Piżmo

Piżmo (Moschus moschiferus (Musk) Extract) – wydzielina z gruczołów kołoodbytniczych jelenia piżmowego (Moschus moschiferus). Gruczoły można pozyskać na drodze operacyjnej bez konieczności zabijania tych zwierząt, ale w niektórych krajach (np. Chiny) są one hodowane i zabijane dla mięsa, skóry i przy okazji uzyskuje się też piżmo. Ma ono postać kruchej masy o silnym zapachu amoniakujednak po rozpuszczeniu w roztworze alkoholowym nabiera zmysłowego zwierzęcego aromatu.. Produktem jest tinktura otrzymywana na drodze maceracji wysuszonych gruczołów alkoholem etylowym. Konkret i absolut wytwarza się poprzez ekstrakcję eterem naftowym i etanolem. Zapach musi dojrzewać przez wiele miesięcy. Utrwala kompozycje zapachowe. Ze względu na wysoką cenę piżma oraz metody jego pozyskiwania i związane z tym liczne protesty od wielu już lat szuka się substancji syntetycznych mogących zastąpić produkt naturalny. Obecnie często stosuje się np. makrocykliczny lakton pozyskiwany z korzenia arcydzięgla. Żaden syntetyk nie ma jednak takiego bukietu zapachowego jak naturalne piżmo.

Z piżma wyizolowano szereg substancji zapachowych^[1], m.in. muskon (składnik główny)^[2], egzalton (cyklopentadekanon, znany też jako nor-muskon)^[2] i muskopirydynę^[3]^[4].

Główne składniki

muskon i muskol oraz ich pochodne
inne związki makrocykliczne
pochodne androstanu, cholestonu i cholesterolu

Inne zwierzęta, od których pozyskuje się piżmo Związki o zapachu piżma można pozyskać także od innych zwierząt. Te substancje nie mają jednak znaczenia handlowego - są jedynie stosowane w niektórych miejscach jako afrodyzjaki. Do zwierząt wydzielających substancje o zapachu piżma należą:

piżmak (szczur piżmowy) Ondrata ziberthica
skunks Mephitis mephitis
kaczka piżmowa Cairina moschata
wół piżmowy (piżmowół) Ovibos moschatus

Bibliografia

Władysław S. Brud, Iwona Konopacka-Brud; "Podstawy perfumerii. Historia, pochodzenie i zastosowanie substancji zapachowych"; Łódź 2009; ISBN 978-83-923517-2-6
Ryszard Farbiszewski, Agata Jabłońska-Trypuć; "Sensoryka i substancje zapachowe"; Białystok 2006; ISBN 83-921926-3-X

Zobacz też

Przypisy

↑ Moschus. [dostęp 2010-09-08]. (niem.).
↑ ^a ^b Philip G. Stevens, J. L. E. Erickson. American Musk. I. The Chemical Constitution of the Musk of the Louisiana Muskrat. „J. Am. Chem. Soc.”. 64 (1), s. 144–147, 1942. DOI: 10.1021/ja01253a038.
↑ Preparation of musko-pyridin. Japanese Patent JP52051387. [dostęp 2010-09-08].
↑ K. Biemann, G. Büchi, B. H. Walker. The Structure and Synthesis of Muscopyridine. „J. Am. Chem. Soc.”. 79 (20), s. 5558–5564, 1957. DOI: 10.1021/ja01577a061.

[www.enius.de-1] Moschus. [dostęp 2010-09-08]. (niem.).

[Stevens-2] Philip G. Stevens, J. L. E. Erickson. American Musk. I. The Chemical Constitution of the Musk of the Louisiana Muskrat. „J. Am. Chem. Soc.”. 64 (1), s. 144–147, 1942. DOI: 10.1021/ja01253a038.

[muskopirydyna-3] Preparation of musko-pyridin. Japanese Patent JP52051387. [dostęp 2010-09-08].

[Biemann-4] K. Biemann, G. Büchi, B. H. Walker. The Structure and Synthesis of Muscopyridine. „J. Am. Chem. Soc.”. 79 (20), s. 5558–5564, 1957. DOI: 10.1021/ja01577a061.

[1]

[2]

[3]

[4]