ข้ามไปเนื้อหา

อักษรไทลื้อ

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
(เปลี่ยนทางจาก อักษรไทลื้อใหม่)
อักษรไทลื้อใหม่
ᦟᦲᧅᦷᦎᦺᦑᦟᦹᧉ
สิบสองปันนาไต่
ชนิด
ช่วงยุค
ตั้งแต่คริสต์ทศวรรษ 1950
ทิศทางซ้ายไปขวา Edit this on Wikidata
ภาษาพูดไทลื้อ
อักษรที่เกี่ยวข้อง
ระบบแม่
ISO 15924
ISO 15924Talu (354), ​New Tai Lue
ยูนิโคด
ยูนิโคดแฝง
New Tai Lue
ช่วงยูนิโคด
U+1980-U+19DF
 บทความนี้ประกอบด้วยสัญกรณ์การออกเสียงในสัทอักษรสากล (IPA) สำหรับคำแนะนำเบื้องต้นเกี่ยวกับสัญลักษณ์ IPA โปรดดู วิธีใช้:สัทอักษรสากล สำหรับความแตกต่างระหว่าง [ ], / / และ ⟨ ⟩ ดูที่ สัทอักษรสากล § วงเล็บเหลี่ยมและทับ
ป้ายไชนาโพสต์ในอักษรไทลื้อใหม่ (ข้างบนอักษรจีน) ที่บ่อหาน มณฑลยูนนาน อ่านว่า hoŋ⁴ faːk¹ haːi¹ tsoŋ⁵ ko⁶ ("โฮงฝากหายโจ๋งโก่" แปลว่า สำนักงานการไปรษณีย์ประเทศจีน)

อักษรไทลื้อใหม่ (ᦟᦲᧅᦷᦎᦺᦑᦟᦹᧉ "หลิกโต๊ไตหลื่อ") หรือเรียกอีกชื่อว่า สิบสองปันนาไต่[4] และอักษรไทตัวย่อ เป็นอักษรสระประกอบที่ใช้เขียนภาษาไทลื้อ โดยพัฒนาในประเทศจีนช่วงคริสต์ทศวรรษ 1950 อักษรไทลื้อใหม่มีฐานจากอักษรธรรมล้านนาที่พัฒนาขึ้นใน ป. ค.ศ. 1200 รัฐบาลจีนสนับสนุนอักษรนี้ไว้แทนที่อักษรแบบเก่า อย่างไรก็ตาม เนื่องจากไม่มีการบังคับสอนด้วยอักษรนี้ ทำให้หลายคนไม่สามารถอ่านอักษรไทลื้อใหม่ได้ นอกจากนี้ ชุมชนชาวไทลื้อในประเทศพม่า, ลาว, ไทย และเวียดนามยังคงใช้อักษรธรรมล้านนาต่อไป

ประวัติ

[แก้]

อักษรไทลื้อเก่า

[แก้]

มีลักษณะใกล้เคียงกับอักษรล้านนา เนื่องจากได้รับอิทธิพลทางศาสนาพุทธจากอาณาจักรล้านนา

อักษรไทลื้อใหม่

[แก้]

พัฒนามาจากอักษรไทลื้อเก่าเมื่อราว พ.ศ. 2493 เพื่อใช้แทนอักษรเดิมที่ใช้มาตั้งแต่ พ.ศ. 1743 อักษรแบ่งเป็นอักษรสูงกับอักษรต่ำ พยัญชนะที่เป็นตัวสะกดจะมีรูปเฉพาะ รัฐบาลจีนได้รณรงค์ให้ชาวไทลื้อในจีนใช้อักษรนี้ แต่หลังจาก พ.ศ. 2523 ชาวไทลื้อได้รื้อฟื้นอักษรแบบเดิมขึ้นมาอีก ส่วนชาวไทลื้อในลาว พม่าและไทย ยังใช้อักษรแบบเดิมอยู่

พยัญชนะ

[แก้]

ต้น

[แก้]

พยัญชนะมักมาเป็นคู่เพื่อระบุเสียงวรรณยุกต์ 2 อัน (สูงและต่ำ) ซึ่งคล้ายกับอักษรไทยและอักษรลาว[4]

สัทอักษรสากล อักษรสูง
(ไทลื้อใหม่)
เทียบรูปอักษรไทย อักษรต่ำ
(ไทลื้อใหม่)
เทียบรูปอักษรไทย
/ka/
/xa/
/ŋa/ หฺง
/t͡sa/
/sa/
/ja/ ย, อฺย
(ตรงกับ ຢ ຢາ ในอักษรลาว)
/da/
/ta/
/tʰa/
/na/ หฺน
/ba/
/pa/
/pʰa/
/fa/
/ma/ หฺม
/la/ หฺล
/wa/ หฺว
/ha/ ร/ฮ
/ʔa/
/kʷa/ กฺว คฺว
/xʷa/ ขฺว ฅฺว
/sʷa/ สฺว ซฺว

ท้าย

[แก้]

พยัญชนะท้ายไม่มีเสียงท้ายดั้งเดิมเป็นสระ /a/[4] แต่จะมีรูปพยัญชนะหน้าดัดแปลงเป็นเครื่องหมายวิราม ลักษณะคล้ายตะขอ:

สัทอักษรสากล รูปอักษรไทลื้อใหม่ เทียบรูปอักษรไทย หมายเหตุ
/k̚/ มาตราตัวสะกดแม่ กก
/t̚/ มาตราตัวสะกดแม่ กด
/p̚/ มาตราตัวสะกดแม่ กบ
/ŋ/ มาตราตัวสะกดแม่ กง
/n/ มาตราตัวสะกดแม่ กน
/m/ มาตราตัวสะกดแม่ กม
/w/ มาตราตัวสะกดแม่ เกอว
/ʔ/ เครื่องหมายวิสรรชนีย์
สำหรับพยางค์ที่
ไม่มีพยัญชนะท้าย
(มาตราตัวสะกดแม่ ก กา)

สระ

[แก้]

พยัญชนะมีสระดั้งเดิมเป็นสระ /a/ ในตารางข้างล่าง '◌' แสดงเป็นพยัญชนะและใช้ระบุที่ตั้งของสระหลายแบบ:

      สระเสียงสั้น             สระเสียงยาว       สระประสมเสียง i
(มาตราตัวสะกดแม่ เกอย)
อักษรไทลื้อใหม่ เทียบรูปอักษรไทย สัทอักษรสากล อักษรไทลื้อใหม่ เทียบรูปอักษรไทย สัทอักษรสากล อักษรไทลื้อใหม่ เทียบรูปอักษรไทย สัทอักษรสากล
ไม่มี ไม่มี /a/ ᦺ◌ ไ- /aj/
◌ᦰ -ะ /aʔ/ ◌ᦱ -า /aː/ ◌ᦻ -าย /aːj/
◌ᦲᦰ -ิ /iʔ/ ◌ᦲ -ี /i(ː)/
◌ᦹᦰ -ึ /ɯʔ/ ◌ᦹ -ื /ɯ(ː)/ ◌ᦿ -ืย /ɯj/
ᦵ◌ᦰ เ-ะ /eʔ/ ᦵ◌ เ- /e(ː)/
ᦶ◌ᦰ แ-ะ /ɛʔ/ ᦶ◌ แ- /ɛ(ː)/
◌ᦳ -ุ /u(ʔ)/ ◌ᦴ –ู /uː/ ◌ᦼ –ูย /uj/
ᦷ◌ᦰ โ-ะ /oʔ/ ᦷ◌ โ- /o(ː)/ ◌ᦽ -วย /oj/
◌ᦸᦰ เ-าะ /ɔʔ/ ◌ᦸ -อ /ɔ(ː)/ ◌ᦾ -อย /ɔj/
ᦵ◌ᦲᦰ เ-อะ /ɤʔ/ ᦵ◌ᦲ เ-อ, เ-ิ /ɤ(ː)/ ᦵ◌ᧀ เ-อย, เ-ย /ɤj/

วรรณยุกต์

[แก้]

อักษรไทลื้อใหม่มีสัญลักษณ์วรรณยุกต์สองแบบที่ท้ายพยางค์: และ [4] เนื่องจากการแสดงวรรณยุกต์ 2 เสียงต้องใช้พยัญชนะ 2 ตัว เครื่องหมายเสียงวรรณยุกต์จึงสามารถแสดงรูปวรรณยุกต์เฉพาะได้ 6 เสียง:

เสียงสูง เสียงต่ำ
สัญลักษณ์
แสดงด้วยอักษรเสียง k ᦂᧈ ᦂᧉ ᦅᧈ ᦅᧉ
เทียบรูปอักษรไทย ก่ ก้ ค่ ค้
สัทอักษรสากล /ka˥/ /ka˧˥/ /ka˩˧/ /ka˥˩/ /ka˧/ /ka˩/
ทับศัพท์ ka¹ ka² ka³ ka⁴ ka⁵ ka⁶

อักษรย่อ

[แก้]

มีการใช้อักษรย่อแค่สองตัวอักษร:

  • คำว่า ᦶᦟᦰ และ (/lɛʔ˧/) สามารถย่อได้เป็น
  • คำว่า ᦶᦟᧁᧉ แล้ว (/lɛu˩/) สามารถย่อได้เป็น

ตัวเลข

[แก้]

อักษรไทลื้อมีชุดตัวเลขของตัวเอง:

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9
᧑/᧚

ถ้าเลข อาจสับสนกับสระ จะมีการใช้รูปอักขระเลขหนึ่งอีกแบบ () แทน[4]

ยูนิโคด

[แก้]
ไทลื้อใหม่
Unicode.org chart (PDF)
  0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 A B C D E F
U+198x
U+199x
U+19Ax        
U+19Bx ᦿ
U+19Cx            
U+19Dx      


ดูเพิ่ม

[แก้]

อ้างอิง

[แก้]
  1. 1.0 1.1 Diringer, David (1948). Alphabet a key to the history of mankind. p. 411.
  2. Hartmann, John F. (1986). "The spread of South Indic scripts in Southeast Asia". Crossroads: An Interdisciplinary Journal of Southeast Asian Studies. 3 (1): 6–20. JSTOR 40860228.
  3. Penth, Hans (1986). "On the History of Thai scripts" (PDF). {{cite journal}}: Cite journal ต้องการ |journal= (help)
  4. 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 "The Unicode Standard, Chapter 16.6: New Tai Lue" (PDF). Unicode Consortium. March 2020.