د "فرېدرېک وېلهېلم نېتشي" د بڼو تر مېنځ توپير
و robot Adding: ms:Friedrich Nietzsche |
ود سمون لنډیز نسته نښلن: 2017 source edit |
||
(د همدغه کارن لخوا کينډۍ:پلورل) | |||
۱ کرښه: | ۱ کرښه: | ||
{{Infobox person}} |
|||
[[دوتنه:Nietzsche1882.jpg|right|thumb|230px|فرید ریک نېچه]] |
|||
فریدریش ویلهلم نیچه (۱۵ اکتوبر ۱۸۴۴ – ۲۵ اګست ۱۹۰۰ ز کال) آلماني فیلسوف، کلتوري نقد کوونکی او فیلوژست و چې آثارو یې په معاصرې فلسفې یا د معاصر تفکر په تاریخ ژور اغېز لرلی دی. هغه وړاندې له دې چې فلسفې ته مخه کړي، د یوه کلاسیک فیلوژست په توګه یې په کار پیل وکړ. هغه تر ټولو ځوان کس و چې په ۱۸۶۹ ز کال کې یې د ۲۴ کلونو په عمر په بازل پوهنتون کې د کلاسیکې فیلولوژۍ چوکۍ خپله کړه. نیچه په ۱۸۷۹ ز کال کې د روغتیايي ستونزو له امله، چې د ژوند په اوږدو کې ترې رنځېده، استعفا ورکړه، هغه خپلې ډېرې لیکنې په راتلونکې لسیزه کې بشپړې کړې. په ۱۸۸۹ ز کال کې د ۴۵ کلنۍ په عمر، هغه په بشپړ ډول خپله ذهني وړتیا له لاسه ورکړه. هغه د خپل ژوند پاتې کلونه د خپلې مور تر پام لاندې تر ۱۸۹۷ ز کال پورې د هغې تر مړینې او بیا له خپلې خور الیزابت فورستر- نیچه سره تېر کړل. نیچه په ۱۹۰۰ ز کال کې مړ شو.<ref>[[John C. Wells|Wells, John C.]] 1990. "Nietzsche." ''Longman Pronunciation Dictionary''. Harlow, UK: [[Longman]]. {{ISBN|978-0-582-05383-0}}. p. 478.</ref><ref>''[[Duden]] – Das Aussprachewörterbuch'' 7. Berlin: [[Bibliographisches Institut]]. 2015. {{ISBN|978-3-411-04067-4}}. p. 633.</ref><ref>{{cite book|last1=Krech|url-access=limited|isbn=978-3-11-018202-6|location=Berlin|publisher=Walter de Gruyter|year=2009|language=de|trans-title=German Pronunciation Dictionary|url=https://archive.org/details/deutschesausspra00krec|first1=Eva-Maria|title=Deutsches Aussprachewörterbuch|first4=Lutz Christian|last4=Anders|first3=Ursula|last3=Hirschfeld|first2=Eberhard|last2=Stock|pages=[https://archive.org/details/deutschesausspra00krec/page/n531 520], 777}}</ref> |
|||
نېچه (Friedrich Nietzsche) (1900-1844) د نولسمې پېړۍ جرمني فلسفي دى. د د په خيال توان د انساني معاملاتو فېصله كوونكې عنصر دى. ده د (فوق البشر) يا (Superman) تصور مخكې بوتلو. |
|||
د هغه په آثارو کې ګڼ شمېر موضوعات، لکه: هنر، فیولوژي، تاریخ، موسیقي، مذهب، تراژیدي، کلتور او علم شاملېږي چې له یو شمېر شخصیتونو، لکه: سقراط، زردشت، آرتور شوپنهاور، رالف والډو اېمرسون، ریچارډ واګنر او جان والف ګنګ ون ګویته نه یې الهام اخیستی. |
|||
نېچه د اكتوبر په ۱۵مه نېټه ۱۸۴۴ز كال د روكن پرشيا په ښار كې وزېږېد. پرشيا په پوځي او سياسي اړخه يو طاقتور رياست پېژندل كېده. اسټريا يې له جرمني معاملاتو څخه لرې ساتلې ؤ. |
|||
نېچه د دكتورا سند ترلاسه كولو څخه مخكې د بېل پوهنتون كې د پروفېسر په توګه درس وركاوه. |
|||
د هغه له مړینې وروسته، د نوموړي خور الیزابت د نیچه په لاسي ډول لیکل شوو متونو ساتونکې او اېډیټ کوونکې شوه. هغې د نیچه نه خپرې شوې لیکنې له خپلې الماني فراملتي نظریې سره په سمون کې اېډېټ کړې، په داسې حال کې چې د نیچه له ښکاره عقیدې سره چې د یهودیت ضد او ملت پلوې پر ضد وه، په ټکر کې وه او یا یې هم د هغو د ناڅرګندولو هڅه په کې کړې وه. د هغې له خوا د نیچه خپاره شوي آثار له فاشیزم او نازیزم سره اړوند وو، د ۲۰ مې پېړۍ ډېری پوهانو له دغه تفسیر سره مخالفت وکړ او د هغه د لیکنو اصلاح شوې نسخې ډېر ژر د لاسرسي وړ وګرځېدې. په ۱۹۶۰ مه لسیزه کې د نیچه مفکورې یوځل بیا محبوبیت وموند او د هغه نظریاتو د شلمې پېړۍ او یووېشتمې پېړۍ د پیل په فلسفي متفکرینو – په ځانګړي ډول د قاره یي فلسفې، لکه: هستي ګرايي (existentialism)، پوسټ مډرنېزم، پوسټ سټرکچرليزم (post-structuralism) په مکتبونو، هنر، ادبیاتو، شاعري، سیاست او عامه کلتور ژور اغېز لرلی دی. |
|||
۱۸۷۱ز كال پرشيا د ناپليون د بريو په نېشه كې ډوب فرانس ته بدترينه ماتې وركړه. او د ورسايي پاريس په مقام يې د ټولو وړو، وړو جرمني واكمنۍ سره يو كړې او د يوه قوي جرمني واكمنۍ بنسټ يې كېښود. |
|||
نېچه ددې نوي راټوكېدونكې واكمنۍ اواز ؤ. |
|||
== ژوند == |
|||
=== ځواني (۱۸۴۴- ۱۸۶۸ ز کال) === |
|||
نیچه د ۱۸۴۴ ز کال د اکتوبر په ۱۵ مه وزېږېد، هغه په روکن ښارګوټي (اوس د لوتزن برخه ده) کې لیپزیګ ته څېرمه د پروس پاچهي په ساکسوني ولایت کې را لوی شو. د هغه نوم د پروس د پاچا څلورم ویلهم فریدریش له نوم نه اخیستل شوی، چې د نیچه د زوکړې پر ورځ هغه ۴۹ کلن شوی و (نیچه وروسته خپل منځنی نوم ویلهلم له ځانه لرې کړ). د نیچه پلاراو مور کارل لودویګ نیچه (۱۸۱۳-۱۸۴۹ز ) لوتري کشیش ، پخوانی ښوونکی او پرانزیسکا نیچه (پخوانی تخلص یې اوهلر) د نیچه له زېږون یو کال وړاندې په ۱۸۴۳ ز کال کې واده وکړ. دوی دوه نور ماشومان هم لرل: یوه لور، ایلزابت فورستر نیچه، زېږون ۱۸۴۶ ز کال؛ دویم زوی لوډ وېګ جوزف زېږون ۱۸۴۸ ز کال. د نیچه پلار د مغزو د ناروغۍ له امله په ۱۸۴۹ ز کال کې مړ شو، د هغه له مړینې شپږ میاشتې وروسته لوډ وېګ جوزف هم د دوه کلنۍ په عمر مړ شو. له دې وروسته یې کورنۍ نامبورګ ته کډه شوه او هلته یې د نیچه له مورنۍ انا او د هغه د پلار له دوو نا واده شوو خویندو سره ژوند وکړ. په ۱۸۵۶ ز کال کې د نیچه د انا له مړینې وروسته، د هغه کورنۍ خپل کور ته کډه شوه، چې اوس مهال د نیچه – هاوس، د نیچه د موزیم او مطالعاتو د مرکز په نوم یادېږي.<ref name="Wicks">{{cite book|url=http://plato.stanford.edu/archives/win2014/entries/nietzsche/|title=Friedrich Nietzsche|last=Wicks|first=Robert|year=2014|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|edition=Winter 2014}}</ref>{{Sfn|Kaufmann|1974|p=22}} |
|||
نیچه د هلکانو په یوه ښوونځي او وروسته بیا په یوه خصوصي ښوونځي کې شامل شو، چېرې چې هغه له ګوستاو کرګ (Gustav Krug) او ویلهلم پاینډر (Wilhelm Pinder) سره ملګری شو، دوی درې واړه د ډېر درنښت وړ کورنیو نه وو. د یوه ښوونځي علمي اسناد چې په کې نیچه زده کړه کوله، په ډاګه کوي چې، نیچه په عیسوي الهیاتو کې مخکښ و.<ref name="Human, All Too Human, BBC Documentary, 1999">{{cite web|title=Friedrich Nietzsche|url=https://www.college.columbia.edu/core/content/human-all-too-human-bbc-documentary-1999|date=1999|website=Human, All Too Human|publisher=BBC Documentary|via=Columbia College|access-date=16 October 2019}}</ref> |
|||
په ۱۸۴۵ ز کال کې، هغه په نامبورګ کې په ډوم جمنازیوم (Domgymnasium) کې ګډون وکړ. له دې امله چې د هغه پلار دولت ته (د کشیش په توګه) کار کړی و، یتیم نیچه ته په فورټا ښوونځي کې د نړیوال سکالرشیپ وړاندیز وشو (دغه ادعا چې نیچه په خپله علمي وړتیا سره دغه سکالرشېپ ته منل شوی رد شوې: د هغه درجه په ټولګي کې په لوړه پوړۍ کې نه وه). هغه دلته له ۱۸۵۸ ز کال نه تر ۱۸۶۴ ز کال پورې زده کړه وکړه، له پاول دوسن (Paul Deussen) او کارل ون ګرسدروف (Carl von Gersdorff) سره ملګری شو. هغه وخت پیدا کړ چې په شعر او موسیقاري کمپوزونو کار وکړي. نیچه په نامبورګ کې د اوړي موسمونو پر مهال د «جرمنیا» په نوم د موسیقي او ادبیاتو د یوه کلپ مشري کوله. هغه په فورټا ښوونځي کې د یو شمېر ژبو: یوناني، لاتیني، عبراني او فرانسوي د زده کولو لپاره مهم چانس ترلاسه کړ، له همدې امله هغه وکولای شول، مهم لومړني منابع ولولي؛ هغه د لومړي ځل لپاره له کورنۍ لرې ژوند په یوه کوچني محافظه کاره چاپېریال کې تجربه کړ.<ref>{{cite journal|last1=Brobjer|first1=Thomas H.|title=Why Did Nietzsche Receive a Scholarship to Study at Schulpforta?|journal=Nietzsche-Studien|volume=30|year=2008|pages=322–27}}</ref><ref name="Wicks2">{{cite book|url=http://plato.stanford.edu/archives/win2014/entries/nietzsche/|title=Friedrich Nietzsche|last=Wicks|first=Robert|year=2014|editor-last=Zalta|editor-first=Edward N.|edition=Winter 2014}}</ref><ref>Krell, David Farrell, and Donald L. Bates. ''The Good European: Nietzsche's work sites in word and image''. University of Chicago Press, 1997.</ref>{{Sfn|Cate|2005|p=37}} |
|||
نیچه یو اماتور کمپوز جوړوونکی و. هغه د نامبورګ په فورټا ښوونځي (Schulpforta) کې په ۱۸۵۸ ز کال کې په موسیقاري کمپوز جوړونه پیل وکړ او د غږ، پیانو او ویلون لپاره یې یو شمېر آثار کمپوز کړل. ریچارډ واګنر د نیچه موسیقي ته پام نه کاوه او په ۱۸۷۰ ز کال کې یې هغه خپلې ښځې کوزیما ته د زېږون د ورځې په مناسبت د پیانو د کمپوزېشن لېږلو له امله مسخره کاوه. جرمني ارکستر جوړوونکي او پیانو غږوونکي هانس ون بولو هم د نیچه یو بل کمپوز د « ډېر بې خونده او د موسیقي پر کاغذ د موسیقۍ ضد کمپوزیشن په توګه چې له ډېرې مودې وروسته ورسره مخامخ شوی» توصیف کړ. <ref name="Grove">{{cite encyclopedia|last=Hollingdale|first=R. J.|author-link=R. J. Hollingdale|year=2001|encyclopedia=[[Grove Music Online]]|title=Nietzsche, Friedrich|publisher=[[Oxford University Press]]|location=Oxford|doi=10.1093/gmo/9781561592630.article.19943|isbn=978-1-56159-263-0|url-access=subscription|url=https://www.oxfordmusiconline.com/grovemusic/view/10.1093/gmo/9781561592630.001.0001/omo-9781561592630-e-0000019943}} {{Grove Music subscription}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.classicfm.com/discover-music/friedrich-nietzsche-composer/|title=Who knew? Friedrich Nietzsche was also a pretty decent classical composer|website=Classic FM}}</ref> |
|||
د ۱۸۶۴ ز کال په سپتمبر میاشت کې له فراغت وروسته، نیچه د وزیر کېدو په هیله په بن پوهنتون کې د الهیاتو او کلاسیکې فیلالوژي په زده کړه پیل وکړ. د لنډ مهال لپاره هغه او ډاوسن د فرانکفوني محصلانو ټولنې غړیتوب ترلاسه کړ. له یوه سمستر زده کړو وروسته (او د مور د غصې له امله)، هغه د الهیاتو زده کړه بس کړه او خپل باور یې له لاسه ورکړ. نیچه په ۱۸۶۲ ز کال کې د خپلې مقالې «عقیدې او تاریخ» په پیل کې استدلال کړی دی چې، تاریخي څېړنو د مسیحیت اصلي لارښوونې بې ارزښته کړې دي، خو داسې ښکاري چې د عیسې (ع)د ژوند په نامه د ډېوېډ سټراوس اثر، په دغه ځوان ژور اغېز لرلی دی. د مسیحیت د جوهر (''The Essence of Christianity'') په نامه د لوډوېګ فویر باخ (Ludwig Feuerbach) اثر، په دې استدلال چې خلکو خدای جوړ کړی، نه د هغو برعکس، په ځوان نیچه ډېر اغېز لرلی دی. د ۱۸۶۵ ز کال په جون میاشت کې د شل کلنۍ په عمر نیچه خپلې خور الیزابت ته چې کلکه مذهبي وه، لیک ولیکه او په کې یې څرګنده کړې وه چې ،هغه خپله عقیده بایللې. په دغه لیک کې په لاندې ډول لیکل شوي و:<ref>Hayman, Ronald. ''Nietzsche: A Critical Life'', p. 42. Oxford University Press, 1980.</ref><ref>Kohler, Joachim. ''Nietzsche & Wagner: A Lesson in Subjugation'', p. 17. Yale University Press, 1998.</ref><ref>His "valedictorian paper" (''Valediktionsarbeit'', graduation thesis for Pforta students) was titled "On [[Theognis of Megara]]" ("''De Theognide Megarensi''"); see Anthony K. Jensen, Helmut Heit (eds.), ''Nietzsche as a Scholar of Antiquity'', Bloomsbury Academic, 2014, p. 4.</ref><ref name="Higgins">{{cite book|last=Higgins|first=Kathleen|title=What Nietzsche Really Said|publisher=Random House|location=New York|year=2000|page=86}}</ref><ref name="Schaberg">{{cite book|last=Schaberg|first=William|title=The Nietzsche Canon|publisher=University of Chicago Press|year=1996|page=32}}</ref><ref>{{cite book|first=Jörg|last=Salaquarda|chapter=Nietzsche and the Judaeo-Christian tradition|title=The Cambridge Companion to Nietzsche|publisher=[[Cambridge University Press]]|year=1996|page=99}}</ref>{{sfn|Hollingdale|1999|p=21}}<blockquote>له دې امله د انسانانو لارې جلا کېږي: که چېرې غواړې د روح د آرامښت او خوند اخیستو په موخه هڅه وکړې، نو ایمان ولره، خو که هیله لرې چې حقیقت ته لاسرسی پیدا کړې، بیا نو څېړنه وکړه....<ref>{{Cite book|url=http://babbledom.com/2011/02/17/intermission/|title=Nietzsche, Letter to His Sister (1865)|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20121124011911/http://babbledom.com/2011/02/17/intermission/|archive-date=24 November 2012|df=dmy-all}}</ref></blockquote>وروسته له هغې، نیچه د فریدریش ویلهلم ریچل (Friedrich Wilhelm Ritschl) تر نظر لاندې د فیلالوژي په زده کولو پام وکړ، چې په ۱۸۶۵ ز کال کې یې هغه د لیپزیګ پوهنتون ته یووړ.هلته هغه د نوموړي له بل زده کوونکي اروین روهډ (Erwin Rohde) سره نږدې ملګری شو. د نیچه فیلالوژیکي لیکنې ډېر ژر خپرې شوې.{{sfn|Magnus|1999}} |
|||
په ۱۸۶۵ ز کال نیچه د آرتور شوپنهاور ټول آثار مطالعه کړل. هغه د خپلې فلسفي لېوالتیا بیدارېدل د شوپنهاور د ''The World as Will and Representation'' اثر پوروړې بولي او وروسته یې اعتراف وکړ چې، شوپنهاور یو له څو محدودو متفکرینو نه و چې ده ورته درناوی درلود. <ref>{{Cite journal|last=Pence|first=Charles H.|title=Nietzsche's aesthetic critique of Darwin|journal=History and Philosophy of the Life Sciences|volume=33|issue=2|pages=165–90|year=2011|pmid=22288334|url=https://www.academia.edu/759427}}{{Dead link|date=September 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |
|||
== نظريات == |
== نظريات == |
||
دده دښمنانو به هم دې د ارواپوهنې د ستر عالم په |
دده دښمنانو به هم دې د ارواپوهنې د ستر عالم په توگه پېژنده. ده د خپلو افكارو په واسطه د انسان پوهنيز او نظرياتي منافقانه اړخونه روښانه كړي دي. او په اخلاقو په غوره كونه كې يې څو داسې بنسټونه اېښي دي. ده به د حاضر وخت مفكر ته چندانې اهميت نه وركاوه، ځكه چې د راتلونكي انسان د لوړو او اوچتو صلاحيتونو غوښتونكې ؤ. د همدې تمې لمخې يې د عيسويت مخالفت هم وكړ. دده خيال ؤ چې تر هغې چې د فرد د ځاني نصب العين اړيكې دي، نو جسماني او ذهني توانونو او وړتياؤ يوه كېدنه اړين او ضروري برېښي. دده دا خيال ؤ چې انسان خپل جسم د هر شي منبع ده. كله چې هغه ته ددې پته ولگي، نو په اريانۍ او تعجب په سمندر كې ډو ب شي. دارنگه هغه ته هرشې د خپل وجود (جسم) برخه ښكاري، نو ځكه د خپل جسم ځانگړتياوې او نور مادي شيان په خپلو ځانگړو رنگونو كې نه شي كتلاى. |
||
ددې فلسفي دا نظريه د مسلمان واكمن منصور له دې نظريې سره چې (فنا في الوجود او فنا في الله) سره ډېر نږدېوالې لري. |
ددې فلسفي دا نظريه د مسلمان واكمن منصور له دې نظريې سره چې (فنا في الوجود او فنا في الله) سره ډېر نږدېوالې لري. |
||
== په زړه پورې خبرې == |
== په زړه پورې خبرې == |
||
د امريكي فلسفي وېل ډېورانټ د وينا لمخې: نيچه د داروين زوى او د بسمارك ورور ؤ. |
د امريكي فلسفي وېل ډېورانټ د وينا لمخې: نيچه د داروين زوى او د بسمارك ورور ؤ. |
||
[[علامه اقبال]] د ښوونې لپاره جرمني ته ځي او له دې جرمني فلسفي څخه اغېزمن كېږي، چې دا اغېزمنتيا يې جرمني ته له |
[[علامه اقبال]] د ښوونې لپاره جرمني ته ځي او له دې جرمني فلسفي څخه اغېزمن كېږي، چې دا اغېزمنتيا يې جرمني ته له تگ څخه مخكې او وروسته شاعرۍكې په ښه ډول ښكاري. د مرد مومن تصور يې د نېچه د (فوق البشر) تصور سره ډېر نږدېوالې لري. |
||
ليكنې |
ليكنې |
||
Thus Spake Zarathustara |
Thus Spake Zarathustara |
||
== اخځليكونه == |
== اخځليكونه == |
||
#اردو وېكيپېډيا www.ur.wikipedia.org |
# اردو وېكيپېډيا www.ur.wikipedia.org |
||
#اسلام او فلسفه، ليكوال: ملك كريم بخش، شيخ محمد بشير اېنډ سنز، ناشران و تاجران كتب- چوك اردو بازار- لاهور |
# اسلام او فلسفه، ليكوال: ملك كريم بخش، شيخ محمد بشير اېنډ سنز، ناشران و تاجران كتب- چوك اردو بازار- لاهور |
||
[[وېشنيزه: |
[[وېشنيزه:آلماني فيلسوفان]] |
||
[[وېشنيزه:د |
[[وېشنيزه:د لوېديځ فيلسوفان]] |
||
[[وېشنيزه:معاصر لوېديز فيلسوفان]] |
[[وېشنيزه:معاصر لوېديز فيلسوفان]] |
||
[[af:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[als:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[an:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ar:فريدريك نيتشه]] |
|||
[[arz:فريدريك نيتشه]] |
|||
[[az:Fridrix Niçşe]] |
|||
[[bar:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[bat-smg:Frīdrėks Nīčė]] |
|||
[[be:Фрыдрых Вільгельм Ніцшэ]] |
|||
[[be-x-old:Фрыдрых Ніцшэ]] |
|||
[[bg:Фридрих Ницше]] |
|||
[[bn:ফ্রিড্রিশ নিচে]] |
|||
[[br:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[bs:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ca:Friedrich Wilhelm Nietzsche]] |
|||
[[ckb:فرێدریش نیچە]] |
|||
[[cs:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[cy:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[da:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[de:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[diq:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[el:Φρειδερίκος Νίτσε]] |
|||
[[en:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[eo:Friedrich Wilhelm Nietzsche]] |
|||
[[es:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[et:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[eu:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[fa:فریدریش نیچه]] |
|||
[[fi:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[fr:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[fy:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ga:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[gan:尼采]] |
|||
[[gl:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[he:פרידריך ניטשה]] |
|||
[[hi:फ्रेडरिक नीत्शे]] |
|||
[[hif:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[hr:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[hu:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[hy:Ֆրիդրիխ Նիցշե]] |
|||
[[id:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ilo:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[io:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[is:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[it:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ja:フリードリヒ・ニーチェ]] |
|||
[[jv:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ka:ფრიდრიხ ნიცშე]] |
|||
[[kk:Ницше, Фридрих]] |
|||
[[ko:프리드리히 니체]] |
|||
[[ku:Friedrich Wilhelm Nietzsche]] |
|||
[[la:Fridericus Nietzsche]] |
|||
[[lb:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[lt:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[lv:Frīdrihs Nīče]] |
|||
[[mk:Фридрих Ниче]] |
|||
[[ml:ഫ്രീഡ്രിക്ക് നീച്ച]] |
|||
[[mn:Фридрих Ницше]] |
|||
[[ms:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[mt:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[nl:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[nn:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[no:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[oc:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[pag:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[pl:Fryderyk Nietzsche]] |
|||
[[pms:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[pt:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[qu:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ro:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ru:Ницше, Фридрих Вильгельм]] |
|||
[[sah:Фридрих Ницше]] |
|||
[[scn:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[sco:Friedrich Nietszche]] |
|||
[[sh:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[simple:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[sk:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[sl:Friedrich Wilhelm Nietzsche]] |
|||
[[sq:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[sr:Фридрих Ниче]] |
|||
[[su:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[sv:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[sw:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[ta:பிரீட்ரிக் நீட்சே]] |
|||
[[th:ฟรีดริช นีทเชอ]] |
|||
[[tl:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[tr:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[uk:Фрідріх Ніцше]] |
|||
[[ur:نطشے]] |
|||
[[uz:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[vi:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[vo:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[wa:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[war:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[yo:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[zh:弗里德里希·尼采]] |
|||
[[zh-classical:尼采]] |
|||
[[zh-min-nan:Friedrich Nietzsche]] |
|||
[[zh-yue:尼采]] |
د ۰۳:۴۰, ۲۸ جولای ۲۰۲۴ پورې تازه بڼه
فریدریش ویلهلم نیچه (۱۵ اکتوبر ۱۸۴۴ – ۲۵ اګست ۱۹۰۰ ز کال) آلماني فیلسوف، کلتوري نقد کوونکی او فیلوژست و چې آثارو یې په معاصرې فلسفې یا د معاصر تفکر په تاریخ ژور اغېز لرلی دی. هغه وړاندې له دې چې فلسفې ته مخه کړي، د یوه کلاسیک فیلوژست په توګه یې په کار پیل وکړ. هغه تر ټولو ځوان کس و چې په ۱۸۶۹ ز کال کې یې د ۲۴ کلونو په عمر په بازل پوهنتون کې د کلاسیکې فیلولوژۍ چوکۍ خپله کړه. نیچه په ۱۸۷۹ ز کال کې د روغتیايي ستونزو له امله، چې د ژوند په اوږدو کې ترې رنځېده، استعفا ورکړه، هغه خپلې ډېرې لیکنې په راتلونکې لسیزه کې بشپړې کړې. په ۱۸۸۹ ز کال کې د ۴۵ کلنۍ په عمر، هغه په بشپړ ډول خپله ذهني وړتیا له لاسه ورکړه. هغه د خپل ژوند پاتې کلونه د خپلې مور تر پام لاندې تر ۱۸۹۷ ز کال پورې د هغې تر مړینې او بیا له خپلې خور الیزابت فورستر- نیچه سره تېر کړل. نیچه په ۱۹۰۰ ز کال کې مړ شو.[۳۱][۳۲][۳۳]
د هغه په آثارو کې ګڼ شمېر موضوعات، لکه: هنر، فیولوژي، تاریخ، موسیقي، مذهب، تراژیدي، کلتور او علم شاملېږي چې له یو شمېر شخصیتونو، لکه: سقراط، زردشت، آرتور شوپنهاور، رالف والډو اېمرسون، ریچارډ واګنر او جان والف ګنګ ون ګویته نه یې الهام اخیستی.
د هغه له مړینې وروسته، د نوموړي خور الیزابت د نیچه په لاسي ډول لیکل شوو متونو ساتونکې او اېډیټ کوونکې شوه. هغې د نیچه نه خپرې شوې لیکنې له خپلې الماني فراملتي نظریې سره په سمون کې اېډېټ کړې، په داسې حال کې چې د نیچه له ښکاره عقیدې سره چې د یهودیت ضد او ملت پلوې پر ضد وه، په ټکر کې وه او یا یې هم د هغو د ناڅرګندولو هڅه په کې کړې وه. د هغې له خوا د نیچه خپاره شوي آثار له فاشیزم او نازیزم سره اړوند وو، د ۲۰ مې پېړۍ ډېری پوهانو له دغه تفسیر سره مخالفت وکړ او د هغه د لیکنو اصلاح شوې نسخې ډېر ژر د لاسرسي وړ وګرځېدې. په ۱۹۶۰ مه لسیزه کې د نیچه مفکورې یوځل بیا محبوبیت وموند او د هغه نظریاتو د شلمې پېړۍ او یووېشتمې پېړۍ د پیل په فلسفي متفکرینو – په ځانګړي ډول د قاره یي فلسفې، لکه: هستي ګرايي (existentialism)، پوسټ مډرنېزم، پوسټ سټرکچرليزم (post-structuralism) په مکتبونو، هنر، ادبیاتو، شاعري، سیاست او عامه کلتور ژور اغېز لرلی دی.
ژوند
[سمول]ځواني (۱۸۴۴- ۱۸۶۸ ز کال)
[سمول]نیچه د ۱۸۴۴ ز کال د اکتوبر په ۱۵ مه وزېږېد، هغه په روکن ښارګوټي (اوس د لوتزن برخه ده) کې لیپزیګ ته څېرمه د پروس پاچهي په ساکسوني ولایت کې را لوی شو. د هغه نوم د پروس د پاچا څلورم ویلهم فریدریش له نوم نه اخیستل شوی، چې د نیچه د زوکړې پر ورځ هغه ۴۹ کلن شوی و (نیچه وروسته خپل منځنی نوم ویلهلم له ځانه لرې کړ). د نیچه پلاراو مور کارل لودویګ نیچه (۱۸۱۳-۱۸۴۹ز ) لوتري کشیش ، پخوانی ښوونکی او پرانزیسکا نیچه (پخوانی تخلص یې اوهلر) د نیچه له زېږون یو کال وړاندې په ۱۸۴۳ ز کال کې واده وکړ. دوی دوه نور ماشومان هم لرل: یوه لور، ایلزابت فورستر نیچه، زېږون ۱۸۴۶ ز کال؛ دویم زوی لوډ وېګ جوزف زېږون ۱۸۴۸ ز کال. د نیچه پلار د مغزو د ناروغۍ له امله په ۱۸۴۹ ز کال کې مړ شو، د هغه له مړینې شپږ میاشتې وروسته لوډ وېګ جوزف هم د دوه کلنۍ په عمر مړ شو. له دې وروسته یې کورنۍ نامبورګ ته کډه شوه او هلته یې د نیچه له مورنۍ انا او د هغه د پلار له دوو نا واده شوو خویندو سره ژوند وکړ. په ۱۸۵۶ ز کال کې د نیچه د انا له مړینې وروسته، د هغه کورنۍ خپل کور ته کډه شوه، چې اوس مهال د نیچه – هاوس، د نیچه د موزیم او مطالعاتو د مرکز په نوم یادېږي.[۳۴][۳۵]
نیچه د هلکانو په یوه ښوونځي او وروسته بیا په یوه خصوصي ښوونځي کې شامل شو، چېرې چې هغه له ګوستاو کرګ (Gustav Krug) او ویلهلم پاینډر (Wilhelm Pinder) سره ملګری شو، دوی درې واړه د ډېر درنښت وړ کورنیو نه وو. د یوه ښوونځي علمي اسناد چې په کې نیچه زده کړه کوله، په ډاګه کوي چې، نیچه په عیسوي الهیاتو کې مخکښ و.[۳۶]
په ۱۸۴۵ ز کال کې، هغه په نامبورګ کې په ډوم جمنازیوم (Domgymnasium) کې ګډون وکړ. له دې امله چې د هغه پلار دولت ته (د کشیش په توګه) کار کړی و، یتیم نیچه ته په فورټا ښوونځي کې د نړیوال سکالرشیپ وړاندیز وشو (دغه ادعا چې نیچه په خپله علمي وړتیا سره دغه سکالرشېپ ته منل شوی رد شوې: د هغه درجه په ټولګي کې په لوړه پوړۍ کې نه وه). هغه دلته له ۱۸۵۸ ز کال نه تر ۱۸۶۴ ز کال پورې زده کړه وکړه، له پاول دوسن (Paul Deussen) او کارل ون ګرسدروف (Carl von Gersdorff) سره ملګری شو. هغه وخت پیدا کړ چې په شعر او موسیقاري کمپوزونو کار وکړي. نیچه په نامبورګ کې د اوړي موسمونو پر مهال د «جرمنیا» په نوم د موسیقي او ادبیاتو د یوه کلپ مشري کوله. هغه په فورټا ښوونځي کې د یو شمېر ژبو: یوناني، لاتیني، عبراني او فرانسوي د زده کولو لپاره مهم چانس ترلاسه کړ، له همدې امله هغه وکولای شول، مهم لومړني منابع ولولي؛ هغه د لومړي ځل لپاره له کورنۍ لرې ژوند په یوه کوچني محافظه کاره چاپېریال کې تجربه کړ.[۳۷][۳۸][۳۹][۴۰]
نیچه یو اماتور کمپوز جوړوونکی و. هغه د نامبورګ په فورټا ښوونځي (Schulpforta) کې په ۱۸۵۸ ز کال کې په موسیقاري کمپوز جوړونه پیل وکړ او د غږ، پیانو او ویلون لپاره یې یو شمېر آثار کمپوز کړل. ریچارډ واګنر د نیچه موسیقي ته پام نه کاوه او په ۱۸۷۰ ز کال کې یې هغه خپلې ښځې کوزیما ته د زېږون د ورځې په مناسبت د پیانو د کمپوزېشن لېږلو له امله مسخره کاوه. جرمني ارکستر جوړوونکي او پیانو غږوونکي هانس ون بولو هم د نیچه یو بل کمپوز د « ډېر بې خونده او د موسیقي پر کاغذ د موسیقۍ ضد کمپوزیشن په توګه چې له ډېرې مودې وروسته ورسره مخامخ شوی» توصیف کړ. [۴۱][۴۲]
د ۱۸۶۴ ز کال په سپتمبر میاشت کې له فراغت وروسته، نیچه د وزیر کېدو په هیله په بن پوهنتون کې د الهیاتو او کلاسیکې فیلالوژي په زده کړه پیل وکړ. د لنډ مهال لپاره هغه او ډاوسن د فرانکفوني محصلانو ټولنې غړیتوب ترلاسه کړ. له یوه سمستر زده کړو وروسته (او د مور د غصې له امله)، هغه د الهیاتو زده کړه بس کړه او خپل باور یې له لاسه ورکړ. نیچه په ۱۸۶۲ ز کال کې د خپلې مقالې «عقیدې او تاریخ» په پیل کې استدلال کړی دی چې، تاریخي څېړنو د مسیحیت اصلي لارښوونې بې ارزښته کړې دي، خو داسې ښکاري چې د عیسې (ع)د ژوند په نامه د ډېوېډ سټراوس اثر، په دغه ځوان ژور اغېز لرلی دی. د مسیحیت د جوهر (The Essence of Christianity) په نامه د لوډوېګ فویر باخ (Ludwig Feuerbach) اثر، په دې استدلال چې خلکو خدای جوړ کړی، نه د هغو برعکس، په ځوان نیچه ډېر اغېز لرلی دی. د ۱۸۶۵ ز کال په جون میاشت کې د شل کلنۍ په عمر نیچه خپلې خور الیزابت ته چې کلکه مذهبي وه، لیک ولیکه او په کې یې څرګنده کړې وه چې ،هغه خپله عقیده بایللې. په دغه لیک کې په لاندې ډول لیکل شوي و:[۴۳][۴۴][۴۵][۴۶][۴۷][۴۸][۴۹]
له دې امله د انسانانو لارې جلا کېږي: که چېرې غواړې د روح د آرامښت او خوند اخیستو په موخه هڅه وکړې، نو ایمان ولره، خو که هیله لرې چې حقیقت ته لاسرسی پیدا کړې، بیا نو څېړنه وکړه....[۵۰]
وروسته له هغې، نیچه د فریدریش ویلهلم ریچل (Friedrich Wilhelm Ritschl) تر نظر لاندې د فیلالوژي په زده کولو پام وکړ، چې په ۱۸۶۵ ز کال کې یې هغه د لیپزیګ پوهنتون ته یووړ.هلته هغه د نوموړي له بل زده کوونکي اروین روهډ (Erwin Rohde) سره نږدې ملګری شو. د نیچه فیلالوژیکي لیکنې ډېر ژر خپرې شوې.[۵۱]
په ۱۸۶۵ ز کال نیچه د آرتور شوپنهاور ټول آثار مطالعه کړل. هغه د خپلې فلسفي لېوالتیا بیدارېدل د شوپنهاور د The World as Will and Representation اثر پوروړې بولي او وروسته یې اعتراف وکړ چې، شوپنهاور یو له څو محدودو متفکرینو نه و چې ده ورته درناوی درلود. [۵۲]
نظريات
[سمول]دده دښمنانو به هم دې د ارواپوهنې د ستر عالم په توگه پېژنده. ده د خپلو افكارو په واسطه د انسان پوهنيز او نظرياتي منافقانه اړخونه روښانه كړي دي. او په اخلاقو په غوره كونه كې يې څو داسې بنسټونه اېښي دي. ده به د حاضر وخت مفكر ته چندانې اهميت نه وركاوه، ځكه چې د راتلونكي انسان د لوړو او اوچتو صلاحيتونو غوښتونكې ؤ. د همدې تمې لمخې يې د عيسويت مخالفت هم وكړ. دده خيال ؤ چې تر هغې چې د فرد د ځاني نصب العين اړيكې دي، نو جسماني او ذهني توانونو او وړتياؤ يوه كېدنه اړين او ضروري برېښي. دده دا خيال ؤ چې انسان خپل جسم د هر شي منبع ده. كله چې هغه ته ددې پته ولگي، نو په اريانۍ او تعجب په سمندر كې ډو ب شي. دارنگه هغه ته هرشې د خپل وجود (جسم) برخه ښكاري، نو ځكه د خپل جسم ځانگړتياوې او نور مادي شيان په خپلو ځانگړو رنگونو كې نه شي كتلاى. ددې فلسفي دا نظريه د مسلمان واكمن منصور له دې نظريې سره چې (فنا في الوجود او فنا في الله) سره ډېر نږدېوالې لري.
په زړه پورې خبرې
[سمول]د امريكي فلسفي وېل ډېورانټ د وينا لمخې: نيچه د داروين زوى او د بسمارك ورور ؤ. علامه اقبال د ښوونې لپاره جرمني ته ځي او له دې جرمني فلسفي څخه اغېزمن كېږي، چې دا اغېزمنتيا يې جرمني ته له تگ څخه مخكې او وروسته شاعرۍكې په ښه ډول ښكاري. د مرد مومن تصور يې د نېچه د (فوق البشر) تصور سره ډېر نږدېوالې لري. ليكنې Thus Spake Zarathustara
اخځليكونه
[سمول]- اردو وېكيپېډيا www.ur.wikipedia.org
- اسلام او فلسفه، ليكوال: ملك كريم بخش، شيخ محمد بشير اېنډ سنز، ناشران و تاجران كتب- چوك اردو بازار- لاهور
- ↑ ۱٫۰ ۱٫۱ پیوستون : 118587943 — د نشر نېټه: ۹ اپرېل ۲۰۱۴ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11917712p — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ RKDartists ID: https://rkd.nl/artists/439285 — subject named as: Friedrich Nietzsche — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6zk5h48 — subject named as: Friedrich Nietzsche — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/1481 — subject named as: Friedrich Nietzsche — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۶٫۰ ۶٫۱ subject named as: Friedrich Nietzsche — IMSLP ID: https://imslp.org/wiki/Category:Nietzsche,_Friedrich — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — منښتلیک: Creative Commons Attribution-ShareAlike 4.0 International
- ↑ ۷٫۰ ۷٫۱ Itaú Cultural ID: https://enciclopedia.itaucultural.org.br/pessoa407738/nietzsche — subject named as: Nietzsche — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — دوتنه: Itaú Cultural — خپرونکی: Itaú Cultural — ISBN 978-85-7979-060-7
- ↑ ۸٫۰ ۸٫۱ NooSFere author ID: https://www.noosfere.org/livres/auteur.asp?NumAuteur=-47060 — subject named as: Friedrich NIETZSCHE — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۹٫۰ ۹٫۱ InPhO ID: https://www.inphoproject.org/thinker/3642 — subject named as: Friedrich Nietzsche — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷ — سرليک: Script error: The function "lang" does not exist.
- ↑ ۱۰٫۰ ۱۰٫۱ BD Gest' author ID: https://www.bedetheque.com/auteur-47423-BD-.html — subject named as: Friedrich Wilhelm Nietzsche — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۱۱٫۰ ۱۱٫۱ Brockhaus Enzyklopädie online ID: https://brockhaus.de/ecs/enzy/article/nietzsche-friedrich-wilhelm — subject named as: Friedrich Wilhelm Nietzsche — د نشر نېټه: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ ۱۲٫۰ ۱۲٫۱ subject named as: Friedrich Nietzsche — سرليک: Script error: The function "lang" does not exist. — نشرونه لخوا د: Grove Art Online — https://dx.doi.org/10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T062440
- ↑ ۱۳٫۰ ۱۳٫۱ Gran Enciclopèdia Catalana ID (former scheme): https://www.enciclopedia.cat/ec-gec-0046051.xml — subject named as: Friedrich Wilhelm Nietzsche — سرليک: Script error: The function "lang" does not exist. — خپرونکی: Grup Enciclopèdia
- ↑ ۱۴٫۰ ۱۴٫۱ Diamond Catalog ID for persons and organisations: https://opac.diamond-ils.org/agent/20010 — subject named as: Friedrich Nietzsche
- ↑ ۱۵٫۰ ۱۵٫۱ Babelio author ID: https://www.babelio.com/auteur/wd/2132 — subject named as: Friedrich Nietzsche
- ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ subject named as: Friedrich Nietzsche — Musicalics composer ID: https://musicalics.com/de/node/80484
- ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ Hrvatska enciklopedija ID: https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=43734 — subject named as: Friedrich Nietzsche — دوتنه: Dalibor Brozović او Tomislav Ladan — سرليک: Script error: The function "lang" does not exist. — خپرونکی: Miroslav Krleža Lexicographical Institute
- ↑ ۱۸٫۰ ۱۸٫۱ ۱۸٫۲ BeWeb person ID: https://www.beweb.chiesacattolica.it/persone/persona/1369/ — د نشر نېټه: ۱۴ فبروري ۲۰۲۱
- ↑ ۱۹٫۰ ۱۹٫۱ ۱۹٫۲ https://cs.isabart.org/person/15739 — د نشر نېټه: ۱ اپرېل ۲۰۲۱
- ↑ https://libris.kb.se/katalogisering/31fhj7hm1w1m1l6 — د نشر نېټه: ۲۴ اگسټ ۲۰۱۸ — د خپرولو نیټه: ۲۵ سپټمبر ۲۰۱۲
- ↑ ۲۱٫۰ ۲۱٫۱ ۲۱٫۲ دوتنې ټوليزه پېژندنه: https://d-nb.info/gnd/118587943 — د نشر نېټه: ۱۴ اگسټ ۲۰۲۴
- ↑ پیوستون : 118587943 — د نشر نېټه: ۲۴ جون ۲۰۱۵ — منښتلیک: Creative Commons CC0 License
- ↑ د ټولټال کار کتنه په: https://www.bartleby.com/lit-hub/library — سمونګر: Charles Dudley Warner — سرليک: Script error: The function "lang" does not exist.
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11917712p — د نشر نېټه: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — دوتنه: Bibliothèque nationale de France — منښتلیک: Open License
- ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/7943267
- ↑ دوتنه: فرېدرېک وېلهېلم نېتشي — سرليک: Script error: The function "lang" does not exist. — ارزښت: Script error: The function "lang" does not exist.
- ↑ http://anthropology.ru/ru/text/percev-av/fnicshe-dela-semeynye
- ↑ http://www.nietzsche.ru/biograf/litera/niet-gercen/
- ↑ http://virlib.eunnet.net/sofia/06-2003/text/0613.html
- ↑ خپرونکی: MetaBrainz Foundation
- ↑ Wells, John C. 1990. "Nietzsche." Longman Pronunciation Dictionary. Harlow, UK: Longman. ISBN 978-0-582-05383-0. p. 478.
- ↑ Duden – Das Aussprachewörterbuch 7. Berlin: Bibliographisches Institut. 2015. ISBN 978-3-411-04067-4. p. 633.
- ↑ Krech, Eva-Maria; Stock, Eberhard; Hirschfeld, Ursula; Anders, Lutz Christian (2009). Deutsches Aussprachewörterbuch [German Pronunciation Dictionary] (په جرمني ). Berlin: Walter de Gruyter. مخونه 520, 777. د کتاب نړيواله کره شمېره 978-3-11-018202-6. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Wicks, Robert (2014). Zalta, Edward N. (سمونګر). Friedrich Nietzsche (چاپ Winter 2014). منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Kaufmann 1974، م. 22.
- ↑ "Friedrich Nietzsche". Human, All Too Human. BBC Documentary. 1999. لاسرسينېټه ۱۶ اکتوبر ۲۰۱۹ – په وسيله Columbia College. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Brobjer, Thomas H. (2008). "Why Did Nietzsche Receive a Scholarship to Study at Schulpforta?". Nietzsche-Studien. 30: 322–27. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Wicks, Robert (2014). Zalta, Edward N. (سمونګر). Friedrich Nietzsche (چاپ Winter 2014). منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Krell, David Farrell, and Donald L. Bates. The Good European: Nietzsche's work sites in word and image. University of Chicago Press, 1997.
- ↑ Cate 2005، م. 37.
- ↑ Hollingdale, R. J. (2001). "Nietzsche, Friedrich". Grove Music Online. Oxford: Oxford University Press. DOI:10.1093/gmo/9781561592630.article.19943. ISBN 978-1-56159-263-0. کينډۍ:Grove Music subscription
- ↑ "Who knew? Friedrich Nietzsche was also a pretty decent classical composer". Classic FM. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Hayman, Ronald. Nietzsche: A Critical Life, p. 42. Oxford University Press, 1980.
- ↑ Kohler, Joachim. Nietzsche & Wagner: A Lesson in Subjugation, p. 17. Yale University Press, 1998.
- ↑ His "valedictorian paper" (Valediktionsarbeit, graduation thesis for Pforta students) was titled "On Theognis of Megara" ("De Theognide Megarensi"); see Anthony K. Jensen, Helmut Heit (eds.), Nietzsche as a Scholar of Antiquity, Bloomsbury Academic, 2014, p. 4.
- ↑ Higgins, Kathleen (2000). What Nietzsche Really Said. New York: Random House. مخونه 86. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Schaberg, William (1996). The Nietzsche Canon. University of Chicago Press. مخونه 32. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Salaquarda, Jörg (1996). "Nietzsche and the Judaeo-Christian tradition". The Cambridge Companion to Nietzsche. Cambridge University Press. مخونه 99. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Hollingdale 1999، م. 21.
- ↑ Nietzsche, Letter to His Sister (1865). د اصلي آرشيف څخه پر 24 نومبر 2012 باندې. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود) - ↑ Magnus 1999.
- ↑ Pence, Charles H. (2011). "Nietzsche's aesthetic critique of Darwin". History and Philosophy of the Life Sciences. 33 (2): 165–90. PMID 22288334. منځګړی
|CitationClass=
له پامه غورځول شوی (لارښود)[مړه لينکونه]
- Pages with script errors
- د ويکيډېټا په کينډيو کې تېروتنې
- مخونه د ويکيډاټا د سرچينو سره
- 1900م وفاتونه
- 25 اگسټ وفاتونه
- د خاصيت کارولو پاڼې P570
- د ويکيډاټا توکو کارونکي مخونه
- د خاصيت کارولو پاڼې P27
- د خاصيت کارولو پاڼې P1066
- د خاصيت کارولو پاڼې P802
- د خاصيت کارولو پاڼې P106
- د خاصيت کارولو پاڼې P103
- ويونکي ژبې د ويکيډاټا څخه
- د خاصيت کارولو پاڼې P101
- د خاصيت کارولو پاڼې P737
- د خاصيت کارولو پاڼې P607
- د خاصيت کارولو پاڼې P856
- د خاصيت کارولو پاڼې P345
- د خاصيت کارولو پاڼې P935
- آلماني فيلسوفان
- د لوېديځ فيلسوفان
- معاصر لوېديز فيلسوفان
- د خاصيت کارولو پاڼې P227
- په ويکيډاټا کې غير پښتو نښانونه
- ليکنې په کومو کي چي د جرمني (de) ژبې سرچينې موجودې دي
- ټول هغه مخونه چی مړه لينکونه لري
- مخونه د اي اس بي ان جادوګر لينکونو سره