Zygmunt Szkocny
Zygmunt Szkocny (ur. 31 lipca 1911 w Czeladzi, zm. 19 lutego 2003 w Katowicach) – twórca miniaturowych książek[1], rekordzista Księgi rekordów Guinnessa za najmniejszą książkę świata, honorowy obywatel miasta Czeladź.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Absolwent Wydziału Architektonicznego Budowlanego Śląskich Technicznych Zakładów Naukowych[1]. Po szkole został pracownikiem Wojewódzkiego Biura Projektów w Katowicach[1]. W 1934 r. stworzył pierwszą miniaturową książkę. Natchnięty artykułem prasowym o królowej holenderskiej Julianie i należącym do niej eksponacie, książeczce wielkości znaczka pocztowego, wydrukowanej przez holenderską oficynę Zandan postanowił wykonać podobne dzieło. Była poświęcona historii III powstania śląskiego – największe formatowo dzieło o wymiarach 20 na 15 mm.
W 1955 r., w wieku czterdziestu czterech lat, uzyskał dyplom – inżyniera budownictwa lądowego na Politechnice Krakowskiej[2]. Po przejściu na emeryturę, po ukończeniu Kursu Prawnego dla Biegłych przez 25 kolejnych lat był biegłym Sądu Wojewódzkiego w Katowicach[2]. Od 1970 r. był aktywnym członkiem Oddziału Śląskiego Towarzystwa Przyjaciół Książki[1].
W 1976 r. stworzył ręcznie, wyłącznie przy użyciu piórka technicznego i szkła powiększającego. jedyne w swym rodzaju dzieło, Alfabet łaciński, liczący 28 stron, o mikroskopijnym formacie 1×0,8 mm. Pozycja ta została umieszczona w Księdze rekordów Guinnessa jako najmniejsza książka świata[2].
Jednym z ostatnich dzieł artysty była biografia Aleca Guinnessa, w której na 40 stronach o wymiarach 3 na 4 mm pomieścił aż 600 liter!
Zygmunt Szkocny zmarł 19 lutego 2003 w swym domu w Katowickiej dzielnicy Piotrowice dożywszy wieku 92 lat[2].
Twórczość
[edytuj | edytuj kod]Zygmunt Szkocny przez całe życie stworzył 165 miniaturowych książek[3], z czego część została zniszczona w czasie wojny. Niektóre dzieła sam twórca odtworzył ponownie. Jego pierwszym dziełem było Trzecie Powstanie Śląskie o wymiarach 20x15mm. Powstało ono w 1934 r. i na 112 stronach mieściło historię Powstania Śląskiego z 1921 r[4].
W 1970 otworzył w swoim domu w Piotrowicach Muzeum Najmniejszych Książek[4], gdzie zgromadzono 87 eksponatów. Część swych dzieł podarował różnym światowym osobistościom lub instytucjom. Prezenty takie otrzymali: Jan Paweł II, Beatrix, królowa Holandii, Michaił Gorbaczow, Ronald Reagan i Wisława Szymborska. Wśród instytucji i firm posiadających tak unikalne dary znalazły się: Muzeum Zamku Królewskiego w Warszawie, Muzeum Historii Katowic, Urząd Miasta Czleadź, Parafia Matki Bożej Różańcowej w Katowicach Zadolu oraz Huta Łaziska[1].
Oprócz książek w tradycyjnym formacie na uwagę zasługują również:
- ustawa budowlana zapisana na znaczku pocztowym,
- akt abdykacji Napoleona I w języku polskim i francuskim wysokości 2,5 mm,
- szachownica wielkości 15x15 mm, z figurkami o wysokości 0,5 do 1 mm rzeźbionymi w srebrze,
- ziarnko grochu, zapisane modlitwami powszechnymi: Ojcze nasz, Zdrowaś Mario i Wierzę w Boga.
Odznaczenia honorowe i zawodowe
[edytuj | edytuj kod]- 1967 – Srebrna Odznaka "Zasłużony w rozwoju województwa katowickiego"
- 1971 – Odznaka Działacza Kultury PRLM
- 1973 – Złota Odznaka "Zasłużony w rozwoju województwa katowickiego"
- 1974 – Medal 30-lecia Polski Ludowej
- 1974 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
- 1976 – Dyplom Guinnessa za najmniejszą książkę świata 0,8 mm
- 1984 – Dyplom Ministerstwa Kultury i Sztuki w roku Jubileuszowym 40-lecia Polski Ludowej
- 1989 – Dyplom honorowy Ministerstwa Kultury i Sztuki za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e MINIATUROWE KSIĄŻECZKI ZYGMUNTA SZKOCNEGO - Wydawca [online], 15 stycznia 2005 [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ a b c d Super User, Regionalna Pracownia PTTK w Katowicach - Zygmunt Szkocny - pasja w miniaturze [online], krajoznawca.org [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Zmarł Zygmunt Szkocny, twórca miniaturowych książek [online], katowice.wyborcza.pl, 20 lutego 2003 [dostęp 2024-02-29].
- ↑ a b Jacek Ladorucki, Magdalena Rzadkowolska, Pasja książki: studia poświęcone pamięci profesora Janusza Dunina, Wydawnictwo Literatura, 2009, s. 161, ISBN 978-83-7672-004-3 [dostęp 2024-02-29] (pol.).