Wikipedysta:Luklsok/brudnopis3

Irena Dzikiewicz
Data i miejsce urodzenia	11 kwietnia 1925 ; Krosno
Data i miejsce śmierci	14 kwietnia 1995 ; Podkowa Leśna
Dziedzina sztuki	malarstwo

Irena Chodorowska-Dzikiewicz, ps. Sparta (ur. 11 kwietnia 1925 w Krośnie - zm. 15 kwietnia 1995 w Podkowie Leśnej) – malarka, artysta plastyk, przez większość dorosłego życia związana z podwarszawską Podkową Leśną. W trakcie wojny drużynowa Szarych Szeregów, w ZWZ, i w Komendzie Kedywu AK w Krośnie, od czerwca 1944 r., - łączniczka d-cy Inspektoratu AK Podkarpacie - mjr. Stefana Rutkowskiego „Haszysza”.

Dzieciństwo i młodość

Urodziła się 15 kwietnia 1925 roku w Krośnie nad Wisłokiem w rodzinie Jana i Ludwiki Chodorowskich. Była najstarsza z pięciorga rodzeństwa. Uczęszczała do szkoły powszechnej prowadzonej przez siostry zakonne, potem do Gimnazjum im. M. Kopernika w Krośnie. W tym mieście od roku 1937 była harcerką 2 Drużyny ZHP im. Królowej Jadwigi. Przed wojną ukończyła również medyczny kurs w Kasie Chorych.

Lata II Wojny Światowej

Na początku wojny przydzielona do służby salowo – pielęgniarskiej w szpitalu miejskim, pomagała przy wielu operacjach. Uczestniczyła w zbiórce żywności i wydawała posiłki PCK, pełniła dyżury na alarmowej dzwonnicy kościoła Farnego. Po wkroczeniu wojsk niemieckich została drużynową Szarych Szeregów, zaprzysiężona w 1941 roku w Związku Walki Zbrojnej pod pseudonimem „Sparta”. Od 1942 roku skierowana została do pracy wywiadowczej w Komendzie Kedywu AK Obwód Krosno. Pracując w biurze i magazynie umundurowania w kompanii Luftwaffe, sporządzała i wysyłała regularne raporty wywiadowcze do krośnieńskiego sztabu Kedywu AK o stanie niemieckich wojsk lotniczych. Raporty te poprzez Komendę Główną AK w Warszawie docierały do Londynu. 23 czerwca 1943 r. została aresztowana przez gestapo, skazana na obóz koncentracyjny w Oświęcimiu, ostatecznie wysłana wraz ze współpracowniczką, Janiną Warską do obozu w Dreźnie, skąd szczęśliwie uciekła. Po powrocie do Krosna na nowo włączyła się w działalność konspiracyjną. W czerwcu 1944 r. została łączniczką dowódcy Inspektoratu AK Podkarpacie mjr Stefana Wincentego Rutkowskiego (ps. „Haszysz”), którego sztab na czas akcji „Burza”AK miał siedzibę w domu rodzinnym „ Sparty”przy ul. Krościenko Niżne 44. W czasie walk sowiecko – niemieckich o Krosno (lato 1944) Irena przenosiła rozkazy dla odciętych oddziałów AK. Potem pomagała w ewakuacji sztabu mjr Rutkowskiego do Jaszczwi k. Krosna.

Studia w Krakowie i Warszawie, małżeństwo

W trakcie wojny Irena Chodorowska kontynuowała naukę na tajnych kompletach a w czerwcu 1945 roku zdała egzamin maturalny. Następnie wyjechała do Krakowa, gdzie studiowała w Akademii Sztuk Pięknych, m.in. pod kierunkiem prof. Tadeusza Kantora. W 1949 roku w Krośnie poślubiła poznanego w trakcie studiów młodego prawnika Lecha Dzikiewicza (1925-2020), i zamieszkała w jego rodzinnej miejscowości, podwarszawskiej Podkowie Leśnej. W związku z tym studia ukończyła na Wydziale Architektury Wnętrz Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie w 1950 roku otrzymała dyplom – magistra sztuki artysty – plastyka. Następnie ukończyła dwuletnie Studium Pedagogiczne ASP.

Podkowa Leśna

W 1958 roku Irena Chodorowska-Dzikiewicz podjęła pracę nauczycielki plastyki i zajęć technicznych w szkole podstawowej w Podkowie Leśnej. Angażowała się w prace Komitetu Budowy Szkoły, uczestniczyła w staraniach o fundusze na jej powstanie. W latach 1959–1961 była kierownikiem Ośrodka Metodycznego Rysunku i Prac Ręcznych przy Inspektoracie Oświaty w Pruszkowie, następnie – kierownikiem zespołu wykładowców – metodyków nauczania przedmiotów plastycznych i zajęć technicznych w Studium Nauczycielskim w Warszawie. Przez 9 lat była też wykładowcą w warszawskiej ASP. W latach 1964 – 1967 pracowała w redakcji czasopisma metodycznego dla nauczycieli, przekształcając je wkrótce w dwumiesięcznik „Plastyka w szkole”. Publikowała wiele swoich doświadczeń metodycznych, była autorką ogólnokrajowego programu nauczania plastyki w szkole. W roku 1970 ukazała się jej książka pt. Wychowanie przez sztukę. Jako pedagog metodyk współpracowała z Muzeum Narodowym w Warszawie i jego dyrektorem prof. Stanisławem Lorentzem, które od 13 marca 1965 roku patronowało upowszechnianiu kultury artystycznej w nowo wybudowanej szkole podstawowej w Podkowie Leśnej. W realizację projektu Irena Dzikiewicz włączyła również profesora Kazimierza Michałowskiego, wybitnego polskiego archeologa i wicedyrektora Muzeum Narodowego.

Współdziałała w wybudowaniu kawiarni „Kombatant” i Ośrodka Zdrowia w Podkowie Leśnej. Pracowała w Komisji Historycznej Zarządu Okręgu Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Za zasługi w AK nadano jej stopień wojskowy podoficerski sierżanta WP. Odznaczona m.in. Krzyżem Armii Krajowej, Medalem Edukacji Narodowej, Krzyżem Harcerskim z Mieczami, Krzyżem Partyzanckim, Złotym Krzyżem Zasługi, Odznakami „Burzy” i „Grunwaldu”. Zmarła 12 kwietnia 1995 roku, pochowana została na podkowiańskim cmentarzu.

Rodzina

Stryjem mężą Ireny Chodorowskiej-Dzikiewicz był Bronisław Dzikiewicz a wujem Tadeusz Emich. Lech Dzikiewicz po ukończeniu aplikacji wykonywał zawód adwokata i radcy prawnego, następnie uzyskał stopień doktora prawa i rozpoczął pracę w Ministerstwie Spraw Zagranicznych, wyjeżdżając jako attaché handlowy na prestiżową placówkę w Waszyngtonie. Małżonkowie doczekali się dwóch córek, jednym z zięciów Ireny Chodorowskiej-Dzikiewicz był Krzysztof Sokołowski, logik i brydżysta.

Publikacje

Wychowanie przez sztukę: analiza, propozycje oraz wnioski z eksperymentalnej współpracy Muzeum Narodowego w Warszawie i Szkoły Podstawowej im. Bohaterów Warszawy w Podkowie Leśnej. Warszawa: Muzeum Narodowe w Warszawie, 1971.
Plastyka w Szkole. Czasopismo 1961-1990.

Odznaczenia

Krzyż Armii Krajowej
Medal Edukacji Narodowej
Krzyż Harcerski z Mieczami
Krzyż Partyzancki
Złoty Krzyż Zasługi
Odznaka „Burzy”
Odznaka „Grunwaldu”

Bibliografia

Irena Chodorowska-Dzikiewicz ps. Sparta i Lech Dzikiewicz Dramat ppłk W Rutkowskiego Haszysza i jego łączniczki. Warszawa - Krosno 1997
Lech Dzikiewicz, Szczęście tylko na wirażach czyli Zmagania z losem (1925-1955), Warszawa: Mała Poligrafia Redemptorystów, 2011.
Lech Dzikiewicz, Misja w Waszyngtonie 1962-1990, Warszawa: Mała Poligrafia Redemptorystów, 2015.
Małgorzata Wittels, Willa Bolkowo, Trzeci Album z Podkową, s.
Grażyna Zabłocka, Irena Chodorowska – Dzikiewicz, Podkowiański Magazyn Kulturalny 2005 (45), s.
Brzozowskie Zeszyty Historyczne - z lat okupacji. Zeszyt 2, s. 66-67

Linki zewnętrzne

[[[:Kategoria:Polscy malarze]]] [[[:Kategoria:Żołnierze Armii Krajowej]]] [[[:Kategoria:Łączniczki Armii Krajowej]]] [[[:Kategoria:Ludzie związani z Krosnem]]] [[[:Kategoria:Ludzie związani z Podkową Leśną]]] [[[:Kategoria:Urodzeni w 1925]]] [[[:Kategoria:Zmarli w 1995]]]