భారత రాజ్యాంగ సవరణల జాబితా
| భారత రాజ్యాంగం లో భాగం |
| భారత రాజ్యాంగము |
|---|
 |
| పీఠిక |
2018 జనవరి నాటికి, భారత రాజ్యాంగంలో 123 సవరణ ప్రతిపాదనలు, 101 సవరణ చట్టాలు జరిగాయి. మొట్టమొదటి సవరణను1950 లో ప్రవేశపెట్టారు.[1]
భారత రాజ్యాంగంలో మార్పులకు సంబంధించి రాజ్యాంగంలోనే 368వ అధికరణ పొందుపరచబడింది. ఈ అధికరణ ప్రకారం రెండు విధాల సవరణలు చేయవచ్చు.
- మొదటి రకం సవరణలు సాధారణ బలాధిక్యం ద్వారా భారత పార్లమెంట్ అమలు లోకి తేవచ్చు.
- రెండవ రకం సవరణలు అమలులోకి తేవాలంటే ప్రత్యేక బలాధిక్యత ఉండాలి, అనగా రెండు సభలలో కనీసం 2/3 సభ్యులు హాజరై, వారిలో సగానికి మించి సమర్ధనలో ఉండాలి, అలాగే రాష్ట్ర శాసన సభలలో కనీసం సగం సవరణను ఒప్పుకోవాలి. రెండవ రకం సవరణలు : # 3, 6, 7, 8, 13, 14, 15, 16, 22, 23, 24, 25, 28, 30, 31, 32, 35, 36, 38, 39, 42, 43, 44, 45, 46, 51, 54, 61, 62, 70, 73, 74, 75, 79, 84, 88, 95, 99, 101.[2]
2012 జనవరి 12 నాటికి భారతదేశం రాజ్యాంగలో 97 సవరణలు జరిగాయి.
| క్ర.సం | సవరణ | అమలు తేది | జాబితా | |
|---|---|---|---|---|
| 1 | మొదటి భారత రాజ్యాంగ సవరణ | ఆర్టికల్ 15, 19, 85, 87, 174, 176, 341, 342, 372, 376.
ఆర్టికల్స్ 31A, 31B. షెడ్యూల్ 9.[3] |
1951 జూన్ 18 | రాజ్యాంగం ప్రకారం హామీ ప్రాథమిక హక్కులను విరుద్ధంగా ఉన్న చట్టాలను రక్షించేందుకు ప్రవేశపెట్టింది. షెడ్యూల్ 9 గా పిలవబడుతున్న కొత్త రాజ్యాంగ సాధనం, జమిందారి వ్యవస్థను రద్దుచేయటం ద్వారా ఈ చట్టాలు ఆస్తి హక్కులు, వాక్ స్వాతంత్ర్యం, చట్టం ముందు సమానత్వం అనే సాధనాలను ప్రజలకు అందిచారు. |
భారత రాజ్యాంగపు సవరణల జాబితా
[మార్చు]- మొదటి సవరణ చట్టం (1951) : ఈ సవరణ వాక్‌స్వాతంత్ర్యం పైన, వృత్తి, వ్యాపార నిర్వహణ హక్కు పైన (ఆర్టికల్ 19) కొన్ని నియంత్రణలను ప్రవేశపెట్టింది. ఈ సవరణ నియంత్రణకు సహేతుక అనే పదం చేర్చుట ద్వారా నియంత్రణలను న్యాయబద్ధం గావించింది. ఈ సవరణ చేసిన కొత్త నియంత్రణలు పౌర భద్రత, విదేశాలతో సంబంధ భాందవ్యాలకు సంబంధించింది. ఈ సవరణ ప్రకరణ 19 (6) కు వివరణ ఇస్తూ, ప్రభుత్వ పర వాణిజ్యం, జాతీయికరణంపై ప్రభుత్వానికి గల హక్కును ధ్రువీకరించింది. ప్రకరణలు 31A, 31B రూపేణ రెండు కొత్త అంశాలను 9వ షెడ్యూలుకు చేర్చింది. భూసంస్కరణలకు స్థిరమైన రూపునిచ్చి, వాటిని వ్యక్తిగత హక్కుల పరిధి నుంచి తొలగించింది. ప్రకరణ 15కు కొత్త క్లాజు (4) ను చేర్చి, సామాజికంగా, విద్యాపరంగా వెనుకబడ్డ తరగతుల అభివృద్ధి కోరకు కొన్ని కొత్త అధికారాలను ప్రభుత్వం పొందింది. భారత రాజ్యాంగం రూపుదిద్దుకున్న తర్వాత అనేక సవరణలకు లోనైంది. 1951 లో మొదటి రాజ్యాంగ సవరణ జరిగింది. వాక్‌స్వాతంత్ర్యం, ఏ వృత్తినైనా చేపట్టే స్వేచ్ఛ వంటి అంశాలాఅను జత చేస్తూ మొదటి సవరణ చేశారు. చట్టసభల్లో మహిళలకు రిజర్వేషన్లు, లోక్‌పాల్ ఏర్పాటు, ఒడిషా రాష్ట్రం పేరు మార్పు వంటి తాజా ప్రతిపాదనలో దాదాపు 115 సవరణలు జరిగాయి.
- 2 వ సవరణ చట్టం (1952) : లోక్‌సభ ఎన్నికల్లో రాష్ట్రాల ప్రాతినిధ్యానికి గల పరిమితులను పునసర్దుబాటు చేశారు. ఆర్టికల్ 81ని సవరించారు.
- 3 వ సవరణ చట్టం (1954) : 369 ఆర్టికల్ కింద 7 వ షేడ్యూల్‌లో గల కేంద్ర రాష్ట్రాల ఉమ్మడి అధికారాల జాబితాలో 33వ అనుబంధంగా ఎంట్రీని చేర్చే సవరణ.
- 4 వ సవరణ చట్టం (1955) : రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు అవసరమైనపుడు లేదా వాటి కార్యక్రామాలకు అడ్డు తగిలి నష్టం జరుగుతుందని భావించినపుడు ప్రైవేట్ ఆస్తులు, భూములు సేకరించేందుకు విస్తృత అధికారాలు కల్పించే విదంగా ఆర్టికల్ 31 (2) ను సవరించారు.31 ఎ ఆర్టికల్ ప్రభుత్వాలకు విస్తృత అధికారాలు కల్పించడానకి వీలగా సవరించు ఆ సవరణ లక్ష్యాలను వివిధ కేటగిరీలుగా విభజించవచ్చు. పేదలకు సంక్షేమ చర్యలు చేపట్టడానికి వీలుగా జమిందారీ వ్యవస్థను రద్దు చేయడానికి, భూమిలో నిక్షిప్తమైన ఖనిజాలు, చమురు నిక్షేపాలపై ప్రభుత్వానికి పూర్తిగా అదుపును కలిగించేందుకు ఈ సవరణ దోహదపడుతుంది. దీనికి సంబంధించి తొమ్మిదో షెడ్యూల్లో ఆరు చట్టాలను కూడా చేర్చారు. కొన్ని అంశాలపై రాజ్యానికి గల గుత్తాధికారం కాపాడటానికి వీలుగా ఆర్టికల్ 305 ను సవరించారు.
- 5వ సవరణల చట్టం (1955) : ఈ సవరణ ఆర్టికల్ 3కు సంబంధించింది. రాష్ట్రాల మధ్య సరిహద్దులు ప్రాంతాలకు సంబంధించి కేంద్రం చేసిన ప్రతిపాదనలపై సంభదింత రాష్ట్రాల చట్టసభలు తమ అభిప్రాయలను తెలియజేయడానికి ఒక గడువు నిర్దేశించడానికిగాను రాష్ట్రపతికి అధికారాలను కల్పిస్తూ ఈ సవరణ చేశారు.
- 6 వ సవరణ చట్టం (1956) : అంతరాష్ట్ర వాణిజ్యానికి సంబంధించిన ఆర్టికల్స్ 269,286 లను 1956 లో సవరించారు. వివిధ రాష్ట్రాల మధ్య వస్తువులపై విధించే పన్నులు కొనుగోళ్ళు, అమ్మకాలపై స్పష్టత కోసం ఈ సవరణ తీసుకవచ్చారు. ఇందుకు సంబంధించి రాజ్యాంగంలోని ఏడో షెడ్యూల్లో ఉన్న యూనియన్‌ అధికారాల జాబితాలో 92 ఎ సెక్షన్‌ కొత్తగా చేర్చారు.
- 7 వ సవరణ చట్టం (1956) : రాష్ట్రాల పునర్విభజన కమిషన్ అవసరమైన సిఫార్సులు చేయడానికి, తదానుగుణంగా అవసరమైన మార్పులు సూచించడానికి స్పష్టమైన అధికారాలను కల్పించడానికి ఈ సవరణ తెచ్చారు.
- 8 వ సవరణ చట్టం (1960) : ఎస్‌టి, ఎస్‌సిలు ఆంగ్లోండియన్స్‌కు కేంద్ర, రాష్ట్ర శాసనసభల్లో అమలు చేస్తున్న రిజర్వేషన్లును మరో పదేళ్ళపాటు కొనసాగించడానికి ఈ సవరణ తెచ్చారు. ఆంగ్లోండియన్స్‌ను లోక్‌సభలో రాష్ట్రపతి, శాసనసభలో గవర్నర్‌ నామినేట్‌ చేస్తారు.
- 9 వ సవరణ చట్టం (1961) : అస్సాం, పంజాబ్‌, పశ్చిమబెంగాల్‌, త్రిపుర రాష్ట్రాలలో కొన్ని ప్రాంతాలను పాకిస్థాన్‌కు బదిలి చేయడానికి వీలుగా రాజ్యాంగంలోని తొలి షెడ్యుల్‌ను 1961 లో సవరించారు.
- 10 వ సవరణ చట్టం (1961) :దాద్రా నాగర్‌ హవేలీ ప్రాంతాలను కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలుగా ప్రకటించడానికి, వాటి పారిపాలన వ్యవహారాలపై అధికారాలను రాష్ట్రపతికి అప్పంగించడానికి వీలుగా 1961లో ఆర్టికల్ 240 ని
- తొలి షెడ్యుల్‌ను సవరించారు.
- 11 వ సవరణ చట్టం (1961) : ఈ సవరణ ద్వారా ఆర్టికల్ 66,71 లను సవరించారు. దీని ప్రకారం రాష్ట్రపతి, ఉపరాష్ట్రపతిలను ఎన్నుకొనే ఎలక్ట్రోరల్‌ కాలేజ్‌లో ఖాళీలున్నాయనే కారణంతో వారి ఎన్నికను సవాల్‌ చేయడానికి వీలు లేకుండా ఈ సవరణను చేశారు.
- 12 వ సవరణ చట్టం (1962) : గోవా, డయ్యు, డామన్ ప్రాంతాలను కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలుగా మార్చడానికి వీలుగా 240 వ ఆర్టికల్‌ను దీని ద్వారా సవరించవచారు.
- 13 వ సవరణ చట్టం (1962) : నాగాలాండ్ రాష్టానికి సంబంధించి కేంద్ర ప్రభుత్వానికి, నాగా పీపుల్స్‌ కన్వెన్షన్‌కు కుదిరిన ఒప్పందం ప్రకారం రాజ్యాంగంలో కొత్తగా 371 వ ఆర్టికల్‌ను ఈ సవరణ ద్వారా చేర్చారు.
- 14 వ సవరణ చట్టం (1962) : 14 వ రాజ్యాంగ సవరణ పుదుచ్చేరిని కేంద్రపాలిత ప్రాంతంగా నిర్దారిస్తూ దాన్ని తొలి షెడ్యూల్లో చేర్చడానికి 14 వ సవరణ చట్టం తీసుకవచ్చారు. పార్లమెంటరీ చట్టం ద్వారా హిమచల్‌ప్రదేశ్, మణిపూర్‌, త్రిపుర, గోవా, డయ్యు, డామన్, పుదుచ్చేరీలకు చట్ట సభలను ఏర్పాటు చేశారు.
- 15 వ సవరణ చట్టం (1963) : హైకోర్టు న్యాయమూర్తుల రిటైర్‌మెంట్ వయోపరిమితిని 60 సంవత్సరాల నుంచి 62 సంవత్సరాలకు పెంచుతూ ఈ సవరణ చేశారు. హైకోర్టు న్యాయమూర్తులకు ఓ కంపేన్సేటరీ అలవెన్స్‌ ఇవ్వడానికి ఈ సవరణలో వీలు కల్పించారు.
- 16 వ సవరణ చట్టం:
- 17 వ సవరణ చట్టం:
- 18 వ సవరణ చట్టం:
- 19 వ సవరణ చట్టం:
- 20 వ సవరణ చట్టం:
- 21 వ సవరణ చట్టం:
- 22 వ సవరణ చట్టం:
- 23 వ సవరణ చట్టం:
- 24 వ సవరణ చట్టం:
- 25 వ సవరణ చట్టం:
- 26 వ సవరణ చట్టం:
- 27 వ సవరణ చట్టం:
- 28 వ సవరణ చట్టం:
- 29 వ సవరణ చట్టం:
- 30 వ సవరణ చట్టం:
- 31 వ సవరణ చట్టం:
- 32 వ సవరణ చట్టం:
- 33 వ సవరణ చట్టం:
- 34 వ సవరణ చట్టం:
- 35 వ సవరణ చట్టం:
- 36 వ సవరణ చట్టం:రాజ్యాంగం (36వ సవరణ) చట్టం, 1975. ఈ చట్టం ద్వారా సిక్కిం భారత యూనియన్‌లో 22వ రాష్ట్రంగా అవతరించింది
- 37 వ సవరణ చట్టం:
- 38 వ సవరణ చట్టం:
- 39 వ సవరణ చట్టం:
- 40 వ సవరణ చట్టం:
- 41 వ సవరణ చట్టం:
- 42 వ సవరణ చట్టం: రాజ్యాంగంలో "సామ్యవాద", "లౌకిక", "గణతంత్ర" అనే పదాలను చేర్చారు.ఈ సవరణను మినీ రాజ్యాంగంగా పేర్కొంటారు
- 43 వ సవరణ చట్టం:
- 44 వ సవరణ చట్టం: ఆస్తి హక్కును ప్రాథమిక హక్కుల జాబితా నుండి తొలగించారు
- 45 వ సవరణ చట్టం:
- 46 వ సవరణ చట్టం:
- 47 వ సవరణ చట్టం:
- 48 వ సవరణ చట్టం:
- 49 వ సవరణ చట్టం:
- 50 వ సవరణ చట్టం:
- 51 వ సవరణ చట్టం:
- 52 వ సవరణ చట్టం:
- 53 వ సవరణ చట్టం:
- 54 వ సవరణ చట్టం:
- 55 వ సవరణ చట్టం:
- 56 వ సవరణ చట్టం:
- 57 వ సవరణ చట్టం:
- 59 వ సవరణ చట్టం:
- 60 వ సవరణ చట్టం:
- 61 వ సవరణ చట్టం:
- 62 వ సవరణ చట్టం:
- 63 వ సవరణ చట్టం:
- 64 వ సవరణ చట్టం:
- 65 వ సవరణ చట్టం:
- 66 వ సవరణ చట్టం:
- 67 వ సవరణ చట్టం:
- 68 వ సవరణ చట్టం:
- 69 వ సవరణ చట్టం:
- 70 వ సవరణ చట్టం:ఢిల్లీ, పుదుచ్చేరి కేంద్ర పాలిత ప్రాంతాల శాసనసభ్యులు భారతరాష్ట్రపతి ఎన్నికల్లో ఓటు వేసే హక్కు పొందారు.
- 71 వ సవరణ చట్టం:
- 72 వ సవరణ చట్టం:
- 73 వ సవరణ చట్టం: గ్రామ పంచాయితీల ఏర్పాటు
- 74 వ సవరణ చట్టం: నగర పాలక సంస్థల ఏర్పాటు.
- 76 వ సవరణ చట్టం;
- 77 వ సవరణ చట్టం:
- 78 వ సవరణ చట్టం:
- 79 వ సవరణ చట్టం:
- 80 వ సవరణ చట్టం:
- 81 వ సవరణ చట్టం:
- 82 వ సవరణ చట్టం;
- 83 వ సవరణ చట్టం;
- 84 వ సవరణ చట్టం:
- 85 వ సవరణ చట్టం;
- 86 వ సవరణ చట్టం (2002) : ఈ సవరణ 6-14 సంవత్సరాల మధ్యవయస్సుగల పిల్లలందరికీ విద్యాహక్కును ప్రాథమికహక్కుగా చేసింది. రాజ్యాంగంలో ఆర్టికల్ 21A చేర్చడం ద్వారా పిల్లల విద్యాహక్కును ప్రాథమికహక్కుగా గుర్తించింది. 6 సంవత్సరాలలోపు వరకు పిల్లల ఆరోగ్య సంరక్షణను, పూర్వ ప్రాథమిక విద్యను అందివ్వడం తల్లిదండ్రుల విధి అని పేర్కొంది. 6-14 సంవత్సరాలలోపు పిల్లలకు ఉచిత నిర్బంధ ప్రాథమిక విద్యను కల్పించడానికి ప్రభుత్వం కృషిచేయాలి.
- 87 వ సవరణ చట్టం (2003) : ప్రాదేశిక నియోజకవర్గాల పునర్విభజన కొరకు 1991 జనాభా లెక్కలకు బదులు 2001 జనాభా లెక్కలను పరిగణనలోనికి తీసుకోవాలని పేర్కొంది.
- 88 వ సవరణ చట్టం (2003) : సర్వీస్ టాక్స్ యొక్క చట్టపరిధిని విస్తృతం చేశారు. సర్వీస్ టాక్స్ కోసం రాజ్యాంగంలో కొత్తగా ఆర్టికల్ 268A చేర్చడం జరిగింది. కేంద్ర జాబితాలో 100 వ అంశం అయిన ఈ పన్నును కేంద్రప్రభుత్వం విదిస్తుంది. కేంద్ర, రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు రెండూ దాన్ని వసూలు చేసి పంచుకొంటాయి.
- 89 వ సవరణ చట్టం (2003) : షెడ్యూల్డ్ కులాల జాతీయ కమిషన్, షెడ్యూల్డ్ తెగల జాతీయ కమిషన్‌లు ఏర్పాటు.
- 90 వ సవరణ చట్టం (2003) : బోడో టెరిటోరియల్ ఏరియా జిల్లా (BTAD) ఏర్పడినప్పటికీ అస్సాం అసెంబ్లీలో షెడ్యూల్డ్ తెగలు, షెడ్యూల్డ్ తెగలకు చెందని అసెంబ్లీ సభ్యుల సంఖ్య యథాతథంగా కొనసాగుతుంది.
- 91 వ సవరణ చట్టం (2003) : పార్టీ ఫిరాయింపులను నిరోధించడం కోసం, మంత్రివర్గాల సైజును తగ్గించేందుకు ఉద్దేశించబడింది. ఈ సవరణ ప్రకారం కేంద్రంలో ప్రధానితో కలిపి మంత్రిమండలి సంఖ్య, లోక్‌సభ సభ్యుల సంఖ్యలో 15%కి మించరాదు.ఇదే నిబంధన రాష్ట్రాల స్థాయిల్లో కూడా వర్తిస్తుంది. చిన్న రాష్ట్రాలలో ఈ సంఖ్య 12కి తగ్గరాదు. పదవ షెడ్యూల్ క్రింద సభ్యత్వం కోల్పోయిన సభ్యుడిని తదనంతర కాలంలో ఆదాయాన్నిచ్చే రాజకీయ పదవిని పొందడానికి అనర్హుడుగా ప్రకటించారు.
- 92 వ సవరణ చట్టం (2003) : బోడో, డోగ్రి, మైథిలి, సంతాలీ భాషలను రాజ్యాంగంలోని VIII వ షెడ్యూల్లో చేర్చారు. దీంతో రాజ్యాంగ గుర్తింపు పొందిన భాషల సంఖ్య 22కు పెరిగింది.
- 93 వ సవరణ చట్టం (2005) : సామాజికంగా, విద్యాపరంగా వెనుకబడిన తరగతులవారు లేదా SC, ST ల అభ్యున్నతి కోసం, వారికి అన్ని విద్యాసంస్థలలో (ప్రైవేట్ ఎయిడెడ్, అన్ ఎయిడెడ్ లతో సహా) ప్రవేశాల కోసం చట్టపూర్వకంగా ప్రత్యేక నిబంధనలను ప్రభుత్వం జారీ చేయవచ్చు. అయితే ఆర్టికల్ 30 (1) లో పేర్కొనబడిన మైనారిటీ విద్యాసంస్థలకు ఇది వర్తించదు.
- 94 వ సవరణ చట్టం (2006) : బీహార్ మంత్రిమండలిలో షెడ్యూల్డ్ తెగల సంక్షేమానికి సంబంధించి ప్రత్యేకించి ఒక మంత్రి వుండాలన్న నిబంధనను తొలగించారు. జార్ఖండ్, చత్తీస్‌గడ్ రాష్ట్రాలలో షెడ్యూల్డ్ తెగల మంత్రిని తప్పనిసరి చేశారు.
- 95 వ సవరణ చట్టం;
- 96 వ సవరణ చట్టం;
- 97 వ సవరణ చట్టం;
- 98 వ సవరణ చట్టం:
- 99 వ సవరణ చట్టం:
- 100 వ సవరణ చట్టం: 2015 నాటి 100వ సవరణ చట్టం 1974 నాటి భూ సరిహద్దు ఒప్పందం, 2011 నాటి ప్రోటోకాల్ ప్రకారం భారతదేశం కొన్ని భూభాగాలను స్వాధీనం చేసుకోవడం, కొన్ని ఇతర భూభాగాలను బంగ్లాదేశ్‌కు బదిలీ చేయడం (ఎన్‌క్లేవ్‌ల మార్పిడి, ప్రతికూల ఆస్తుల నిలుపుదల ద్వారా) అమలులోకి వచ్చింది.
- 101 వ సవరణ చట్టం: వస్తువుల సేవా పన్ను బిల్లు 2014
- 102 వ సవరణ చట్టం: రాజ్యాంగ సవరణ వెనుకబడిన తరగతుల కమిషన్ ఏర్పాటు
👉103 వ సవరణ చట్టం :EWS RESERVATION కొరకు 👉104 వ రాజ్యాంగ సవరణ చట్టం :SC, ST లకు లోకసభ, అసెంబ్లీ రిజర్వేషన్ ను 70-80 సంవత్సరాలకు పెంపు, ఆంగ్లో ఇండియన్ రిజర్వేషన్ తొలగింపు
👉105 వ సవరణ చట్టం :SEWS (సామజికంగా ఆర్థికంగా వెనుకపడిన తరగతులు ) జాబితా గుర్తింపు కొరకు, రాష్ట్రాలకు అధికారం పునరుద్దరణ
మూలాలు
[మార్చు]- ↑ "రాజ్యాంగ సవరణ చట్టాలు". Indiacode.nic.in. Archived from the original on 2008-04-27. Retrieved 2011-11-19.
- ↑ "Constitution Amendment: Nature and Scope of the Amending Process, (page 10)" (PDF). Lok Sabha Secretariat. Archived from the original (PDF) on 3 డిసెంబరు 2013. Retrieved 26 మే 2018.
- ↑ "First Amendment". Indiacode.nic.in. Archived from the original on 2008-04-22. Retrieved 2011-11-19.