Beteja e Hendekut

Beteja e Hendekut
	Pjesë e Luftës Mysliman-Kurejsh
	; Harta e Betejës së Hendekut
Data	Sheval – Dhulkade, 5 hixhri (E hënë, 29 dhjetor 626 e.r. - e shtunë, 24 janar 627 e.r. (5 Sheval–1 Dhulkade).
Vendodhja	Perimetri rrethues i MedinësStampa:WikidataCoord
Pasoja	Dështimi i rrethimit; fitorja e muslimanëve.; Tërheqja e fiseve konfederative.
Palët pjesëmarrëse
Muslimanët duke përfshirë Ensarët e Khazrexh dhe Aws; Muhaxhirët me prejardhje të ndryshme duke përfshirë pjesë të konsiderueshme të emigrantëve kurejsh dhe Banu Kejs;	Konfederatat duke përfshirë Fisin Kurejsh të Mekës; Fiset jehude/arabe të Benu Kurejdha dhe Benu Nadir; Fise të tjera arabe si Banu Murra, Hajber, Hujej ibn Auf Murri, Banu Ghatafan, Bani Assad, Banu Shuxha, dhe të tjerë (shiko Konfederatat);
Komandantët dhe udhëheqësit
Muhamedi; Ali Ibn Ebi Talib ; Selman Persiani ; Ubade ibn Samit	Ebu Sufjan ; Amr ibn Abd el-Vud †; Tulejha
Fuqia ushtarake
3,000	10,000
Viktimat dhe humbjet
1~5 njerëz (raportohet 4) të lehtë	10 njerëz jashtëzakonisht të rëndë

Beteja e Hendekut (arabisht: معركة الخندق, romanizuar: Ma’rakah al-Khandaq) ose Beteja e Konfederatës (arabisht: غزوة الاحزاب, romanizuar: Ghazwat al-Ahzab) u zhvillua në vitin 627; ishte një mbrojtje 27-ditore nga muslimanët e Jethribit (tani Medina) nga fiset arabe dhe jehude. Forca e ushtrive të konfederatës vlerësohet në rreth 10,000 burra me gjashtëqind kuaj dhe disa deve, ndërsa mbrojtësit medinas ishin 3,000.

Mbrojtësit më të shumtë në numër të Medinës, kryesisht myslimanë të udhëhequr nga profeti islam Muhamed, hapën një llogore me sugjerimin e Selman Persianit,^[6] e cila, së bashku me fortifikimet natyrore të Medinës, e bënë të padobishme kalorësinë e konfederatës (të përbërë nga kuaj dhe deve), duke mbyllur të dy anët në një ngërç. Duke shpresuar të bënin disa sulme në të njëjtën kohë, konfederatat i bindën hebrenjtë medinanë aleatë të myslimanëve, Benu Kurejdha, të sulmonin qytetin nga jugu. Megjithatë, Muhamedi i prishi negociatat dhe shkatërroi konfederatën kundër tij. Mbrojtësit e mirëorganizuar, fundosja e moralit konfederativ dhe kushtet e këqija atmosferike bënë që rrethimi të përfundonte në një fiasko.

Rrethimi ishte një "betejë e zgjuarsisë", në të cilën myslimanët mposhtën taktikisht kundërshtarët e tyre duke pësuar shumë pak viktima. Përpjekjet për të mposhtur myslimanët dështuan dhe Islami u bë me ndikim në rajon. Si pasojë, ushtria myslimane rrethoi zonën e fisit Benu Kurejdha, duke çuar në dorëzimin e tyre.

Humbja bëri që mekasit të humbnin tregtinë dhe shumë nga prestigji i tyre.^[5]

Emri

Beteja është emëruar pas "hendekut" (khandaq), që u hap nga myslimanët në përgatitje për betejën si një akt mbrojtjeje. Fjala khandaq (خَندَق) është forma e arabizuar e fjalës persiane të mesme kandag (کندگ; që do të thotë "ajo që është gërmuar").^[7] Selman Persiani e këshilloi Muhamedin të hapte një llogore rreth qytetit. Beteja quhet edhe Beteja e Konfederatave (غزوة الاحزاب). Kurani përdor termin konfederatë (الاحزاب) në suren el-Ahzab 33:9-32 për të treguar bashkimin e jobesimtarëve dhe jehudëve kundër Islamit.

Prapavija

Pas shpërnguljes së tyre nga Meka, myslimanët luftuan Kurejshët mekas në Betejën e Bedrit në vitin 624,^[8] dhe në Betejën e Uhudit në vitin 625.^[9] Megjithëse myslimanët as fituan dhe as u mundën në Betejën e Uhudit, forca e tyre ushtarake po rritej gradualisht. Në Sha'ban 4 hixhri (tetor 625)^[10] Muhamedi ngriti një forcë prej 300 burrash dhe 10 kuajsh për të takuar ushtrinë prej 1000 kurejshësh në Bedr për herë të dytë. Edhe pse nuk pati asnjë luftë, fiset bregdetare ishin të impresionuar me fuqinë myslimane. Muhamedi gjithashtu u përpoq, me sukses të kufizuar, të prishte shumë aleanca kundër zgjerimit mysliman. Megjithatë, ai nuk ishte në gjendje ta parandalonte atë mekas.^[11]

Ashtu si në betejat e Bedrit dhe Uhudit, ushtria muslimane përsëri përdori metoda strategjike kundër kundërshtarëve të tyre (në Bedr, myslimanët rrethuan puset, por nuk i privuan kundërshtarët e tyre nga uji pasi Aliu nuk donte të ndiqte gjurmët e Ushtria mekase; në Betejën e Uhudit, muslimanët shfrytëzuan strategjikisht kodrat). Në këtë betejë, ata hapën një llogore për ta bërë të paefektshëm kalorësinë armike.^[12]

Arsyeja e betejës

Arsyeja e kësaj beteje ishte për të shpëtuar Medinën nga sulmi, pasi fiset Benu Nazir dhe Benu Kurejdha lidhën një aleancë me Kurejshët për ta sulmuar atë si hakmarrje për dëbimin e tyre nga Medina gjatë pushtimit të Benu Kajnukes dhe pushtimit të Benu Nadirit.^[13]^[14] Dijetari mysliman Ibn Kethiri thotë: “Arsyeja pse erdhën konfederatat ishte se një grup i udhëheqësve të Benu Nadirit, të cilët i Dërguari i Allahut i kishte dëbuar nga Medineja në Hajber, duke përfshirë Sallam bin Abu Al-Huqayq, Sallam bin Mishkam, and Kinanah bin Ar-Rabi`, shkuan në Mekë ku u takuan me udhëheqësit e Kurejshëve dhe i nxitën ata të bënin luftë kundër Profetit."^[15] Ishte gjithashtu kryesisht për shkak të urrejtjes mekase nga jobesimtarët për t'i dhënë fund myslimanëve, pasi profeti i kishte dhënë Mekës një fe të re, Islamin, i cili po përzihej me mënyrat e vjetra, adhurimin e idhujve dhe duke sfiduar me autoritetin e të moshuarve, e mbajti Mekën në një diktaturë.

Konfederatat

Në fillim të vitit 627, Benu Nadir u takuan me Kurejshët e Mekës. Hujej ibn Ahtab, së bashku me udhëheqës të tjerë nga Hajberi, udhëtuan për t'u betuar për besnikëri me Safwam ibn Umejjen në Mekë.^[16]

Pjesa më e madhe e ushtrive të Konfederatës u mblodhën nga Kurejshët e Mekës, të udhëhequr nga Ebu Sufjani, të cilët nxorën 4000 këmbë ushtarë, 300 kalorës dhe 1000–1500 burra me deve.^[17]

Benu Nadir filluan të zgjojnë nomadët e Nexhdit. Nadirët rekrutuan Banu Ghatafan duke u paguar gjysmën e të korrave të tyre.^[7]^[11] Ky kontigjent, i dyti më i madhi, shtoi një forcë prej rreth 2000 burrash dhe 300 kalorësish të udhëhequr nga Unaina bin Hasan Fazari. Edhe Benu Asad ranë dakord të bashkohen, të udhëhequr nga Tuleha Asadi.^[17] Nga Benu Sulejm, Nadirët siguruan 700 burra, megjithëse kjo forcë ka të ngjarë të ishte shumë më e madhe nëse disa nga udhëheqësit e saj nuk do të ishin dashamirës ndaj Islamit. Benu Amir, i cili kishte një pakt me Muhamedin, refuzoi të bashkohej.^[16]

Fiset e tjera përfshinin Benu Murra, me 400 burra të udhëhequr nga Hars ibn Auf Murri, dhe Banu Shuja, me 700 burra të udhëhequr nga Sufjan ibn Abdushems. Gjithsej, forca e ushtrive të Konfederatës, megjithëse nuk u pajtua nga studiuesit, vlerësohet të ketë përfshirë rreth 10,000 burra dhe gjashtëqind kalorës. Në dhjetor të vitit 626 ushtria, e cila drejtohej nga Ebu Sufjani, marshoi në Medine.^[4]

Në përputhje me planin, ushtritë filluan të marshojnë drejt Medinës, mekasit nga jugu (përgjatë bregut) dhe të tjerët nga lindja. Në të njëjtën kohë, kalorës nga Banu Huza'ah u larguan për të paralajmëruar Medinën për ushtrinë pushtuese.^[16]

Referime

^ Watt, Muhammad at Medina, p. 36f.
^ Ibn Ishaq (trans. A Guillaume) (2004). The life of Muhammad (në anglisht). Oxford. fq. 454. The apostle and the polytheists remained twenty days and more, nearly a month, without fighting except for some shooting with arrows, and the siege.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)
^ Gil, Moshe (1997-02-27). Ibn Sa'd, 1(1), 147 VII(2), 113f, Baladhuri, Tarikh Tabari, 1 2960, Muqaddasi, Muthir, 25f; Ibn Hisham, 311 (në anglisht). Cambridge University press. fq. 119. ISBN 0521599849. Marrë më 26 janar 2020.
^ ^a ^b ^c Rodinson, Muhammad: Prophet of Islam, p. 208.
^ ^a ^b ^c Watt, William M. (1974). Muhammad: Prophet and Statesman (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-881078-4.
^ The Sealed Nectar by Safi-ur-Rahman.
^ ^a ^b Nomani, Sirat al-Nabi, pp. 368–370.
^ Peters, Muhammad and the Origins of Islam, p. 211—214.
^ Watt, Muhammad: Prophet and Statesman, p. 135.
^ Mubarakpuri, Safi-ur Rahman (1996). The Sealed Nectar (në anglisht). Riyadh. fq. 306.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja) Burimi jep janarin 626 sipas kalendarit fiks, i cili nuk hyri në përdorim edhe për gjashtë vjet të tjerë.
^ ^a ^b Watt, Muhammad at Medina, pp. 34–37.
^ Ramadan, Tariq (2007). In the Footsteps of the Prophet (në anglisht). New York City: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-530880-8.
^ Sa'd, Ibn (1967). Kitab al-tabaqat al-Kabir (në anglisht). Vëll. 2. Pakistan Historical Society. fq. 82–84. ASIN B0007JAWMK.
^ Mubarakpuri, The Sealed Nectar, pp. 196–198. (online)
^ Tafsir Ibn Kathir 33:10
^ ^a ^b ^c Lings, Muhammad: his life based on the earliest sources, pp. 215f.
^ ^a ^b al-Halabi, al-Sirat al-Halbiyyah, p. 19.

[Watt_1956-1] Watt, Muhammad at Medina, p. 36f.

[2] Ibn Ishaq (trans. A Guillaume) (2004). The life of Muhammad (në anglisht). Oxford. fq. 454. The apostle and the polytheists remained twenty days and more, nearly a month, without fighting except for some shooting with arrows, and the siege.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja)

[3] Gil, Moshe (1997-02-27). Ibn Sa'd, 1(1), 147 VII(2), 113f, Baladhuri, Tarikh Tabari, 1 2960, Muqaddasi, Muthir, 25f; Ibn Hisham, 311 (në anglisht). Cambridge University press. fq. 119. ISBN 0521599849. Marrë më 26 janar 2020.

[Rodinson_208-4] Rodinson, Muhammad: Prophet of Islam, p. 208.

[statesman-5] Watt, William M. (1974). Muhammad: Prophet and Statesman (në anglisht). Oxford University Press. ISBN 0-19-881078-4.

[6] The Sealed Nectar by Safi-ur-Rahman.

[Nomani368-7] Nomani, Sirat al-Nabi, pp. 368–370.

[8] Peters, Muhammad and the Origins of Islam, p. 211—214.

[9] Watt, Muhammad: Prophet and Statesman, p. 135.

[10] Mubarakpuri, Safi-ur Rahman (1996). The Sealed Nectar (në anglisht). Riyadh. fq. 306.{{cite book}}: Mirëmbajtja CS1: Mungon shtëpia botuese te vendodhja (lidhja) Burimi jep janarin 626 sipas kalendarit fiks, i cili nuk hyri në përdorim edhe për gjashtë vjet të tjerë.

[Watt35-6-11] Watt, Muhammad at Medina, pp. 34–37.

[Ramadan-12] Ramadan, Tariq (2007). In the Footsteps of the Prophet (në anglisht). New York City: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-530880-8.

[Sa'd_1967_82–84-13] Sa'd, Ibn (1967). Kitab al-tabaqat al-Kabir (në anglisht). Vëll. 2. Pakistan Historical Society. fq. 82–84. ASIN B0007JAWMK.

[14] Mubarakpuri, The Sealed Nectar, pp. 196–198. (online)

[15] Tafsir Ibn Kathir 33:10

[trenchLing-16] Lings, Muhammad: his life based on the earliest sources, pp. 215f.

[halabi1-17] -Halabi, al-Sirat al-Halbiyyah, p. 19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]