Australopithecus afarensis
| Australopithecus afarensis | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Lucy'nin iskeleti. | |||||||||||||||||||||||||
Biyolojik sınıflandırma  | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||||||||||
| †Australopithecus afarensis Johanson, White ve Coppens, 1978[1] | |||||||||||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||||||||||
| A.afarensis'in bulunduğu yerler. | |||||||||||||||||||||||||
| Sinonimler | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Australopithecus afarensis ("Australo" güneye ait, "pithecus" maymun, "afar" Etiyopya'da bulunan Afar Bölgesi, " -ensis" eki ise türün bulunduğu yöre adına itafen getirilen ektir), Pliyosen'de Doğu Afrika'da, yaklaşık 3.9 ila 2.9 milyon yıl önce yaşamış, soyu tükenmiş bir australopitesin türüdür.
Açıklama
[değiştir | kaynağı değiştir]Meyve, fıstık, tohum ve yaprak yiyerek beslenen ağaçsıl maymunlar, dört ayak (kuadropedalizm) üstünde yaşıyor ya da el desteğiyle yürüyorlardı. Belli bir süre sonra bu canlılardan bir grup, ağaçlardaki yaşamı terk edip yerde yaşamlarını devam ettirdiler. Zaman geçtikçe dört ayak üzerinde veya el desteği ile hareket kabiliyetini yitirip iki ayak (bipedalizm) üzerinde yürümeye başladılar. Kuraklık Teorisi'ne göre ağaçların yok olması bu canlıların dik yürümesine neden oldu. Bunun en erken örnekleri ise A. afarensis gibi australopitesinlerde görülür.
Bulunan ilk Australopithecus afarensis, 1974 yılında Fransız Maurice Taieb ile Amerikalı paleontolog Donald Johanson’un Doğu Afrika'da Etyopya'nın Hadar bölgesinde bulduğu, yaklaşık 3,2 milyon yıl önce yaşamış olan 105 cm boyundaki Lucy adlı fosildir. Bulunduğu zaman, bipedalizme uyarlanmış iskelet özellikleri gösteren en eski insansı Australopithecus afarensis'ti.
Anatomi
[değiştir | kaynağı değiştir]Kafatası
[değiştir | kaynağı değiştir]
A. afarensis'in uzun bir yüzü, hassas bir kaş çıkıntısı ve prognatizmi (dışa doğru çene çıkıntısı) vardı. En büyük kafataslarından biri olan AL 444–2, bir dişi goril kafatası büyüklüğündedir.[2]
Lucy'nin beyin hacmi 365-417 cc idi, numune AL 822-1'in yaklaşık 374-392 cc, AL 333-45'in yaklaşık 486-492 cc ve AL 444-2'in yaklaşık 519-526 cc beyin hacmine sahip olduğu düşünülüyor. Bu da, türün ortalama beyin hacmini yaklaşık 445 cc yapar. Bebeklerin beyin hacimleri (yaklaşık 2,5 yaşında) DIK-1-1 ve AL 333-105 örneklerinde, sırasıyla 273–277 ve 310–315 cc'dir. Bu ölçümleri kullanarak, A. afarensis'in beyin büyüme hızı şempanzelerden daha yavaş olduğu çıkartılabilir. Beyin büyüme süresi uzamış olsa da, süre modern insanlardan çok daha kısaydı, bu yüzden yetişkin A. afarensis beyni modern insana göre çok daha küçüktü. A. afarensis'in beyni muhtemelen insan olmayan maymun beyinleri gibi organize olmuştu ve insan benzeri beyin konfigürasyonuna dair hiçbir kanıt yoktu.[3]
Vücut
[değiştir | kaynağı değiştir]
A. afarensis örnekleri, görünüşe göre geniş bir çeşitlilik (varyasyon) yelpazesi sergilemektedir, bu da genellikle erkeklerde kadınlardan çok daha büyük olan belirgin eşeysel dimorfizm olarak açıklanmaktadır. 1991'de Amerikalı antropolog Henry McHenry, bacak kemiklerinin eklem boyutlarını ölçerek ve bir insanı bu boyutu karşılayacak şekilde küçülterek vücut boyutunu tahmin etti. Bu, varsayılan bir erkek (AL 333-3) için 151 cm (4 ft 11 inç) verirken, Lucy 105 cm (3 ft 5 inç) idi.[4]
Laetoli fosil yollarının (S1, S2, G1, G2 ve G3) beş yapımcısı için, modern insanlarda ayak izi uzunluğu ile vücut boyutları arasındaki ilişkiye dayanarak, S1'in yaklaşık 165 cm (5 ft 5 inç) boyunda ve 45 kg (99 lb) ağırlığında, S2'nin 145 cm boyunda ve 39.5 kg ağırlığında, G1'in 114 cm boyunda ve 30 kg ağırlığında, G2'nin 142 cm boyunda ve 39 kg ağırlığında ve G3'ün 132 cm boyunda ve 35 kg ağırlığında olduğu düşünülüyor. Bunlara dayanarak, S1'in bir erkek olduğu ve geri kalanının (G1 ve G3 muhtemelen gençlerin) olduğu, A. afarensis'in oldukça dimorfik bir tür olduğuna yorumlanır.[5]
Ayrıca Bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Cleveland Museum of Natural History.; History, Cleveland Museum of Natural (1967). Kirtlandia. Cleveland, Ohio :: Cleveland Museum of Natural History. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ Kimbel, W. H.; Yak, Y.; Johanson, D. C. "A. L. 444-2: the skull as a whole". The skull of Australopithecus afarensis. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-803569-5.
- ^ Gunz, Philipp; Neubauer, Simon; Falk, Dean; Tafforeau, Paul; Le Cabec, Adeline; Smith, Tanya M.; Kimbel, William H.; Spoor, Fred; Alemseged, Zeresenay (1 Nisan 2020). "Australopithecus afarensis endocasts suggest ape-like brain organization and prolonged brain growth". Science Advances. 6 (14). doi:10.1126/sciadv.aaz4729. ISSN 2375-2548. PMC 7112758 $2. PMID 32270044.
- ^ McHenry, Henry M. (1991). "Femoral lengths and stature in Plio-Pleistocene hominids". American Journal of Physical Anthropology (Fransızca). 85 (2): 149-158. doi:10.1002/ajpa.1330850204. ISSN 1096-8644. 4 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ Masao, Fidelis T; Ichumbaki, Elgidius B; Cherin, Marco; Barili, Angelo; Boschian, Giovanni; Iurino, Dawid A; Menconero, Sofia; Moggi-Cecchi, Jacopo; Manzi, Giorgio. "New footprints from Laetoli (Tanzania) provide evidence for marked body size variation in early hominins". eLife. 5. doi:10.7554/eLife.19568. ISSN 2050-084X. PMC 5156529 $2. PMID 27964778. 25 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
 | Fosil primat ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |