Veliki Novgorod

Istorijski spomenici u Novgorodu i okruženju
Istorijski spomenici u Novgorodu i okruženju
Svjetska baština – UNESCO
	Rusija
Registriran:	1992.
Vrsta:	Kulturno dobro
Mjerilo:	ii, iv, vi
Ugroženost:	no
Referenca:	UNESCO

Veliki Novgorod (rus. Великий Новгород) ili Novgorod Veliki (rus. Новгород Великий), najčešće se naziva kratko Novgorod (rus. Новгород; zvanični naziv grada do 1999. godine), nalazi se u severozapadnoj Rusiji. Moskva je udaljena 550 kilometara jugoistočno, a Sankt Peterburg 200 kilometara severozapadno. Kroz grad protiče reka Volhov, koja šest kilometara uzvodno ističe iz jezera Iljmenj. Po podacima iz januara 2007. grad je imao 216.699 stanovnika. Veliki Novgorod nikako ne treba mešati sa Nižnjim Novgorodom, niti sa Novgorodom Severskim.

Istorija

Veliki Novgorod je jedan od najstarijih ruskih gradova. Osnovan je 859. godine i još u Kijevskoj Rusiji je bio veliki grad sa više desetina hiljada stanovnika. Godine 2009. u Novgorodu se obeležava 1150a godišnjica grada. Novgorod je osnovao varjaški knez Rurik, osnivač prve istočnoslovenske države, koji je ovde vladao 862—879. Uz Konstantinopolj, Novgorod je bio jedini grad u srednjevekovnoj Evropi u kojem pismeni ljudi nisu poticali samo iz sloja plemstva i sveštenstva, već je i običan narod umeo da piše i čita. U Novgorodu je cvetala trgovina i kultura. U gradu su živeli čuveni ikonopisci kao Teofan Grk i Andrej Rubljov. Novgorod je u vreme Aleksandra Nevskog bio centar Rusije i prestonica Velikog kneza. U poznom srednjem veku Novgorod je održavao trgovačke kontakte sa gradovima Hanze. Glavni izvozni artikli bili su krzno, drvo, med, vosak, pivo. Od 1478. grad je mostao deo Moskovske Rusije, a početkom 17. veka okupirali su ga privremeno Šveđani. Osnivanjem Sankt Peterburga 1703. privredni i strateški značaj Novgoroda je nepovratno opao.

Novgorod su u Drugom svetskom ratu okupirale nemačke trupe od avgusta 1941. do 15. februara 1944. U tom periodu grad je pretrpeo znatna oštećenja. Obnova je usledila brzo posle oslobođenja 1944.

Godine 1998. mu je dotadašnje ime Novgorod promenjeno u Veliki Novgorod.

Znamenitosti

Stari deo grada prostire se na obe strane reke Volhov. Na zapadnoj obali se nalazi gradski kremlj (detinjec) iz 11. veka. Kremlj i katedralu Svete Sofije je podigao knez Jaroslav Mudri. Katedrala je podignuta u čast pobede nad nomadskim Pečenzima. Kremlj je nekada imao 12 kula, od kojih je očuvano 9. Zid tvrđave je dug 1,3 kilometra. Od manastira najznačajniji je Jurjev manastir iz 1030. na obali jezera Iljmenj. Pored njega se nalazi muzej ruske drvene arhitekture na otvorenom. U gradu postoji državni univerzitet Jaroslav Mudri. Čitav stari grad, zajedno sa Kremljom i crkvama, pod zaštitom je UNESKO od 1992.^[1]^[2]