Гимн Монголии

Материал из Википедии — свободной энциклопедии
Перейти к навигации Перейти к поиску
Государственный гимн Монголии
монг. Монгол Улсын төрийн дуулал
Стела с выгравированными на ней словами и мелодией гимна (площадь Сухэ-Батора, Улан-Батор)
Стела с выгравированными на ней словами и мелодией гимна (площадь Сухэ-Батора, Улан-Батор)
Автор слов Цэндийн Дамдинсурэн
Композитор Билэгийн Дамдинсурэн; Лувсанжамбын Мурдорж
Страна  Монголия
Утверждён 1961

Госуда́рственный гимн Монго́лии (монг. Монгол Улсын төрийн дуулал?, ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ ᠤᠨ
ᠲᠥᠷᠥ ᠶᠢᠨ
ᠳᠠᠭᠤᠯᠠᠯ?) является одним из главных официальных государственных символов Монголии, наряду с флагом и гербом.

История

[править | править код]

Первым гимном независимой Монголии в XX веке стала народная протяжная песня Зуун лангийн жороо луус, приобретшая этот статус после того, как премьер-министр Намнансурэн вернулся из дипломатической поездки в Санкт-Петербург, где впервые услышал европейскую церемониальную музыку во время одного из официальных приёмов. Вернувшись в Монголию, он привёз с собой некоторые музыкальные инструменты, а также обученных игре на музыкальных инструментах солдат, которые показали своё умение Богдо-гэгэну. Он изъявил желание, чтобы в Монголии тоже был государственный гимн, и сообщил об этом в Россию. Музыку для текста гимна сочинил дирижёр Мариинского театра А. В. Кадлец, использовав для её написания этнографический музыкальный материал, предоставленный российским Восточным институтом.[1]

Первый гимн Монголии использовался в 1924—1950 годах, второй — в 1950—1962 годах, третий — в 1962—1991 годах. Со времени демократической революции 1991 года в употребление вновь введён гимн 1950 года, из которого исключён второй куплет, прославлявший Ленина, Сталина, Сухэ-Батора и Чойбалсана. 11 июня 2006 года Великим государственным хуралом было принято решение в связи с празднованием 800-летия основания Монгольской империи включить в текст упоминания о Чингисхане.

Современный вариант гимна

[править | править код]

Традиционное письмо

[править | править код]

ᠳᠠᠷᠬᠠᠨ ᠮᠠᠨᠠᠶ ᠲᠤᠰᠠᠭᠠᠷ ᠤᠯᠥᠰ
ᠳᠠᠶᠠᠭᠠᠷ ᠮᠤᠩᠭᠣᠯ ᠤᠨ ᠠᠷᠢᠭᠤᠨ ᠭᠤᠯᠤᠮᠲᠠ
ᠳᠠᠯᠠᠢ ᠶᠡᠬᠡ ᠳᠡᠭᠡᠳᠦᠰ ᠤᠨ ᠭᠡᠭᠡᠨ ᠦᠢᠯᠡᠰ
ᠳᠠᠩᠳᠠ ᠡ᠊ᠩᠬᠡᠵᠢᠵᠦ᠂ ᠡᠭᠦᠷᠢᠳᠡ ᠮᠦᠩᠬᠡᠵᠢᠨ᠎ᠠ᠃

ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠳᠡᠯᠡᠭᠡᠢ ᠢᠨ ᠰᠢᠳᠤᠷᠭᠤ ᠤᠯᠤᠰ ᠲᠠᠢ
ᠬᠠᠮᠲᠤᠷᠠᠨ ᠨᠢᠭᠡᠳᠦᠭᠰᠡᠨ ᠡᠪ ᠢᠶᠡᠨ ᠪᠡᠬᠢᠵᠢᠭᠦᠯᠵᠦ
ᠬᠠᠲᠤᠨ ᠵᠤᠷᠢᠭ ᠪᠦᠬᠦᠶᠢᠯᠠ ᠴᠢᠳᠠᠯ ᠢᠶᠠᠷ ᠢᠶᠠᠨ
ᠬᠠᠢᠢᠷᠠᠲᠠᠢ ᠮᠣᠩᠭᠤᠯ ᠤᠷᠤᠨ ᠢᠶᠠᠨ ᠮᠠᠨᠳᠤᠭᠤᠯᠤᠢ᠎ᠠ᠃

ᠦᠨᠳᠦᠷ ᠲᠦᠷᠦ ᠢᠨ ᠮᠢᠨᠢ ᠰᠦᠯᠳᠡ ᠢᠪᠡᠭᠡᠵᠦ
ᠦᠷᠭᠡᠨ ᠲᠦᠮᠡᠨ ᠦ ᠮᠢᠨᠢ ᠵᠠᠶᠠᠭ᠎ᠠ ᠲᠦᠰᠢᠵᠦ
ᠦᠨᠳᠦᠰᠦ ᠢᠵᠠᠭᠤᠷ᠂ ᠬᠡᠯᠡ᠂ ᠰᠤᠶᠤᠯ ᠢᠶᠠᠨ
ᠦᠷ᠎ᠡ ᠢᠨ ᠦᠷ᠎ᠡ ᠋ᠳ᠋ᠡᠭᠡᠨ ᠦᠪᠯᠡᠨ ᠪᠠᠳᠠᠷᠠᠭᠠᠶ᠎ᠠ᠃

ᠡᠷᠡᠯᠬᠡᠭ᠌ ᠮᠣᠩᠭᠤᠯ  ᠤᠨ ᠵᠤᠯ ᠲᠠᠢ ᠠᠷᠠᠳ ᠦᠳ
ᠡᠷᠬᠡ ᠴᠢᠯᠦᠭᠡ ᠵᠢᠷᠭᠠᠯ ᠢ ᠡᠳ᠋ᠯᠡᠪᠡ
ᠵᠢᠷᠭᠠᠯ ᠤᠨ ᠲᠦᠯᠬᠢᠭᠦᠷ᠂ ᠬᠦᠭ᠍ᠵᠢᠯ  ᠦᠨ ᠲᠤᠯᠭᠠᠭᠤᠷᠢ
ᠵᠢᠪᠬᠤᠯᠠᠩᠲᠤ ᠮᠠᠨᠠᠶ ᠤᠷᠤᠨ ᠮᠠᠨᠳᠤᠲᠤᠭᠠᠢ᠅

1991—2006

[править | править код]

1961—1992

[править | править код]
оригинал перевод
Урьдын бэрх дарлалыг устгаж
Ардын эрх жаргалыг тогтоож
Бүх нийтийн зоригийг илтгэсэн
Бүгд Найрамдах Улсаа байгуулсан
Сайхан Монголын цэлгэр орон
Саруул хөгжлийн дэлгэр гүрэн
Үеийн үед энхжин бадартугай
Үүрдийн үүрд батжин мандтугай
Ачит нам алсыг гийгүүлж
Хүчит түмэн улсыг хөгжүүлж
Бууршгүй зүтгэл дүүрэн хөвчилсөн
Цуцашгүй тэмцэл түүхийг товчилсон
Сайхан Монголын цэлгэр орон
Саруул хөгжлийн дэлгэр гүрэн
Үеийн үед энхжин бадартугай
Үүрдийн үүрд батжин мандтугай
Зөвлөлт оронтой заяа холбож
Дэвшилт олонтой санаа нийлж
Хандах зүгийг бахтай барьсан
Мандах коммунизмыг цогтой зорьсон
Сайхан Монголын цэлгэр орон
Саруул хөгжлийн дэлгэр гүрэн
Үеийн үед энхжин бадартугай
Үүрдийн үүрд батжин мандтугай
Преодолев прежние неустройства,
Устроив права и счастье народа,
Отвагой и смелостью каждого
Основали народную республику.
Прекрасная монгольская страна,
Пространная держава развития,
Во веки веков цвети и расти,
Вечно укрепляйся и процветай.
Благодетельной партии взор
Развивает сильное народное государство.
Неколебимая воля и сила пребывают,
Непрестанная борьба историю укорачивает.
Прекрасная монгольская страна,
Пространная держава развития,
Во веки веков цвети и расти,
Вечно укрепляйся и процветай.
Деля судьбу с Советской страной,
В согласии с передовыми странами
Чётко следуя общему направлению
Смело идём к славному коммунизму.
Прекрасная монгольская страна,
Пространная держава развития,
Во веки веков цвети и расти,
Вечно укрепляйся и процветай.

1950—1961

[править | править код]

1924—1950

[править | править код]
Бүх дэлхийн ард түмэнд
Бүрэн эрхийг олгогч интернационал
Бүдүүлэг ядуу ард түмнийг
Гэгээнээр удирдагч интернационал
Хамаг дэлхийн ядуу ардыг
Харанхуйгаар мөлжигч харгисуудыг
Хашин арилгахаар эсэргүүцсэн
Хасын замтай интернационал
Гэмгүй суусан орчлонг
Гэмтүүлэн дарлагч капиталтанг
Хийсгэн арилгахаар эсэргүүцсэн
Гэгээн мөртэй интернационал
Гайхамшигт жавхлант улаан тугаар
Газрын бөмбөрцгийг бүрхээд
Гал усны гашуун зовлонгоос гэтэлгэгч
Гайхамшигт гуравдугаар интернационал
Дорно өрнийн олон тив дэх
Доромжлогдсон дарлагдсан ард түмэн
Даруйхан бүгдээрээ босоцгоож
Догшин харгисуудыг дарцгаагтун
Баялаг ноёдуудын эрх мэдэлд
Балбагдан дарлагдсан ард түмэн
Багын хайран наснаасаа
Үйлдвэрт зүтгэсэн ард түмэн
Эдгээр олон зовлонтон нар
Эв хамтын интернационалд нэгдэж
Эрчимтэй ангийн чанарыг баримтлан
Эзэрхэг баячуудыг эсэргүүцье
Жаргалант байдлыг зохион чадагч
Жавхлант туг юугаа байгуулсан
Журамт эв хамт намуудын
Журам холбоот интернационал
Гэгээн тунгалаг эрдэм соёлоор
Дөрвөн зүгтээ цэцэг дэлгэж
Гэрэлт нарны эрдэнийн туяагаар
Ертөнц дахиныг гийгүүлэх болтугай
Энэхүү дэлхийн ард түмнийг
Эрхбиш нэгтгэх зорилготой
Эв хамтын гуравдугаар интернационал
Үүрд наран мэт мандах болтугай

Гимн Богд-ханской Монголии (1911—1924)

[править | править код]

Зуун лангийн жороо луус[2]

Зуун лангийн жороо луусыг
Жуузан дундаа хөлөглөв өө хө
Зуугаас залсан Богд ламыгаа
Зонховын ширээнд залав аа хө
Мөнгөн амтай бүрээ бишгүүрийг
Мөрөн дундаа хангинуулав аа хө
Мөнх настай Богд ламыгаа
Мөргөлийнхөө ширээнд залав аа хө
Алтан амтай бүрээ бишгүүрээ
Ар мөрөндөө хангинуулав аа хө
Ачлал болсон Богд ламыгаа
Авралын ширээнд залав аа хө
Традиционное письмо

ᠵᠠᠭᠤᠨ ᠯᠠᠩ ᠤᠨ ᠵᠢᠷᠤᠭ᠎ᠠ ᠯᠠᠤᠰ ᠢ
ᠵᠢᠤᠵᠠᠨ ᠳᠤᠮᠳᠠ ᠪᠠᠨ ᠬᠥᠯᠭᠡᠯᠡᠪᠡ ᠡ ᠬᠥ
ᠵᠤᠤᠭ᠎ᠠ ᠠᠴᠠ ᠵᠠᠯᠠᠭᠰᠠᠨ ᠪᠣᠭᠳᠠ ᠯᠠᠮ᠎ᠠ ᠶᠢ ᠪᠠᠨ
ᠵᠣᠩᠬᠣᠪ ᠤᠨ ᠰᠢᠷᠡᠭᠡᠨ ᠳᠦ ᠵᠠᠯᠠᠪᠠ ᠠ ᠬᠥ

ᠮᠥᠩᠭᠥᠨ ᠠᠮᠠ ᠲᠠᠢ ᠪᠦᠷᠢᠶ᠎ᠡ ᠪᠢᠰᠬᠢᠭᠦᠷ ᠢ
ᠮᠥᠷᠡᠨ ᠳᠤᠮᠳᠠ ᠪᠠᠨ ᠬᠠᠩᠭᠢᠨᠠᠭᠤᠯᠪᠠ ᠠ ᠬᠥ
ᠮᠥᠩᠬᠡ ᠨᠠᠰᠤ ᠲᠠᠢ ᠪᠣᠭᠳᠠ ᠯᠠᠮ᠎ᠠ ᠶᠢ ᠪᠠᠨ
ᠮᠥᠷᠭᠥᠯ ᠦᠨ ᠢᠶᠡᠨ ᠰᠢᠷᠡᠭᠡᠨ ᠳᠦ ᠵᠠᠯᠠᠪᠠ ᠠ ᠬᠥ

ᠠᠯᠲᠠᠨ ᠠᠮᠠ ᠲᠠᠢ ᠪᠦᠷᠢᠶ᠎ᠡ ᠪᠢᠰᠬᠢᠭᠦᠷ ᠢᠶᠡᠨ
ᠠᠷᠤ ᠮᠥᠷᠦᠨ ᠳᠦ ᠪᠡᠨ ᠬᠠᠩᠭᠢᠨᠠᠭᠤᠯᠪᠠ ᠠ ᠬᠥ
ᠠᠴᠢᠯᠠᠯ ᠪᠣᠯᠤᠭᠰᠠᠨ ᠪᠣᠭᠳᠠ ᠯᠠᠮ᠎ᠠ ᠶᠢ ᠪᠠᠨ
ᠠᠪᠤᠷᠠᠯ ᠤᠨ ᠰᠢᠷᠡᠭᠡᠨ ᠳᠦ ᠵᠠᠯᠠᠪᠠ ᠠ ᠬᠥ

Гимн Чингисханской государственности (XIII—XX века)

[править | править код]

Эртний сайхан ерөөл[3]

Эртний сайхан ерөөлөөр
Энэ сайхан оронд нь
Эзэн Богд Чингис хааныхаа
Язгууран ээц бүрдвээ хөө

Тэнгэр мэт заяатай
Тэгш таван оюунтай
Тэнүүн уужим зарлигтай
Тэнгэрийн минь үр сад билээ

Олон одны дундаас
Сарны гэрэл тодорхой
Олон хүмүүний дундаас
Яндар мэт чимэгтэй

Сүмбэр уулын оройгоос
Сүндэрлэж цацраад
Сүр жавхлан дэлгэрээд
Сүлд нь бат болтугай

Хамаг номын рашааныг
Ханахын чинээгээр хүртээд
Хаан эзэн Чингисийн өмнө
Хамт бүгдээрээ жаргая

Традиционное письмо

ᠡᠷᠲᠡᠨ ᠦ ᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ ᠢᠷᠦᠭᠡᠯ ᠢᠶᠡᠷ
ᠡᠨᠡ ᠰᠠᠶᠢᠬᠠᠨ ᠣᠷᠣᠨ ᠳᠤ ᠨᠢ
ᠡᠵᠡᠨ ᠪᠣᠭᠳᠠ ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠤ ᠪᠠᠨ
ᠢᠵᠠᠭᠤᠷᠠᠨ ᠡᠭᠡᠴᠡ ᠪᠦᠷᠢᠳᠪᠡ ᠬᠥ᠋

ᠲᠩᠷᠢ ᠮᠡᠲᠦ ᠵᠠᠶᠠᠭ᠎ᠠ ᠲᠠᠢ
ᠲᠡᠭᠰᠢ ᠲᠠᠪᠤᠨ ᠣᠶᠤᠨ ᠲᠠᠢ
ᠲᠡᠨᠢᠭᠦᠨ ᠠᠭᠤᠵᠢᠮ ᠵᠠᠷᠯᠢᠭ ᠲᠠᠢ
ᠲᠩᠷᠢ ᠶᠢᠨ ᠮᠢᠨᠢ ᠦᠷ᠎ᠡ ᠰᠠᠳᠠ ᠪᠢᠯᠡ

ᠣᠯᠠᠨ ᠣᠳᠣᠨ ᠤ ᠳᠤᠮᠳᠠ ᠠᠴᠠ
ᠰᠠᠷᠠᠨ ᠤ ᠭᠡᠷᠡᠯ ᠲᠣᠳᠣᠷᠬᠠᠢ
ᠣᠯᠠᠨ ᠬᠥᠮᠥᠨ ᠦ ᠳᠤᠮᠳᠠ ᠠᠴᠠ
ᠶᠠᠨᠳᠠᠷ᠎ᠠ ᠮᠡᠲᠦ ᠴᠢᠮᠡᠭ ᠲᠡᠢ

ᠰᠦᠮᠪᠦᠷ ᠠᠭᠤᠯᠠ ᠶᠢᠨ ᠣᠷᠣᠢ ᠠᠴᠠ
ᠰᠦᠨᠳᠡᠷᠯᠡᠵᠦ ᠰᠠᠴᠤᠷᠠᠭᠠᠳ
ᠰᠦᠷ ᠵᠢᠪᠬᠤᠯᠠᠩ ᠳᠡᠯᠭᠡᠷᠡᠭᠡᠳ
ᠰᠦᠯᠳᠡ ᠨᠢ ᠪᠠᠲᠤ ᠪᠣᠯᠲᠤᠭᠠᠢ

ᠬᠠᠮᠤᠭ ᠨᠣᠮ ᠤᠨ ᠷᠠᠰᠢᠶᠠᠨ ᠢ
ᠬᠠᠨᠬᠤ ᠶᠢᠨ ᠴᠢᠨᠡᠭᠡ ᠪᠡᠷ ᠬᠦᠷᠲᠡᠭᠡᠳ
ᠬᠠᠭᠠᠨ ᠡᠵᠡᠨ ᠴᠢᠩᠭᠢᠰ ᠦᠨ ᠡᠮᠦᠨ᠎ᠡ
ᠬᠠᠮᠲᠤ ᠪᠥᠭᠥᠳᠡᠭᠡᠷ ᠢᠶᠡᠨ ᠵᠢᠷᠭᠠᠶ᠎ᠠ

Примечания

[править | править код]
  1. ↑ Зуун лангийн жороо луус Архивная копия от 13 ноября 2014 на Wayback Machine
  2. ↑ xyyr.mn Архивная копия от 5 ноября 2014 на Wayback Machine
  3. ↑ urlag.mn. Дата обращения: 5 ноября 2014. Архивировано 2 марта 2017 года.

Ссылки

[править | править код]
Источник — https://ru.wikipedia.org/w/index.php?title=Гимн_Монголии&oldid=137060630