Vikipedi

19 Mayıs, Samsun

Samsun'un ilçesi

19 Mayıs veya Ondokuzmayıs veya ilçe merkezinin adlarıyla Engiz veya eski resmî adıyla Ballıca, Samsun ilinin bir ilçesidir. İlçe, Samsun – Sinop karayolu üzerinde yer alıp Samsun'un 37 km batısında, Bafra’nın ise 17 km doğusunda bulunmaktadır. İlçenin batısında Bafra, doğusunda Atakum ve Karadeniz, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde ise Atakum ve Bafra yer almaktadır.

19 Mayıs
İlçe
İlçe merkezindeki saat kulesi ve arkaplanda kaymakamlık binası.
İlçe merkezindeki saat kulesi ve arkaplanda kaymakamlık binası.
İlçenin Samsun haritasındaki sınırları
İlçenin Samsun haritasındaki sınırları
Türkiye üzerinde 19 Mayıs
19 Mayıs
19 Mayıs
Avrupa üzerinde 19 Mayıs
19 Mayıs
19 Mayıs
19 Mayıs (Avrupa)
Koordinatlar: 41°29′38″N 36°04′51″E / 41.493911°K 36.080834°D / 41.493911; 36.080834
ÜlkeTürkiye
BölgeKaradeniz
İlSamsun
Kuruluş4 Temmuz 1987 (37 yıl önce) (1987-07-04)
İdare
 • Kaymakamİbrahim Civelek
 • Belediye BaşkanıOsman Topaloğlu (AK Parti)
Yüzölçümü
 • Toplam234[3] km²
Rakım21[4] m
Nüfus
 (2023)
 • Toplam27.910[1][2]
 • Yoğunluk115/km²
Zaman dilimiUTC+03.00 (UDAS)
Posta kodu
55420
Alan kodu362
Plaka kodu55

TÜİK'in 31 Aralık 2023 tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi raporuna göre ilçenin nüfusu 27.910 kişidir.[1] Bu nüfusuyla 19 Mayıs, Samsun'un onuncu, Türkiye’nin ise 507. en yüksek nüfuslu ilçesidir.[1] 234 km²'lik yüzölçümü olan ilçe, yüzölçümü açısından İlkadım ve Yakakent'ten sonra Samsun'un en küçük ilçesidir.[3]

1987'de ilçe olan 19 Mayıs, adını Mustafa Kemal Paşa'nın 19 Mayıs 1919'da Anadolu'ya Samsun'dan ayak basması ve Türk Kurtuluş Savaşı'nı başlatmasına ithafen almıştır.[5] 19 Mayıs, Balıkesir'in Altıeylül ile Kahramanmaraş'ın Onikişubat ilçeleriyle birlikte adını tarihten alan Türkiye'deki üç ilçeden biri olup bu ilçelerden farklı olarak adının yazılışında rakam bulunan tek ilçedir.[1]

Tarihi

değiştir

İlçenin bugünkü merkezine yakın bir konumda yer alan Kumcağız mahallesinde Roma döneminde Naustathmos adında bir liman kasabası bulunuyordu.[6] Flavius Arrianus'un 130-131 yıllarında yazdığı Periplus Ponti Euxini kitabında bu kasabadan kısaca "Halys Nehri'nden bataklık olan Naustathmus'a doksan stadyum (17 km) mesafe vardır." şeklinde bahsedilmiştir.[7] Naustathmos ismi muhtemelen MÖ 30'dan MS 640'a kadar kullanıldı.[8] Kasaba, Tabula Peutingeriana’da Nautagmus olarak belirtilmiştir. Bu yerleşim birimi o dönemde Roma İmparatorluğu’nun Bitinya ve Pontus eyaletinde yer alıyordu. İlçenin bulunduğu coğrafya Bizans İmparatorluğu döneminde ise Armeniakon Theması’na bağlıydı.

13. yüzyılda Türk topraklarına katılan ilçe, 13. yüzyılın sonu ile 14. yüzyılın başlarında Pervâneoğulları Beyliği sınırları içerisindeydi. Bu beyliğin dağılmasından sonra 15. yüzyılın ortalarına kadar Canik beyliklerinin hakimiyeti altında kaldı. İlçe, 15. yüzyılın ortalarında ise Osmanlı İmparatorluğu topraklarına dahil oldu ve Rum Eyaleti’nin Canik Sancağı’na dahil edildi.[9] 19. yüzyılda ise Trabzon Eyaleti’ne bağlandı. 1864’teki Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile eyaletlerin kaldırılıp yerine vilayetlerin getirilmesiyle Trabzon Vilayeti’nin Canik Sancağı’na bağlı Bafra kazası sınırları içinde yer aldı. Cumhuriyetin ilanından sonra Canik ilinin (1924'te ismi Samsun olarak değiştirilmiştir) sınırlarında kalan 19 Mayıs, Bafra ve Samsun'a bağlı olan bir kasabaydı.

15. yüzyılda Osmanlı hakimiyetine girmesinden 1961’e kadar Engiz adıyla bilinen ilçe, Engiz'in Rumca olduğu gerekçesiyle o yıl Ballıca adını aldı ve nahiye (bucak) oldu. 28 Şubat 1970'te ise Ballıca’ya belediye statüsü verildi.[9] Ballıca'da 1973 yılında yapılan ilk yerel seçimlerde CHP adayı %57,12 oy oranıyla Ballıca’nın ilk seçilmiş belediye başkanı oldu.

Ballıca, 4 Temmuz 1987’de Resmî Gazete’de yayımlanan 3392 numaralı “103 İlçe Kurulması Hakkında Kanun” ile 19 Mayıs adıyla ilçe statüsüne yükseltildi.[5][9] Böylece 19 Mayıs, aynı kararla ilçe olan Asarcık, Salıpazarı ve Tekkeköy ile birlikte Samsun'un dokuzuncu ilçesi oldu.[5] Kanun kapsamında Bafra'dan 22, Samsun merkez ilçesinden ise 13 köy 19 Mayıs'a bağlandı.[5] İlerleyen yıllarda bazı köyler ise tekrardan Bafra'ya ve yeni kurulan Atakum ilçelerine bağlandı.

Coğrafya

değiştir

19 Mayıs, Samsun – Sinop karayolu üzerinde yer alıp Samsun'un 37 km batısında, Bafra'nın ise 17 km doğusunda bulunmaktadır.[10][11] İlçe, merkez ilçeleri haricinde Samsun şehir merkezine en yakın olan ilçe konumundadır.[10] İlçenin batısında Bafra, doğusunda Atakum ve Karadeniz, kuzeyinde Karadeniz, güneyinde ise Atakum ve Bafra yer almaktadır. İlçenin Karadeniz'e 22.5 kilometrelik bir sahil şeridi bulunmaktadır.[11] 19 Mayıs'ın rakımı ise 21 metredir.[4]

İlçe, Kızılırmak Nehri'nin oluşturduğu deltanın doğusunda yer almaktadır.[11] Delta içerisinde bulunan kıyı set göllerinden Balık Gölü ilçe sınırları içinde kalmaktadır.[11] Deltadaki doğal sazlıklar ve göller nadide kuş türlerini barındırmakta olup delta, Ramsar Sözleşmesi ile koruma altına alınan nadir sulak alanlardan biridir.[11] Türkiye'de bulunan 420 kuş türünden 341'i bu alanda barınmaktadır.[11]

19 Mayıs'ın en yüksek yeri Canik Dağları'nda bulunan ve 1285 metre yüksekliğe sahip olan Nebiyan Dağı'dır.[12] Engiz Çayı ise ilçenin en önemli akarsuyudur.[11] İlçenin kuzeyinde tarım alanları bulunurken güneyi ise ormanlarla kaplıdır. 6.240 hektarlık ormanlık alanda kayın, gürgen, çam, dişbudak, meşe gibi ağaç türleri bulunmaktadır.[11] İlçede ayrıca Çamlıca ve Tepeköy mahalleleri sınırları arasında yer alan ve 110 dekar araziye sahip olan Sarıgazel Tabiat Parkı da bulunmaktadır.[10][11]

Jeoloji

değiştir

19 Mayıs, Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın yaklaşık 70 kilometre kuzeyinde yer alıp III. dereceden deprem kuşağı ile sınıflandırılmıştır.[13] Kuzey Anadolu Fay Hattı'nın haricinde Karadeniz kıyı çizgisine paralel olarak kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanan Erikli Ters Fayı da ilçenin güneyindeki köylerden geçmektedir.[14] 2011 yılında 19 Mayıs, Samsun'da pilot ilçe seçilerek AFAD tarafından ilçe merkezi ve köylerdeki 7000'den fazla yapının olası afet durumuna karşı karnesi çıkarılarak verileri kayıt altına alınmıştır.[10]

İlçe merkezi ve ilçenin kuzeyindeki alanların litolojisi ayrılmamış kuvaterner alüvyon çökellerden oluşmaktadır.[14] Güneyindeki alanlar ise tersiyere ait fliş ve volkaniklerden meydana gelmiştir.

İklim

değiştir

19 Mayıs, Köppen iklim sınıflandırmasına göre ılıman dönencealtı ikliminin (Cfa) etkisi altındadır.[15] Buna göre ilçede kış ılık, yaz çok sıcak ve her mevsim yağışlı iklim hakimdir.[15]


  19 Mayıs iklimi  
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
En yüksek sıcaklık (°C) 15,9 21,2 27,6 27,6 31,9 32,9 36,1 36,1 36,1 30,8 25,5 22,3 36,1
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 7,2 9,5 12,6 16,3 21,5 25,8 28,3 28,9 25,9 20,6 14,7 9,8 18,4
Ortalama sıcaklık (°C) 4,9 6,5 9,3 13,2 18,5 23,2 25,7 25,9 22,5 17,0 11,9 7,5 15,5
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) 1,7 2,6 4,0 6,4 10,8 14,9 17,1 17,9 15,4 11,8 8,0 4,2 9,6
En düşük sıcaklık (°C) −9,5 −10,6 −4,2 −2,1 0,0 8,5 11,7 11,7 7,4 4,2 −3,1 −9,5 −10,6
Ortalama yağış (mm) 130,1 83,9 111,0 83,1 110,6 86,9 53,4 48,2 53,1 91,6 73,4 125,9 87,6
Kaynak: The Global Historical Weather and Climate Data[16]


Ekonomi

değiştir
 
Kızılırmak Deltası birçok farklı kuş türüne evsahipliği yapmakta olup delta içerisindeki göllerde balıkçılık da yapılmaktadır.

Kızılırmak Deltası'nda bulunduğu için ilçede tarım, hayvancılık ve balıkçılık ön plana çıkmıştır.[17] Tarım ürünleri arasında fındık ve mısır önemli yer tutar. Balıkçılık denizden başka balık göllerinde de yapılmaktadır.[17] İlçede ceviz üretimi ve arıcılık projeleri uygulanmaya konulmuştur.[17] Balık gölleri civarında yapılan hasır örücülüğü de ekonomik faaliyetler arasındadır.[17] İlçede tarım arazisi varlığı 8.542 hektar olup ilçe yüzölçümünün %37'si kadardır.[11] Tarım arazilerinin % 41'i sulanabilir tarım arazisidir.[11]

İlçede 1976 yılında inşaatına başlanan ve bir milyon metrekareden fazla bir arazi üzerinde kurulu olan Ballıca Sigara Fabrikası uzun yıllar herhangi bir ilerleme kaydedilemeden ancak 1997 yılında açılabildi.[18] Fabrikada ilçenin eski adına ithafen "Ballıca" adında sigara da üretilmeye başlandı.[18] Ballıca sigarası haricinde TEKEL 2000, TEKEL 2001, Samsun ve Samsun 216 sigaraları da burada üretildi.[19]

TEKEL tarafından işletilen fabrika, TEKEL'in 2008 yılında 1.720 milyar dolar karşılığında özelleştirilmesiyle British American Tobacco'ya (BAT) devredildi.[20] İzmir ilinin Tire ilçesinde de fabrikası olan BAT, 2010 yılından itibaren Türkiye'deki tüm üretimini 19 Mayıs'taki fabrikaya kaydırdı.[21] 1000 civarında çalışanın istihdam edildiği fabrikadan, 30'dan fazla ülkeye tütün ve tütün mamülleri ihracat edilmektedir.[21][22] Türkiye'nin en büyük ve teknik donanımlı sigara fabrikası olan fabrika, ilçenin en önemli ekonomik kalemlerinden biridir.

İlçede ayrıca cep telefonu markası Reeder'ın 2018 yılında kurduğu cep telefonu ve tablet üretim fabrikası da bulunmaktadır.[23]

Eğitim

değiştir

İlçede bulunan 25 okulda 3579 öğrenci eğitim görürken bu okullarda 405 öğretmen görev yapmaktadır.[24] İlçede 2010 yılında Ondokuz Mayıs Üniversitesi bünyesinde oluşturulan ve 2018'de yeni kurulan Samsun Üniversitesi'ne bağlanan havacılık ve uzay bilimleri alanında eğitim veren bir fakülte de bulunmaktadır. Aynı üniversite bünyesinde yer alan Sivil Havacılık Yüksekokulu da yine ilçe sınırları içerisindeki Ballıca Kampüsü'nde eğitim vermektedir.[25] Kampüste ayrıca pilotaj eğitimleri verilmekte olup eğitimler için 980 metre uzunluğundaki Engiz Havaalanı kullanılmaktadır.[26]

2022 TÜİK verilerine göre ilçenin okuma yazma oranı %99,03 olup Atakum'dan sonra Samsun'da okuma yazma oranının en yüksek olduğu ilçedir.[1] Okuma yazma oranı erkeklerde %99,63 kadınlarda %98,42'dir.[1] Okuma yazma bilmeyen kişi sayısı 204'tür.[2]

Ulaşım ve altyapı

değiştir

İlçe, D 010 karayolu üzerinde yer almaktadır. D 010 karayolunun ilçe sınırları içinde kalan kısımlarının bölünmüş yol ihalesi 90'lı yılların sonunda yapılıp 2010'ların başında tamamlanmıştır.[27]

İlçede tarım arazilerinin sulanması, elektrik üretimi ve içme suyu tedariki amacıyla Dağköy mahallesinde Engiz Çayı üzerinde yapımına başlanan 19 Mayıs Barajı 2019'da tamamlandı.[28]

İlçeye doğalgaz getirme çalışmaları 2015 yılında başlamış olup bir sonraki yıldan itibaren ise birçok mahalleye doğalgaz verilmeye başlanmıştır.[29] İlçedeki doğalgaz dağıtım faaliyetleri Akmercan Delta Doğalgaz şirketi tarafından yapılmaktadır.[10][30]

Demografik ve idari yapı

değiştir
Yıl Toplam Şehir Kır
1990[31] 28.947 6.212 22.735
2000[32] 25.820 8.928 16.892
2007[33] 24.740 11.417 13.323
2008[34] 24.808 11.329 13.479
2009[35] 24.959 11.539 13.420
2010[36] 24.338 11.165 13.173
2011[37] 24.249 11.141 13.108
2012[38] 24.288 11.216 13.072
2013[39] 24.454 24.454 veri yok
2014[40] 24.391 24.391 veri yok
2015[41] 24.627 24.627 veri yok
2016[41] 24.826 24.826 veri yok
2017[41] 24.982 24.982 veri yok
2018[41] 26.337 26.337 veri yok
2019[41] 25.893 25.893 veri yok
2020[41] 26.044 26.044 veri yok

Not: Büyükşehir yasası nedeniyle köyler mahalle statüsüne geçtiğinden 2013'ten itibaren kır nüfusu tabloda yer almamıştır.

19 Mayıs'ın nüfusu TÜİK'in 31 Aralık 2023 tarihli Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi raporuna göre 27.910 kişidir.[1] Nüfus yoğunluğu ise 115/km²'dir.[1] İlçede yaşayanların %50,90'ı erkek, %49,10'u kadındır.[1] İlçe, Samsun'un merkez ilçeleri haricinde Samsun'da nüfusu artış gösteren nadir ilçelerden biridir. 2015'ten itibaren ilçenin yıllık ortalama nüfus artış oranı %1,3'tür.[1] İlçenin nüfus artışının sebebi Samsun'un büyük ilçelerinden olan Bafra ile Atakum arasında yer alması ve Samsun'a yakınlığından ötürü turizmin gelişmiş olmasıdır.

19 Mayıs'ın ilçe olduktan bir yıl içinde ilçe sınırları içerisinde yer alan Dereköy ve Yörükler belde statüsüne alındı. Fakat iki belde de 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile mahalle oldu. Günümüzde 19 Mayıs'ta 38 adet mahalle bulunmaktadır.[42] İlçenin en fazla nüfuslu mahallesi 3578 kişi ile Dereköy iken, en az nüfuslu mahallesi 120 kişi ile Hibe'dir.[1]

 
2012'deki 6360 no'lu "Büyükşehir belediyesi kurulması ve sınırlarının belirlenmesi" kanunuyla birlikte köyler mahalle statüsüne geçtikten sonra 19 Mayıs'taki mahalle sayısı 38 olmuştur.

Yönetim

değiştir

Belediye başkanları

değiştir

19 Mayıs'ın ilk belediye başkanı Ballıca Belediyesi 1970'te kurulduktan sonra atama yoluyla Gaffur Bayram olmuştur. İlçenin en uzun süre belediye başkanlığı yapan ismi üç farklı dönemde yaklaşık 25 yıl görev yapan Yılmaz Erel'dir.[43] Günümüzde ilçenin belediye başkanlığı görevini 2009'dan beri Adalet ve Kalkınma Partisi'nden Osman Topaloğlu yürütmektedir.[43]

# İsim Başlangıç Bitiş Görev süresi Seçim Parti Oy oranı (%)
1 Gaffur Bayram 28 Şubat 1970 9 Aralık 1973 3 yıl, 284 gün Atama
2 Yılmaz Erel 9 Aralık 1973 11 Aralık 1977 4 yıl, 2 gün 1973 Cumhuriyet Halk Partisi %57,1
3 Murat Yıldırım 11 Aralık 1977 1980 1977 %57,1
Yılmaz Erel 1980 1982 Atama
4 Cemalettin Şener 1982 26 Mart 1989 1984 Anavatan Partisi %39,1
Yılmaz Erel 26 Mart 1989 29 Mart 2009 20 yıl, 3 gün 1989 Doğru Yol Partisi %42,7
1994 %38,3
1999 %36,0
2004 %51,0
5 Osman Topaloğlu 29 Mart 2009 günümüz 15 yıl, 274 gün 2009 Adalet ve Kalkınma Partisi %56,2
2014 %57,8
2019 %63,3
2024 %44,4

Kaymakamlar

değiştir

19 Mayıs'ın ilk kaymakamı ilçe kurulduktan 15 ay sonra göreve başlayan Azmi Yeşil'dir.[44] İlçenin en uzun süre görev yapan kaymakamı 1990 – 1996 yılları arasındaki 6 yıl, 21 günlük görev süresiyle Dursun Balaban'dır.[44] Günümüzde ilçenin kaymakamlık görevini 2020'den beri İbrahim Civelek yürütmektedir.[44]

# İsim Başlangıç Bitiş Görev süresi Not
1 Azmi Yeşil 3 Ekim 1988 2 Kasım 1988 30 gün
Mehmet Erdoğan 3 Kasım 1988 20 Ocak 1989 78 gün Vekil
Erhan Özdemir 3 Ağustos 1989 19 Ocak 1990 169 gün Vekil
2 Dursun Balaban 3 Eylül 1990 24 Eylül 1996 6 yıl, 21 gün
Hulusi Şahin 24 Eylül 1996 10 Aralık 1996 77 gün Vekil
Ayhan Özkan 10 Aralık 1996 1 Eylül 1997 265 gün Vekil
3 Hüseyin Köksal 18 Eylül 1997 23 Ekim 2000 3 yıl, 35 gün
4 Yusuf Güler 24 Ekim 2000 25 Ekim 2006 6 yıl, 1 gün
5 Mehmet Fatih Serdengeçti 27 Ekim 2006 21 Ağustos 2008 1 yıl, 299 gün
Bilgehan Karanfil 25 Ağustos 2008 16 Ekim 2008 52 gün Kaymakam adına
6 Kadir Ekinci 16 Ekim 2008 12 Eylül 2014 5 yıl, 331 gün
7 Abdullah Şen 23 Eylül 2014 12 Aralık 2016 2 yıl, 80 gün
8 Yavuz Güner 29 Aralık 2016 24 Temmuz 2020 3 yıl, 208 gün
9 İbrahim Civelek 29 Temmuz 2020 günümüz 4 yıl, 152 gün

Kaynakça

değiştir
  1. ^ a b c d e f g h i j k "2023 Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Sonuçları" (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  2. ^ a b "Coğrafi İstatistik Portalı". Türkiye İstatistik Kurumu. 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2023. 
  3. ^ a b "İL VE İLÇE YÜZ ÖLÇÜMLERİ". harita.gov.tr. 19 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  4. ^ a b "Ondokuzmayis, Turkey". fallingrain.com. 18 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  5. ^ a b c d "103 İlçe Kurulması Hakkında Kanun" (PDF). resmigazete.gov.tr. 7 Nisan 1987. 2 Mayıs 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  6. ^ "Digital Atlas of the Roman Empire (DARE)". dh.gu.se. 4 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  7. ^ "Arrian's Voyage Round the Euxine Sea". en.wikisource.org. 23 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  8. ^ "Naustathmos". pleiades.stoa.org. 20 Temmuz 2017. 25 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  9. ^ a b c Sezen, Tahir (2017). "Osmanlı Yer Adları" (PDF). devletarsivleri.gov.tr. 1 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  10. ^ a b c d e "Samsun İl Afet Risk Azaltma Planı 2021-2026" (PDF). afad.gov.tr. 4 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ağustos 2023. 
  11. ^ a b c d e f g h i j k Arslanbay, Emre (Mart 2018). "ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI 19 MAYIS İLÇE RAPORU". oka.ka.gov.tr. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023. [ölü/kırık bağlantı]
  12. ^ "Nebiyan Dağı". peakvisor.com. 31 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023. 
  13. ^ "Türkiye Deprem Tehlike Haritaları". afad.gov.tr. 31 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2023. 
  14. ^ a b "Türkiye Diri Fay Haritası Serisi - Sinop & Samsun" (PDF). mta.gov.tr. 3 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Ağustos 2023. 
  15. ^ a b Bölük, Erdoğan (Ocak 2016). "KÖPPEN İKLİM SINIFLANDIRMASINA GÖRE TÜRKİYE İKLİMİ" (PDF). mgm.gov.tr. 17 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  16. ^ "Ballica, Samsun, Turkey Climate". The Global Historical Weather and Climate Data. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2023. 
  17. ^ a b c d "19 Mayıs - İlçemiz hakkında". 19mayis.gov.tr. 30 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  18. ^ a b "Ballıca Sigara Fabrikası açılıyor". bat.com.tr. 14 Haziran 1997. 22 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  19. ^ "Ballıca Sigara Fabrikası kazanıyor". mynet.com. 23 Şubat 2005. 22 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  20. ^ "Tekel Sigara'nın devri tamamlandı". hurriyet.com.tr. 24 Haziran 2008. 29 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  21. ^ a b "Operasyon". bat.com.tr. 22 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  22. ^ "BAT, Samsun'da 'yeni kategori ürünler' üretimine hazırlanıyor". ekonomim.com. 29 Kasım 2021. 22 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  23. ^ Kürkçü, Fatih Mehmet (5 Ekim 2022). "Cep telefonu ve tablet üreten firma, Samsun'daki eski tütün hangarlarını 'teknoloji üssü'ne çevirdi". aa.com.tr. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  24. ^ "C19 MAYIS İLÇE MİLLÎ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ". aa.com.tr. 15 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  25. ^ "Sivil Havacılık Yüksekokulu - Yerleşke ve Ulaşım". sivilhyo.samsun.edu.tr. 3 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  26. ^ Eren, Turgay (22 Kasım 2014). "Engiz Havaalanı'nda Pilot Eğitimleri Başladı". bafraajans.com. 1 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  27. ^ "SAMSUN-ANKARA YOLU BİTTİ". iha.com.tr. 9 Ekim 2012. 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  28. ^ "19 Mayıs Barajı'nda su tutma işlemine başlandı". haberturk.com. 6 Ağustos 2019. 6 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  29. ^ "19 Mayıs İlçesi Doğalgaz'a Kavuşuyor". dengegazetesi.com.tr. 14 Ekim 2015. 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  30. ^ "LİSANS BÖLGEMİZ". akmercandeltagaz.com.tr. 12 Nisan 2011. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  31. ^ "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  32. ^ "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  33. ^ "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  34. ^ "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  35. ^ "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  36. ^ "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  37. ^ "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012. 
  38. ^ "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013. 
  39. ^ "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014. 
  40. ^ "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015. 
  41. ^ a b c d e f
    • "Merkezi Dağıtım Sistemi" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016. 
    • "19 Mayıs Nüfusu - Samsun". nufusu.com. Erişim tarihi: 5 Şubat 2021. 
    • "Samsun 19 Mayıs Nüfusu". nufusune.com. 
  42. ^ "19 Mayıs - Mahalli İdareler". 19mayis.gov.tr. 17 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  43. ^ a b "Eski Başkanlar". 19mayis.bel.tr. 23 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2023. 
  44. ^ a b c "Görev Yapmış Kaymakamlarımız". 19mayis.gov.tr. 26 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 

Dış bağlantılar

değiştir
 
Wikimedia Commons'ta 19 Mayıs, Samsun ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=19_Mayıs,_Samsun&oldid=33902359" sayfasından alınmıştır