Teoria Serbia humb në paqë
Teoria Serbia humb në paqë është teori e Doktrinës së shenjt serbe e hedhur ndër shqiptarë dhe serbë që nga koha e luftës së parë botërore dhe kultivuar deri në fund të luftës së vitit 1999.
Teoria ka zënë vend të rëndësishëm në psiqiken e gjeneratave pas luftës së dytë botërore dhe gjithënjë ka pasur për qëllim që të frikësojë popujt që jetonin në shtetin ku zakonisht pushtetin në mënyrë direkte apo indirekte e mbante Doktrina e shenjtë serbe. Sido që të jetë në praktikë ndër këto gjenerata kjo është shprehë me fjalët si "me dërzhavë, zjamë e ujë nuk ka hajgare" këtij problemi në kokat e njerzëve ju ka vënë kapakë UÇK-ja e sidomos pas Betejes së Kosharës.
Kjo teori me rastin e "120-ditëshit" dhe konferencave të ndryshme të cilat në vitet e mundimit të gjetjes së kompromisit shqiptarë-serbë është ndëgjuar edhe nga shkencëtarët dhe të interesuarit e kësaj çështje.
Kështu historianët që e dinë mënyrat e përhapjes së teorive të doktrinave për të mos ndihmuar këtë teori të tyre nuk hynë më thellë dhe hudhin poshtë këtë teori me tezen e vërtetuar nga Holm Sundhaussen e të quajtur: Serbia me luftë humb atë çka në paqë mund të fitonte[1].
Kjo teori merret si baza e gjitha teorive të hudhuara që prekin çështjen e historisë së popullit serb në ballkanë. Rrëzimi i plotë i saj ju hapë sytë popujve të ballkanit që të i japin besimin mësimeve për historin të ndaluara nga vetë përmbajtja e intelegjences së popujve të tyre. Teoria në fjalë i ka trimëruar dhe frymëzuar gjitha elitat e intelektualve serbe të deri tanishme të cilët kanë krijuar një pasqyrë për historin e ballkanit të cilën deri me hapjen e çështjes shqiptare në Evropë edhe e kanë pranuarë në mungesë të të dhënave tjera e që nga shkenctarët evropian quhet "fatëkeqësia në uzinën e historisë"[1]. në vitet 1912/13.