Türkiye'nin coğrafi bölgeleri

Türkiye'nin coğrafi bölgeleri, 6 Haziran-21 Haziran 1941 tarihleri arasında Ankara'da toplanan Birinci Coğrafya Kongresi tarafından belirlenmiştir. Kongre ilk, orta ve lise müfredat programları ile okul kitapları, coğrafya terimleri ve coğrafi isimlerin yazılması, Türkiye Coğrafyası'nın ana hatları ve yerlerin adlandırılması üzerinde çalışmalar yapmak amacıyla toplanmıştı. Bu çalışmanın sonucunda Türkiye'nin üç tarafının denizlerle çevrilmiş olması, dağların Anadolu'nun iç kesimlerini kıyılardan ayırması, iklim, ulaşım ve bitki örtüsü gibi kriterler dikkate alınarak Türkiye'nin coğrafi bölgeleri belirlenmiştir. İdari sınırları baz alan Türkiye'nin İBBS'si ile karıştırılmamalıdır.

Coğrafi bölgeleri oluşturan etkenler

Coğrafi bölgeler ve coğrafi bölgelerin sınırları belirlenirken şu etkenler dikkate alınmıştır:^[1]

Doğal etkenler

Beşeri etkenler

Ekonomik etkenler

Bölgeler ve bölümler

Doğal, beşerî ve ekonomik özellikler yönünden sınırları içinde benzerlik gösteren geniş alanlara bölge denir. Sınırları içinde benzerlikleri olan ancak bölgenin diğer yerlerinden farklı olan küçük alanlara ise bölüm denir. Birinci Coğrafya Kongresinde Türkiye 7 coğrafi bölgeye ve 21 bölüme ayrılmıştır.

Akdeniz Bölgesi

Akdeniz Bölgesi:
- Adana Bölümü
- Çukurova - Toros Dağları Bölümü
- Antakya - Kahramanmaraş Bölümü
- Antalya Bölümü
- Antalya Bölümü
- Göller Bölümü
- Taşeli - Mut Bölümü
- Teke Bölümü

Doğu Anadolu Bölgesi

Doğu Anadolu Bölgesi:

Ege Bölgesi

Ege Bölgesi:
- Ege Bölümü,
Edremit Bölümü
Bakırçay Bölümü
Gediz Bölümü
İzmir Bölümü
Küçük Menderes Bölümü
Büyük Menderes Bölümü
Menteşe, Muğla Bölümü
- İç Batı Anadolu Bölümü

Güneydoğu Anadolu Bölgesi

Güneydoğu Anadolu Bölgesi:
- Orta Fırat Bölümü
- Dicle Bölümü
- Gaziantep Bölümü
- Şanlıurfa Bölümü
- Dicle Bölgesi
- Diyarbakır Bölümü
- Mardin - Midyat Bölümü

İç Anadolu Bölgesi

İç Anadolu Bölgesi:
- Konya Bölümü
  - Obruk Yaylası
  - Konya - Ereğli Çevresi
  - Ankara Bölümü
  - Porsuk Çayı
  - Sündiken Dağ Zinciri Bölümü
- Yukarı Sakarya Bölümü
  - Konya - Ereğli Çevresi
- Orta Kızılırmak Bölümü
- Yukarı Kızılırmak Bölümü

Marmara Bölgesi

Marmara Bölgesi:
- Yıldız Bölümü
- Ergene Bölümü
- Çatalca-Kocaeli Bölümü
  - Adapazarı Bölümü
  - İstanbul Bölümü
- Güney Marmara Bölümü
  - Biga - Gelibolu Bölümü
  - Bursa Bölümü
  - Karesi Bölümü
  - Samanlı Bölümü

Kara Deniz Bölgesi

Karadeniz Bölgesi:
- Batı Karadeniz Bölümü
- Orta Karadeniz Bölümü
  - Canik Dağları Bölümü
  - Küre Dağları Bölümü
- Doğu Karadeniz Bölümü
  - Yukarı Kelkit - Çoruh Çayı

Bölgelerin isimlendirilmesi

Türkiye'nin yedi coğrafi bölgesinden dördüne komşu olduğu denizin adı verilmiştir (Akdeniz Bölgesi, Karadeniz Bölgesi, Ege Bölgesi, Marmara Bölgesi). Diğer üç bölge de Anadolu bütünü içindeki konumlarına göre adlandırılmışlardır (İç Anadolu Bölgesi, Doğu Anadolu Bölgesi, Güneydoğu Anadolu Bölgesi). Türkiye'nin yön isimlendirilmesinde Doğu Şark, Batı Garp, Güney Cenup, Kuzey Şimal olarak adlandırılır.

Bölgelerde nüfus

Türkiye’deki coğrafi bölgeler arasında nüfus miktarı ve yoğunluğu yönünden önemli farklar bulunmaktadır. Bu farklarin oluşmasında fiziki faktörler (iklim özellikleri, yerşekilleri, toprak özellikleri) ve beşeri faktörler (sanayileşme, tarım, yer altı kaynakları, turizm, ulaşım) önemli rol oynarlar. Nüfusun en yoğun olduğu bölge Marmara Bölgesi en seyrek olduğu bölge de Doğu Anadolu Bölgesidir. Marmara'nın kalabalık bir nüfusa sahip olmasında İstanbul önemli bir rol oynar.

Türkiye Bölge Nüfus Toplamları (2015)

Bölge Nüfusları (2015)^[2]
Bölge	Nüfus Toplamı (2015)
Marmara	23.608.079
İç Anadolu	12.381.363
Ege	10.023.549
Akdeniz	9.906.771
Güneydoğu Anadolu	8.250.718
Karadeniz	6.998.998
Doğu Anadolu	5.927.630

Bölgelerin özelliklerinden bazıları

Türkiye'nin coğrafi bölgelerinin karakteristik özelliklerinden bazıları şöyle sıralanabilir:^[3]

Alanı en büyük bölge: Doğu Anadolu Bölgesi (Türkiye'nin %21'ini kaplar.)
Alanı en küçük bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi (Türkiye'nin %7.5'ini kaplar.)^[4]
En yüksek bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
En alçak bölge: Marmara Bölgesi
En uzun kıyılara sahip bölge: Ege Bölgesi
En fazla yağış alan bölge: Karadeniz Bölgesi
Yazın en sıcak bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Kışın en ılık bölge: Akdeniz Bölgesi
En soğuk bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
Orman varlığı en zengin bölge: Karadeniz Bölgesi
Orman varlığı en fakir bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Güneşlenme süresi en kısa bölge: Karadeniz Bölgesi
Güneşlenme süresi en uzun bölge: Güneydoğu Anadolu Bölgesi
Heyelanın en çok görüldüğü bölge: Karadeniz Bölgesi
Volkanizmanın en etkin olduğu bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
Seracılığıın en fazla geliştiği bölge: Akdeniz Bölgesi
Nüfusu en kalabalık bölge: Marmara Bölgesi
Nüfusu en az olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi
İklim çeşitliliği en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
Enerji tüketimi en fazla olan bölge: Marmara Bölgesi
Maden zenginlikleri en fazla olan bölge: Doğu Anadolu Bölgesi

Kaynakça

^ "Mekansal Bir Sentez: Türkiye" (PDF). eğitek. 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2010.
^ http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do ^{[ölü/kırık bağlantı]}? metot=temelist 07/04/2015 Tarihinde erişilmiştir
^ "Bölgeler ve İller". www.tck.org.tr. Türk Coğrafya Kurumu. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.
^ "Türkiye'nin En Büyük ve En Küçük Bölgesi". 9 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2020.

[:1-1] "Mekansal Bir Sentez: Türkiye" (PDF). eğitek. 31 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2010.

[:0-2] ttps://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do ^{[ölü/kırık bağlantı]}? metot=temelist 07/04/2015 Tarihinde erişilmiştir

[tck-3] "Bölgeler ve İller". www.tck.org.tr. Türk Coğrafya Kurumu. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2020.

[4] "Türkiye'nin En Büyük ve En Küçük Bölgesi". 9 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mart 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]