ข้ามไปเนื้อหา

ผลต่างระหว่างรุ่นของ "แอ็กตอร์ แบร์ลีโยซ"

จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
เนื้อหาที่ลบ เนื้อหาที่เพิ่ม
EmausBot (คุย | ส่วนร่วม)
r2.7.2+) (โรบอต เพิ่ม: pcd:Hector Berlioz
ไม่มีความย่อการแก้ไข
(ไม่แสดง 19 รุ่นระหว่างกลางโดยผู้ใช้ 11 คน)
บรรทัด 1: บรรทัด 1:
[[ไฟล์:hector_berlioz.jpg|thumb|250px|right|แอ็กเตอร์ แบร์ลิออซ]]
[[ไฟล์:hector_berlioz.jpg|thumb|250px|right|แอ็กตอร์ แบร์ลีโยซ]]


'''แอ็กเตอร์ แบร์ลิออซ''' ({{lang-fr|Hector Berlioz}}) เป็น[[คีตกวี]] นักเขียน และนักวิจารณ์ชาว[[ชาวฝรั่งเศส|ฝรั่งเศส]] เกิดเมื่อวันที่ [[๑๑ ธันวาคม]] [[.ศ. ๒๓๔๖]] (ค.ศ. ๑๘๐๓) ที่เมือง[[ลาโกตแซ็งต็องเดร]] [[จังหวัดอีแซร์]] เสียชีวิตเมื่อวันที่ [[ มีนาคม]] [[.ศ. ๒๔๑๑]]<!-- ยังเป็น ๒๔๑๑ ตามปฏิทินขณะนั้น --> (ค.ศ. ๑๘๖๙) ที่กรุง[[ปารีส]]
'''แอ็กตอร์ แบร์ลีโยซ''' ({{lang-fr|Hector Berlioz}}, {{IPA-fr|ɛktɔʁ bɛʁljoːz|pron}}) เป็น[[คีตกวี]] นักเขียน และนักวิจารณ์ชาว[[ชาวฝรั่งเศส|ฝรั่งเศส]] เกิดเมื่อวันที่ [[11 ธันวาคม]] [[.ศ. 1803]] ที่เมือง[[ลาโกตแซ็งต็องเดร]] [[จังหวัดอีแซร์]] เสียชีวิตเมื่อวันที่ [[8 มีนาคม]] [[.ศ. 1869]] ที่กรุง[[ปารีส]]


เขาเป็นหนึ่งในคีตกวีคนสำคัญใน[[ยุคโรแมนติก]]ของ[[ทวีปยุโรป]]
เขาเป็นหนึ่งในคีตกวีคนสำคัญใน[[ยุคโรแมนติก]]ของ[[ทวีปยุโรป]]
บรรทัด 7: บรรทัด 7:
== ประวัติ ==
== ประวัติ ==
=== ช่วงแรกของชีวิต ===
=== ช่วงแรกของชีวิต ===
เขารู้สึกสนอกสนใจวิถีชีวิตของชาวปารีสมากตั้งแต่เริ่มแรก ในช่วงสมัยการฟื้นฟู[[ราชวงศ์บูร์บง]] ซึ่งมีการเคลื่อนไหวทางวัฒนธรรมครั้งใหญ่และมีนักปรัชญาเกิดขึ้นจำนวนมาก
เขาสนใจวิถีชีวิตของชาวปารีสมาตั้งแต่เริ่มแรก ในช่วงสมัยการฟื้นฟู[[ราชวงศ์บูร์บง]] ซึ่งมีการเคลื่อนไหวทางวัฒนธรรมครั้งใหญ่และมีนักปรัชญาเกิดขึ้นจำนวนมาก


ในปี [[.ศ. ๒๓๖๖]] (ค.ศ. ๑๘๒๓) เขาได้ศึกษาการประพันธ์เพลงที่[[วิทยาลัยดนตรีและนาฏศิลป์ชั้นสูงแห่งชาติ ณ กรุงปารีส]] ร่วมกับ[[ฌ็อง-ฟร็องซัว เลอ ซุเออร์]] คีตกวีประจำสถาบันซึ่งมีรูปแบบอลังการ และได้รอดจากอุปสรรคในยุคต่าง ๆ มาได้ รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองต่าง ๆ ตั้งแต่[[การปฏิวัติฝรั่งเศส]] จนกระทั่ง[[การฟื้นฟูระบอบกษัตริย์]]
ในปี [[.ศ. 1823]] เขาได้ศึกษาการประพันธ์เพลงที่[[วิทยาลัยดนตรีและนาฏศิลป์ชั้นสูงแห่งชาติ ณ กรุงปารีส]] ร่วมกับ[[ฌ็อง-ฟร็องซัว เลอ ซุเออร์]] คีตกวีประจำสถาบันซึ่งมีรูปแบบอลังการ และได้รอดจากอุปสรรคในยุคต่าง ๆ มาได้ รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองต่าง ๆ ตั้งแต่[[การปฏิวัติฝรั่งเศส]] จนกระทั่ง[[การฟื้นฟูระบอบกษัตริย์]]


เขาได้ค้นพบ[[คาร์ล มารีอา ฟอน เวเบอร์]] (ซึ่งต่อมาได้ใช้เทคนิคของเว็บเบอร์ในการประพันธ์ ''แซ็งฟอนีฟ็องตัสติก'') และได้ประพันธ์ ''Messe solennelle'' ในปี [[.ศ. ๒๓๖๗]] (ค.ศ. ๑๘๒๔)
เขาได้พบ[[คาร์ล มารีอา ฟอน เวเบอร์]] (ซึ่งต่อมาได้ใช้เทคนิคของเวเบอร์ในการประพันธ์ ''แซ็งฟอนี ฟ็องตัสติก'') และได้ประพันธ์ ''Messe solennelle'' ในปี [[.ศ. 1824]]


ถึงแม้เขาจะหัดเล่นดนตรีเอาเองแบบตามมีตามเกิดมาก่อน แบร์ลิออซก็ได้เริ่มหัดเล่น[[กีตาร์]]และ[[ปี่แตร]] และแม้ว่าเขาจะไม่ประสบผลสำเร็จในการประกวดดนตรีที่กรุง[[โรม]] ในปี [[.ศ. ๒๓๖๙]] (ค.ศ. ๑๘๒๖) เขาก็ได้เข้ารับศึกษาทางดนตรีที่วิทยาลัยดนตรี (ผู้อำนวยการในสมัยนั้นได้แก่[[ลุยจิ เครูบินิ]]) และได้เรียนกับปรมาจารย์[[แอนโทนิน ไรคา]] ที่สอนเขาเกี่ยวกัน[[ฟิวก์]]และ[[เคานเตอร์พ้อยท์]] รวมทั้งเรียนการเรียบเรียงเสียงประสานกับเลอซุเออร์ด้วย
ถึงแม้เขาหัดเล่นดนตรีเอง โดยหัดเล่น[[กีตาร์]]และ[[ปี่แตร]] และแม้ว่าเขาจะไม่ประสบผลสำเร็จในการประกวดดนตรีที่กรุง[[โรม]] ในปี [[.ศ. 1826]] เขาก็ได้เข้าศึกษาดนตรีที่วิทยาลัยดนตรี (ผู้อำนวยการในสมัยนั้นได้แก่[[ลุยจิ เชรูบินิ]]) และได้เรียนกับปรมาจารย์[[อันทอน ไรคา]] ที่สอนเขาเกี่ยวกัน[[ฟิวก์]]และ[[เคาน์เตอร์พ้อยท์]] รวมทั้งเรียนการเรียบเรียงเสียงประสานกับเลอซุเออร์ด้วย


ในปี [[.ศ. ๒๓๗๐]] (ค.ศ. ๑๘๒๗) เขาก็ได้เข้ารอบการประกวดดนตรีที่กรุงโรม แต่บทเพลง[[คานตาต้า]] ของเขาที่มีชื่อว่า ''ลามอร์ดอร์เฟ'' ได้รับการตัดสินจากคณะกรรมการว่าไม่สามารถจะเอามาบรรเลงจริง ๆ ได้ ในระหว่างการแสดงละครเวทีเรื่อง[[แฮมเล็ต]] เขาก็ได้ค้นพบ[[วิลเลียม เชกสเปียร์]] และตกหลุมรักแฮเรียต นักแสดงสาวชาวไอริชที่แสดงในแฮมเล็ต ซึ่งต่อมาเขาก็ได้เข้าพิธีสมรสกับเธอในปี [[.ศ. ๒๓๗๖]] (ค.ศ. ๑๘๓๓)
ในปี [[.ศ. 1827]] เขาเข้ารอบการประกวดดนตรีที่กรุงโรม แต่บทเพลง[[คันทาทา]] ของเขาที่มีชื่อว่า ''ลามอร์ดอร์เฟ'' ได้รับการตัดสินจากคณะกรรมการว่าไม่สามารถจะเอามาบรรเลงจริง ๆ ได้ ในระหว่างการแสดงละครเวทีเรื่อง[[แฮมเล็ต]] เขาได้อ่านงานของ[[วิลเลียม เชกสเปียร์]] และตกหลุมรักแฮเรียต นักแสดงสาวชาวไอริชที่แสดงในละครเรื่องแฮมเล็ต ซึ่งต่อมาเขาได้สมรสกับเธอในปี [[.ศ. 1833]]


เขายังได้ค้นพบบทประพันธ์ของ[[โยฮันน์ วอล์ฟกัง ฟอน เกอเทอ|เกอเทอ]] เรื่อง''[[เฟาสท์]]'' ซึ่งต่อมาเขาได้ประพันธ์เพลงจากการแปลของ[[เจราร์ด เดอ แนร์วาล]] ชื่อว่า''แปดฉากจากเรื่องเฟาสท์'' ([[.ศ. 2371]]) และอุปรากรโศกนาฏกรรมเรื่อง ''คำสาปของเฟาสท์'' ในปี [[.ศ. ๒๓๘๙]] (ค.ศ. ๑๘๔๓)
เขาค้นพบวรรณกรรมของ[[โยฮันน์ วอล์ฟกัง ฟอน เกอเทอ|เกอเทอ]] เรื่อง''[[เฟาสท์]]'' ซึ่งต่อมาเขาได้ประพันธ์เพลงจากการแปลของ[[เจราร์ด เดอ แนร์วาล]] ชื่อว่า''แปดฉากจากเรื่องเฟาสท์'' ([[.ศ. 1828]]) และอุปรากรโศกนาฏกรรมเรื่อง ''คำสาปของเฟาสท์'' ในปี [[.ศ. 1843]]


เขารู้สึกประทับใจเป็นอย่างมาก เมื่อ[[วิทยาลัยดนตรีและนาฏศิลป์ชั้นสูงแห่งชาติ ณ กรุงปารีส]] ภายใต้การอำนวยการของ[[ฟร็องซัว-อ็องตวน อาเบอแน็ก]]ได้จัดแสดงซิมโฟนีทุกบทของเบโธเฟ่นในปี [[.ศ. ๒๓๗๑]] (ค.ศ. ๑๘๒๘)
เขารู้สึกประทับใจเป็นอย่างมาก เมื่อ[[วิทยาลัยดนตรีและนาฏศิลป์ชั้นสูงแห่งชาติ ณ กรุงปารีส]] ภายใต้การอำนวยการของ[[ฟร็องซัว-อ็องตวน อาเบอแน็ก]]ได้จัดแสดงซิมโฟนีทุกบทของเบโธเฟน ในปี [[.ศ. 1828]]


=== แซ็งฟอนีฟ็องตัสติก ===
=== แซ็งฟอนีฟ็องตัสติก ===
{{ดูเพิ่มที่|แซ็งฟอนีฟ็องตัสติก}}
{{ดูเพิ่มที่|แซ็งฟอนีฟ็องตัสติก}}


=== การเดินทาง การเป็นนักเขียนนักวิจารณ์ และอุปรากร===
=== การเดินทาง การเป็นนักเขียนนักวิจารณ์ และอุปรากร ===
{{โครง-ส่วน}}
{{โครง-ส่วน}}


บรรทัด 84: บรรทัด 84:


== ผลงานที่ได้รับการบันทึกเสียง ==
== ผลงานที่ได้รับการบันทึกเสียง ==
=== เซอร์คอลิน เดวิส ===
=== เซอร์ คอลิน เดวิส ===
{{โครง-ส่วน}}
{{โครง-ส่วน}}
=== ตัวอย่างผลงานที่ได้รับการบันทึกเสียง ===
=== ตัวอย่างผลงานที่ได้รับการบันทึกเสียง ===
บรรทัด 107: บรรทัด 107:


== แหล่งข้อมูลอื่น ==
== แหล่งข้อมูลอื่น ==
* [http://www.adpf.asso.fr/adpf-publi/folio/berlioz/berliozSF.htm Publication de l'ADPF]
* [http://www.adpf.asso.fr/adpf-publi/folio/berlioz/berliozSF.htm Publication de l'ADPF] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051013030603/http://www.adpf.asso.fr/adpf-publi/folio/berlioz/berliozSF.htm |date=2005-10-13 }}
* [http://penin.berlioz.free.fr/ "Les Premières armes du jeune Berlioz" : la Messe Solennelle]
* [http://penin.berlioz.free.fr/ "Les Premières armes du jeune Berlioz" : la Messe Solennelle]
* [http://www.berlioz-anhb.com/ Association Nationale Hector Berlioz]
* [http://www.berlioz-anhb.com/ Association Nationale Hector Berlioz]
บรรทัด 121: บรรทัด 121:
{{ศิลปินยุคโรแมนติก}}
{{ศิลปินยุคโรแมนติก}}


{{เรียงลำดับ|เอ็กเตอร์ แบร์ลิออซ}}
{{เกิดปี|๒๓๔๖}}{{ตายปี|๒๔๑๑}}


{{เกิดปี|2346}}{{ตายปี|2411}}
[[หมวดหมู่:คีตกวีชาวฝรั่งเศส]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากแคว้นโรนาลป์]]
{{Link FA|hu}}


[[หมวดหมู่:คีตกวีชาวฝรั่งเศส]]
[[af:Hector Berlioz]]
[[หมวดหมู่:บุคคลจากจังหวัดอีแซร์]]
[[an:Hector Berlioz]]
[[ar:هيكتور بيرليوز]]
[[arz:هيكتور بيرليوز]]
[[az:Hektor Berlioz]]
[[ba:Һектор Берлиоз]]
[[bat-smg:Ektors Berliozos]]
[[be:Гектар Берліёз]]
[[be-x-old:Гектар Бэрліёз]]
[[bg:Ектор Берлиоз]]
[[br:Louis Hector Berlioz]]
[[bs:Hector Berlioz]]
[[ca:Hector Berlioz]]
[[cs:Hector Berlioz]]
[[cy:Hector Berlioz]]
[[da:Hector Berlioz]]
[[de:Hector Berlioz]]
[[diq:Hector Berlioz]]
[[el:Εκτόρ Μπερλιόζ]]
[[en:Hector Berlioz]]
[[eo:Louis Hector Berlioz]]
[[es:Hector Berlioz]]
[[et:Hector Berlioz]]
[[eu:Hector Berlioz]]
[[ext:Hector Berlioz]]
[[fa:هکتور برلیوز]]
[[fi:Hector Berlioz]]
[[fr:Hector Berlioz]]
[[gl:Hector Berlioz]]
[[he:הקטור ברליוז]]
[[hif:Hector Berlioz]]
[[hr:Hector Berlioz]]
[[hu:Hector Berlioz]]
[[hy:Հեկտոր Բեռլիոզ]]
[[id:Hector Berlioz]]
[[ilo:Hector Berlioz]]
[[io:Hector Berlioz]]
[[is:Hector Berlioz]]
[[it:Hector Berlioz]]
[[ja:エクトル・ベルリオーズ]]
[[ka:ჰექტორ ბერლიოზი]]
[[kk:Берлиоз Гектор Луи]]
[[ko:엑토르 베를리오즈]]
[[la:Hector Berlioz]]
[[lb:Hector Berlioz]]
[[lij:Hector Berlioz]]
[[lt:Hector Berlioz]]
[[lv:Ektors Berliozs]]
[[mk:Хектор Берлиоз]]
[[ml:ഹെക്ടർ ബെർലിയോസ്]]
[[mn:Гектор Берлиоз]]
[[mr:एक्तॉर बर्लियोझ]]
[[mt:Hector Berlioz]]
[[nl:Hector Berlioz]]
[[nn:Hector Berlioz]]
[[no:Hector Berlioz]]
[[oc:Hector Berlioz]]
[[pcd:Hector Berlioz]]
[[pl:Hector Berlioz]]
[[pt:Hector Berlioz]]
[[ro:Hector Berlioz]]
[[ru:Берлиоз, Гектор]]
[[sh:Hektor Berlioz]]
[[simple:Hector Berlioz]]
[[sk:Hector Berlioz]]
[[sl:Hector Berlioz]]
[[sq:Hector Berlioz]]
[[sr:Ектор Берлиоз]]
[[sv:Hector Berlioz]]
[[sw:Hector Berlioz]]
[[ta:ஹெக்டர் பேர்லியோஸ்]]
[[tr:Hector Berlioz]]
[[uk:Гектор Берліоз]]
[[ur:ہیکٹر برلیوز]]
[[vi:Hector Berlioz]]
[[vo:Hector Berlioz]]
[[war:Hector Berlioz]]
[[yi:העקטאר בערליאז]]
[[zh:埃克托·柏辽兹]]
[[zh-min-nan:Hector Berlioz]]

รุ่นแก้ไขเมื่อ 01:13, 19 กรกฎาคม 2566

แอ็กตอร์ แบร์ลีโยซ

แอ็กตอร์ แบร์ลีโยซ (ฝรั่งเศส: Hector Berlioz, ออกเสียง: [ɛktɔʁ bɛʁljoːz]) เป็นคีตกวี นักเขียน และนักวิจารณ์ชาวฝรั่งเศส เกิดเมื่อวันที่ 11 ธันวาคม ค.ศ. 1803 ที่เมืองลาโกตแซ็งต็องเดร จังหวัดอีแซร์ เสียชีวิตเมื่อวันที่ 8 มีนาคม ค.ศ. 1869 ที่กรุงปารีส

เขาเป็นหนึ่งในคีตกวีคนสำคัญในยุคโรแมนติกของทวีปยุโรป

ประวัติ

ช่วงแรกของชีวิต

เขาสนใจวิถีชีวิตของชาวปารีสมาตั้งแต่เริ่มแรก ในช่วงสมัยการฟื้นฟูราชวงศ์บูร์บง ซึ่งมีการเคลื่อนไหวทางวัฒนธรรมครั้งใหญ่และมีนักปรัชญาเกิดขึ้นจำนวนมาก

ในปี ค.ศ. 1823 เขาได้ศึกษาการประพันธ์เพลงที่วิทยาลัยดนตรีและนาฏศิลป์ชั้นสูงแห่งชาติ ณ กรุงปารีส ร่วมกับฌ็อง-ฟร็องซัว เลอ ซุเออร์ คีตกวีประจำสถาบันซึ่งมีรูปแบบอลังการ และได้รอดจากอุปสรรคในยุคต่าง ๆ มาได้ รวมทั้งการเปลี่ยนแปลงระบอบการปกครองต่าง ๆ ตั้งแต่การปฏิวัติฝรั่งเศส จนกระทั่งการฟื้นฟูระบอบกษัตริย์

เขาได้พบคาร์ล มารีอา ฟอน เวเบอร์ (ซึ่งต่อมาได้ใช้เทคนิคของเวเบอร์ในการประพันธ์ แซ็งฟอนี ฟ็องตัสติก) และได้ประพันธ์ Messe solennelle ในปี ค.ศ. 1824

ถึงแม้เขาหัดเล่นดนตรีเอง โดยหัดเล่นกีตาร์และปี่แตร และแม้ว่าเขาจะไม่ประสบผลสำเร็จในการประกวดดนตรีที่กรุงโรม ในปี ค.ศ. 1826 เขาก็ได้เข้าศึกษาดนตรีที่วิทยาลัยดนตรี (ผู้อำนวยการในสมัยนั้นได้แก่ลุยจิ เชรูบินิ) และได้เรียนกับปรมาจารย์อันทอน ไรคา ที่สอนเขาเกี่ยวกันฟิวก์และเคาน์เตอร์พ้อยท์ รวมทั้งเรียนการเรียบเรียงเสียงประสานกับเลอซุเออร์ด้วย

ในปี ค.ศ. 1827 เขาเข้ารอบการประกวดดนตรีที่กรุงโรม แต่บทเพลงคันทาทา ของเขาที่มีชื่อว่า ลามอร์ดอร์เฟ ได้รับการตัดสินจากคณะกรรมการว่าไม่สามารถจะเอามาบรรเลงจริง ๆ ได้ ในระหว่างการแสดงละครเวทีเรื่องแฮมเล็ต เขาได้อ่านงานของวิลเลียม เชกสเปียร์ และตกหลุมรักแฮเรียต นักแสดงสาวชาวไอริชที่แสดงในละครเรื่องแฮมเล็ต ซึ่งต่อมาเขาได้สมรสกับเธอในปี ค.ศ. 1833

เขาค้นพบวรรณกรรมของเกอเทอ เรื่องเฟาสท์ ซึ่งต่อมาเขาได้ประพันธ์เพลงจากการแปลของเจราร์ด เดอ แนร์วาล ชื่อว่าแปดฉากจากเรื่องเฟาสท์ (ค.ศ. 1828) และอุปรากรโศกนาฏกรรมเรื่อง คำสาปของเฟาสท์ ในปี ค.ศ. 1843

เขารู้สึกประทับใจเป็นอย่างมาก เมื่อวิทยาลัยดนตรีและนาฏศิลป์ชั้นสูงแห่งชาติ ณ กรุงปารีส ภายใต้การอำนวยการของฟร็องซัว-อ็องตวน อาเบอแน็กได้จัดแสดงซิมโฟนีทุกบทของเบโธเฟน ในปี ค.ศ. 1828

แซ็งฟอนีฟ็องตัสติก

การเดินทาง การเป็นนักเขียนนักวิจารณ์ และอุปรากร

เลทรัวย็อง

ผลงาน

บทวิเคราะห์

ผลงานที่ไม่ได้รับการตอบรับที่ดีจากชาวฝรั่งเศส

งานเขียน

  • Grand traité d'instrumentation et d'orchestration moderne (1860) ;
  • Mémoires, éditions Fayard ;
  • Correspondance générale, éditions Fayard ;
  • Les soirées de l'orchestre, (1852) ;
  • Le voyage musical en Allemagne et en Italie ;
  • À travers champs ;
  • Les Grotesques de la musique ;
  • Cauchemars et passion ;
  • Son œuvre critique est actuellement regroupée et rééditée : Critique musicale, sous la dir. de H. Robert Cohen et d'Yves Gérard, Paris : Buchet-Chastel, 1997- , en cours (4 vol. parus).

งานเพลง

รายชื่อผลงานทั้งหมดได้ถูกตีพิมพ์โดย D. Kern Holoman ในแค็ตตาล็อกของเขา : Dallas Kern Holoman, Catalogue of the Works of Hector Berlioz, Cassel : Bärenreiter, 1987.

สำหรับวงดุริยางค์

อุปรากร

บทเพลงขับร้องประสานเสียง

  • La Messe solennelle (1824, retrouvée en 1992 alors que Berlioz prétendait qu'il l'avait détruite) ;
  • Lélio ou le retour à la vie, op. 14b (1827) ;
  • Grand requiem ou Grande messe des morts (1837) ;
  • La damnation de Faust, légende dramatique (1846) ;
  • Te Deum (1849 - 1855) ;
  • L'enfance du Christ, trilogie sacrée (1850 - 1854) ;
  • La Mort d'Orphée ;
  • Le 5 mai ;
  • Le ballet des ombres ;
  • Tristia ;
  • Herminie, cantate ;
  • La mort de Cléopâtre ;
  • Les nuits d'été.

ผลงานที่ได้รับการบันทึกเสียง

เซอร์ คอลิน เดวิส

ตัวอย่างผลงานที่ได้รับการบันทึกเสียง

แหล่งข้อมูลอื่น

หนังสือชีวประวัติ

  • Hector Berlioz, Mémoires, Flammarion; (première édition: 1991) ISBN 2-08-212539-4
  • David Cairns, Berlioz, éditions Fayard (1991) ;
  • Claude Ballif, Berlioz, collection "Solfèges" au Seuil ;
  • Dictionnaire Berlioz, sous la dir. de Pierre Citron et de Cécile Reynaud, Paris, Fayard, 2003 ;
  • Berlioz, la voix du romantisme, catalogue d'exposition à la Bibliothèque nationale de France, 2003-2004, Paris, BnF / Fayard, 2003.