Ndërgjegjja: Dallime mes rishikimesh
| [redaktim i pashqyrtuar] | [pending revision] |
v roboti shtoj: ur:ضمیر |
|||
| (27 rishikime të ndërmjetme të pashfaqur nga 15 përdorues) | |||
| Rreshti 1: | Rreshti 1: | ||
'''Ndërgjegjja''', sipas [[Psikologjia|psikologjisë]] tradicionale, është |
'''Ndërgjegjja''', sipas [[Psikologjia|psikologjisë]] tradicionale, është aftësia njerëzore për të përvetësuar [[Dituria|diturinë]] në mënyrë të vullnetshme. Ndërgjegjja është aftësia e vetëgjykimit, [[Ndjenja|ndjenjës]] së [[pendimi]]t dhe e [[Keqardhja|keqardhjes]] kur ne bëjmë gjëra që janë kundër [[norma]]ve [[Morali|morale]] të individit apo të grupit përkatës shoqëror. Ndjenja të tilla nuk arrihen nga [[mendja]], megjithëse ato mund të shkaktojnë që ne të "shqyrtojme ndërgjegjen tonë" dhe t´i rishikojmë këto norma morale, ose ndoshta të arrijmë të shmangim përsëritjet e [[Sjellja|sjelljeve]] . |
||
[[Metafora]]t e zakonshme që përdorim në lidhje me ndërgjegjen janë: "zëri i ndërgjegjes", "zëri i brendshëm", "brejtja e ndërgjegjes", "ndërgjegje e pastër" etj. |
[[Metafora]]t e zakonshme që përdorim në lidhje me ndërgjegjen janë: "zëri i ndërgjegjes", "zëri i brendshëm", "brejtja e ndërgjegjes", "ndërgjegje e pastër" etj. |
||
Shumë njerëz mendojnë që ndërgjegja është një shkallë e veçantë e [[Vetëdija|vetëdijes]] njerzore, që na ''shtyn'', madje na ''detyron'', nga [[Shkaku|shkaqe]] [[Etika|etike]] dhe morale të kryejmë ose jo veprime të caktuara. [[Vendimi|Vendimet]] që marrim mund të na ''duken'' si të pashmangshme ose të vetëdijshme, pra në dijeninë e pritëshme dhe të mendueshme të [[pasoja]]ve ([[Përgjegjësia|përgjegjësisë]]). |
Shumë njerëz mendojnë që ndërgjegja është një shkallë e veçantë e [[Vetëdija|vetëdijes]] njerzore, që na ''shtyn'', madje na ''detyron'', nga [[Shkaku|shkaqe]] [[Etika|etike]] dhe morale të kryejmë ose jo veprime të caktuara. [[Vendimi|Vendimet]] që marrim mund të na ''duken'' si të pashmangshme ose të vetëdijshme, pra në dijeninë e pritëshme dhe të mendueshme të [[pasoja]]ve ([[Përgjegjësia|përgjegjësisë]]). |
||
Ndonëse filozofët kanë debatuar për natyrën e ndërgjegjes për qindra vjet, studimi modern i psikologjisë së ndërgjegjes e ka fillesën te William James që e përkufizoi ndërgjegjen si kapacitetin për të qënë i vetëdijshëm për përjetimet dhe njohuritë (James, 1904). Në librin e tij të vitit 1890, James përshkruante tiparet më të rëndësishme të ndërgjegjes. I pari, çdo mendim është pjesë e ndërgjegjes personale të një individi. I dyti, ndërgjegja është gjithmonë në ndryshim. I treti, ndërgjegja është një proces i vazhdueshëm që nuk mund të ndahet në segmente. Dhe së katërti, ndërgjegja përzgjedh nga mjedisi i saj ato për të cilat ajo do të jetë e vetëdijshme. Kështu, sipas James, që e krahasonte ndërgjegjen me një lumë që rrjedh, "rrjedha jonë e ndërgjegjes" është personale, në ndryshim, e vazhdueshme, dhe përzgjedhëse. |
|||
Shkencëtaret e sotëm të fushës së [[Etologjia|etologjisë]],[[Neuroshkenca|neuroshkencës]] dhe [[Psikologjia zhvilluese|psikologjisë zhvilluese]] kërkojnë t´a shpjegojnë ndërgjegjen si një funksion të [[truri]]t njerëzor që u zhvillua të aftësojë [[altruizmi]]n e dyanshëm brenda [[Shoqëria|shoqërisë]]. Si e tillë mund të jetë vetështytëse (e përcaktuar genetikisht), ose e mësuar. |
|||
Psikologu [[Sigmund Freud]] (''Zigmund Frojd'') e mendonte ndërgjegjen si të rrjedhur nga [[mbiuni]] (orig. '''Über-Ich'''), që nga ana e tij drejtohet nga prindërit tanë gjatë fëmijërisë. Sipas Frojdit, pasoja e mosbindjes së ndërgjegjes sonë është "[[Faji|faj]]", i cili mund të jetë një faktor në zhvillimin e [[Neuroza|neurozës]]. |
Psikologu [[Sigmund Freud]] (''Zigmund Frojd'') e mendonte ndërgjegjen si të rrjedhur nga [[mbiuni]] (orig. '''Über-Ich'''), që nga ana e tij drejtohet nga prindërit tanë gjatë fëmijërisë. Sipas Frojdit, pasoja e mosbindjes së ndërgjegjes sonë është "[[Faji|faj]]", i cili mund të jetë një faktor në zhvillimin e [[Neuroza|neurozës]]. |
||
Pikëpamje dalluese të ndërgjegje |
|||
==Ndërgjegjja botërore== |
==Ndërgjegjja botërore== |
||
==Ndërgjegjja në teologjinë katolike== |
==Ndërgjegjja në teologjinë katolike== |
||
==Ligji== |
==Ligji== |
||
==Veprime të ndërgjegjshme== |
==Veprime të ndërgjegjshme== |
||
Qe njeriu te arrije lumturine,duhet qe ndergjegja e tij te dalloj se brendshmi te miren dhe te keqen.Vetem kur ai arrin te beje kete dallim ai ndryshon sjelljen dhe gjen lumturine. |
|||
==Shiko edhe== |
==Shiko edhe== |
||
* [[Vetëdija]] |
* [[Vetëdija]] |
||
| Rreshti 21: | Rreshti 27: | ||
==Lidhje të jashtme== |
==Lidhje të jashtme== |
||
[[ |
[[Kategoria:Etikë]] |
||
[[ |
[[Kategoria:Metafizikë]] |
||
[[Kategoria:Psikologji]] |
|||
[[cs:Svědomí]] |
|||
[[cv:Намăс]] |
|||
[[da:Samvittighed]] |
|||
[[de:Gewissen]] |
|||
[[en:Conscience]] |
|||
[[es:Conciencia]] |
|||
[[fi:Omatunto]] |
|||
[[he:מצפון]] |
|||
[[it:Coscienza morale]] |
|||
[[ja:良心]] |
|||
[[lt:Sąmonė]] |
|||
[[nl:Geweten]] |
|||
[[pl:Sumienie]] |
|||
[[pt:Consciência (moral)]] |
|||
[[ru:Совесть]] |
|||
[[sk:Svedomie]] |
|||
[[sv:Samvete]] |
|||
[[uk:Сумління]] |
|||
[[ur:ضمیر]] |
|||
[[vi:Lương tâm]] |
|||
[[yi:געוויסן]] |
|||
Versioni aktual i datës 22 maj 2023 18:40
Ndërgjegjja, sipas psikologjisë tradicionale, është aftësia njerëzore për të përvetësuar diturinë në mënyrë të vullnetshme. Ndërgjegjja është aftësia e vetëgjykimit, ndjenjës së pendimit dhe e keqardhjes kur ne bëjmë gjëra që janë kundër normave morale të individit apo të grupit përkatës shoqëror. Ndjenja të tilla nuk arrihen nga mendja, megjithëse ato mund të shkaktojnë që ne të "shqyrtojme ndërgjegjen tonë" dhe t´i rishikojmë këto norma morale, ose ndoshta të arrijmë të shmangim përsëritjet e sjelljeve .
Metaforat e zakonshme që përdorim në lidhje me ndërgjegjen janë: "zëri i ndërgjegjes", "zëri i brendshëm", "brejtja e ndërgjegjes", "ndërgjegje e pastër" etj.
Shumë njerëz mendojnë që ndërgjegja është një shkallë e veçantë e vetëdijes njerzore, që na shtyn, madje na detyron, nga shkaqe etike dhe morale të kryejmë ose jo veprime të caktuara. Vendimet që marrim mund të na duken si të pashmangshme ose të vetëdijshme, pra në dijeninë e pritëshme dhe të mendueshme të pasojave (përgjegjësisë).
Ndonëse filozofët kanë debatuar për natyrën e ndërgjegjes për qindra vjet, studimi modern i psikologjisë së ndërgjegjes e ka fillesën te William James që e përkufizoi ndërgjegjen si kapacitetin për të qënë i vetëdijshëm për përjetimet dhe njohuritë (James, 1904). Në librin e tij të vitit 1890, James përshkruante tiparet më të rëndësishme të ndërgjegjes. I pari, çdo mendim është pjesë e ndërgjegjes personale të një individi. I dyti, ndërgjegja është gjithmonë në ndryshim. I treti, ndërgjegja është një proces i vazhdueshëm që nuk mund të ndahet në segmente. Dhe së katërti, ndërgjegja përzgjedh nga mjedisi i saj ato për të cilat ajo do të jetë e vetëdijshme. Kështu, sipas James, që e krahasonte ndërgjegjen me një lumë që rrjedh, "rrjedha jonë e ndërgjegjes" është personale, në ndryshim, e vazhdueshme, dhe përzgjedhëse.
Psikologu Sigmund Freud (Zigmund Frojd) e mendonte ndërgjegjen si të rrjedhur nga mbiuni (orig. Über-Ich), që nga ana e tij drejtohet nga prindërit tanë gjatë fëmijërisë. Sipas Frojdit, pasoja e mosbindjes së ndërgjegjes sonë është "faj", i cili mund të jetë një faktor në zhvillimin e neurozës. Pikëpamje dalluese të ndërgjegje
Ndërgjegjja botërore
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ndërgjegjja në teologjinë katolike
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Ligji
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Veprime të ndërgjegjshme
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Qe njeriu te arrije lumturine,duhet qe ndergjegja e tij te dalloj se brendshmi te miren dhe te keqen.Vetem kur ai arrin te beje kete dallim ai ndryshon sjelljen dhe gjen lumturine.