Jump to content

Patna

Coordinates: 25°36′N 85°06′E / 25.6°N 85.1°E / 25.6; 85.1
Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Patna
पटना
Qytet metropolitan
Në kah të kundërt me akrepat e orës nga lartë: jug-perëndimi i Gandhi Maidan Marg; Stupa e Parkut Buda Smriti; pamje pranë Biscomaun Bhawan; Muzeu i Patnas; Statuja e Mahatma Gandit në Gandhi Maidan; Mbikalimi Mithapur dhe lumi Gang.
Në kah të kundërt me akrepat e orës nga lartë: jug-perëndimi i Gandhi Maidan Marg; Stupa e Parkut Buda Smriti; pamje pranë Biscomaun Bhawan; Muzeu i Patnas; Statuja e Mahatma Gandit në Gandhi Maidan; Mbikalimi Mithapur dhe lumi Gang.
Popullsia
 • Gjithsej1 683 200[1]
Emri i banorëvePatnaitë
{{{postal_code_type}}}
800 XXX
TargatBR 01
Faqja zyrtarepatna.bih.nic.in
patnanagarnigam.in
www.paliganjtimes.com

Patna është kryeqyteti dhe qyteti më i madh i shtetit të Biharit në Indi. Patna është qyteti i dytë më i madh në Indinë Lindore pas Kalkutës. Në vitin 2011 ajo kishte një popullsi prej 1.68 milionë banorësh, duke e bërë atë qytetin e 19-të më të madh në Indi. Me mbi 2 milionë banorë, aglomerati i saj urban është aglomerati i 18-të më i madh në Indi. Patna është edhe vend-ndodhja e Gjykatës së Lartë të Patnas.

Është një nga vendet më të vjetra të banura në mënyrë të vazhduar në botë.[6] Patna u themelua në vitin 490 p.e.s. nga mbreti i Magadhas. Patna e lashtë, e njohur si Pataliputra, ishte kryeqyteti i Mbretërisë Magadha nën Dinastinë Haryanka, Dinastinë Nanda, Dinastinë Mauryane, Dinastinë Shunga, Dinastinë Gupta dhe atë Pala. Pataliputra ishte qendër e mësimit dhe arteve të bukura. Pataliputra ishte vend i astrologëve dhe studiuesve duke përfshirë Aryabhata-n, Panini-n, Vatsyayana-n, Chanakya-n dhe Kalidasa-n.[7][8] Popullsia e saj gjatë Periudhës Mauryane (rreth vitit 300 p.e.s.) ishte rreth 400 000 banorë.[9] Patna shërbeu si seli pushteti, qendër politike dhe kulturore e nënkontinentit Indian gjatë Perandorisë Mauryane dhe Gupta. Me rënien e Perandorisë Gupta, Patna e humbi lavdinë e saj. Ajo u rigjallërua përsëri në shekullin e XVII nga britanikët si një qendër e tregtisë ndërkombëtare. Duke pasuar ndarjen e presidencës së Bengalit në vitin 1912, Patna u bë kryeqyteti i provincës së Biharit dhe Orissa-s.[10]

Qyteti modern i Patnas është i vendosur në bregun jugor të lumit Gang.[11] Qyteti shtrihet midis lumenjve Sone, Gandak dhe Punpun. Qyteti është afërsisht 35 km i gjatë dhe 16-18 km i gjerë. Në qershor 2009, Banka Botërore e renditi Patnan të dytin në Indi (pas Delhit) për lehtësinë e të nisurit të biznesit.[12] Bazuar në vitin 2015, prodhimi i brendshëm bruto për banor i Patnas ishte 106 000 rupi (1581 dollarë$).[13] Sipas shifrave të rritjes mesatare vjetore, Patna është qyteti i 21-të me rritjen më të shpejtë në botë dhe qyteti i 5-të me rritjen më të shpejtë në Indi sipas një studimi nga ‘City Mayors' Foundation’. Patna regjistroi një rritje mesatare vjetore prej 3.72% gjatë viteve 2006–2010.[14] Patna ka gjithashtu nivelin më të ulët të popullsisë në baraka se çdo qytet tjetër në Indi.[15][16]

Qendrat e pelegrinazhit budist, hindu dhe Xhainist Vaishali, Rajgiri, Nalanda, Bodh Gaya and Pawapuri ndodhen në afërsi të qytetit të Patnas, që është një qytet i shenjtë për sikistët si qyteti i gurusë së dhjetë sikist, Guru Gobind Singh, që lindi këtu.[17]

Etimologjia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Emri i këtij qyteti ka ndryshuar përgjatë kohës. Një nga qytetet më të vjetra në Indi, ka mjaft teori në lidhje me origjinën e emrit modern Patna (Devanagari:पटना; Gurmukhi:ਪਟਨਾ) Qyteti është njohur me emra të ndryshëm përgjatë më shumë se 2 000 vjetëve të ekzistencës së tij– Pataligrama, Pataliputra, Kusumapura, Kusumdhwaja Pushpapuram, Padmavathi, Azimabad dhe emri i sotëm Patna.[18][19] Vendi është përmendur nga përshkrimet e udhëtarit kinez Faxian si Pa-lin-fou.[20] Etimologjikisht ka rrjedhur nga Patan (Devanagari: पIतन), ermi i perëndeshës hindu, Patan Devi.[20] Tempulli i Patan Devit është i vendosur akoma në Patnan e vjetër pranë Gulzarbagh Mandi-t bashkë me TempulliN e Patan Devit afër Takht Sri Patna Sahib-it në qytetin e Patnas.

Shumë besojnë se rrjedh nga emri i Patli-t, një varietet peme që gjendej me tepri në qytetin historik,[21] që shihet edhe një logon turistike të shtetit të Biharit.[22]

Sipas legjendës origjina e emrit të Patnas i atribuohet mbretit mitologjik Putraka që e krijoi Patnan në mënyrë magjike për mbretëreshën e tij Patali, që do të thotë "Oroxylum indicum", që i dha emri e lashtë Pataligrama. Thuhet se në nder të të parëlindurit të mbretëreshës, qyteti u emërtua Pataliputra. Grama është fjala sanskrite për fshat, ndërsa putra do të thotë djal, bir.[23] Sipas legjendës tregohet se Buda i Smerald u krijua në Patna (atëherë Pataliputra) nga Nagasena në vitin 43 p.e.s.[24]

Historia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Periudha e lashtë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Patna mori rëndësi dhe zhvillim rreth vitit 490 p.e.s.[25][26] pasi Ajatashatru, mbreti i Magadhas, donte ta zhvendoste kryeqytetin e tij nga Rajagrha kodrinore (Rajgiri i sotëm) në një vend të vendosur në mënyrë strategjike për të luftuar më mirë klanin Licchavi të qytetit të Vaishalit.[27] Ai e zgjodhi sitin në bregun e Gangut dhe zonën e fortifikuar. Gautama Buda udhëtoi përmes këtij vendi në vitin e fundit të jetës së tij. Ai profetizoi një të ardhme të madhe për këtë vend, edhe pse parashikoi rrënimin e tij për shkak të përmbytjeve, zjarrit dhe armiqësive.[28]

Perandoria Maurjane

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Statujë e matrikave, e gjetur afër Agam Kuan-it, ndërtuar nga Ashoka

Megasthenes-i, historiani dhe indo-grek dhe ambasadori i oborrit të Chandragupta Maurjas, dha një nga përshkrimet më të hershme të qytetit. Ai shkroi se qyteti ishte i vendosur në pikëtakimin e lumenjve Gang dhe Arennovoas (Sonabhadra — Hiranyawah) dhe ishte 14 km i gjatë dhe 2.82 km i gjerë.[29][30] Megasthenes-i, ambasadori grek në Indi, e përshkruan qytetin si më të madhin në tokë gjatë kulmit të tij.[31] Dinastia Shunga në fund mori kontrollin e Pataliputras dhe sundoi për pothuaj 100 vjet. Ajo u pasua nga Dinastia Kanva dhe në fund nga ajo Gupta.[32]

Një numër udhëtarësh kinezë erdhën në Indi në kërkim të diturisë dhe regjistruan vëzhgimet e tyre rreth Pataliputras në udhëpërshkrimet e tyre. Një përshkrim i till i famshëm u regjistrua nga udhëtari budist kinez Fa Hsien ose Faxian, që e vizitoi Indinë midis viteve 399 dhe 414 të e.s. dhe qëndroi aty për shumë muaj duke përkthyer tekste budiste.[33]

  • Pataliputra si kryeqytet i Mbretërisë Magadha.
    Pataliputra si kryeqytet i Mbretërisë Magadha.
  • Pataliputra si kryeqytet i Perandorisë Maurjane, në shtrirjen më të madhe nën Ashokan.
    Pataliputra si kryeqytet i Perandorisë Maurjane, në shtrirjen më të madhe nën Ashokan.
  • Pataliputra si kryeqytet i Perandorisë Shunga, në shtrirjen më të madhe rreth vitit 185 p.e.s.
    Pataliputra si kryeqytet i Perandorisë Shunga, në shtrirjen më të madhe rreth vitit 185 p.e.s.
  • Pataliputra si kryeqytet i Perandorisë Gupta, afërsisht në shtrirjen e saj më të madhe.
    Pataliputra si kryeqytet i Perandorisë Gupta, afërsisht në shtrirjen e saj më të madhe.

Perandoritë Gupta dhe Mogule

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Rruga kryesore e Patnas, 1814–15.
Qyteti i Patnas, në lumin Gang, pikturë e shëkullit të XIX

Në vitet që pasuan, shumë dinasti e sunduan nënkontinentin indian nga qyteti, duke përfshirë Dinastinë Gupta dhe mbretërit Pala. Me shpërbërjen e Perandorisë Gupta, Patna kaloi përmes kohësh të turbullta. Bakhtiar Khilji e pushtoi Biharin në shekullin e XII dhe shkatërroi shumë qendra të lashta mësimi dhe Patna e humbi prestigjin e saj si qendër kulturore e Indisë.[34]

Guru Gobind Singh-u (22 dhjetor 1666 – 7 tetor 1708), guruja i dhjetë sikist, lindi në Patna si Gobind Rai i Guru Teg Bahadur-it, gurusë së nëntë sikist, dhe gruas së tij Mata Gujri. Vendlindja e tij, Patna Sahib, është një nga sitet më të shenjta të pelegrinazhit për sikistët.[35]

Periudha Mogule qe një periudhë e administrimi provincial nga Delhi të pavënë re.[36] Periudha më e shquar gjatë mesjetës ishte nën perandorinë Pathan, Sher Shah Suri, që e rigjallëroi Patnan në mesin e shekullit të XVI. Ai ndërtoi një fortesë dhe themeloi një qytet në brigjet e Gangut. Fortesa e Sher Shah Surit në Patna nuk ekziston më, megjithatë ekziston akoma xhamia e Sher Shah Surit, e ndërtuar në stilin arkitekturor afgan. Perandori mogul Akbar e arriti Patnan në vitin 1574 për të shtypur kreun rebel afgan Daud Khan. Një nga navaratnat e oborrit të Akbarit, historian i i tij zyrtar dhe autori i "Ain-i-Akbari-t", Abu'l-Fazl ibn Mubarak i referohet Patnas si një qendër e lulëzuar për industritë e letrës, gurit dhe qelqit. Ai i referohet edhe cilësisë së lartë të varieteteve të shumta të orizit të rritur në Patna, i famshëm në Evropë si Orizi i Patnas.[37]

Nga viti 1620, qyteti i Patnas u përshkrua si "qyteti kryesor i të gjithtë Bengalit[27][38] në Indinë veriore, "Qyteti më i madh dhe më i famshëm për tregti në Bengal".[39] Kjo ishte para themelimit të qytetit të Kalkutës. Perandori mogul Aurangzeb pranoi kërkesën e nipit të tij të parapëlqyer, princit Muhammad Azim, për ta riemërtuar Patna si Azimabad, në 1704 ndërsa Azimi ishte në Patna si subedar. Patna ose Azimabadi sipas Phllip Mason në librin "The Men Who Ruled India", përjetoi disa veprimtari të dhunshme. Megjithatë, gjatë kësaj periudhe shumë pak ndryshoi përveç emrit. Me rënien e Perandorisë Mogule, Patna kaloi në duart e Nawab-ëve të Bengalit, që vunë taksa të rënda mbi popullsinë por lejuan të lulëzonte si një qendër tregtare. Banesat e Maharaxhait të Tekari Raj-it mbizotëronin bregun e lumit të Patnas në vitet 1811–12.[40]

Perandoria Britanike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjatë shekullit të XVII, Patna u bë një qendër e tregtisë ndërkombëtare.[38] Në 1620, East India Company krijoi një fabrikë në Patna për tregtimin e basmës dhe mëndafshit. Shpejt u bë një qendër tregtare për nitratin e potasit. Francois Bernier, te Travels in the Mogul Empire (1656–1668), thotë "...një sasi e rëndësishme nitrati potasi importohej nga Patna. Transportohej nëpërmjet Gangut me lehtësi dhe hollandezët dhe anglezët dërgonin ngarkesa të mëdha në shumë pjesë të Indive dhe në Evropë". Kjo tregti inkurajoi evropianët e tjerë, kryesisht francezët, danezët, hollandezët dhe portugezët, të konkuronin në biznesin fitimprurës. Peter Mundy, që shkroi në 1632, e përshkruan Patnan si "tregu më i madh i rajonit lindor".[36] Pas betejës vendimtare të Buxar-it në 1764, sipas traktatit të Allahabadit, East India Company iu dha e drejta të mblidhte taksat e ishte provincës mogule nga perandori mogul. Patna u aneksua nga kompania në 1793 në territorin e saj kur nizamati (suzereniteti mogul) u shfuqizua dhe British East India Company morri kontrollin e provincës Bengal-Bihar. Patna megjithatë vijoi si një qendër tregtare.

Në vitin 1912, kur presidenca e Bengalit u nda, Patna u bë kryeqendra e provincës britanike të Biharit dhe Orissa-s, megjithëse në 1935 Orissa u bë një entitet i veçuar me kryeqendrën e saj.[41][42]

  • Rrugë në Patna, 1825
    Rrugë në Patna, 1825
  • Golghar-i në Bankipore, afër Patnas, 1814–15
    Golghar-i në Bankipore, afër Patnas, 1814–15

Lëvizja e pavarësisë indiane

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Njerëzit nga Patna u përfshinë gjerësisht në lëvizjen për pavarsinë indiane.[43][44] Lëvizjet më të shquara ishin lëvizja Champaran kundër plantacioneve të lullaqit (Indigofera tinctoria) dhe lëvijza e vitit 1942 ‘Quit India’.[45][46] Udhëheqësit kombëtar që erdhën nga qyteti përfshijnë Swami Sahajanand Saraswati-n, presidentin e parë të Asamblesë konstituive të Indisë; Dr. Rajendra Prasad-in; Bihar Vibhuti-n (Anugrah Narayan Sinha); Basawon Singh-un (Sinha); Loknayak-un (Jayaprakash Narayan) dhe Dr. Sachidanand Singh-un.[47]

Pas pavarësisë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Patna mbeti kryeqyteti i Biharit pasi India fitoi pavarësinë në 1947, edhe pasi Bihari u nda përsëri në vitin 2000, kur u krijua shteti i Xharkandit.[42]

Më 27 tetor 2013, një seri bombash të koordinuara tronditën qytetin në një grumbullim masiv elektoral për kanditatin për kryeministër të BJP-së Narendra Modi. Nga 300 000 pjesëmarrësit e vlerësuar në grumbullim, u vranë gjashtë persona dhe u plagosën 85 të tjerë në një tetë shpërthime nga terroristët islamikë.[48] Më 3 tetor 2014, 33 persona u vranë dhe 26 u plagosën në një shtypje në rrëmujën e turmës në Gandhi Maidan, gjatë kremtimeve të Vijaya Dashmi-t.[49]

Gjeografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Topografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
image_map e distriktit të Patnas
Aglomerati Urban i Patnas
Juridiksioni Popullsia
Qyteti Tipi Vlerësimi
(2011)
Patna' Korporatë bashkiake 1 684 222
Danapuri Nagar Parishad 182 429
Badalpura Jashtë qytetit 75
Kantoni Dinapur bord kantoni 28 723
Khagaul-i Nagar Parishad 44 364
Nohsa Qytet censusi 16 680
Kolonia e banimit Pataliputra Qytet censusi 3 531
Phulwari Sharif Nagar Parishad 81 740
Saidpura Qytet censusi 7 392
Ag. Ur. i Patnas 2 049 156
Distrikti i Patnas 5 838 465
Burimi:[50][51]

Patna është e vendosur në bregun jugor të lumit Gang në Indinë Lindore. Sipërfaqja e përgjithshme e Patnas është 136 km2. Nga kjo, sipërfaqja bashkiake përbën 99 km2, ndërsa sipërfaqja e rrethinave përbën 36 km2. Koordinatat e sakta kartografike të Patnas janë 25°36′N 85°06′E / 25.6°N 85.1°E / 25.6; 85.1. Ngritja e saj mesatare është 53 m. Një karakteristikë e veçantë e gjeografisë së Patnas është në pikëtakimin e lumenjve.[2] Një rrip i ngushtë toke disi të lartë rreth 8 kilometra i gjerë përgjatë bregut jugor të Gangut që ka tokë shumë pjellore aluvionale fushore në pjesët e mbetura.

Gjatë sundimit britanik, Patna ishte pjesë e presidencës së Bengalit. Pasi distrikti i Nalanda-s u shkëput nga distrikti i Patnas në 1976,[52] Patna u pastrua nga të gjitha rajonet kodrinore. Është një shtrirje e sheshtë toke aluvionale. Toka në distrikt është tepër pjellore dhe është gati e gjitha e kultivuar e pa mbuluar me pyje. Toka aluvionale kosiderohet ideal për kultivimin e orizit, kallamsheqerit dhe drithra të tjera ushqimore. Sipërfaqja nën kultivim është e mbjellë me dru frutor mangoje dhe korije bambuje. Një fushat përgjatë brigjeve të Gangut, rriten barëra si ammannia, citriculari, hygrophile dhe sesbania. Por palma, palma me daterë dhe pemët e mangos gjenden pranë banesave. Në fshatra larg nga lumenjtë ndonjëherë shihen shtrirje shkurresh. Pemët më të zakonshme janë bel, siris, artocarpus heterophyllus dhe bombax.[53] Patna është e veçant në pasjen e katër lumenjve të mëdhenj në afërsi të saj.[54] Është qyteti më i madh lumor në botë.[55] Topografia e qytetit të Patnas ka formën e një pjatëze sipas Planit të Zhvillimit të Qytetit të Patnas të pregatitur në vitin 2006.[56][57] Ura mbi Gang e emërtuar Mahatma Gandi Setu është 5575 m e gjatë dhe është ura më e gjatë lumore në Indi.[58]

Patna ndodhet në Zonën Sizmike Indiane IV, duke treguar prekjen e saj nga tërmetet e fortë, por në historinë e afërt tërmetet nuk kanë qenë të shpeshtë.[59] Patna ndodhet gjithashtu në zonën e rrezikimit nga përmbytjet dhe ciklonet.[60][61]

Klima

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Re musoni mbi Priyadarshi Nagar, një pjesë e Kankarbagh-ut – zona rezidenciale e Patnas lindore.


Të dhënat klimatike të Patnas - Temperatura dhe reshjet mesatare mujore
Janar Shkurt Mars Prill Maj Qershor Korrikk Gusht Shtator Tetor Nëntor Dhjetor
Temp. Maks. (°C) 23 26 33 37 38 37 33 33 32 32 29 25 Ø 31,5
Temp. Mini. (°C) 9 12 17 22 25 27 26 26 25 22 15 10 Ø 19,7
Reshje (mm) 20 12 11 9,6 37 150 314 273 205 71 7,5 6,7 Σ 1.116,8
T
e
m
p
e
r
a
t
u
r
a
23
9
26
12
33
17
37
22
38
25
37
27
33
26
33
26
32
25
32
22
29
15
25
10
Jan Shku Mar Pri Maj Qer Kor Gush Shta Tet Nën Dhje
R
e
s
h
j
e 		20
12
11
9,6
37
150
314
273
205
71
7,5
6,7
Jan Shku Mar Pri Maj Qer Korr Gush Shta Tet Nën Dhje


Burimi: worldweather.wmo.int[62] dhe wetterkontor.de[63]

Patna ka një klimë të lagësht subtropikale sipas klasifikimit klimatik Köppen: me vera tepër të nxehta nga fundi i marsit deri në fillimin e qershorit, stina e musoneve nga fundi i qershorit deri në fundin e shtatorit dhe netë të ftohta dimri dhe ditë me mjegull ose me diell nga nëntori deri në shkurt[64] Temperatura më e lartë e regjistruar ndonjëherë ka qenë 46.6 °C, në vitin 1966,[65] më e ftohta e regjistruar ndonjëherë ka qenë 1.1 °C, më 9 janar 2013,[66] dhe reshjet më të mëdha kanë qenë 204.5 mm, në vitin 1997.[65]

Ndotja e ajrit

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Ndotja është një shqetësim i rëndësishëm në Patna. Sipas Raportit të Comptroller and Auditor General of India, të paraqitur në Asamblenë Legjislative të Biharit në prill 2015, niveli i grimcave PM-10 në Patna ishte 355 mikrogram për metër kub, tre herë e gjysëm më e lartë se kufiri i parashikuar prej 100 mikrogram për metër kub,[67] kryesisht për shkak të emetimeve të larta të automjeteve[68] dhe industriale[69] dhe veprimtarive ndërtuese në qytet.[70] Në maj 2014, një studim i Organizatës Botërore të Shëndetit e shpalli Patnën qytetin e dytë më të ndotur në Indi, pas Delhit, me llogaritje të grimcave PM-2.5 në ajrin e qytetit në 149 mikrogramë, gjashtë herë më shumë se kufiri i sigurtë, që është 25 mikrogramë.[71] Ndotja e madhe e ajrit në qytet ka shkaktuar një rritje të sëmundjeve të lidhura me ndotjen, si kanceri i mushkrive, astma, dizenteria dhe diarrea.[72][73] Smogu i dendur në Patna gjatë stinës së dimrit rezulton në çrregullimin e trafikut hekurudhor çdo vit.[74]

Ekonomia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Patna ka qenë prej kohësh qendër e rëndësishme bujqësore dhe tregtare. Eksportet e saj më aktive janë drithi, kallam sheqeri, susami dhe orizim me kokërrizë mesatare i Patnës. Ka mjaft mullinj sheqeri brenda dhe përreth Patnës.[75] Është një qendër e rëndësishme biznesi dhe markë luksi e Indisë Lindore.[76]

Ekonomia e Patnës ka pasur një rritje të qëndrueshme që nga viti 2005. Ekonomia nxitur nga rritja e industrisë së mallrave të konsumit të gjerë, sektori i shërbimeve, bashkë me bizneset e revolucionit të gjelbër.[76] Në vitin 2009, Banka Botërore e vlerësoi Patnën si qytetin e dytë më të mirë në Indi për të nisur një biznes.[77] Në vitin 2015, GDP-ja për frymë e Patnës ishte 106 000 rupi (1581 dollarë$) dhe niveli i rritjes së GDP-së ishte 7.29 %.[78]

Patna është qyteti i 21-të me rritjen më të shpejtë në botë dhe i qyteti i pestë me rritjen më të shpejtë në Indi, si dhe pritet që rritet në një nivel mesatar vjetor prej 3.72%.[79][80]

  • Banka Shtetërore e Indisë, zyra rajonale e Patnës në lindje të Gandhi Maidan Marg
    Banka Shtetërore e Indisë, zyra rajonale e Patnës në lindje të Gandhi Maidan Marg
  • Zyra rajonale e Reserve Bank of India nëoffice jug të Gandhi Maidan Marg, Patna
    Zyra rajonale e Reserve Bank of India nëoffice jug të Gandhi Maidan Marg, Patna

Demografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Maurya Lok është një nga zonat e shopingut më të vjetra dhe më të rëndësishme në qytet

Me një llogaritje prej 1.68 milionë banorësh në 2011, Patna është qyteti i 19-të më i populluar në Indi dhe me mbi 2 milionë banorë aglomerati i saj urban është i 18-ti më i madh në Indi. Banorët e Patnës quhen me demonimin patnaitë.[81][82]

Sipas të dhënave të censusit të vitit 2011, qyteti i Patnës ka një popullsi prej 1 683 200 (përpara zgjerimit të kufijve të qytetit) brenda kufijve të korporatës bashkiake, me 894 158 meshkuj dhe 789 042 femra. Ky census shënon një rritje me 22.2% krahasuar me shifrat e vitit 2001. 11.32 % e popullsisë ishte nën moshën gjashtë vjeçe, me 102 208 djem dhe 88 288 vajza. Niveli i alfabetizmit është 83.37%, me nivelin e alfabetizmit mashkullor 87.35% ndërsa atij femëror 79.89%. Raporti gjinor i Patnës është 885 femra për 1 000 meshkuj. Raporti gjinor i fëmijve është 877 vjaza për 1000 djem.[83] Aglomerati urban ka një popullsi prej 2 046 652 banorësh nga të cilët 1 087 864 janë meshkuj dhe 958 788 femra me një nivel alfabetizmi 82.73%.[84] Rajoni metropolitan i Patnës përbën të dytin më të madh në Indinë Lindore.

Popullsia historike e Patnës
(Burimi: [85][86][87])
Viti18201865187218811891190119111921193119411951196119711981199120012011
Popullsia100000284100158000170684165200134785136153119976159690196415283479364594475300813963109964713769501683200
Tempulli Mahavir është një tempull i famshëm në Patna.

Sipas censusit të vitit 2011, besimi kryesor në Patna është Hinduizmi me 86.39% të popullsisë. Islami është besimi i dytë në Patna me afërsisht 12.27% të popullsisë. Krishtërimi, Xhainizmi, Sikizmi dhe Budizmi, me më pak ndjekës praktikohen gjithashtu në Patna. Në censusin e fundit rreth 0.01% pohuan tjetër besim dhe afërsisht 0.49% pohuan se nuk ndjekin ndonjë besim të veçant.[83]

Afërsisht 0.25% e popullsisë së Patnës jeton në baraka që e bënë Patnën, qytetin me përqindjen më të ulët të banorëve që jetojnë në baraka në Indi.[88] Si qytetet e tjera me rritje të shpejtë në botën në zhvillim, Patna vuan nga probleme të rënda të urbanizimit duke përfshirë papunësinë, shëndetin e ulët publik dhe standardet e ulëta të edukimit për një pjesë të madhe të popullsisë.[89] Në vitin 2015, ‘National Sample Survey Organisation’ tregoi se për femrat, Patna kishte nivelin më të lartë të papunësisë, 34.6% ndërsa për meshkujt ai ishte i dyti më i lartë me 8% në periudhën 2011–12.[90]

Feja në Patna (2011)[83]
Besimi Përqindja
Hinduizmi
 
 86.39%
Islami
 
 12.27%
Krishtërimi
 
 0.51%
Sikizmi
 
 0.23%
Xhainizmi
 
 0.09%
Të tjerë
 
 0.52%

Gjuha hindi është gjuha zyrtare e shtetit të Biharit, por në të fliten edhe shumë gjuhë të tjera. Dialekti vendas është magadhi ose magahi, emërtuar sipas Magadhës, emri i lashtë i Biharit. Anglishtja flitet gjerësisht nga patnaitët, ndërsa dialekte dhe gjuhë të tjera të folura gjerësisht përfshijnë Bhojpuri-n, maithili-n, bengalin, urdu-në dhe oriya-n.[91]

Qeverisja dhe shërbimet publike

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Administrimi qytetar

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Administrimi qytetar i Patnës zhvillohet nga mjaft agjenci qeveritare dhe që ka ndarje të mbivendosura strukturore. Janë të disponueshme të paktën pesë përcaktime administrative të qytetit; të listuara në rend zbritës me sipërfaqe ajo janë:

  1. Divizioni i Patnës
  2. Distrikti i Patnës (gjithashtu Zona policëore e Patnës),
  3. Rajoni Metropolitan i Patnës[92] (gjithashtu i njohur si Zona e Planifikimit të Patnës)[93]
  4. Zona e "Patnës së Madhe" që i shton zonës së Korporatës Bashkiake të Patnës pak sipërfaqe përreth saj[94]
  5. Zona e Korporatës Bashkiake të Patnës.

Korporata Bashkiake e Patnës mbikqyr dhe menaxhon infrastrukturën qytetase të 72 zonave,[95] që strehojnë një popullsi rreth 1.7 milionë banorësh. Korporata bashkiake përbëhet nga anëtarë të zgjedhur në mënyrë demokratike, ku secila zonë zgjedh një këshilltar në korporatën bashkiake.[96] Korporata bashkiake ka në ngarkim nevojat qytetare dhe infrastrukturore të metropolit. Si trupa kryesore e Patnës, korporata i realizon funksionet e saj nëpërmjet kryebashkiaku në këshill, që përfshin një kryebashkiak, një zv/kryebashkiak dhe anëtarë të tjerë të zgjedhur të Korporatës Bashkiake të Patnës. Kryetari i bashkisë zakonisht zgjidhet në mënyrë indirekte nga këshilltarët nga radhët e tyre. Funksionet e K.B. të Patnës përfshijnë furnizimin me ujë, kanalet e kullimit dhe ata të ujërave të zeza, higjenën, menaxhimin e mbetjeve të ngurta, ndriçimin rrugor dhe rregullimin e ndërtimit. Komisioneri bashkiak është zyrtari kryesor ekzekutiv dhe kreu i krahut ekzekutiv të korporatës bashkiake. Të gjitha pushtetet ekzekutive i vishen komisionerit bashkiak, që është një zyrtar i shërbimit administrativ indian, i caktuar nga qeveria e shtetit të Biharit.[97] Megjithëse korporata bashkiake është trupa legjislative që përcakton politikat për qeverisjen e qytetit, është komisioneri që është përgjegjës për ekzekutimin e politikave. Komisioneri caktohet për afate të caktuara siç përcaktohet nga statuti i shtetit. Pushteti i komisionerit është përcaktuar nga statuti dhe ai i deleguar nga korporata ose komiteti i përhershëm. Që nga dhjetori 2015, Janata Dal kontrollon Korporatën Bashkiake të Patnës; kryetar bashkie është Afzal Imam.[98] ndërsa zv/kryetar është Amravati Devi.[99]

Zyrtarët e qytetit 
E mori funksionin Zyra Burimi
Corporation Mayor Afzal Imam, JDU dhjetor 2015 Maurya Lok [98]
Komisioner i korporatës Abhishek Singh qershor 2016 Maurya Lok [100]
Komisioner divizional Anand Kishor gusht 2015 [101]
Magjistrat i distriktit Sanjay Agarwal dhjetor 2015 Kolektorati i Patnës [102]
Inspektori i Lartë i Policisë Manu Maharaj dhjetor 2015 Jugu i Gandhi Maidan Marg [102]

Korporata Bashkiake e Patnës u rendit e 4-ta nga 21 qytete për qeverisjen dhe praktikat më të mira administrative në Indi në 2014. Ajo grumbulloi 3.6 pikë nga 10 krahasuar me mesataren kombëtare 3.3 pikë.[103]

Distrikti i të ardhurave i Patnës është nën juridiksionin e një kolektori të distriktit (magjistrati i distriktit).[104] Kolektorët kanë përgjegjësinë e administimit të përgjithshëm, regjistrimit të pronave, mbledhjes së të ardhurave për qeverinë qendrore dhe mbikqyrjen e zgjedhjeve kombëtare të zhvilluara në qytet.[105]

Rajoni Metropolitan i Patnës, që është aglomerati urban i qytetit. Agjencia që aktualisht mbikqyr R. M. të Patnës, Bihar Urban Infrastructure Development Corporation Limited (BUIDCO) dhe Ministria e Zhvillimit Urban të Biharit dhe ‘Housing Corporation’, është përgjegjëse për planifikimin statutor dhe zhvillimin e Patnës së Madhe. Megjithatë, Autoriteti i Zhvillimit Metropolitan të Patnës është agjencia kryesore për zhvillimin dhe planifikimin,[106] ajo do të jetë agjencia zëvendësuese për ishte Autoritetin e Zhvillimit Rajonal të Patnës, që u shkri në vitin 2006.[107]

Përveç qeverisjes së qytetit, komisione dhe autoritet të shumta shtetërore—duke përfshirë Ministrinë e Turizmit, Departamenti i Shëndetit të Biharit, Departamenti i Burimeve Ujore të Biharit, Autoriteti Kombëtar i Basenit të Lumit Gang, Bordi i Kontrollit të Ndotjes së Shtetit të Biharit dhe Komisioni i Shërbimit Publik të Biharit—luajnë një rol në jetën e patnaitëve. Si kryeqytet i Biharit, Patna luan një rol të rëndësishëm jo vetëm në politikat e shtetit,[108] por edhe në politikat qendrore.[109]

Si selia e Qeverisë së Biharit, qyteti ka mjaft shërbime federale, duke përfshirë Raj Bhavan-in: shtëpinë e guvernatorit, Asamblenë Legjislative të Biharit; sekretariatin shtetëror, që është i vendosur në Sekretariatin e Patnës; dhe Gjykata e Lartë e Patnës. Gjykata e Lartë e Patnës është një nga gjykatat e larta më të vjetra në Indi. Ajo ka juridiksion mbi shtetin e Biharit.[110] Patna ka edhe gjykata të ulëta; gjykata e çështjeve civile dhe gjykatat për çështjet kriminale.[111][112] Policia e Patnës, e komanduar nga Inspektori i Lartë i Policisë, mbikqyret nga departamenti i qeverisë së Biharit. Distrikti i Patnës zgjedh dy përfaqësues në dhomën e ulët të Indisë, Lok Sabha,[113] dhe 14 përfaqësues në asamblenë shtetërore.

Master plani i Patnës

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Në tetor 2016, qeveria e Biharit e aprovoi master planin e Patnës 2031 që parashikon zhvillimin e një aeroporti të ri në Bihta.[114][115] Qeveria e Biharit është duke blerë rreth 51 hektarë tokë për ndërtimin e aeroportit të ri.[116] 17.6 km2 sipërfaqe në fshatin Dumri në bllokun Punpun të Rajonit Metropolitan të Patnës është alokuar për park IT.[117][118] Master plani i Patnës 2031 është master plani i dytë i qytetit që është miratuar.[119]

Shërbimet utilitare

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Kulla Bhootnath Road TV transmeton programacione në Patna

Uji nëntokësor përmbush nevojat bazë të banorëve,[120] i administruar nga Patna Jal Parishad nën Korporatën Bashkiake të Patnës.[121] Sistemi i furnizimit me ujë përfshin 98 puse tubi[122] që pompojnë ujë drejtpërdrejtë në tubat kryesorë të shpërndajes. Rreth 23 depozita [120] nga të cilat vetëm ato në Agam Kuan, Gulzarbagh Press, Spitalin Guru Gobind Singh dhe Gjykatën e Lartë furnizojnë qytetin. Sistemi i kanalizimeve të ujërave të zeza në Patna u krijua në vitin 1936. Aktualisht ka katër impiante të trajtimit të ujërave të zeza[123] të vendosur në Saidpur, Beur, Pahari dhe Karmali Chak.[124]

Në vitin 2011, konsumi i elektricitetit në qytet ishte rreth 601 kWh për frymë, megjithëse kërkesa e tanishme është shumë më e lartë.[125] Furnizimi me elektricitet i qytetit është i rregulluar dhe shpërndarë nga South Bihar Power Distribution Company Limited[126] e menaxhuar nga Bihar State Power Holding Company Limited (kompania aksionere dhe një pasuese e të mëparshmes Bihar State Electricity Board).[127] Qyteti formon Njësinë e Furnizimit me Elektricitet të Patnës[128] që ndahet më tej në dy degë përkatësisht Patna Lindore (e përbërë nga divizionet Kankarbagh, Qyteti i Patnës, Gulzarbagh, Bankipore dhe Rajendra Nagar) dhe Patna Perëndimore (e përbërë nga divizionet Danapur, New Capital, Pataliputra, Gardanibagh dhe Dak Bungalow).[129][130]

Patna ndodhet nën distriktin e telekomit të Patnës të Bharat Sanchar Nigam Limited (BSNL),[131] telekomi i zotëruar nga shteti indian dhe internet service provider. Të dy shërbimet celulare si Global System for Mobile Communications (GSM) dhe Code division multiple access (CDMA) janë të disponueshëm.[132] Përveç telekomit, BSNL ofron gjithashtu internet me fashë të gjerë.[133] Mes sipërmarrjeve private, Bharti Airtel, Reliance Jio, Reliance GSM/CDMA, Idea Cellular, Aircel, Tata Teleservices (Tata DoCoMo, Virgin Mobile dhe Tata Indicom), Telenor (më parë Uninor), Vodafone dhe Videocon Telecom[134] janë ofruesit kryesorë të shërbimeve telefokine dhe celulare në qytet.[135][136]

Patna ishte qyteti i dytë indian pas Bangalores,[137] që ofroi lidhje wifi për qytetarët në shkurt këtë vit. Duke kaluar rekord mbajtësin e kaluar, Pekinin e Kinës,[138] Zona wifi e Patnës është zona më e gjatë wifi falas në botë, që shtrihet në një largësi prej 20 km nga NIT Patna në Ashok Rajpath deri në Danapur.[139][140]

Transporti dhe komunikimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Patna është e vendosur rreth 100 km në jug të korridorit autostadal kombëtar Veri-Jug dhe Lindje-Perëndim. Autostrada Kombëtare 30, Autostrada Kombëtare 31 dhe Autostrada Kombëtare 2 kalojnë përmes qytetit. Ashok Rajpath-i, Rruga Patna-Danapur, Rruga Bailey, Rruga Harding dhe rruga e vjetër e mbikalimit Kankarbagh janë korridoret kryesore.

Patna është një nga vendet e para në Indi që përdori tramë të tërhequr nga kuaj për transportin publik.[141] Sot transporti publik ofrohet nga autobusa, auto rikshou dhe trena vendorë. Auto rikshout thuhet se janë linja jetësore e qytetit.[142] Kompania e transportit të shtetit të Biharit ka nisur shërbimet e autobusave qytetas mbi itineraret kryesore të Patnës.[143][144]

Mahatma Gandhi Setu që lidh Patnën me Biharin Verior.
Porti lumor në rrugëkalimin ujor 1 në Ghatin Gai

Ajror

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Aeroporti i Patnës (Emri zyrtar Aeroporti Lok Nayak Jayaprakash) është i klasifikuar si një aeroport i kufizuar ndërkombëtar.[145] Mbërritja e shumë transportuesve të lirë dhe një numër destinacionesh të reja kanë shkaktuar rritje në trafik në vitet e fundit, pasi një përmirësim i situatës në lidhje me rendin dhe ligjin.[146] Për periudhën nga prilli në dhjetor 2009 aeroporti u rendit i pari në një studim të 46 aeroporteve në vend në aspektin e përqindjes së rritjes së pasagjerëve vendas ashtu dhe të fluturimeve kombëtare.[147] Autoriteti Aeroportual i Indisë ka propozuar për të zhvilluar një enklavë civile në Stacionin e Forcave Ajrore në Bihta për shërbyer si aeroport i ri për Patnën. Fusha e aviacionit ushtarak qëndron 40 km në jug-perëndim të Patnës, në Bihta.[148]

Hekurudhor

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Patna shërbehet nga mjaft stacione hekurudhore të vendosur në zona të ndryshme të qytetit. Stacioni Hekurudhor i Nyjës së Patnës është stacioni kryesor hekurudhor në qytet dhe një nga më të ngarkuarit në Indi.[149] Patna qëndron midis New Delhit dhe Kalkutës në linjën kryesore Howrah–Delhi, që është një nga linjat hekurudhore më të ngarkuara në Indi.[150] Nyja e Patnës është e lidhur drejtpërdrejtë me shumicën e qyteteve kryesore të Indisë.[151] Qyteti ka katër stacione të tjera të rëndësishme hekurudhore: Stacionin hekurudhor terminal Rajendra Nagar (afër Kankarbagh-ut), Stacioni hekurudhor i nyjës së Pataliputrës (afër rrugës Bailey), Stacioni hekudhor i Danapurit (afër rrethinave perëndimore) dhe stacioni hekurudhor Patna Sahib (në zonën e qytetit të Patnës). Danapuri është qendra administrative divizionale e Zonës Hekurudhore Lindoro-Qendore të Divizionit hekurudhor të Danapurit. Patna është e mirë lidhur me qytetet fqinje Gaya-n, Jehanabad-in, Bihar Sharifin, Rajgirin dhe Islampurin nëpërmjet shërbimeve të trenave të pasagjerëve dhe ekspres. Ura më e gjatë hekurudhore në Indi, Ura Digha–Sonpur ka qenë ndërtuar përmes lumit Gang, duke lidhur Digha-n me Ghatin Pahleja në Sonpur.[152] Ura u përfundua në vitin 2015,[153][154] Është 4.55 km e gjatë dhe kështu ura më e gjatë hekurudhore në Indi dhe një nga më të gjatat në botë.[155]

Rrugor

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Qyteti lidhet me mjaft autostrada të rëndësishme duke përfshirë autostradat kombëtare 19,[156] 30,[157] 31,[158] dhe 83.[159] Ura më e gjatë lumore në Azi, Mahatma Gandhi Setu (ndërtuar në 1982), është e vendosur në Patna dhe lidh qytetin me Hajipur-in në dy anët e Gangut. Në kohët e fundit, ura ka përjetuar një trafik kaotik dhe aksidente për shkak të numri tepër të madh të mjeteve që kalojnë mbi të duke e mbingarkuar vazhdimisht strukturën.[160] Një urë e re me gjashtë korsi mbi Gang paralel me Mahatma Gandhi Setu është propozuar për të lidhur Kacchi Dargah në qytetin e Patnës me Bidupurin në distriktin Vaishali,[161] që pas përfundimit do të jetë ura më e gjatë në Indi.[162]

Patna ndodhet 1015 km në lindje të Delhit, 1 802 km në veri-lindje të Bombejit dhe 556 km në veri-perëndim nga Kalkuta.[163] Shërbimi i autobusave të luksit midis Patnës dhe mjaft qyteteve fqinje mundësohet nga Korporata e Zhvillimit të Turizmit të Shtetit të Biharit dhe Korporata e Transportit Rrugor të Shtetit të Biharit.[164] Auto rikshout janë një mjet popullor transporti.[165] Në 2013 në Patna nisi një shërbim i parapaguar auto i drejtuar nga një ekuipazh vetëm me gra,[166] që është i pari i këtij lloji në Indi.[167] Brenda kufijve të qytetit si dhe në rrethina janë të disponueshme shërbimet radio taksi.[168]

Tranziti i shpejtë

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Metroja e Patnës është një sistem i planifikuar i tranzitit të shpejtë për qytetin. Do të zotërohet dhe drejtohet nga shteti nëpërmjet Korporatës së Herurudhës së Metrosë së Patnës.[169] Do të ndërtohet në partneritet me publik privat, me një kosto të vlerësuar në 1400 000 000 rupi (2 miliardë dollarë).[170] Ajo do të ketë 5 linja me një gjatësi të përgjithshme të planifikuar prej 60 km, që do të ndërtohen në 3 faza.[171] Projekti monoshinësh i Patnës, që mbulon zonën bashkiake është gjithashtu në proces.[172]

Rrugëkalime e brendshme ujore

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gangu – i lundrueshëm përgjatë gjithë vitit– është rruga kryesore lumore përgjatë Ultësirës së gjerë Indo-Gangetike. Anije me kapacite pesëqind persona kanë qenë të njohura lundronin këtë lumë në periudhën e lashtë; ai shërbeu si një itinerar i rëndësishëm tregtar, pasi mallrat transportoheshin nga Pataliputra në Gjirin e Bengalit dhe më tej, në portet e Sri Lankas dhe Azisë Jug-lindore. Roli i Gangut si një kanal për tregtinë theksohej nga lidhjet e tij natyrore, ai përfshin të gjithë lumenjtë e rëndësishëm në veri dhe në jug të Biharit.[173]

Në kohët e fundit, autoriteti i rrugëkalimeve të brendshme ujore i Indisë e kash shpallur shtrirjen e lumit Gang midis Allahabadit dhe Haldias rrugëkalim ujor i brendshëm kombëtar dhe ka ndërmarr hapa për të rikthyer dhe mirëmbajtur lundrueshmërinë e tij. Rrugëkalimi ujor i brendshëm kombëtar 1, rrugëkalimi më i gjatë ujor në Indi, kalon 1620 km në lumin Gang nga Allahabadi për në Haldia nëpërmjet Varanasit, Munger-it, Bhagalpur-it kalon përmes Patnës.[174] Ky rrugëkalim ujor kombëtar ka përcaktuar Patnën si terminal.[175] Në shtator 2014, një lundrim luksi i quajtur ‘MV Rajmahal’ nga Patna në Varanasi u nis nga kompania e lundrimit Assam Bengal.[176]

Kultura

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Gjuha vendase e Patnës është magahi ose magadhi një gjuhë e rrjedhur nga gjuha e lashtë magadhi prakrit,[177] që u krijua në mbretërinë e lashtë të Magadhës, bërthama e të cilës ishte zona e Patnës në jug të Gangut. Besohet se është gjuha e folur nga Gautama Buda.[178] Ishte gjuha zyrtare e Oborrit Maurjan, në të cilën u hartuan ediktet e Ashokës.[179]

Fjala magahi ka rrjedhur drejtpërdrejtë nga fjala ‘magadhi prakrit’, dhe folësit e edukuar të magahit parapëqejnë të quajnë atë "magadhi" në vend të "magahi".[180]

Holi duke u luajtur në oborr, pikturë rreth v. 1795

Patna ka shumë ndërtesa të zbukuruara me motive arkitekturore Indo-Islamike[181] dhe Indo-Saraçene. Mjaft ndërtesa të rëndësishme të mbajtura mirë nga periudha koloniale janë shpallur "struktura trashëgimie";[182][183] others are in various stages of decay.[184] I krijuar në vitin 1917 si muzeu i parë i Biharit, Muzeu i Patnës bart koleksione të mëdha që paraqesin historinë e dhe artin e Indisë.[185] Biblioteka Orientale Khuda Bakhsh dhe Biblioteka Sinha janë bibliotekat publike historike të Patnës.[186][187]

Durga Puxha, 1809 pikturë me bojra uji në stilin e Patnës

Në pjesën qendrore të qytetit janë vendosur mjaft teatro, duke përfshirë Bhartiya Nritya Kala Mandir, Rabindra Parishad, Premchand Rangshala dhe Kalidas Rangalaya, që është shtëpia e teatrit të artit të Biharit. Kalidas Rangalaya bujt gjithashtu Patliputra Natya Mahotsav-in, një festival kërcimi.[188] Por në dy dhjetëvjeçarët e fundit, popullariteti i teatrove komercialë në qytet ka rënë.[189]

Shkolla e Pikturës së Patnës ose Patna Qalaam është një derivim i shkollës së mirënjohur të pikturës Mogule të miniaturës, që lulëzoi në Bihar gjatë fillimit të shekullit të XVIII deri në mesin e shekullit të XX.[190] Praktikuesit e kësaj forme arti ishin pasardhës të artizanëve hindu të pikturës mogule, që u përballën me peresëkutimin nën perandorin mogul Aurangzeb dhe që gjetën strehë, nëpërmjet Murshidabad-it, në Patna gjatë fundit të shekullit të XVIII. Piktorët e Patnës dallojnë nga piktorët mogulë, subjektet e të cilëve përfshinin vetëm skena mbretërore dhe oborri, në atë që ata përfshinë si subjekte skena pazari, të jetës së përditshme, dinjitarë vendorë, festa dhe ceremoni dhe skena natyrore.[191] Pikturat realizoheshin në ngjyra uji në letër me mikë, por stili ishte përgjithësisht një hibrid dhe cilësie të paqartë. Është kjo shkollë pikture që frymëzoi formimin e Kolegjit të Arteve dhe Artizanatit në Patna, nën udhëheqjen e Shri Radha Mohan-it, që është një qendër e rëndësishme e arteve të bukura në Bihar.[191]

Një vakt i zakonshëm bihari përbëhet nga orizi, supa e thjerrëza, chapati, perime me erëza etj. Kuzhina e Biharit është në mënyrë mbizotëruese vegjetariane për shkak të shoqërisë tradicionale të Biharit, e ndikuar nga vlerat budiste dhe hindu të mos dhunës, nuk hahen vezët, pulat, peshku dhe gjëra të tjera jo vegjetariane. Megjithatë, ka dhe një traditë të ngrënies së pjatave të mishit dhe peshkut, veçanërisht e zakonshme për shkak të numrit të lumenjve në Bihar. Ka mjaft pjata mishi biharase, me pulë dhe mish deleje që janë më të zakonshmet.[192]

Disa nga pjatat më të mirënjohura të kuzhinës bihari përfshijnë sattu paratha (paratha të mbushura me miell të skuqur qiqrash), chokha (patate pure me erëza), peshk me erëza, bihari kebab-i, postaa-dana kaa halwaa, malpua, dal pitha (versioni bihari i momos), kheer makhana (Euryale ferox) dhe thekua/khajuria (një tip ushqimi i gatshëm).[193]

Ushqimi i rrugës si samosa,[194] chaat, litti chokha, phuchka (një petull e skuqur fortë me salcë tamarindi), kuzhina Indiano-Jugore dhe Kineze janë të parapëlqyerat mes patnaitëve.[195]

Gratë e Biharit tradicionalisht veshin sari, por shalvar kamiz-i dhe veshjet e tjera perëndimore po marrin gjithmonë e më shumë pranim mes vajzave të reja.[196] Veshja perëndimore ka arritur pranueshmëri të gjerë mes meshkujve urbanë, megjithëse dhoti dhe kurta tradicionalë[197] shihen gjatë kremtimeve.

‘Chhath-i’, i quajtur edhe ‘dala chhath’, është një festival i rëndësishëm në Bihar.[198] Kremtohet dy herë në vit: një herë në verë, i quajtur ‘Chaiti Chhath’ dhe herën tjetër rreth një javë pas Dipavalit, i quajtur ‘Kartik Chhath’. Durga Puxha, e zhvilluar në shtator-tetor, është një tjetër festë e rëndësishme e Patnës.[199][200] Mes festave të tjera të qytetit janë Sarasvati Puxha, Eid-i, Holi, Krishtlindjet, Vishvakarma Puxha, Makar Sankranti, Raksha Bandhan-i dhe Rath Yatra. Ngjarjet kulturore përfshijnë Panairin e Librit të Patnës, Patna Sahib Mahotsav-in, ‘Patna Film Festival’, Bihar Diwas, Rajgir Mahotsav-in dhe Vaishali Mahotsav-in në qytetet fqinje.

  • Një murti, ose idhull i hyjneshës Durga të paraqitur gjatë festës Durga Puxha
    Një murti, ose idhull i hyjneshës Durga të paraqitur gjatë festës Durga Puxha
  • Njerëz duke kremtuar festën ‘Chhath’ ditën e 2-të në mëngjes, një tribut për Diellin që lind
    Njerëz duke kremtuar festën ‘Chhath’ ditën e 2-të në mëngjes, një tribut për Diellin që lind

Turizmi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Golghar-i u ndërtuar fillimisht për të shërbyer si një hambar për ushtrinë e British East India Company gjatë urisë së v. 1786. Tashmë një vend vështrimi i Gangut dhe qytetit
Takhat Sri Harmandar Sahib, Patna Sahib

Patna përmban shumë tërheqje turistike dhe u vizitua nga rreth 2.4 milionë turistë (duke përfshirë vizitorë ditorë) në 2005. Turistët që vizitojnë qytetin llogariten në 41% e numrit të përgjithshëm të turistëve që vizitojnë Biharin megjithëse Bodh Gaya ishte destinacioni më popullor për vizitorët e huaj.[201]

Trashëgimia kulturore e Biharit pasqyrohet në monumentet e tij të lashta. Kumhrar-i dhe Agam Kuan-i janë sitet e rrënojave të Pataliputras ashokane. Didarganj Yakshi mbetet si një shembull i Artit Maurjan.[202]

Takht Sri Patna Sahib është një nga pesë takht-ët e Sikizmit, i cili shenjtëron vendlindjen e gurusë së dhjetë ‘sik’, Gobind Singh.[203] Në Patna ndodhen pesë gurdvara, që janë të lidhura me guru të ndryshëm ‘sikë’; këto janë Gurdvara Pahila Bara,[204] Gurdvara Gobind Ghat,[205] Gurdvara Guru ka Bagh,[206] Gurdvara Bal Leela[207] dhe Gurdvara Handi Sahib.[208]

Padri Ki Haveli, Gjykata e Lartë e Patnës, Golghar-i Ndërtesa e Sekretariatit janë shembuj të Arkitekturës Britanike. Gandhi Maidan-i është një terren historik në Patna ku ndodhën mjaft grumbullime të atdhetarëve për liri. Parku Buddha Smriti i sapo ndërtuar pranë Nyjës së Patnës është duke u bërë gjithashtu një tërheqje e rëndësishme turistike.

Planetariumi i Patnës (Indira Gandhi Planetarium) është i vendosur në Kompleksin Shkencor Indira Gandhi në Patna. Është një nga planetariumët më të mëdhenjë në Azi.[209] Ai tërheq një numër të madh turistësh vendas dhe të huaj.

Së fundmi, qeveria e Biharit shpalli planet për të ndërtuar një muze modern të artit në Patna me një kosto prej afërsisht 53 000 000 rupi[210] në një sit prej 5.63 ha në Rrugën Bailey.[211] Për dizajnin arkitekturor u përzgjodhën 5 firma,[212] nga të cilat u zgjodh firma japoneze Maki and Associates. Në 2016 muzeu u hap pjesërisht dhe është në proces përfundimi të plotë.[213]

Arsimi

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Instituti Indian i Teknologjisë i Patnës në Bihta, një nga institutet kryesore të inxhinierisë dhe kërkimit në Indi

Shkollat në Patna përfshijnë shkolla private dhe shtetërore. Shkollat janë të lidhura me Bihar School Examination Board, All-India Indian Certificate of Secondary Education (ICSE), National Institute of Open Schooling (NIOS) ose Central Board of Secondary Education (CBSE).[214] Hindi dhe anglishtja janë gjuhët kryesore të mësimit.[215] Një studim i vitit 2012 në 1 574 shkolla: nxori se 78% nga këto ishin shkolla private ndihmë (shumica e tyre me kosto të përballueshme), 21% shkolla qeveritare dhe 1% shkolla private me ndihmë.[216]

Nën planin 10+2+3/4, nxënësit realizojnë dhjetë vjet shkollim dhe pastaj futen në shkolla që kanë një shërbim më të lartë pasues dhe të lidhura me Bihar State Intermediate Board, All-India Council for the Indian School Certificate Examinations (CISCE), NIOS[217] ose CBSE, ku ata zgjedhin një nga tre drejtimet: arte, tregti, ose shkenca.[214] Kjo pasohet nga një diplomë e përgjithshme në një fushë të caktuar studimi, ose një kurs të diplomimit profesional, si ligj, inxhinieri dhe mjeksi.[218]

Kolegji i Patnës, i krijuar në v. 1863, konsiderohet se institucioni më i vjetër i arsimit të lartë në Bihar.

Patna ka institucione të rëndësishme arsimore qeveritare si Central University of South Bihar, Universiteti i Patnës, Universiteti Kombëtar i Ligjit Chanakya, Universiteti i Diturisë Aryabhatta, Instituti Indian i Teknologjisë së Patnas, Instituti Kombëtar i Teknologjisë në Patna, Kolegji Shkencor i Patnës, Instituti Birla i Teknologjisë në Patna,[219] Kolegji Mjeksor i Patnës, All India Institute of Medical Sciences Patna, Instituti Kombëtar i Teknologjisë së Modës i Patnës, Instituti i Menaxhimit Chandragupta etj.[220]

Universiteti i Patnës u krijua në vitin 1917 dhe është universiteti i shtatë modern më i vjetër në nënkontinentin indian.[221] Patna ka gjithashtu një larmi universitetesh të tjera, ashtu si dhe shkolla fillore dhe të mesme të ulëta.

Sporti

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Si në pjesën tjetër të Indisë, kriketi është popullor në Patna dhe luhet në terrene dhe rrugë përgjatë gjithë qytetit.[222] Ka mjaft terrene sportive të vendosura përgjatë qytetit. Bihar Cricket Association, që menaxhon kriketin në Bihar,[223] e ka qendrën në Patna. Turnetë, veçanërisht ata që përfshijnë kriketin, basketbollin, futbollin, badmintonin dhe ping pongun, organizohen rregullisht mbi një bazë interlokale ose klubesh.

Stadiumi Moin-ul-Haq, që ka një kapacitet prej 25 000 spektatorësh, ka shërbyer si vendtakim për dy ndjeshje një ditore ndërkombëtare kriketi dhe mjaft ngjarje sportive kombëtare.[224] Është shtëpia e skuadrës së kriketit të Biharit. Për shkak të lënies pas dore, mungesës së mirëmbajtjes, stadiumi është në një gjendje të keqe dhe në të nuk luhen ndeshje ndërkombëtare që nga viti 1996.[225] Në 2013, u shpall nga kryeministri i Biharit, Nitish Kumar se do të ndërtohej një stadium kriketi ndërkombëtar në Rajgir.[226]

Klubi i Golfit të Patnës i krijuar më 21 mars 1916 është një nga klubet më të vjetër të golfit në Indi. Është një kurs golfi me 18 vrima i vendosur në një panoramë historike brenda dhe përreth Rrugës Bailey dhe ka një hapsirë prej 67 ha.[227][228]

Patna mikpriti kupën e parë të botës Kabaddi për femra.[229] Ajo u zhvillua në Kompleksin Sportiv Patliputra, Kankarbagh nga 1 marsi deri më 4 mars 2012.[230] India fitoi kupën e botës duke mundur Iranin në finale.[231] Patna mikpriti gjithashtu shtatë ndeshje të Pro Kabaddi League me skuadrën e saj Patna Pirates në Kompleksin Sportiv Patliputra.[232]

Komplekse të tjera të famshme sportive të Patnës janë Stadiumi i Policisë Ushtarake të Biharit Mithilesh,[233] Stadiumi i mbyllur i Zonës së Hekurudhave Lindoro-Qendrore në Digha.[234] etc.

  • Një lojë kriketi në vijim
    Një lojë kriketi në vijim
  • Stadiumi i mbyllur Kankarbagh në Kompleksin Sportiv Pataliputra gjatë ndeshjeje të Pro Kabaddi League
    Stadiumi i mbyllur Kankarbagh në Kompleksin Sportiv Pataliputra gjatë ndeshjeje të Pro Kabaddi League

Media

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Fillimi i shekullit të XX u shënua nga një numër publikimesh të reja. Një revistë mujore e quajtur Bharat Ratna nisi nga Patna në 1901. Ajo u ndoq nga Ksahtriya Hitaishi, Aryavarta nga Danapur-i në Patna, Udyoga dhe Chaitanya Chandrika.[235] Udyog u botua nga Vijyaanand Tripathy, një poet i famshëm i kohës dhe Chaitanya Chandrika nga Krishna Chaitanya Goswami, një figurë letrare e asaj kohe. Veprimtaria letrare nuk u kufizua vetëm në Patna por në shumë distrikte të Biharit.[236][237]

Magahi Parishad, i krijuar në vitin 1952, i hapi rrugë gazetarisë magadhi në Bihar. Ai fillo gazetën mujore, Magadhi, që më vonë u riemërtua Bihan.[238]

Shumë agjenci mediatike kombëtare, duke përfshirë Press Trust of India dhe zyrar rajonale të Doordarshan e kanë qendrën në qytet.[239] The Times of India, Hindustan Times, The Economic Times dhe The Telegraph janë katër gazetat e përditshme kryesore në anglisht që kanë botime të Patnës. The Hindu, The Pioneer dhe The Indian Express,[240] megjithëse jo të printuara në qytet, janë gazeta të përdithsme të tjera në anglisht të disponueshme në qytet. Gazetar e qytetit në hindi përfshijnë Hindustan Dainik, Dainik Jagran, Dainik Bhaskar,[241] Prabhat Khabar, Aaj dhe Rashtriya Sahara[240] – të gjitha këto gazeta kanë edicione nga Patna. Ka gjithashtu gazeta në urdu si Qomi Tanzim dhe Farooqi Tanzeem të publikuara në Patna.[240] Gjendet edhe gazeta tabloide Inext e përzier hindi dhe anglisht.[242]

Patna shërbehet gjithashtu nga mjaft stacione radiofonike AM dhe FM, duke përfshirë shtetëroren All India Radio Vividh Bharati dhe kanalet private si Radio Mirchi,[243] FM 105 etj. All India Radio, Patna (zyrtarisht Akashvani Patna Kendra) u krijua në vitin 1948.[244]

Shiko edhe

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Shënime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ Metropoli përfshin zonën PRDA, Hajipur-in dhe Sonepurin, sipas Master Planit të Patnas (2031), të aprovuar nga Qeveria e Biharit më 27 tetor 2016. Projekti i master planit të zonës metropolitane të Patnas propozon që Rajoni Metropolitan i Patnas të përfshijë Bihta-n, Danapur-in, Khagaul-in, Daniyawan-in, Danaura-n, Fatuha-n, Khusrupur-in, Maner-in, Masaurhi-n, Naubatpur-in, Phulwari Sharif-in, Punpun-in dhe blloqet Sampatchak të distriktit të Patnas, zonat e Vaishalit dhe distrikteve Saran janë përjashtuar.

Referime

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
  1. ^ "Provisional Population Totals, Census of India 2011; Urban Agglomerations/Cities having population 1 lac and above" (PDF). Office of the Registrar General & Census Commissioner, India. Marrë më 26 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  2. ^ a b "CDP Patna" (PDF). Infrastructure Professionals Enterprise (P) Ltd, C – 2, Green Park Extension, New Delhi – 110016, INDIA. PATNA — Urban Development Department. korrik 2006. fq. 20, 21 (area) 52 (metropolis), 31 (geography). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 4 mars 2016. Marrë më 28 tetor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  3. ^ "Bihar Cabinet OKs Patna master plan, paves way for big bulidings, new airport". Economics Times. 15 maj 2015. Arkivuar nga origjinali më 7 gusht 2016. Marrë më 28 tetor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  4. ^ "Master Plan for Patna, 2031" (PDF). Center for Environmental Planning and Technology. Urban Development & Housing Department, Govt. of Bihar. 13 gusht 2015. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 9 qershor 2016. Marrë më 28 tetor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  5. ^ "CPRS Patna About Us". CRPS. Arkivuar nga origjinali më 5 mars 2016. Marrë më 28 tetor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  6. ^ "Populations of Largest Cities in PMNs from 2000BC to 1988AD". Arkivuar nga origjinali më 11 shkurt 2008. Marrë më 17 mars 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  7. ^ "Patna Tour". cultureholidays.com. Arkivuar nga origjinali më 4 prill 2016. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  8. ^ "Ancient Patliputra". go4patna.com. Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2016. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  9. ^ O'Malley, L. S. S. (2005). James, J. F. W. (red.). History of Magadha. Delhi: Veena Publication. fq. 23. ISBN 978-81-89224-01-1. Marrë më 24 shkurt 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  10. ^ "History of Patna". BrandBharat.com. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  11. ^ "Patna: the capital of Bihar State, Patna District". Brandbharat.com. Marrë më 4 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  12. ^ "New Delhi, Patna best cities to start business: World Bank". The Times of India. The Times of India. PTI. 30 qershor 2009. Marrë më 24 shkurt 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  13. ^ "Property Prices in Patna". Marrë më 26 nëntor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  14. ^ "Fastest growing cities and urban areas (1 to 100)". Citymayors.com. Marrë më 4 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  15. ^ "Some 108 million people live in India's largest cities". Citymayors.com. Marrë më 27 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  16. ^ "The fastest growing cities in India". Rediff.com. 17 nëntor 2011. Marrë më 27 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  17. ^ "Gurdwara-gears-up-for-Guru's-jayanti,Kumod Verma, TNN, 30 December 2001". Articles.timesofindia.indiatimes.com. 30 dhjetor 2001. Arkivuar nga origjinali më 6 nëntor 2011. Marrë më 4 mars 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  18. ^ "History of Patna". National Informatics Centre. Government of Bihar. 10 janar 2002. Arkivuar nga origjinali më 13 prill 2011. Marrë më 5 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  19. ^ "STORY OF PATNA". fossendeliv.com. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2015. Marrë më 17 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  20. ^ a b Choudhoury, P. C. Roy. "Patan Devi". Hindubooks.org. Dharma Universe. Arkivuar nga origjinali më 15 shkurt 2011. Marrë më 24 shkurt 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  21. ^ "Patna losing floral wealth to concrete jungle". The Times of India. 15 tetor 2014. Marrë më 17 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  22. ^ "Take a walk down heritage lane — Govt initiative to create awareness about rich history next Sunday". The Telegraph. 18 janar 2015. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2015. Marrë më 17 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  23. ^ PIYUSH KUMAR TRIPATHI (21 janar 2013). "Time travel in light & sound show — Patna Museum plans programme on the lines of Red Fort in Delhi". The Telegraph. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2015. Marrë më 17 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  24. ^ Fyfe, Ryan. "The Emerald Buddha". Eslteachersboard.com. Arkivuar nga origjinali më 1 korrik 2009. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  25. ^ "History in mint condition". Arkivuar nga origjinali më 24 shtator 2015. Marrë më 17 mars 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  26. ^ "Foreign diplomats line up for Bihar elections". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  27. ^ a b "Attractions, history of Patna". Ganges Cruises. Arkivuar nga origjinali më 12 janar 2012. Marrë më 4 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  28. ^ The Son of Man: Saoshyant — George Barclay, Jr. – Google Books. 27 tetor 2010. Marrë më 4 dhjetor 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  29. ^ Megasthenes. "Of the city Pataliputra Indika, Book II, Frag. XXV, Strab. XV. i. 35–36,--p. 702. Frag XXVI.Arr. Ind. 10. Of Pataliputra". Indika. Arkivuar nga origjinali më 21 qershor 2008. Marrë më 24 shkurt 2011. ... qyteti më i madh në Indi është ai që quhet Palimbothra, në zotërimet e prasianëve, ku bashkohen rrjedhat e Erannoboas dhe Gangut,—Gangu është më i madhi i të gjithë lumenjve, ndërsa Erannoboas-i ndoshta është lumi i tretë më i madh në Indian, megjithëse më i madh se lumenjtë më të mëdhenj diku tjetër; por është më i vogël se Gangu, ku ai derdhet. Megasthenes-i na informon se ky qytet shtrihej në zonat e banuara në një gjatësi ekstreme në çdo skaj prej tetëdhjetë stadesh dhe se gjerësia e tij ishte pesëmbëdhjetë stade, dhe se një hendek e rrethonte atë në të gjithë perimetrin, që ishte rreth 183 m i gjerë dhe tridhjetë kubite i thellë, dhe se muri ishte i kurorëzuar me 570 kulla dhe kishte 64 porta {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  30. ^ Sir William Smith, red. (1870). Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology. Vëll. 3. Boston: Little, Brown. fq. 704. Arkivuar nga origjinali më 18 tetor 2007. Marrë më 25 shkurt 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  31. ^ "History — Ancient History in depth: The Story of India: South India". BBC. 5 nëntor 2009. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  32. ^ Gyula Wojtilla (2000). "Did the Indo-Greeks occupy Pataliputra?". Acta Antiqua. Akadémiai Kiadó. 40: 495–504. doi:10.1556/AAnt.40.2000.1-4.46. ISSN 0044-5975. {{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)[lidhje e vdekur]
  33. ^ Pataliputra Record of Buddhistic Kingdoms by Fa Hein, tr. by James Legge, Chapter XXVII.
  34. ^ "BAGHAKOLE – NCAP" (PDF). ncap.res.in. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 9 maj 2015. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  35. ^ "Gurdwara gears up for Guru's jayanti". The Times of India. 30 dhjetor 2001. Arkivuar nga origjinali më 6 nëntor 2011. Marrë më 17 mars 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  36. ^ a b "History of Patna City Bihar Origin-Background-Significance". Hoparoundindia.com. Arkivuar nga origjinali më 5 nëntor 2013. Marrë më 4 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  37. ^ John Ramsay McCulloch. A Dictionary, Practical, Theoretical, and Historical, of Commerce and ... Longman, Orme, Broën, Green, and Longmans. Marrë më 4 dhjetor 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  38. ^ a b Merchants, Politics, and Society in Early Modern India: Bihar, 1733–1820 – Kumkum Chatterjee . Brill. 1996. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  39. ^ O'Malley, L. S. S. (2005). J. F. W. James (red.). History of Magadha. Delhi: Veena Publication. fq. 36. ISBN 978-81-89224-01-1. Marrë më 24 shkurt 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  40. ^ Chatterjee, Kumkum (1996). Merchants, Politics and Society in Early Modern India: Bihar: 1730 – 1820. BRILL. fq. 273. ISBN 978-90-04-10303-0. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  41. ^ L.S.S. O`malley (1924). Bihar And Orissa District Gazetteers Patna. Concept Publishing Company. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  42. ^ a b "History of Bihar". Gov.bih.nic.in. Arkivuar nga origjinali më 31 mars 2014. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  43. ^ "In Nation's service". Go4patna.com. Arkivuar nga origjinali më 13 dhjetor 2013. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  44. ^ "Braj Kishore Prasad — the Forgotten Hero of Bihar". PatnaDaily.Com. Arkivuar nga origjinali më 16 dhjetor 2013. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  45. ^ "Feature". Pib.nic.in. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  46. ^ Kaushal Kishore Sharma (1989). Agrarian Movements and Congress Politics in Bihar. Anamika Prakashan. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  47. ^ "Anna to begin nationwide tour from Patna in January". Articles.timesofindia.indiatimes.com. 18 tetor 2012. Arkivuar nga origjinali më 14 dhjetor 2013. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  48. ^ "Patna bombings: outlawed Islamist group blamed for fatal blasts". The Guardian. 28 tetor 2013. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  49. ^ "33 killed as bomb blast rumour sparks stampede during Dussehra celebrations in Patna". The Times of India. 4 tetor 2014. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  50. ^ "Patna Urban Region". Census2011.co.in. Marrë më 7 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  51. ^ "Patna District: Census 2011 data". Census2011.co.in. Marrë më 8 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  52. ^ Law, Gwillim (25 shtator 2011). "Districts of India". Statoids. Marrë më 11 tetor 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  53. ^ "About District". Patna.bih.nic.in. 1 janar 2004. Arkivuar nga origjinali më 9 maj 2013. Marrë më 17 korrik 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  54. ^ "Patna Maps, Bihar". Mapsofindia.com. 29 shtator 2011. Marrë më 4 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  55. ^ "Summary Report of Patna" (PDF). future of power. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 qershor 2014. Marrë më 2 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  56. ^ "Smart city? That sinkin' feeling Drainage hits tall claims of rain prep". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  57. ^ "Patna is a saucer-shaped receptacle bounded by four interlinked rivers that can be trusted to turn turbulent". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  58. ^ "Longest River Bridge in India — Mahatma Gandhi Setu — Longest River Bridge in World". Thecolorsofindia.com. Marrë më 4 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  59. ^ "Hazard profiles of Indian districts" (PDF). National Capacity Building Project in Disaster Management. UNDP. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 19 maj 2006. Marrë më 23 gusht 2006. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  60. ^ "Flood fear, after 38 years". The Telegraph. 29 gusht 2013. Marrë më 9 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  61. ^ "अभी दो बार और आएगा आंधी-तूफान". inextlive.jagran. 16 mars 2015. Marrë më 9 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  62. ^ http://worldweather.wmo.int/066/c00534.htm Arkivuar 7 shkurt 2017 tek Wayback Machine India Meteorological Department] 8 maj 2015
  63. ^ wetterkontor.de Arkivuar 2 prill 2015 tek Wayback Machine 8 maj 2015
  64. ^ "climate of patna". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  65. ^ a b "Extreme Weather Events In The Month of September". Imd.gov.in. Arkivuar nga origjinali më 15 mars 2012. Marrë më 4 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  66. ^ "At 1.1 degree C, Patna chilliest since 1868". The Times Of India. 10 janar 2013. Arkivuar nga origjinali më 3 maj 2013. Marrë më 17 mars 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  67. ^ "Unhealthy air alarm". The Telegraph. 25 prill 2015. Arkivuar nga origjinali më 27 qershor 2015. Marrë më 14 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  68. ^ "Drive to check car pollution papers". The Telegraph. 24 nëntor 2014. Arkivuar nga origjinali më 27 qershor 2015. Marrë më 14 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  69. ^ "Air Quality Trends and Action Plan for Control of Air Pollution from Seventeen Cities" (PDF). CENTRAL POLLUTION CONTROL BOARD MINISTRY OF ENVIRONMENT & FORESTS. shtator 2006. fq. 152. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 20 korrik 2015. Marrë më 14 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  70. ^ "Patna 2nd most polluted city after Delhi?". The Times of India. 18 prill 2015. Marrë më 13 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  71. ^ "Pollution report comes as breath of fresh air". The Telegraph. 21 maj 2015. Arkivuar nga origjinali më 14 qershor 2015. Marrë më 13 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  72. ^ "City's air quality `dangerous'". The Times of India. 28 maj 2010. Marrë më 13 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  73. ^ "High air pollution in Patna, cardiac ailments' risk up". The Times of India. 31 mars 2013. Marrë më 13 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  74. ^ "Fog impacts air, train traffic: 13 flights, 74 trains cancelled". The Times of India. 30 dhjetor 2014. Marrë më 13 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  75. ^ "Deadline extended for sugar mills auction". The Times of India. 25 tetor 2011. Arkivuar nga origjinali më 5 janar 2012. Marrë më 17 mars 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  76. ^ a b "Patna emerging luxe centre in eastern India". IBN Live. 13 shtator 2011. Arkivuar nga origjinali më 5 qershor 2014. Marrë më 2 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  77. ^ "New Delhi, Patna best cities to start business: World Bank". The Times of India. 30 qershor 2009. Arkivuar nga origjinali më 4 janar 2012. Marrë më 17 mars 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  78. ^ "Property prices in Patna, India". number.com. Marrë më 28 gusht 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  79. ^ "World's fastest growing urban areas (1)". City Mayors. Marrë më 4 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  80. ^ "PATNA DURBAR: The city's face-lift rests on multi-crore projects... but it still needs a good clean!". dailymail.co.uk. 22 shtator 2013. Marrë më 19 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  81. ^ "Patnaite makes it to records book twice with collection of editorials". The Times of India (Patna). Arkivuar nga origjinali më 2 dhjetor 2013. Marrë më 17 mars 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  82. ^ "Dual entry for Patnaite in Limca book". Hindustan Times (Patna). Arkivuar nga origjinali më 18 gusht 2013. Marrë më 28 prill 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  83. ^ a b c "Patna City Census 2011 data". census2011.co.in. Marrë më 9 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  84. ^ "Patna Urban Region". census2011.co.in. Marrë më 9 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  85. ^ Television and Development of Women By Preeti Kumari Google Book
  86. ^ "India-historical demographical data of the urban centers". populstat. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2013. Marrë më 8 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  87. ^ "Census of India 2001 (Provisional) Slum Population in Million Plus Cities (Municipal Corporations): Part A". Office of the Registrar General & Census Commissioner, India, New Delhi. Marrë më 8 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  88. ^ "City Mayors: Largest Indian cities". citymayors.com. Marrë më 26 nëntor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  89. ^ ""Liveability Index 2011, The Best Cities in India"" (PDF). Institute of Competitiveness. 12 dhjetor 2011. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 26 prill 2013. Marrë më 9 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  90. ^ "Unemployment rate: Lucknow tops list for men, Patna for women". The Indian Express. 23 maj 2015. Marrë më 9 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  91. ^ "About Patna". Cnlu.ac.in. Marrë më 4 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  92. ^ "Growth goes west, south & green Master plan to add more areas". The Telegraph. 13 shkurt 2014. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  93. ^ "Notification No. 337, dated 13th August, 2014" (PDF). UD&HD, Government of Bihar. 13 gusht 2014. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 16 shkurt 2015. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  94. ^ Dipak Mishra (4 shtator 2006). "Patna 2021: Master Plan for mega expansion". The Times of India. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  95. ^ Anisha Anand (11 nëntor 2014). "PMC initiates steps for fogging in all 72 wards". The Times of India. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  96. ^ PIYUSH KUMAR TRIPATHI (17 qershor 2014). "Mayor faces no-trust motion heat". The Telegraph. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  97. ^ "Patna Municipal Corporation Commissioner suspended; BJP attacks Janta Dal (United)". Economic Times. 13 dhjetor 2014. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  98. ^ a b "Afzal Imam is Mayor, again". The Times o India. 5 dhjetor 2015. Marrë më 6 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  99. ^ "पटना नगर निगम पर भी महागठबंधन का कब्जा". Dainik Jagran. 1 dhjetor 2015. Marrë më 6 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  100. ^ "Abhishek Singh is new PMC commissioner". The Times of India. 21 qershor 2016. Marrë më 6 shtator 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  101. ^ "Major shuffle with eye on elections – 43 IPS, 46 IAS officers face shift orders". The Telegraph. 2 gusht 2015. Marrë më 7 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  102. ^ a b "Vikas Vaibhav, Pratima Verma Out; Manu Maharaj, Sanjay Agrawal in". PatnaDaily. 3 dhjetor 2015. Arkivuar nga origjinali më 10 dhjetor 2015. Marrë më 6 dhjetor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  103. ^ Nair, Ajesh. "Annual Survey of India's City-Systems" (PDF). Janaagraha Centre for Citizenship and Democracy. Marrë më 6 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  104. ^ "Revenue — Government of Bihar" (PDF). gov.bih.nic.in. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 19 mars 2015. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  105. ^ L.S.S. O`malley. Bihar And Orissa District Gazetteers Patna. Concept Publishing Company, 1924 – Patna (India: District). fq. 142. ISBN 9788172681210. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  106. ^ "Govt to create Patna Metro Development Authority". The Times of India. 27 gusht 2014. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  107. ^ Pranav Chaudhary (31 gusht 2014). "Patna population likely to be over 60 lakh by 2031". The Times of India. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  108. ^ "PATNA DURBAR: BJP confident of Bihar victory". dailymail.co.uk. 18 gusht 2014. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  109. ^ "Why the youth connect with Narendra Modi". rediff.com. 12 mars 2014. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  110. ^ "ABOUT PATNA HIGH COURT". The High Court of Judicature at Patna. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2015. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  111. ^ "History". ecourts.gov.in. Arkivuar nga origjinali më 16 shkurt 2015. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  112. ^ RAHI GAIKWAD (9 tetor 2013). "Patna High Court acquits all 26 in Dalit massacre case". The Hindu. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  113. ^ PIYUSH KUMAR TRIPATHI (20 prill 2014). "Rural Patna defeats urban in EVM hits". telegraphindia.com. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  114. ^ "Cabinet OKs Patna master plan, paves way for big bulidings, new airport - Times of India". timesofindia.indiatimes.com. Marrë më 26 nëntor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  115. ^ "पटना मास्टर प्लान 2031 मेट्रोपोलिटन कमेटी नक्शा पास करेगी". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  116. ^ "Land identified to make Bihta airport operational for flyers". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  117. ^ "पुनपुन की डुमरी में विकसित होगी बिहार की आइटी सिटी". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  118. ^ "साइबराबाद की तर्ज पर बनेगी बिहार की पहली साइबर सिटी, जानिए". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  119. ^ "Patna zonal plan will be part of the master plan". jagran.com. Marrë më 26 nëntor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  120. ^ a b PIYUSH KUMAR TRIPATHI (13 dhjetor 2011). "24x7 water in pipeline". The Telegraph (Calcutta), Patna. Marrë më 4 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  121. ^ "14 PATNA.cdr — cpheeo" (PDF). cpheeo.nic.in. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 6 qershor 2014. Marrë më 4 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  122. ^ "Patna: Historic Past, Urban Future". urbannewsdigest. Arkivuar nga origjinali më 6 qershor 2014. Marrë më 4 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  123. ^ "PMC go-ahead for sewerage network". The Telegraph (Calcutta), Patna. 2 shkurt 2014. Marrë më 4 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  124. ^ "Funds to clean Ganga litter". The Telegraph (Calcutta), Patna. 15 shkurt 2014. Marrë më 4 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  125. ^ Kohli, Gayrajan (30 dhjetor 2014). "Patna: the City That Can Turn On Solar Energy in Bihar". Abcofsolar.com. Arkivuar nga origjinali më 19 mars 2016. Marrë më 15 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  126. ^ "Energy-bills:Patna: The South Bihar Power Distribution Company Limited". Timesofindia.indiatimes.com. Marrë më 15 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  127. ^ Share on Twitter. "Bihar State Electricity Board unbundled into five companies". Timesofindia.indiatimes.com. Marrë më 15 janar 2016. {{cite web}}: |author= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  128. ^ "Patna Electric Supply Undertaking 'maintains' power cuts, denizens suffer". Timesofindia.indiatimes.com. 26 gusht 2013. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  129. ^ "Patna Electricity Supply Unit (PESU)". Go4patna.com. Arkivuar nga origjinali më 11 prill 2014. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  130. ^ "Pesu seeks new supply division". The Telegraph. 11 tetor 2014. Marrë më 11 qershor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  131. ^ "Kopje e arkivuar" (PDF). Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 mars 2016. Marrë më 17 mars 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)
  132. ^ "RCom launches 3G services in Bihar". Timesofindia.indiatimes.com. 12 mars 2011. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  133. ^ BSNL Bihar homepage Arkivuar 10 prill 2009 tek Library of Congress Web Archives 12 prill 2014
  134. ^ "Videocon to Launch 4G Mobile Services in Bihar, Uttar Pradesh by December". Press Trust of India. ndtv.com. 19 shkurt 2015. Marrë më 5 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  135. ^ Piyush Kumar Tripathi (4 shkurt 2012). "Bihar mobile users queue up for clarity". Telegraphindia.com. Marrë më 12 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  136. ^ "Recommendations on national broadband plan" (PDF). Telecom Regulatory Authority of India. 8 dhjetor 2010. fq. 22. Marrë më 12 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  137. ^ "After Bangalore, Patna Launches Free Public WiFi Stretch. It's 20 Km Long!". Nextbigwhat.com. 21 shkurt 2014. Arkivuar nga origjinali më 5 prill 2014. Marrë më 12 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  138. ^ "Bihar beats Beijing: Nitish Kumar unveils world's longest Wi-Fi zone". News18.com. 20 shkurt 2014. Marrë më 1 shtator 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  139. ^ "World's longest free Wi-Fi zone in Patna". Timesofindia.indiatimes.com. 20 shkurt 2014. Marrë më 12 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  140. ^ "Wi-Fi checks in, partially". PIYUSH KUMAR TRIPATHI. The Telegraph (Calcutta), Patna. 9 prill 2014. Marrë më 31 maj 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  141. ^ Chaudhary, Pranava K. (23 shtator 2008). "Trams in Patna". Times of India. Arkivuar nga origjinali më 21 tetor 2012. Marrë më 25 shkurt 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  142. ^ "Autos lifeline of city". Timesofindia.indiatimes.com. 2 gusht 2011. Arkivuar nga origjinali më 6 nëntor 2012. Marrë më 4 mars 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  143. ^ "Colourful buses start plying in Patna". Articles.timesofindia.indiatimes.com. 15 maj 2011. Arkivuar nga origjinali më 8 korrik 2012. Marrë më 4 mars 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  144. ^ "AC city buses to ply from early August". Timesofindia.indiatimes.com. 28 korrik 2011. Arkivuar nga origjinali më 6 nëntor 2012. Marrë më 4 mars 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  145. ^ "Patna airport deadline extended to Oct 31". Hindustan Times. 19 shtator 2012. Arkivuar nga origjinali më 18 mars 2014. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  146. ^ "Patna airport notches No. 1 spot in air traffic, passenger growth". The Times of India. 9 qershor 2010. Marrë më 22 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  147. ^ Sanjeev Kumar Verma (9 qershor 2010). "Traffic, flyers' flow grow at Patna airport". Times of India. Arkivuar nga origjinali më 11 gusht 2011. Marrë më 26 shkurt 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  148. ^ "AAI to develop Bihta airport for international operations". The Times of India. 10 mars 2015. Marrë më 12 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  149. ^ "Easy climb at railway station in new year". The Telegraph. 10 dhjetor 2013. Marrë më 22 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  150. ^ "90 trains delayed or diverted after coal wagons derail in Bihar". The Telegraph. 13 korrik 2013. Marrë më 22 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  151. ^ Kory Goldberg; Michelle Dcary (9 nëntor 2009). Along the Path — The Meditator's Companion to the Buddha's Land. Pariyatti. fq. 200–. ISBN 978-1-928706-56-4. Marrë më 6 prill 2012. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  152. ^ "Ganga bridge bonanza New projects to ease travel hassle". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  153. ^ Bhelari, Amit (2012-03-08). "New deadline for rail bridge". Kalkuta, India: The Telegraph, 8 March 2012. Marrë më 6 nëntor 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  154. ^ "India's longest rail-cum-road bridge to come up in Bihar". Hindustan Times. 12 tetor 2009. Arkivuar nga origjinali më 23 tetor 2010. Marrë më 4 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  155. ^ "Digha bridge cost likely to jump by Rs 1,000 cr". The Times Of India. 3 korrik 2011. Arkivuar nga origjinali më 5 janar 2012. Marrë më 17 mars 2017. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  156. ^ "National Highway 19". Mapsofindia.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  157. ^ "National Highway 30". Mapsofindia.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  158. ^ "National Highway 31". Mapsofindia.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  159. ^ "National Highway 83". Mapsofindia.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  160. ^ "Broken railings, vibrations make Patna's Gandhi Setu commuters' nightmare". The Times of India. 16 maj 2015. Marrë më 25 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  161. ^ "Nitish blasts Centre over roads". The Telegraph. 5 prill 2015. Marrë më 25 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  162. ^ "Cabinet OKs new bridge on Ganga". The Times of India. 17 korrik 2015. Marrë më 25 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  163. ^ "Road distance chart for Patna". Mapsofindia.com. 4 maj 2007. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  164. ^ "Luxury bus service between Bihar and Jharkhand from Monday". The Hindu. Chennai, Indi. 11 dhjetor 2011. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  165. ^ "Patna: 23,000 auto-rickshaws on strike". NDTV. 1 shtator 2009. Marrë më 25 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  166. ^ Giridhar Jha (27 shkurt 2014). "'Ladies in the driving seat!' Dutch Ambassador thrilled with Bihar's female auto drivers". Daily Mail, UK. Marrë më 5 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  167. ^ "An all-woman bank to open in Patna". Anisha Anand, TNN. The Times of India (Patna). 14 korrik 2013. Marrë më 5 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  168. ^ "All we hear is Radio Taxi". thehindubusinessline.com. The Hindu. 18 gusht 2014. Marrë më 19 gusht 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  169. ^ "Bihar fast-tracks Patna Metro rail project". Zee News. 14 nëntor 2014. Marrë më 22 maj 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  170. ^ "Long awaited proposal of Patna Metro Rail project gets CM's nod". Iamin.in. Arkivuar nga origjinali më 19 gusht 2020. Marrë më 15 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  171. ^ "Patna Metro will run in 3 phase". Dainik Jagran. 23 tetor 2013. Arkivuar nga origjinali më 29 tetor 2013. Marrë më 23 tetor 2013. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  172. ^ "'Signature buildings to change Patna's skyline in 2 years'". The Times of India. 19 nëntor 2014. Marrë më 25 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  173. ^ Yang, Anand A. (1998). Bazaar India: Markets, Society, and the Colonial State in Gangetic Bihar. Books.google.co.in. ISBN 978-0-520-21100-1. Marrë më 15 tetor 2009. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  174. ^ "National Waterways-1". Water Resources Information System (Govt. of India). 15 mars 2012. Arkivuar nga origjinali më 6 qershor 2014. Marrë më 4 qershor 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  175. ^ "Inland Water Transport Sector" (PDF). Inland Waterways Authority of India. 21 prill 2008. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 24 shtator 2015. Marrë më 25 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  176. ^ "Can luxury cruises bring hope to the Ganges? First group of Japanese tourists set to enjoy spas, sunsets and top cuisine as they sail from Patna to Varanasi". Dailymail.co.uk. 4 shtator 2014. Marrë më 25 korrik 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  177. ^ South Asian folklore: an encyclopedia: Afghanistan, Bangladesh, India, By Peter J. Claus, Sarah Diamond, Margaret Ann Mills, Routledge, 2003, fq. 203
  178. ^ Norm Phelps. The Great Compassion: Buddhism and Animal Rights. Lantern Books, 2004. fq. 57. ISBN 9781590560693. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  179. ^ A. L. Basham: The Wonder that was India; Picador, 2004, fq. 394
  180. ^ Jain Dhanesh & George Cardona: The Indo-Aryan Languages, fq. 449
  181. ^ "Hidden treasures". India Today. 19 nëntor 2009. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  182. ^ Banjot Kaur Bhatia (26 janar 2015). "A walk through Patna heritage sites". The Times of India. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  183. ^ B. K. Mishra (24 prill 2014). "Renovation of Patna University heritage buildings starts". The Times of India. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  184. ^ "Patna heritage bungalows dismantled for Rs 360cr museum". The Economic Times. 24 mars 2013. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  185. ^ "Directorate of Museum". Youth, Arts and Culture Department, Government of Bihar. Arkivuar nga origjinali më 15 shkurt 2015. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  186. ^ "KHUDA BAKHSH ORIENTAL PUBLIC LIBRARY". Ministry of Culture, Government of India. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  187. ^ "Historic Sinha library struggling for survival". The Times of India. 22 gusht 2013. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  188. ^ "Dual delights on first night of theatre festival — Patliputra Natya Mahotsav starts in capital; 34 dramas and 11 street plays lined up for six days". The Telegraph. 4 shkurt 2012. Marrë më 8 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  189. ^ "Theatre back to centrestage in the state". India Today. 7 mars 2011. Marrë më 8 mars 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  190. ^ Janaki Bhatt (24 shkurt 2001). "Patna kalam Death of an art tradition". The Tribune. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  191. ^ a b AMIT SHEKHAR (14 qershor 2012). "Fade-out tale of art school — Artists remember style of indigenous painting, narrate days of its glory and decline". The Telegraph. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  192. ^ "Bihar Cuisine". bihar-tourism.com. Arkivuar nga origjinali më 5 shkurt 2015. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  193. ^ Priyanshi Lal (25 shtator 2014). "10 Bihari cuisines you must try at least once! (view pics)". indiatvnews. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  194. ^ "Any Samosa Chutney Left?". Outlook India. 5 nëntor 2012. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  195. ^ "Patna ke samose". DB Star, Dainik Bhaskar. 9 nëntor 2014. {{cite news}}: |access-date= ka nevojë për |url= (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  196. ^ "Dress diktat with safety pinch". The Telegraph. 13 gusht 2012. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  197. ^ Diamond Social Science. Saraswati House Pvt Ltd. ISBN 9788173353918. Arkivuar nga origjinali më 16 shkurt 2015. Marrë më 17 mars 2017. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  198. ^ "Bihar govt. to provide free electricity for 'Chhath Puja' in public places". The Hindu. 8 nëntor 2013. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  199. ^ "Durga Puja: Patna set to turn into city of temples". The Times of India. 9 tetor 2012. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  200. ^ "Durga Puja in Full Swing in Patna; Pandals Open". PatnaDaily.com. 2 tetor 2014. Arkivuar nga origjinali më 17 shkurt 2015. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  201. ^ Market Pulse. Bihar's annual tourist statistics report, January, 2005 to December,2005 (PDF). Market Research Division, Government of India. fq. 15, 20, 51. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 22 dhjetor 2010. Marrë më 26 shkurt 2011. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  202. ^ "Tourism". Patna.bih.nic.in. Arkivuar nga origjinali më 12 maj 2011. Marrë më 6 mars 2011. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  203. ^ "Holy Takhats". Shiromani Gurdwara Parbandhak Committee. Arkivuar nga origjinali më 12 qershor 2010. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  204. ^ "Gurdwara Pahila Bara". Gurbaani.com. Arkivuar nga origjinali më 11 janar 2010. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  205. ^ "Gurdwara Gobind Ghat". Takhatpatnasahib.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  206. ^ "Gurdwara Guru ka Bagh". Takhatpatnasahib.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  207. ^ "Gurdwara Bal Leela". Takhatpatnasahib.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  208. ^ "Gurdwara Handi Sahib". Takhatpatnasahib.com. Marrë më 1 shkurt 2010. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  209. ^ "Kopje e arkivuar". Arkivuar nga origjinali më 16 prill 2009. Marrë më 17 mars 2017. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: Archived copy si titull (lidhja)
  210. ^ Our Correspondent (10 korrik 2013). "First brick for heritage home". Telegraphindia.com. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  211. ^ "Nitish lays foundation of new museum in Patna". Bihartimes.in. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  212. ^ "Shortlist selected for museum in Patna". World Architecture News. Arkivuar nga origjinali më 19 janar 2012. Marrë më 4 mars 2012. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  213. ^ "Bihar Chief Minister Nitish Kumar Inaugurates 'Bihar Museum'". ndtv.com. Marrë më 26 nëntor 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  214. ^ a b "Class XI admission process begins in many schools". The Times of India. 23 maj 2015. Marrë më 19 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  215. ^ Pauline Dixon (2013). International Aid and Private Schools for the Poor: Smiles, Miracles and Markets. Edward Elgar Publishing. fq. 65. ISBN 9781781953457. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  216. ^ Baladevan Rangaraju, Prof. James Tooley & Dr. Pauline Dixon: "The Private School Revolution in Bihar: Findings from a survey in Patna Urban" Arkivuar 19 qershor 2012 tek Wayback Machine; India Institute, E.G. West Centre, Newcastle University. 2012. Kontrolluar më 2 qershor 2012.
  217. ^ "NIOS declares results, invites complaints". The Times of India. 12 qershor 2013. Marrë më 19 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  218. ^ "IIT success tips for parents". The Telegraph. 3 korrik 2011. Marrë më 19 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  219. ^ "BIT Patna". Arkivuar nga origjinali më 19 maj 2015. Marrë më 27 dhjetor 2021. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  220. ^ Vithika Salomil (13 korrik 2013). "35 locals make it to NIFT-Patna's 6th batch". The Times of India (Patna). Marrë më 31 maj 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  221. ^ "No appointment in Patna University since 2003". The Times of India. 4 gusht 2014. Marrë më 20 qershor 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  222. ^ "Ishan Kishan is a mixture of MS Dhoni and Adam Gilchrist". IBNLive. 23 dhjetor 2015. Arkivuar nga origjinali më 13 janar 2016. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  223. ^ "BCCI to give money, Election of Bihar Cricket Association to be held within 60 days 12728696". Jagran.com. 12 gusht 2015. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  224. ^ "Profile of stadium in Yahoo Cricket website". {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  225. ^ "Bihar's 'neglected' Moin-Ul-Haq Stadium waiting to host international cricket match since 19 years". Iamin.in. Arkivuar nga origjinali më 15 nëntor 2015. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  226. ^ Share on Twitter (2 qershor 2013). "Bihar government plans world-class stadium – Times of India". Timesofindia.indiatimes.com. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: |author= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  227. ^ Share on Twitter (11 prill 2013). "Golf gains ground among youngsters – Times of India". Timesofindia.indiatimes.com. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: |author= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  228. ^ "Patna Golf Club". Patna Golf Club. Arkivuar nga origjinali më 7 dhjetor 2013. Marrë më 5 dhjetor 2013. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  229. ^ Kumar, Roshan (1 mars 1999). "Women's World Cup begins". Kalkuta, Indi: Telegraphindia.com. Marrë më 4 mars 2012. {{cite news}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  230. ^ Stage set for first wc women's kabaddi championship Arkivuar 11 korrik 2012 tek Archive.today ibnlive 2 March 2012
  231. ^ Hosts India won the World Cup defeating Iran in the finals. Arkivuar 18 prill 2012 tek Wayback Machine Tehran Times, 5 mars 2012
  232. ^ Jai Narain Pandey (8 qershor 2014). "Patna Pirates to play in pro-kabaddi league". The Times of India. Marrë më 16 shkurt 2015. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  233. ^ Share on Twitter (8 shkurt 2013). "BMP stadium to have synthetic track – Times of India". Timesofindia.indiatimes.com. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: |author= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  234. ^ Share on Twitter. "ECR GM opens indoor stadium at Digha, Patna – Times of India". Timesofindia.indiatimes.com. Marrë më 16 janar 2016. {{cite web}}: |author= ka emër të përgjithshëm (Ndihmë!); Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  235. ^ Bihar ki Sahityik Pragati, Bihar Hindi Sahitya Sammelan, Patna 1956, fq. 73
  236. ^ Ahmad Qeyamuddin: Patna Through the ages: Glimpses of History, Society and Economy, Commonwealth Publishers, New Delhi, 1988
  237. ^ Jayanti Smarak Granth; fq. 583–5
  238. ^ Indo-Aryan Languages. 26 korrik 2007. Marrë më 11 prill 2014. {{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  239. ^ "Information and Public Relation Department-Bihar". Prdbihar.in. Arkivuar nga origjinali më 7 shkurt 2014. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  240. ^ a b c "Newspapers in Patna". Go4patna.com. Arkivuar nga origjinali më 13 prill 2014. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  241. ^ Saha, Ananya (23 janar 2014). "Dainik Bhaskar enters Bihar with edition in under-penetrated Patna — News — Media — Campaign India". Campaignindia.in. Arkivuar nga origjinali më 13 prill 2014. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  242. ^ "inext bike athon bicycle marathon in patna on 1st december 2013 | Biharplus". Biharplus.in. Arkivuar nga origjinali më 20 mars 2014. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  243. ^ "Radio Mirchi bags Patna in FM Radio Phase II — Economic Times". Articles.economictimes.indiatimes.com. 21 janar 2006. Marrë më 11 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)
  244. ^ "50 not out, delight in Patna AIR". The Times of India. 29 dhjetor 2009. Marrë më 12 prill 2014. {{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri |language= (Ndihmë!)

Bibliografia

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Patna&oldid=2685670"