Przejdź do zawartości

Zaporoże (miasto)

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.
Zaporoże
Запоріжжя
Ilustracja
Aleja Metalurhów, Zaporoże
Herb Flaga
Herb Flaga
Państwo

 Ukraina

Obwód

 zaporoski

Data założenia

1770[1]

Prawa miejskie

1806[1]

Burmistrz

Wołodymyr Burjak

Powierzchnia

331[2] km²

Wysokość

86 m n.p.m.

Populacja (1.01.2021)
• liczba ludności
• gęstość


722 713[3]
2183 os./km²

Nr kierunkowy

(+380) 61(2)

Kod pocztowy

690xx

Tablice rejestracyjne

08, АР

Położenie na mapie obwodu zaporoskiego
Mapa konturowa obwodu zaporoskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zaporoże”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po prawej znajduje się punkt z opisem „Zaporoże”
Ziemia47°50′N 35°10′E/47,833333 35,166667
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Zaporoże (ukr. Запоріжжя Zaporiżżia; do 1921 Aleksandrowsk) – miasto w południowo-wschodniej części Ukrainy, nad Dnieprem, stolica obwodu zaporoskiego. Miasto jest ważnym ośrodkiem przemysłowym, działa w nim wielka huta Zaporiżstal i duża fabryka samochodów – AwtoZAZ. Na początku 2021 roku, z liczbą mieszkańców przekraczającą 722 tys., Zaporoże zajmowało szóste miejsce wśród najludniejszych ukraińskich miast[3].

Wraz z okolicznymi osadami Zaporoże tworzy aglomerację. Jest to jedno z największych centrów administracyjnych, przemysłowych i kulturalnych na południu Ukrainy z zaawansowaną inżynierią mechaniczną, metalurgią żelaza i metali nieżelaznych, przemysłem chemicznym i budowlanym, port rzeczny i ważny węzeł kolejowy tranzytowy[4].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Początek miastu dała rosyjska twierdza do obrony przed najazdami Tatarów krymskich oraz Turków, zbudowana w 1770 r. Twierdza Aleksandrowska – część linii dnieprowskiej. Twierdza Aleksandrowsk w 1806 r. uzyskała prawa miasta powiatowego[5], które stało się portem nad Dnieprem.

Na obrzeżach miasta znajdowały się liczne osiedla (kolonie) migrantów z Rzeczypospolitej, którzy przybyli tam na zaproszenie Katarzyny II z 1787 roku. Byli to przeważnie mennonici, którzy uciekali przed prześladowaniami religijnymi Prusaków z ziem zagarniętych w pierwszym rozbiorze. Część mieszkańców takich kolonii mennonickich, jak Neuendorf, Einlage, Kronsweide, Osterwick, Rosental, Nieder-Chortitza czy Burwalde pochodziła z okolic Gdańska, Grudziądza i Elbląga.

W Zaporożu do dzisiaj pozostały niektóre budynki mennonitów, jeden z najpiękniejszych to Mädchenschule, czyli Szkoła dla dziewcząt, budynek z elementami holenderskiego renesansu i późnego baroku[6], zbudowany w 1904 roku. Jego główna fasada jest bardzo podobna do budynków północnej Europy. Nauczyciel tej szkoły Piotr Buzuk w tym budynku w 1910 roku założył pierwszą w Imperium Rosyjskim organizację ekologiczną – Chortyckie Towarzystwo Ochrony Przyrody[7].

W 1939 roku została otwarta Zaporoska Filharmonia Obwodowa. Od 1939 stolica obwodu. W latach 1941–1943 okupowane przez niemieckie wojska.

W maju 2010 dzięki staraniom działaczy lokalnych struktur Komunistycznej Partii Ukrainy w mieście odsłonięto pomnik Józefa Stalina. Był to pierwszy od 1953 pomnik tego radzieckiego przywódcy na Ukrainie[8][9]. W 2015 przyjęto ustawy dekomunizacyjne[10], w wyniku których rada miejska musiała zmienić nazwy ponad 50 głównych ulic i części administracyjnych miasta, zdemontowane także zostały pomniki przywódców Związku Radzieckiego[11]. Pomnik Stalina został zlikwidowany 25 listopada 2017 roku. Fragmenty pomnika zostały wrzucone pod monument ofiarom Hołodomoru[12].

Podczas rosyjskiej inwazji w 2022 roku doszło do walk w południowych częściach miasta[13]. 3 marca rosyjskie wojsko rozpoczęło ostrzał elektrowni jądrowej powodując pożar[14].

Demografia

[edytuj | edytuj kod]
Konkatedra Boga Ojca Miłosiernego

Skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Ukrainy:

  1. Ukraińcy: 8101 (42,98%)
  2. Żydzi: 5248 (27,84%)
  3. Rosjanie: 4667 (24,76%)
  4. Niemcy: 370 (1,96%)
  5. Białorusini: 161 (0,85%)
  6. Polacy: 152 (0,81%)
  1. Ukraińcy: 26 387 (47,52%)
  2. Rosjanie: 14 472 (26,06%)
  3. Żydzi: 11 319 (20,38%)
  4. Niemcy: 1664 (3%)
  5. Polacy: 480 (0,86%)
  6. Białorusini: 368 (0,66%)
  7. Łotysze: 184 (0,33%)
  8. Ormianie: 124 (0,22%)
  9. Tatarzy: 116 (0,21%)
  10. Grecy: 65 (0,12%)
  1. Ukraińcy: 186 820 (64,58%)
  2. Rosjanie: 65 589 (22,67%)
  3. Żydzi: 22 631 (7,82%)
  4. Niemcy: 6861 (2,37%)
  5. Tatarzy: 2059 (0,71%)
  6. Białorusini: 1 797 (0,62%)
  • 2001
  1. Ukraińcy: 573 tys. (70,28%)
  2. Rosjanie: 207 tys. (25,39%)
  3. Białorusini: 5,5 tys. (0,67%)
  4. Bułgarzy: 3,6 tys. (0,44%)
  5. Żydzi: 3,4 tys. (0,42%)
  6. Gruzini: 3,11 tys. (0,38%)
  7. Ormianie: 3,08 tys. (0,38%)
  8. Tatarzy: 2,2 tys. (0,27%)
  9. Azerowie: 1,2 tys. (0,15%)
  10. Cyganie: 0,92 tys. (0,11%)
  11. Polacy: 0,78 tys. (0,1%)
  12. Niemcy: 0,76 tys. (0,09%)

Dzielnice

[edytuj | edytuj kod]
Mapa podziału miasta na rejony

Miasto Zaporoże podzielone jest na 7 rejonów (dzielnic). W tabeli podano nazwy i liczbę ludności poszczególnych rejonów, według stanu na 1 listopada 2013[18].

Nr Nazwa Liczba ludności w tys. osób
1 Oleksandriwskyj 69,8
2 Zawodśkyj 51,9
3 Kommunarśkyj 135,9
4 Dniprowskyj 137,9
5 Wozneseniwskyj 102,3
6 Chortyćkyj 117
7 Szewczenkiwśkyj 153

Miasta partnerskie

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b А. Івченко: Міста України. Київ: 1999, s. 94. ISBN 966-7085-56-2.
  2. ↑ Паспорт міста. Запорізька міська влада. [dostęp 2014-01-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-23)]. (ukr.).
  3. ↑ a b Чисельність наявного населення України на 1 січня 2021 року [online], ukrcensus.gov.ua [dostęp 2022-01-06] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-26] (ukr.).
  4. ↑ Індустріально-будівельний цикл [online], pidruchniki.com [dostęp 2019-11-25].
  5. ↑ З історії Олександрівська. Запорізька обласна бібліотека. [dostęp 2018-02-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-06)]. (ukr.).
  6. ↑ Mädchenschule w Zaporożu. fotki.yandex.ru. [dostęp 2018-02-05]. (ros.).
  7. ↑ Запорожье: колонии меннонитов. varadej. [dostęp 2018-02-05]. (ros.).
  8. ↑ Bilans odsłonięcia pomnika Stalina: jedna osoba zmarła, dwie hospitalizowane [online], Newsweek.pl [dostęp 2020-05-31] (pol.).
  9. ↑ Stefan Dmitruk, Zaporoże: wysadzono pomnik Stalina - Portal Spraw Zagranicznych psz.pl [online], psz.pl [dostęp 2020-05-31] (pol.).
  10. ↑ Lily Hyde: Ukraine to rewrite Soviet history with controversial ‘decommunisation’ laws. The Guardian, 2015-05-20. [dostęp 2022-03-19]. (ang.).
  11. ↑ Vitaly Shevchenko: Goodbye, Lenin: Ukraine moves to ban communist symbols. BBC, 2016-05-31. [dostęp 2022-03-19]. (ang.).
  12. ↑ У Запоріжжі розбили пам'ятник Сталіну, „BBC News Україна” [dostęp 2022-09-07] (ukr.).
  13. ↑ Техніка росіян зайшла до Бердянська, в Запоріжжі зброю дають усім готовим захищати обласний центр. radiosvoboda.org, 2022-02-27. [dostęp 2022-03-19]. (ukr.).
  14. ↑ Zaporoże. Pożar w elektrowni jądrowej po ostrzale. Zełenski: Rosja stosuje terror nuklearny. polsatnews.pl, 2022-03-04. [dostęp 2022-03-19]. (pol.).
  15. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-27].
  16. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-27].
  17. ↑ Демоскоп Weekly - Приложение. Справочник статистических показателей [online], demoscope.ru [dostęp 2017-11-27].
  18. ↑ Чисельність населення м.Запоріжжя на 1 листопада 2013 року. Головне управління статистики у Запорізькій області. [dostęp 2014-01-05]. (ukr.).

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Miasta obwodu zaporoskiego

Rejony obwodu zaporoskiego

herb obwodu zaporoskiego

Podział administracyjny Ukrainy
Obwody
Republika autonomiczna
Miasta wydzielone
Miasta obwodowe

  1. ↑ a b c Sewastopol i Republika Autonomiczna Krymu zostały jednostronnie inkorporowane do Rosji w 2014 roku; na arenie międzynarodowej są uznawane za część Ukrainy.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaporoże_(miasto)&oldid=73665237”