2. proleterska divizija NOVJ
| Druga proleterska divizija | |
|---|---|
 | |
| Osnivanje | 1. novembar 1942. |
| Formacija | Druga prol. brigada Četvrta prol. brigada Druga dalmatinska brigada |
| Jačina | 3.280 vojnika i oficira |
| Deo | Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije |
| Angažovanje | |
| Komandanti | |
| Komandant | Peko Dapčević |
Druga proleterska divizija NOVJ formirana je od Druge proleterske udarne brigade, Četvrte proleterske crnogorske udarne brigade i Druge dalmatinske udarne brigade 1. novembra 1942. godine u Tičevu. Smatrala se jednom od elitnih jedinica NOVJ.
Nakon formiranja divizija kao celina preduzela je tokom decembra 1942. uspešan napad na ustaške garnizone Livno i Duvno.
U januaru 1943. godine napadala je italijansko-četničke snagi na prostoru Bosansko Grahovo-Knin, a u februaru likvidirala je ustaški garnizon u Imotskom.
Tokom Bitke na Neretvi u ofanzivi u dolinu Neretve predstavljala je desnu napadnu kolonu.
22. februara 1943. godine, nakon dvodnevnih borbi, 4. proleterska (crnogorska) brigada 2. divizije NOVJ prinudila je na predaju delove 1. bataljona 259. puka italijanske divizije "Murđe", kao i manji broj domobrana i žandarma, te zauzela garnizon Jablanicu kod Mostara. U akciji je zaplenjeno: 200 pušaka, 9 puškomitraljeza, jedan mitraljez, minobacač, kamion i vagon brašna, dok je oštećen i oklopni voz. Neprijatelj je pretrpeo gubitke od 33 mrtva i 164 zarobljena.[1] 2. proleterska divizija je učestvovala i u protivudaru kod Gornjeg Vakufa i u razbijanju četnika kod Nevesinja i Kalinovika.
Tokom Bitke na Sutjesci učestvovala je u žestokim borbama za mostobran u dolini Sutjeske i prilikom proboja obruča na Zelengori i na komunikaciji Foča-Kalinovik.
Od 1. septembra 1943. godine bila je u Drugom udarnom korpusu NOVJ. Početkom decembra 1943. godine pretrpela je poraz od nemačke Prve brdske divizije tokom operacije „Kugelblic“, zbog kojeg je smenjen Štab divizije na čelu s komandantom Ljubodragom Đurićem. Za novog komandanta postavljen je Ljubo Vučković, narodni heroj.
Od marta do maja 1944. godine učestvovala je u nastupanju kroz Srbiju, a zatim u borbama protiv Nemaca, četnika i muslimanske muslimanske legije „Krempler“ u Sandžaku. Druga dalmatinska proleterska udarna brigada izašla je iz sastava divizije 27. januara 1944. godine. U sastavu divizije nalazile su se zatim Treća srpska brigada od 10. februara 1944, Šesta srpska brigada od 16. novembra 1944. i Artiljerijska brigada od 15. marta 1945. godine. Druga proleterska udarna brigada je od septembra do decembra 1944. bila u sastavu 21. srpske divizije, a zatim ponovo u Drugoj diviziji.
Od početka avgusta 1944. Druga proleterska divizija borila se pod neposrednom komandom Glavnog štaba NOV i PO Srbije u dolini Zapadne Morave.
Krajem decembra 1944. u njenom sastavu bilo je 9.886 boraca.
Od januara do aprila 1945. godine divizija učestvovala je u borbama na Sremskom frontu.
- Komandanti divizije:
- Peko Dapčević — od formiranja divizije do septembra 1943.
- Ljubodrag Đurić — od septembra do decembra 1943.
- Ljubo Vučković — od decembra 1943. do septembra 1944.
- Sredoje Urošević — od septembra 1944. do kraja rata
- Politički komesari divizije:
- Mitar Bakić — od formiranja divizije do septembra 1943.
- Slobodan Penezić Krcun — od septembra do decembra 1943.
- Milosav Milosavljević — od decembra 1943. do jula 1944.
- Milinko Đurović — od jula do decembra 1944.
- Milija Stanišić — od decembra 1944. do kraja rata
- Načelnici Štaba divizije:
- Jovan Vukotić — do jula 1943.
- Stojadin Soldatović — od septembra do decembra 1943.
- Savo Drljević — od decembra 1943. do jula 1944.
- Nikola Ljubičić — od jula do avgusta 1944.
Sve tri brigade koje su pri osnivanju Druge proleterske divizije bile u njenom sastavu, proglašene su za proleterske i odlikovane Ordenom narodnog heroja.
|
Segment isključivo posvećen Narodnooslobodilačkoj borbi. |
- Jovo VUKOTIĆ, Druga proleterska divizija, Vojnoizdavački zavod, Beograd 1972.
- Vojna enciklopedija, Beograd 1975. godina
- 2nd Proletarian Division - Vojska.net (en)
- 2. proleterska divizija NOVJ (znaci.org)
