พระเจ้ากุสตาฟที่ 3 แห่งสวีเดน

พระเจ้ากุสตาฟที่ 3
พระบรมสาทิสลักษณ์โดย Lorens Pasch, ค.ศ. 1777
พระมหากษัตริย์สวีเดน
ครองราชย์	12 กุมภาพันธ์ ค.ศ. 1771 – 29 มีนาคม ค.ศ. 1792
ราชาภิเษก	29 พฤษภาคม ค.ศ. 1772
ก่อนหน้า	อดอล์ฟ เฟรดริก
ถัดไป	กุสตาฟที่ 4 อดอล์ฟ
พระราชสมภพ	24 มกราคม ค.ศ. 1746 สต็อกโฮล์ม ประเทศสวีเดน
สวรรคต	29 มีนาคม ค.ศ. 1792(1792-03-29) (46 ปี) พระราชวังสต็อกโฮล์ม สต็อกโฮล์ม ประเทศสวีเดน
ฝังพระศพ	14 พฤษภาคม ค.ศ. 1792 โบสถ์ริดดาร์โฮล์ม
คู่อภิเษก	โซฟี เมาดาลีเนอแห่งเดนมาร์ก (สมรส 1766)
พระราชบุตร	พระเจ้ากุสตาฟที่ 4 อดอล์ฟแห่งสวีเดน เจ้าชายคาร์ล กุสตาฟ ดยุกแห่งสมอลันด์
ราชวงศ์	ฮ็อลชไตน์-ก็อททอร์ป
พระราชบิดา	พระเจ้าอดอล์ฟ เฟรดริกแห่งสวีเดน
พระราชมารดา	ลูอีเซอ อุลรีเคอแห่งปรัสเซีย
ศาสนา	ลูเทอแรน
ลายพระอภิไธย

พระเจ้ากุสตาฟที่ 3 แห่งสวีเดน (สวีเดน: Gustav III; 24 มกราคม [ตามปฎิทินเก่า: 13 มกราคม] ค.ศ. 1746 – 29 มีนาคม ค.ศ. 1792) มีอีกพระนามว่า กุสตาวุสที่ 3 (ละติน: Gustavus III) เป็นกษัตริย์แห่งสวีเดนระหว่าง ค.ศ. 1771 จนถูกลอบปลงพระชนม์ในใน ค.ศ. 1792 ทรงเป็นพระราชโอรสองค์ใหญ่ในพระเจ้าอดอล์ฟ เฟรดริกแห่งสวีเดน กับสมเด็จพระราชินีลูอีเซอ อุลรีเคอแห่งสวีเดน

กุสตาฟเป็นผู้คัดค้านอย่างเปิดเผยต่อสิ่งที่พระองค์เห็นว่าเป็นการละเมิดสิทธิพิเศษทางการเมืองที่ชนชั้นขุนนางยึดครองนับตั้งแต่การสรรคตของพระเจ้าคาร์ลที่ 12 ในมหาสงครามเหนือ การยึดอำนาจรัฐบาลผ่านรัฐประหารที่มีชื่อว่าการปฏิวัติสวีเดนใน ค.ศ. 1772 ซึ่งทำให้ยุคแห่งเสรีภาพสิ้นสุดลง

กุสตาฟในฐานะชื่นชมวอลแตร์ รับรองให้ชาวคาทอลิกและชาวยิวในสวีเดนเป็นเรื่องถูกกฎหมาย และทรงตั้งพระราชบัญญัติการปฏิรูปที่ครอบคลุมโดยกว้าง เพื่อมุ่งเป้าไปที่เสรีนิยมทางเศรษฐกิจ การปฏิรูปสังคม และการจำกัดการทรมานและโทษประหารชีวิตในหลายกรณี พ.ร.บ.เสรีภาพสื่อมวลชนใน ค.ศ. 1766 ที่ได้รับเสียงชื่นชม กลับถูกจำกัดอย่างรุนแรงด้วยการแก้ไขเพิ่มเติมใน ค.ศ. 1774 และ 1792 ที่มีผลให้สื่ออิสระดับสูญไป

ใน ค.ศ. 1777 กุสตาฟที่ 3 เป็นประมุขแห่งรัฐที่เป็นกลางอย่างเป็นทางการคนแรกของโลกที่ให้การรับรองสหรัฐ ในช่วงที่ทำสงครามประกาศเอกราชจากบริเตนใหญ่ กองทัพสวีเดนเข้าพัวพันกับฝ่ายอาณานิคมจำนวนพันกว่านาย ซึ่งส่วนใหญ่เข้าผ่านกองกำลังสำรวจฝรั่งเศส กุสตาฟฟื้นฟูอาณานิคมโพ้นทะเลของสวีเดนในทวีปอเมริกา (แม้เป็นเพียงเชิงสัญลักษณ์) ผ่านการเข้าซื้อกิจการในแซ็ง-บาร์เตเลมีเมื่อ ค.ศ. 1784 และมีกำไรส่วนพระองค์จากการค้าทาสข้ามมหาสมุทรแอตแลนติกอย่างมหาศาล

พระราชอิสริยยศ

พระเจ้ากุสตาฟที่ 3 ทรงเป็นที่รู้จักในสวีเดนและต่างประเทศด้วยพระราชอิสริยยศ ดังนี้:

กุสตาฟ ด้วยพระคุณของพระเจ้า กษัตริย์แห่งชาวสวีเดน กอท และเวนด์, แกรด์พรินซ์แห่งฟินแลนด์, ดยุกแห่งพอเมอเรเนีย, เจ้าชายแห่งรือเกิน และลอร์ดแห่งวิสมาร์, รัชทายาทแห่งนอร์เวย์ และดยุกแห่งชเลสวิก-โฮลชไตน์, ชทอร์มาร์น และดิทมาร์เชิน, เคานต์แห่งโอลเดินบวร์คและเดลเมินฮอร์สต์, ฯลฯ

พระชนม์ชีพช่วงต้นและการศึกษา

กุสตาฟเสด็จพระราชสมภพที่สต็อกโฮล์ม โดยอยู่ภายใต้การคุ้มครองของ Hedvig Elisabet Strömfelt จนกระทั่งพระชนมพรรษา 5 พรรษา จากนั้นจึงศึกษาภายใต้การดูแลของผู้ว่าราชการสองคนที่ถือเป็นรัฐบุรุษชาวสวีเดนที่มีชื่อเสียงโด่งดังที่สุดในยุคนั้น คือ: Carl Gustaf Tessin และ Carl Fredrik Scheffer ถึงกระนั้น สิ่งที่หล่อหลอมพระองค์ในการศึกษาช่วงต้นอาจเป็นผลงานส่วนใหญ่ของ Olof von Dalin กวีและนักประวัติศาสตร์

ขึ้นครองราชย์และรัฐประหาร

พิธีราชาภิเษกพระเจ้ากุสตาฟในเดือนพฤษภาคม ค.ศ. 1772

ในช่วงขึ้นครองราชย์ รัฐสภาสวีเดนมีอำนาจมากกว่าพระมหากษัตริย์ แต่รัฐสภากลับแตกแยกกันอย่างรุนแรงระหว่างพรรคคู่แข่ง คือ ฝ่ายหมวก (Hats) และฝ่ายหมวกแก็ป (Caps) เมื่อกุสตาฟที่ 3 เสด็จกลับสวีเดน พระองค์พยายามไกล่เกลี่ยระหว่างสองกลุ่มแต่ไม่ประสบผลสำเร็จ จากนั้นในวันที่ 21 มิถุนายน ค.ศ. 1771 พระองค์ทรงเปิดรัฐสภาแรกในสมัยของพระองค์ด้วยสุนทรพจน์ที่กระตุ้นอารมณ์อันแรงกล้า นับเป็นครั้งแรกในรอบกว่าศตวรรษที่กษัตริย์สวีเดนตรัสปราศรัยต่อรัฐสภาสวีเดนในภาษาแม่ (แทนที่ภาษาฝรั่งเศส) ความพยายามของฝ่ายหมวกแก็ปที่จะลดพระองค์เป็น roi fainéant (กษัตริย์ไร้อำนาจ) ในภายหลังส่งเสริมให้พระองค์พิจารณาก่อรัฐประหาร

ระหว่างรัฐธรรมนูญนิยมและสมบูรณาญาสิทธิราช

พระเจ้ากุสตาฟทรงงานปฏิรูปในเส้นทางเดียวกันกับประมุขร่วมสมัยในยุคเรืองปัญญา กระบวนการยุติธรรมทางอาญามีความผ่อนปรนมากขึ้น การประหารชีวิตถูกจำกัดให้เหลือเพียงรายการอาชญากรรมที่ค่อนข้างสั้น (รวมทั้งการฆาตกรรม) และยกเลิกการทรมานเพื่อให้ได้คำรับสารภาพ แม้ว่า "โทษประหารชีวิตอันเข้มงวด" ที่มีการลงโทษทางกายคล้ายการทรมานก่อนการประหารชีวิตจะยังคงอยู่ก็ตาม

เหรียญที่ระลึกใน ค.ศ. 1777

พระเจ้ากุสตาฟทรงมีส่วนร่วมอย่างแข็งขันในธุรกิจทุกแผนก แต่พึ่งพาที่ปรึกษาภายนอกที่พระองค์เลือกเองอย่างมากแทนที่จะพึ่งสภาองคมนตรีสวีเดน ความพยายามในการแก้ไขการทุจริตคอร์รัปชันที่แพร่หลาย ซึ่งเฟื่องฟูภายใต้การปกครองของฝ่ายหมวกและหมวกแก็ปใช้เวลาไปมากพอสมควร และพระองค์ยังพบว่าจำเป็นต้องนำคดีทั้งหมดขึ้นพิจารณาคดีต่อทั้ง Göta Hovrätt ศาลยุติธรรมชั้นสูง เยินเชอปิง

พระเจ้ากุสตาฟยังแนะนำนโยบายเศรษฐกิจแห่งชาติใหม่ โดยใน ค.ศ. 1775 มีดารส่งเสริมการค้าเสรีด้านธัญพืชและยกเลิกค่าธรรมเนียมการส่งออกที่กดขี่หลายรายการ มีการแก้ไขกฎหมายประชาสงเคราะห์และประกาศจำกัดเสรีภาพทางศาสนาแก่ชาวโรมันคาทอลิกและยิว พระเจ้ากุสตาฟยังออกแบบและเผยแพร่ชุดประจำชาติสวีเดนให้แพร่หลาย ซึ่งใช้กันทั่วไปในหมู่ชนชั้นสูงตั้งแต่ ค.ศ. 1778 จนกระทั่งพระองค์สวรรคต (และสตรีในราชสำนักยังคงสวมใส่ในโอกาสสำคัญ)

หมายเหตุ

• ^หมายเหตุเรื่องวันที่ : สวีเดนเปลี่ยนระบบปฏิทินจากปฏิทินจูเลียนไปเป็นปฏิทินกริกอเรียนใน ค.ศ. 1753 ทำให้วันที่ 17 กุมภาพันธ์จึงตามมาด้วยวันที่ 1 มีนาคม

ข้อมูล

•  บทความนี้ ประกอบด้วยข้อความจากสิ่งพิมพ์ซึ่งปัจจุบันเป็นสาธารณสมบัติ: Bain, Robert Nisbet (1911). "Gustavus III." . ใน Chisholm, Hugh (บ.ก.). สารานุกรมบริตานิกา ค.ศ. 1911. Vol. 12 (11 ed.). สำนักพิมพ์มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์. pp. 736–738.
• Bain, R. Nisbet (1894). Gustavus III and His Contemporaries, 2 vols.
• Barton, H. Arnold (Autumn 1972). "Gustav III of Sweden and the Enlightenment". Eighteenth-Century Studies. American Society for Eighteenth Century Studies (ASECS). 6 (1): 1–34. doi:10.2307/3031560. JSTOR 3031560.
• Barton, H. Arnold (1986). Scandinavia in the Revolutionary Era, 1760–1815. Minneapolis: University of Minnesota Press. ISBN 0-8166-1392-3.
• Cronholm, Neander N. (1902). A History of Sweden from the Earliest Times to the Present Day. ch 37 pp 203–19
• Hennings, Beth (1957). Gustav III.
• Lönnroth, Erik (1986). Den stora rollen. Stockholm: Norstedt. ISBN 91-1-863652-7.
• Stavenow, Ludvig (1925). Den gustavianska tiden 1772–1809.

• Swedish High Court (1792). Protocoller hållne uti kongl. Maj:ts högste domstol eller justitie-revision med dertil hörande handlingar, rörande det å högstsalig hans May:t Konung Gustaf den III:dje, glorwyrdigst I åminnelse, föröfwade mord. Stockholm: Anders Zetterberg.

แหล่งข้อมูลอื่น

• "Gustavus III." . New International Encyclopedia. 1905.
• "Gustavus III." . The American Cyclopædia. 1879.

ก่อนหน้า		พระเจ้ากุสตาฟที่ 3 แห่งสวีเดน		ถัดไป
พระเจ้าอดอล์ฟ เฟรดริก		พระมหากษัตริย์สวีเดน (พ.ศ. 2314 - 2335)		พระเจ้ากุสตาฟที่ 4 อดอล์ฟ