gibi aşağılara akmış ve diplerinde kayalarda çok derin vadiler ve çok dik kenarlı sarp zirveler oluşturmuşlardır. Sierra Nevada'da çok uzun süren buzul hareketleri dönemleri ve bu dağların çok sert ve erozyona karşı gelen granit kayalıklı olma nitelikleri dolayısıyla Sierra Nevada bölgesinde asılı vadiler, sarp zirveler, çağlayanlar, alp-tipi dağ golleri ve buzul artığı kanyon-vadiler oluşmuştur.[6]

Ziyaret etme tesisleri

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kings Canyon Ulusal Parkı ve Sekoya Ulusal Parkı birbirine birleşik olup federal Ulusal Park Hizmetleri tarafından tek bir kurum olarak idare edilmektedir. Bu ulusal parklardan faydalanmak için halka açık kamping alanları kurulmuştur. Bu camping mevkileri sıcak ve kuru dağ eteklerinde bulunan meşe ağaçlıklı arazilerinde ve daha yüksek rakımlı ve daha serin olan iğne yapraklı orman arazilerinde kurulmuşlardır. Bu kamping alanlarını kurulmuş olduğu mevkilerin rakımları 640 m ile 2.300 m arasında değişmektedir. "Lodgepole", "Dorst", "Grant Grove" ve "Atwell Mill" adlı kamping alanları dev sekoya ağacları koruları kenarlarındadır. Genellikle kamping alanının rakımı ne kadar yüksek ise kamping alanının dev sekoya ağacı korularına o kadar yakın olduğu kabul edilebilmektedir.

Resimler

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • Kings Canyon Ulusal Parkı bir yürüyüş patikasından Kings Canyonu vadisi
    Kings Canyon Ulusal Parkı bir yürüyüş patikasından Kings Canyonu vadisi
  • Kings Canyon Ulusal Parkı'nda "Paradise Valley (Cennet Vadisi)"
    Kings Canyon Ulusal Parkı'nda "Paradise Valley (Cennet Vadisi)"
  • Kings Canyon Ulusal Parkı'nda "Cloud Canyon (Bulut Kanyonu)"
    Kings Canyon Ulusal Parkı'nda "Cloud Canyon (Bulut Kanyonu)"
  • Kings Canyon Ulusal Parkı'nda Rea Gölleri
    Kings Canyon Ulusal Parkı'nda Rea Gölleri
  • Kings Canyon Ulusal Parkı'nda "Kerasage Dorukları" zirveleri. Foto:Ansel Adams (1930)
    Kings Canyon Ulusal Parkı'nda "Kerasage Dorukları" zirveleri. Foto:Ansel Adams (1930)

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "Ulusal Parklar tarihi". 7 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2013. 
  2. ^ Dilsaver, Lary M. (1990). "Harold İckes ve Son Mücadele". Challenge of the Big Trees. Sequoia National History Association. 6 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Bolsinger, Charles L. (1993). Kaliforniya, Oregon ve Washington'da eskiden gelişip büyümüş orman arazileri (PDF). ABD Ormancılık Hizmetleri, Pacific Kuzeybatı Araştırma İstasyonu. Resource Bulletin PNW-RB-197. 23 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). 
  4. ^ "Parkların Tanımlaması" (PDF). Sequoia and Kings Canyon Fire Management Plan. 30 Mart 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 25 Kasım 2006. 
  5. ^ Oregon ve İdaho'da bulunan "Hell's Canyon"'un en derin kanyon olarak bildirilmektedir Alan Joyce (2008). The World Almanac (2008 bas.). New York: World Almanac Books. s. 447. ISBN 1-60057-072-0. 
  6. ^ a b c "Geology Överview". National Park Service. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Wikimedia Commons'ta Kings Canyon Ulusal Parkı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
Vikigezgin'de Kings Canyon National Park ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır.

(İngilizce)


"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kings_Canyon_Ulusal_Parkı&oldid=34406506" sayfasından alınmıştır