Ipia

	Vos an lenga piemontèisa
	Për amprende a dovré 'l sistema dle parlà locaj ch'a varda sì.

Ipia (an grech Ἱππίας), fieul ëd Pisìstrato e frel d'Iparch a l'é stàit tiran d'Atene dal 528 a.C.-527 a.C. fin-a al 511 a.C.-510 a.C.

Vita

Pijà 'l podèj ansema a Iparch dòp ël pare Pisìstrato, con la mòrt dël frel (sassinà da Armòdio e Aristogiton) a l'é dventà l'ùnich tiran ëd la sità. A l'ha continuà a cissé la coltura coma a l'avìa già fàit sò pare. Con la mòrt dël frel Iparch dël 514/513 a.C., a l'ha fortì soa tiranìa e sòn a l'ha dësvijà l'oposission aristocràtica. Quandi j'aristocràtich atenèis, guidà da la famija dj'Alcmeònid, ansema a l'armada spartan-a, a l'han fàit scapé 'l tiran, Ipia a l'é arfugiasse ant l'Elespont, al Sigeo, anté che a l'ha avù 'l podèj coma vassal dël re 'd Persia.

Dël 500 a.C., dnans al grand podèj atenèis mersì a Clistene, ël re dë Sparta, Cleomene I, a l'ha ciamà a Sparta Ipia, con ël but ëd deje torna la tiranìa sla sità atenèisa. Ma la ciambrea federal dël Peloponèis a l'é arfudasse 'd fé na guèra contra Atene, dzoratut për l'oposission ëd Corint. Ipia a l'é stàit obligà a andé torna al Sigeo.

Quand dël 490 a.C. Dario a l'ha decidù 'd pijé la Grecia, Ipia a l'ha partecipà a la bataja 'd Maraton-a, con la speransa d'arpijé 'l vèj podèj che a l'avìa përdù. Miraco a l'é mòrt an cola bataja-lì.