İçeriğe atla

Etana

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Etana Efsanesi. Akad İmparatorluğu dönemine ait mühür baskısı.

Etana (𒂊𒋫𒈾, E.TA. NA) Kiş'in ilk hanedanının on üçüncü kralıydı. Sümer Kral Listesi'nde Kiş kralı olarak Maşda'nın oğlu Arwium'un halefi olarak listelenmiştir. Liste Etana'yı "göğe yükselen ve tüm yabancı ülkeleri birleştiren çoban" olarak adlandırıyor ve ayrıca 1.560 yıl hüküm sürdüğünü (bazı nüshalarda 635 okunuyor) ve yerine 400 yıl hüküm sürdüğü söylenen oğlu Balih'in geçtiğini belirtiyor. Kral Listesi'nin ilk kısmındaki krallar, çağdaş Erken Hanedan belgelerinde bahsedilmeleri dışında, genellikle tarihsel var olduğu olarak kabul edilmezler. Etana ise onlardan biri değildir.[1]

Etana Efsanesi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir Babil efsanesine göre; Etana'nın çocuğu olmamaktadır. Bir gün bir kartalın açlıktan ölmesini önler ve kartal onu doğum bitkisini bulmak için göğe çıkarır. Bu sayede oğlu Balih doğar.

Efsanenin ayrıntılı biçiminde tepesinde kartal yuvası olan bir ağaç, tabanında bir yılan yer alır. Hem yılan hem de kartal, Utu'ya (güneş tanrısı) birbirlerine karşı iyi davranma sözü verirler ve yiyeceklerini çocuklarıyla paylaşırlar.

Ancak bir gün kartal, yılanın çocuklarını yer. Yılan geri gelir ve ağlar. Utu, yılana ölü bir boğanın midesine saklanmasını söyler. Kartal boğayı yemek için aşağı iner. Yılan, kartalı yakalar ve onu açlıktan ve susuzluktan ölmesi için bir çukura atar. Utu, kartala yardım etmesi için Etana adında bir adam gönderir. Etana kartalı kurtarır ama karşılığında ondan bir oğul babası olmak için doğum bitkisini bulmasını ister. Kartal, Etana'yı tanrı Anu'nun cennetine götürür ama Etana havada korkar ve tekrar yere iner. Başka bir girişimde bulunur ve doğum bitkisini bularak bir oğul sahibi olur.

Hikâyenin şimdiye kadar üç dilde versiyonları bulundu. Eski Babil versiyonu Susa ve Tell Harmal'dan, Orta Asur versiyonu Assur'dan ve Standart versiyon Nineveh'den gelmektedir.[2]

Analiz

[değiştir | kaynağı değiştir]

Halk bilimci uzmanlar, Etana'nın bir kartala yardım ettiği masalının "Yardımcı olarak Kartal: yardımsever bir kartalın kanatlarında taşınan kahraman" şeklinde Aarne–Thompson–Uther masal tipi ATU 537'ye uyduğunu kabul ederler.[3][4][5][6] Etana mitinin daha sonraki sözlü geleneğin halk türünden kaynaklandığı da öne sürülmüştür.[7][8]

Ayrıca bakınız

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "The Sumerian King List and the Early History of Mesopotamia". M. G. Biga - M. Liverani (Eds.), ana turri gimilli: Studi dedicati al Padre Werner R. Mayer, S. J., da amici e allievi (Vicino Oriente - Quaderno 5; Roma): 231-248. 2010. 29 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2023.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ Dalley 189.
  3. ^ Annus, Amar. (2009). "Review Article: The Folk-Tales of Iraq and the Literary Traditions of Ancient Mesopotamia". In: Journal of Ancient Near Eastern Religions 9: 87-99. 10.1163/156921209X449170.
  4. ^ Annus, Amar & Sarv, Mari. "The Ball Game Motif in the Gilgamesh Tradition and International Folklore". In: Mesopotamia in the Ancient World: Impact, Continuities, Parallels. Proceedings of the Seventh Symposium of the Melammu Project Held in Obergurgl, Austria, November 4-8, 2013. Münster: Ugarit-Verlag - Buch- und Medienhandel GmbH. 2015. pp. 289-290. 978-3-86835-128-6.
  5. ^ Levin, Isidor. "Etana. Die keilschriftlichen Belege einer Erzählung". In: Fabula 8, Jahresband (1966): 1-63, doi: https://doi.org/10.1515/fabl.1966.8.1.1
  6. ^ Aarne, Antti; Thompson, Stith. The types of the folktale: a classification and bibliography. Folklore Fellows Communications FFC no. 184. Helsinki: Academia Scientiarum Fennica, 1961. p. 193.
  7. ^ Ferrer, Juan José Prat. Historia del Cuento Traditional. Urueña: Fundación Joaquín Diaz. 2013. pp. 52-53 (footnote nr. 96).
  8. ^ Hasselblatt, Cornelius. Gedanken zur finnougristischen Literaturwissenschaft anlässlich eines gemeinsamen Motivs (ATU 301) in einem marischen und einem chantischen Roman. Juuret marin murteissa, latvus yltää Uraliin. Juhlakirja Sirkka Saarisen 60-vuotispäiväksi 21.12.2014. Helsinki: Suomalais-ugrilainen seura (Mémoires de la Société Finno-Ougrienne 270). 2014. p. 114.

İleri okumalar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • "A Bilingual Text Concerning Etana". Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain & Ireland. 67 (3): 459-466. 2011. doi:10.1017/S0035869X00087153.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım).
  • Koubková, Evelyne. "Fortune and Misfortune of the Eagle in the Myth of Etana". In: Fortune and Misfortune in the Ancient Near East: Proceedings of the 60th Rencontre Assyriologique Internationale Warsaw, 21–25 July 2014. Winona Lake, Indiana: Eisenbraun. 2017. pp. 371–382. 978-1-57506-465-9ISBN 978-1-57506-465-9
  • "Notes on the Old Babylonian Epics of Anzu and Etana". Journal of the American Oriental Society. 129 (3): 477-486. 2009.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım).
  • "The Eagle and the Snake, or Anzû and bašmu? Another Mythological Dimension in the Epic of Etana". Journal of the American Oriental Society. 140 (4): 889-900. 2021. doi:10.7817/jameroriesoci.140.4.0889.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım).
  • "Etana in Eden: New Light on the Mesopotamian and Biblical Tales in Their Semitic Context". Journal of the American Oriental Society. 133: 441-465. 2013. doi:10.7817/JAMERORIESOCI.133.3.0441.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım).

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Etana&oldid=33934316" sayfasından alınmıştır