Karl Friedrich Schinkel
Karl Friedrich Schinkel | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 13 Mart 1781 Neuruppin, Brandenburg Margravlığı |
| Ölüm | 9 Ekim 1841 (60 yaşında) Berlin, Prusya Krallığı |
| Meslek | Mimar, şehir plancısı, ressam |
| Tanınma nedeni | Neoklasik ve Neogotik yapıları |
Karl Friedrich Schinkel (13 Mart 1781 – 9 Ekim 1841), Prusyalı mimar, şehir plancısı ve aynı zamanda mobilya ve sahne setleri tasarlayan bir ressamdı. Schinkel, Almanya'nın en önde gelen mimarlarından biri olup hem Neoklasik hem de Neogotik binalar tasarladı. En ünlü binaları Berlin ve çevresinde bulunmaktadır.
Hayatı
[değiştir | kaynağı değiştir]Schinkel, Brandenburg Margravlığı'nda yer alan Neuruppin'de doğdu. Altı yaşındayken babası 1787'deki büyük Neuruppin yangınında öldü. Berlin'de mimar Friedrich Gilly'nin (1772-1800) ve babası David Gilly'nin öğrencisi oldu. O dönemde Prusya'daki mimari zevk, özellikle Berlin'deki Brandenburg Kapısı'nın mimarı Carl Gotthard Langhans tarafından Neoklasik tarzda şekillendirildi.
1805'te İtalya'ya yaptığı ilk seyahatinden Berlin'e döndükten sonra geçimini ressam olarak kazanmaya başladı. Berlin'deki 1810 sanat sergisinde Caspar David Friedrich'in Bulutların Üzerinde Yolculuk tablosunu gördüğünde, resim sanatında asla böyle bir ustalığa ulaşamayacağına karar verdi ve mimarlığa yöneldi. Sahne için çalışarak, 1816'da Wolfgang Amadeus Mozart'ın Sihirli Flüt operasında "Königin der Nacht"ın ortaya çıkması için yıldızlarla süslü bir perde arkası fonu yarattı. Schinkel, Napolyon'un yenilgisinden sonra, Prusya İmar Komisyonu'nun başına geçti. Bu görevdeyken, sadece Berlin gibi nispeten gösterişsiz bir kentin Prusya'yı temsil eden bir başkente dönüştürülmesinden sorumlu olmakla kalmadı, aynı zamanda batıda Rhineland'dan doğuda Königsberg'e kadar genişleyen Prusya topraklarındaki Yeni Altstadt Kilisesi gibi projeleri de denetledi.[1]
Schinkel 1808'den 1817'ye kadar Coburg'daki Schloss Rosenau'yu neogotik mimari tarzında yeniledi ve yeniden inşa etti.[2] Chorin Manastırı'nın kalıntılarını da yeniden inşa etti.
Karl Friedrich Schinkel, Eylül 1840'ta Berlin'de birkaç kez felç geçirdi. Bir yıl süren rahatsızlığın ardından Berlin Yapı Akademisi'ndeki resmî dairesinde 9 Ekim 1841'de öldü. Otopsi, felcin nedeni olarak beyin damarlarında ciddi arteriyoskleroz olduğunu ortaya koydu.[3][4] Berlin halkının büyük katılımıyla Friedrichwerder Mezarlığı'na gömüldü.[5]
Tarzı
[değiştir | kaynağı değiştir]Schinkel'in üslubu, en üretken olduğu dönemde, Roma İmparatorluk mimarisinden ziyade Yunan mimarisine dönüşle tanımlanır. Bu dönüş o dönemde Fransızlar tarafından işgal edilmekle bağlantılı olan üsluptan uzaklaşma çabasıdır. (Bu nedenle, Yunan canlandırmacılığının önemli bir savunucusudur.) Kısırlıktan kaçınmak ve bir ruha sahip olmak için, bir binanın şiirsel ve geçmişin unsurlarını içermesi ve onlarla bir söyleme sahip olması gerektiğine inanıyordu.[6][7]
Günümüze ulaşan en ünlü yapıları Berlin ve çevresinde bulunmaktadır. Bunlar arasında Neue Wache (1816-1818), Özgürlük Savaşları Ulusal Anıtı (1818-1821), Gendarmenmarkt'ta bulunan ve 1817'de yangında yok olan eski tiyatronun yerini alan Schauspielhaus (1819-1821) ve Müzeler Adası'ndaki Altes Museum (1823-1830) sayılabilir. Ayrıca Kronprinzenpalais ve Charlottenburg Sarayı'nda da iyileştirmeler yapmıştır. Schinkel ayrıca Berlin'deki bir dizi özel konutun iç dekorasyonundan da sorumluydu.[1]
Schinkel, Prusya kraliyet ailesi tarafından yoğun bir şekilde himaye edildi. Stolzenfels Kalesi için tasarımlar çalışıp Kral IV. Friedrich Wilhelm ve kardeşleri için Charlottenhof Sarayı, Babelsberg Sarayı ve Glienicke Sarayı'nı tamamladı. 1825 ve 1827 yılları arasında Carl Theodor Ottmer ile birlikte Berliner Singakademie için Sing-Akademie zu Berlin'in planını çizdi. Bina 1952 yılından bu yana Maksim Gorki Tiyatrosu olarak bilinmektedir.[8]
Schinkel, Friedrichswerder Kilisesi (1824-1831) üzerinde çalışırken Neogotik mimariyi benimseyerek klasisizmden tamamen uzaklaştı. Schinkel'in en yenilikçi binası olan Bauakademie (1832-1836), tarihselci geleneklerden kaçındı ve Almanya'da ancak 20. yüzyılın başlarında öne çıkacak olan temiz hatlı "modernist" mimariye giden yolu açtı. Schinkel, teorik çalışmaları ve mimari taslakları kadar, tasarımlarına uygun olarak inşa edilen nispeten az sayıdaki binasıyla da tanınmaktadır. Schinkel'in eserlerinden bazıları, Atina'daki Akropolis'in yeni Yunanistan Krallığı için bir kraliyet sarayına dönüştürülmesi ve Kırım'daki Orianda Sarayı'nın inşası için yaptığı uygulanmamış planlarda en iyi şekilde gösterilmektedir. Schinkel ayrıca Prusya'nın ve daha sonra Almanya'nın ünlü Demir Haç madalyasını da tasarlamıştır.
Karl Friedrich Schinkel yaşadığı dönemdeki Fransız işgali ve Prusya kralına bağımlılık gibi siyasi koşullar ile 19. yüzyılın ikinci yarısında çıkışa geçen Alman sanayileşmesini görmesini engelleyen nispeten erken ölümü nedeniyle, eskizlerinin sergilediği gerçek potansiyeli gerçekleştirememiştir.
Hatırası
[değiştir | kaynağı değiştir]Schinkel'in portresi 1936'dan 1945'e kadar Reichsbank tarafından basılan 1.000 ℛ︁ℳ︁ banknotunda yer aldı.[9] Banknotun basımı 1945'te durdurulmasına rağmen 21 Haziran 1948'de Alman markının çıkarılmasına kadar tedavülde kaldı. Schinkel'in adı 1867'de Berlin'de Schinkelplatz adıyla bir meydana verilmiştir. Meydanda ayrıca Schinkel'in heykeli de bulunmaktadır.
Tabloları
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Nehir Kıyısındaki Gotik Katedral, 1813 -
Mont Blanc Manzarası, 1813 -
Sabah, 1813 -
Schinkel'in Mozart'ın Sihirli Flüt operası için hazırladığı sahne seti, 1815 -
Nehir Üzerindeki Orta Çağ Şehri, 1815 -
Deniz Kenarında Bir Kayanın Üzerindeki Gotik Kilise, 1815 -
Kaya Kemeri, 1818 -
Nehir Kıyısındaki Kale, 1820 -
Uranüs ve Yıldızların Dansı, 1834 -
Christian Peter Wilhelm Beuth, 1837 (Prusya'nın endüstriyel yenilenmesinin alegorisi)
Yapıları
[değiştir | kaynağı değiştir]-
Konzerthaus, Berlin -
-
-
Aziz Nicholas Kilisesi, Potsdam -
Aleksandr Nevski Şapeli, Petergof Sarayı, Rusya -
Ek okumalar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Jörg Trempler: Schinkels Motive. Matthes & Seitz, Berlin, 2007, 978-3-88221-866-4.
- Christoph Werner: Schloss am Strom. Die Geschichte vom Leben und Sterben des Baumeisters Karl Friedrich Schinkel. Bertuch-Verlag, Weimar 2004, 3-937601-11-2.
- Christoph Werner: Castle by the River: The Life and Death of Karl Friedrich Schinkel, Painter and Master Builder: A Novel. Tredition, Hamburg, 2020, 978-3-347-04274-2.
- Christoph von Wolzogen: Karl Friedrich Schinkel: Unter dem bestirnten Himmel. Biographie. Edition Fichter, Frankfurt, 2016, 978-3-943856-33-0.
- John Zukowsky (ed.): Karl Friedrich Schinkel 1781–1841: The Drama of Architecture. With essays by Kurt W. Forster and Wolfgang Pehnt, 2020 [2004], 0-86559-105-9.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Karl Friedrich Schinkel (1991). Michael Snodin (Ed.). A Universal Man. Yale University Press. ISBN 978-0-300-05165-0.
- ^ Charles Quest-Ritson, "Coburg: Schloß Rosenau", in Gärten in Deutschland, p. 64 online
- ^ Zur Krankengeschichte und den erschreckenden Behandlungsmethoden ausführlich Dr. A. Pätsch: Schinkels letzte Krankheit und Leichenbefund. In: Wochenschrift für die gesamte Heilkunde 49, 4. Dezember 1841, S. 793 ff.; kritische Anmerkungen dazu aus medizinischer Sicht bei Roland Schiffter: „… ich habe immer klüger gehandelt … als die philisterhaften Ärzte …“ romantische Medizin im Alltag der Bettina von Arnim – und anderswo. Würzburg 2006, S. 120 ff.
- ^ Zu Krankheit und Tod ausführlich Renate Petras: Schinkels späte Jahre in der Bauakademie, Krankheit und Tod. In: Mythos Bauakademie. Die Schinkelsche Bauakademie und ihre Bedeutung für die Mitte Berlins. Ausstellungskatalog. Hrsg. Doris Fouquet-Plümacher, Verlag für Bauwesen, Berlin 1998, ISBN 3-345-00641-3, S. 21 ff.
- ^ Till Kinzel: Eine Spurensuche zur Quelle des Grabspruchs für Karl Friedrich Schinkel auf dem Dorotheenstädtischen Friedhof zu Berlin. Mit Seitenblicken auf Kant, Klopstock und Mörlin. In: Forschungen zur brandenburgischen und preußischen Geschichte N.F. 31, 2021, ISBN 978-0-341-54669-6, S. 43–51 (Zehnseitige Abschrift auf academia.edu 4 Haziran 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., abgerufen am 4. Juni 2023; hier S. 1).
- ^ Guratzsch, Dankwart (13 Ocak 2016). "Wie Bürger für die Schönheit ihrer Städte kämpfen". Welt Online. 24 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2016.
- ^ Peik, Susan M. (2001). Karl Friederich Schinkel: Aspects of His Work. Stuttgart/London: Axel Menges. s. 7. ISBN 978-3-930698-81-3.
- ^ Malgorzata Omilanowska Google Kitaplar'da DK Eyewitness Travel Guide: Berlin (20, s. 71,
- ^ "P-184". 29 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2024.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "Schinkel, Karl Friedrich". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press.
