Revolta e Atlasit
 | |
| Autor | Ayn Rand |
|---|---|
| Titulli origjinal | 'Atlas Shrugged' |
| Përkthyes | Amik Kasoruho |
| Gjuha | Shqip |
| Zhanri | Novela filozofike, Fantashkencë, |
| Botoi | Pegi (Botimi shqip) |
| Faqe | Vol.1 421 faqe Vol.2 432 faqe |
| ISBN | ISBN [[Special:BookSources/Vol.1: 978-9928-162-15-1 Vol.2: 978-9928-162-33-5 |
Revolta e Atlasit, një ndër librat më të shitur në botë, është një roman i llojit filozofik dhe fantashkencor i shkruar nga Ayn Rand dhe botuar për herë të parë në SHBA në vitin 1957. Konsiderohet si kryevepra e autores; me më shumë se 645 000 fjalë (versioni anglez) Revolta e Atlasit është një ndër romanet më të gjatë që mund të jetë shkruar ndonjëherë.
Libri eksploron një sërë temash filozofike, të cilat tema Ayn Rand i ka zhvilluar edhe në teorinë e vet të Objektivizmit, ku ka kritika të forta ndaj globalizmit dhe kapitalizmit, duke treguar me qartësi se çfarë mund t'i ndodhi botës në momentin që rebelohen dhe zhduken motorët e shoqërisë, pra njerëzit në gjendje të prodhojnë pasuri dhe progres, prime movers sipas autores.
Konspekti
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Personazhet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- John Galti. Një ndër personazhet kryesorë të librit, i cili shfaqet plotësisht vetëm në fund. Emblematik është fjalimi i tij, i cili është edhe një përmbedhje e filozofisë Objektiiviste.
- Dagny Taggart, është heroina protagoniste e romanit, presidente e Veprimeve tek Taggart Transkontinental, një punë që e kryen me kompetencë dhe dëshirë të madhe. Ndërsa ekonomia e vendit fundoset gjithnjë e më shumë për shkak të inkompetencës dhe arrogancës së qeveritarëve, Dagny përpiqet që ta mbajë hekurudhën dhe ekonominë e vendit ende në jetë. Dagny përpiqet të kuptojë përse inkompetenca i del gjithnjë përpara në punën e saj. për t'iu përgjigjur kësaj pyetjeje Dagny, duhet të bëjë një tjetër pyetje: Përse burri që ajo dashuron thotë se ajo është përgjegjëse për fitoret e armiqve të saj?
- Hank Rearden, është një ndër personazhet kryesore të romanit. Industrialisti më i famshëm i vendit, i cili ka krijuar një metal të ri të quajtur Rearden Metal, që ka potencialin për të revolucionarizuar ekonominë.
Ngjarjet
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Historia zhvillohet në një shtet të identifikuar si Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Historia është e ambientura në një të ardhme të pasaktësuar brenda një realiteti distopik. Politikat sociale dhe ndërhyrjet shtetërore, gjithmonë e në rritje, kthehen gradualisht në pengesë për aktivitetin e njerëzve “të ndritur”.
Karakteri kryesor i historisë së përshkruar në libër është Dagny Taggart-i (shqip: Denji Tagart), e cila drejton një kompani të madhe hekurudhash që kontrollon Hekurudhën Transkontinentale në Shtetet e Bashkuara. Protagonistja mundohet të luftojë shkatërrimin e ngadaltë të sistemit ekonomik dhe shoqëror, duke iu kundërvënë ndryshimeve e duke angazhuar edhe disa aktorë të tjerë të biznesit. Jeta e saj private do të përzihet me funksionin e saj publik të pavetëdijshëm.
Në realitetin distopik në të cilin janë ambientuar ngjarjet mjeti kryesor i transportit është treni - i përdorur nga njerëzit e thjeshtë dhe nga kompanitë për të transportuar produktet e tyre.
Dagny fillon dhe shqetësohet duke parë se mendjet më të mira të vendit po zhduken nga qarkullimi. Njerëzit që kanë qenë në krye të industive dhe komapnive leader në fushat përkatëse po zhduken. Po ashtu, edhe shkencëtarët më të mirë po lënë punën dhe po zhduken. Asnjë nuk e di se ku po shkojnë. Në këtë pikë Dagny fillon të këkrojë për njeriun (Who is John Galt?) që ajo mendon se është përgjegjës për largimin e këtyre mendjeve të veçanta.
Ndërkohë gjendja e vendit përkeqësohet gjithnjë e më shumë, për shkak të ndërhyrjeve gjithnjë e më të mëdha të qeverisë federale në çështjet e biznesit. Ekonomia fillon të dështojë, duke shkaktuar probleme shoqërore.
Më në fund Dagny e gjen “përgjegjësin”, emri i të cilit është John Galt. Ndryshe nga sa e kishte menduar, Galti është një njeri me integritet të lartë dhe me principe. Ai mendon se bota ka qenë duke marrë dhe shfrytëzuar punën e biznesmenëve dhe shkencëtarëve pa i paguar ata mjaftueshëm, dhe se e vetmja mënyrë për ta bërë botën një vend më të mirë është duke i trajtuar mendjet më të shquara me respekt dhe duke u dhënë mjaftueshëm kompensim. Kjo ide, i kishte bindur biznesmenënt dhe shkencëtarët që të braktisinin punën e tyre dhe të strehoeshin një një vend sekret nën kujdesin e Galtit.
Pyetja që rrëshqet në çdo faqe të librit, fillon të bëhet gjithmonë e më e qartë: “Parazitët” do të ngadhënjejnë apo do të vetëshkatërrohen?
Tema e romanit “Revolta e Atlasit”, siç e ka përshkruar vetë autorja, është “roli i mendjes së njeriut të lirë”.
Tematikat
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Libri eksploron disa tema si mbrojtja e arsyes, e individualizmit, e kapitalizmit dhe falimentimet e veprimeve shtetërore.
Arsyeja
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]E mira kundër të keqes
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fisnikëria e biznesit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Arsyeja dhe liria
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Dashuria dhe seksi
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Lindja e veprës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ayn Rand ka rrëfyer se ideja për të shkruar romanin i erdhi pas një telefonate me një mikun e vet në vitin 1943, i cili i lutej që të shkruante një vepër me qëllim që të përhapte idetë e saj. Miku pohoi se ajo u detyrohej lexuesve të saj duke qenë se ata kishin nevojë. Ayn Rand iu përgjigj: “Oh, ata kanë nevojë? E çfarë do të ndodhte nëse unë do të refuzoja? Çfarë do të ndodhte nëse mendjet krijuese të botës të futeshin në grevë?”
Për të shkruar veprën Ayn Rand kreu kërkime të ndryshme, mes të cilave edhe në botën e hekurudhave, mbi të cilat rrotullohte edhe pjesa më e madhe e romanit.[1]
Titulli kryesor i romanit fillimisht mendohej të ishte The Strike (Greva), megjithatë autoria mendoi se një tituli i tillë mund të shfaqte në një farë mënyre pjesën e fundit të historisë. Qe' burri i saj që i sugjero të përdorte si titull të librit AtlasShrugged (Revolta e Atlasit), që fillimisht ishte titull i një kapitulli.[2]
Kritika
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Revolta e Atlasit u botua për herë të parë në vitin 1957 dhe që atëherë ka qenë në mënyrë të vazhdueshme një nga librat më popullorë në SHBA. Libri u rendit në vendin e gjashtë në listën e librave më të shitur të “New York Times”-it, tri ditë mbas botimit. Ai mbeti në listë për 21 javë dhe arriti në vendin e katërt.
Në një sondazh të vitit 1991, Revolta e Atlasit rezultoi si libri i dytë më ndikues pas Biblës.
Libri ka shitur mbi 30 milion kopje gjatë gjithë historisë së tij dhe është botuar në 23 gjuhë të ndryshme. Ai ka shitur 3 milion kopje vetëm në tri vite, nga 2008-a deri në 2010-n, periudhë kur libri u “rikthye në modë”. Sipas “The Economist”, shitjet e librit duket se përkojnë me publikimin e të dhënave ekonomike. Sa herë që në ekonominë botërore dhe amerikane ndihen efektet e një krize, lexuesit i rikthehen Atlasit.
'Revolta e Atlasit' është një celebrim i jetës dhe i lumturisë. ...Individët krijues, qëllimet e pastra dhe racionaliteti arrijnë gëzimin dhe përmbushjen. Parazitët, që vazhdimisht shmangin qëllimshmërinë dhe arsyen, shkatërrohen me të drejtë. - Alan Greenspan (Kryetar i Rezervës Federale të SHBA-së, 1987–2006)[3]
Sa herë që qeveritë ndërhyjnë në treg, lexuesit nxitojnë të blejnë “Revoltën e Atlasit”. Pse? Arsyeja kuptohet, nga emri i një grupi të krijuar së fundmi në Facebook: “I lexuat lajmet sot? Duket sikur ‘Revolta e Atlasit’ po ndodh në jetën e vërtetë.” - The Economist, 2009 [4]
Botimi shqip
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Revolta e Atlasit është përkthyer në gjuhën shqipe nga i mirënjohuri Amik Kasoruho, nën kujdesjen e shtëpisë botuese 'Pegi'.
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Referime dhe shënime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ "The History of Atlas Shrugged: An Essay on the Genesis of the Book". AynRand.com. Arkivuar nga origjinali më 10 shkurt 2014. Marrë më 5 shtator 2014.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Burns, Jennifer (2009). Goddess of the Market: Ayn Rand and the American Right. New York: Oxford University Press. fq. 149. ISBN 978-0-19-532487-7.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Martin, Justin (2000). Greenspan: The Man behind Money. Cambridge, Massachusetts: Perseus. fq. 47. ISBN 0-7382-0275-4.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Atlas felt a sense of déjà vu The Economist, 2/26/09.