Faji
Faji është akti i censurimit, mbajtjes së përgjegjësisë ose bërjes së deklaratave negative për një individ ose grup që veprimet ose mosveprimet e tyre janë të papërgjegjshme shoqërore ose morale, e kundërta e lavdërimit. Kur dikush është moralisht përgjegjës për të bërë diçka të gabuar, veprimi i tij është i dënueshëm. Në të kundërt, kur dikush është moralisht përgjegjës për të bërë diçka të drejtë, mund të thuhet se veprimi i tyre është i lavdërueshëm. Ka ndjenja të tjera lavdërimi dhe faji që nuk janë të rëndësishme nga pikëpamja etike. Dikush mund të lavdërojë ndjenjën e mirë të veshjes së dikujt dhe të fajësojë ndjenjën e stilit për sensin e veshjes.
Koncepti i fajit
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Filozofët diskutojnë konceptin e fajësimit si një nga qëndrimet reaktive, një term i shpikur nga P. F. Strawson, i cili përfshin qëndrime si fajësimi, lavdërimi, mirënjohja, pakënaqësia dhe falja.[1] Në ndryshim nga konceptet fizike ose intelektuale, qëndrimet reaktive formohen nga këndvështrimi i një pjesëmarrësi aktiv në lidhje me objektet. Kjo duhet të dallohet nga pikëpamja objektive.
Neurologji
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Fajësimi duket se ka të bëjë me aktivitetin e trurit në kryqëzimin temporoparietal (TPJ). Është zbuluar se amigdala kontribuon kur fajësojmë të tjerët, por jo kur i përgjigjemi veprimeve të tyre pozitive.[2]
Sociologji dhe psikologji
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Njerëzit – me vetëdije dhe pa vetëdije – bëjnë vazhdimisht gjykime për njerëzit e tjerë. Kriteret psikologjike për të gjykuar të tjerët mund të jenë pjesërisht të rrënjosura, negative dhe të ngurtë, duke treguar një shkallë madhështie.
Fajësimi ofron një mënyrë për të zhvlerësuar të tjerët, me rezultat që fajësuesi ndihet superior, duke i parë të tjerët si më pak të vlefshëm dhe/ose duke e bërë fajtorin "të përsosur". Heqja e fajit do të thotë të ulësh personin tjetër duke theksuar të metat e tij.[3]
Viktimat e manipulimit dhe abuzimit shpesh ndihen përgjegjës për shkaktimin e ndjenjave negative te manipuluesi/abuzuesi ndaj tyre dhe ankthi që rezulton në vetvete. Ky vetëfajësim shpesh bëhet një tipar kryesor i statusit të viktimës.
Viktima bie në kurth në një vetë-imazh të viktimizimit. Profili psikologjik i viktimizimit përfshin një ndjenjë të përhapur të pafuqisë, pasivitetit, humbjes së kontrollit, pesimizmit, të menduarit negativ, ndjenjave të forta të fajit, turpit, pendimit, vetëfajësimit dhe depresionit. Kjo mënyrë e të menduarit mund të çojë në pashprësësi dhe dëshpërim.[4]
Shiko edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Strawson, P. F. (1962). "Freedom and Resentment" Proceedings of the British Academy 48:187-211.
- ^ Ngo, Lawrence; Kelly, Meagan; Coutlee, Christopher G; Carter, R McKell; Sinnott-Armstrong, Walter; Huettel, Scott A (2015). "Two Distinct Moral Mechanisms for Ascribing and Denying Intentionality". Scientific Reports. 5: 17390. Bibcode:2015NatSR...517390N. doi:10.1038/srep17390. PMC 4669441. PMID 26634909.
Based on converging behavioral and neural evidence, we demonstrate that there is no single underlying mechanism. Instead, two distinct mechanisms together generate the asymmetry. Emotion drives ascriptions of intentionality for negative consequences, while the consideration of statistical norms leads to the denial of intentionality for positive consequences.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Brown, N.W., Coping With Infuriating, Mean, Critical People – The Destructive Narcissistic Pattern (2006)
- ^ Braiker, H.B., Who's Pulling Your Strings? How to Break The Cycle of Manipulation (2006)