Ursicin G. G. Derungs

Ursicin Gion Gieli Derungs (* 5 da schaner 1935 a Vella, † 13 da favrer 2024 a Milaun) era in teolog e scriptur da prosa e dramatica rumantsch. Derungs lavurava er sco redactur da la rivista Litteratura e sco translatur da texts religius e da litteraura englaisa, taliana e tudestga. Plinavant scriveva el commentaris e columnas per gasettas rumantschas.

Biografia

Ursicin Gion Gieli Derungs nascha ils 5 da schaner 1935 a Vella en Val Lumnezia sco figl dal commerziant Albert Derungs e sia dunna Maria, naschida Maggi. El passenta si'uffanza en Val Lumnezia e frequenta il gimnasi a Mustér. L'onn 1955 entra el en la claustra da Mustér e vegn l'onn 1960 ordinà pader OSB. Ils onns 1955-56 studegia Derungs filosofia a Nossadunnaun, lura fin l'onn 1961 teologia a Roma. L'onn 1967 promova el cun ina lavur davart il Moraltheologe Joseph Geishüttner tar il dr. teol. I suonda in temp sco scolast gimnasial a la scola claustrala da Mustér. L'onn 1970 daventa el professer per teologia fundamentala e dogmatica a l'Universitad da S.Anselmo a Roma. Suenter studis supplementars a Tübingen en la Germania sorta el l'onn 1975 da l'urden benedictin e daventa scolast gimnasial a la Scola svizra da Milaun, nua ch'el instruescha grec, istorgia e filosofia.

L'onn 1982 publitgescha Derungs ses emprim cudesch da raquints, Il saltar dils morts, en il qual el s'exprima fitg criticamain davart la claustra da Mustér, quai che provochescha resuns fermamain critics en la Surselva catolica e segirescha a l'autur ina tscherta attenziun en la Rumantschia. Il cudesch cumpara sco nr. 54 da la retscha Nies Tschespet. L'onn 1988 publitgescha la chasa editura El Llamp da Barcelona il cudesch sut il titel El ball dels morts en ina versiun bilingua rumantsch-catalana. Quest'ediziun, translatada da Joan Esteve i Riba, pretenda sin la cuverta d'esser la "primera traducció d'una obra en romanx a una altre llengua". Il medem onn publitgescha Derungs in segund tom da raquints e poesias, questa giada sin agen quint. Il cavalut verd, uschè il titel, cumpara l'onn 2003 en translaziun franzosa tar Éditions de l'Aire a Vevey.

Bibliografia

Prosa

• Il saltar dils morts. Ediziun Romania, Trun 1982
• Il cavalut verd ed auter: prosa narrativa e sagistica. ediziun da l'autur, Vella 1988
• Porclas. ediziun da l'autur, Vella 1988
• La petta de spigias: notizias autobiograficas. ediziun da l'autur, Vella 1998
• Il temps dellas tschereschas: (continuaziun de "La petta de spigias"). Surselva Romontscha, 2007

Translaziuns

• Extracts da La Divina Commedia da Dante Alighieri
• ...
• Fontamara. ediziun da l'autur, 2003; original talian: Fontamara dad Ignazio Silone
• Sche quei ei in carstgaun. Chasa Editura Rumantscha, 2011; original talian: Se questo è un uomo da Primo Levi

Teater

• Monas e minas. 1996
• Illusiuns quotidianas. 2000
• Passiun 2003. (Text: Ursicin G.G. Derungs, Musica: Gion Antoni Derungs)

Translaziuns

• Andorra: toc en dudisch maletgs. 1980; original tudestg: Andorra: Stück in zwölf Bildern. da Max Frisch
• Siemi de mesastad. 1984

Teologia

• Der Moraltheologe Joseph Geishüttner (1763 - 1805) I. Kant und J. G. Fichte. Studien zu den philosophischen Grundlagen der "Theologischen Moral" Joseph Greishüttners. Verlag Friedrich Pustet, Regensburg 1969 (dissertaziun)

Translaziuns

• (cun Gion Martin Pelican) Epistlas ed evangelis. 1967
• (cun Flurin Maissen OSB) Bibla per scola e pievel. 1973
• 10 psalms en versiun romontscha. ediziun da l'autur, Milano 2000

Colliaziuns

• Ursicin Gion Geliv Derungs en il Lexicon da teater svizzer (sic!)
• Ursicin Gion G[i]eli Derungs en il Lexicon istoric retic
• Inscripziun Derungs, Ursicin G. G. en: Noss Auturs, dossier da Radio e Televisiun Rumantscha